MIDDELRLRGSC1IE COURANT.
I
N°. 231
Vrijda
28 October.
Sprokkelingen.
Kameroverzicht.
nu Siaa en Provincie.
iettérën'eFkunst.
iöi* Jaargang.
908.
Dszs nonranfc verschijnt d a g o 1 ij k i, mot uitzondoring van Zon- en Feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor allo plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijko nuuimors kosten 5 cont.
Therm, alhier en tol. voorbericht, van hot K. N. Mot. lnatit. to Bilt.
22 Oct. 8 n. vm 35 gr., 12 n. 46 gr., av.4 n 47 gr. Hoogste bftrom. «tand 782.6 to Hornosand.
laagste 747.9 te Seyditdjord. - Vorwachting tot don avond van 23 Oct. zwakke lot matige O.
tot N.O. wind, gedeeltelyk bewolkte lucht, waarscbynlyk droog weor en dezolfdo tomperatntir
AdvertentiHu: 2(f cent per regel. Hij abonnement veel lage*. Geboorte-, dood- ai
allo ander* familieberichten eu Dankbetuigingen van 17 regels t 1.C0; elke regel meer
20 cent. Uaolanias 40 oent per regel. Groote letters naar do plaats, dit ty i
Tot de plaatsing van advorlontiSn en reclamos, mot afkomstig nit Zeeland, betreffende
Ilandol, N|Jverhoid en Goldweson, is gerechtigd hot Algemeen Adverleullr-KarHn A. UB I.A
MAK An., N.I. Vaarbirgnal UttU, AuiaUrdaua.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
Middelburg 22 October.
liep. on
Inslru-
Con-
al 7 en
De redactie van Het Handelsblad, wil uietde
Nieuwe Crt. goeden moed blgven houden dat
er iets op gevonden zal kunnen worden om
de drie nieuwe booten voor de Zee
land te laten bouwen door de Mjj. De Schelde te
Vlissingen, het établisement Feyenoord te Rot
terdam en de Nederlandsche Scheepsbouw-Mij. te
Amsterdam.
In een door de directies dier etablisementen
later, dt. 19 Oct., van de Zeeland ontvangen
schrgven wordt als eenigo concessie de ople-
verings torroyn, oorspronkelyk bepaald op 1
Aug. 1909, verlengd tot 1 April 1910.
Maar do redactie betwijfelt toch sterk of
nog gebeuren zal wat zjj wenscht na den'per-
tinenten, nog volgehouden, eisch van Com
missarissen der Maatschappij Zeeland dat dc
«Ine schapen tegelykertjjd en op één werf
moeten worden gebouwd.
Voor het energiek pogen van de drie ge
noemde werven om met elkaar de drie mail-
stoomers te bouwen, is dit ongetwijfeld een
groote teleurstelling, schrijft het blad, maar
ook voor de geheele Nederlandsche scheops-
bouwindustrie. Het valt te betreuren, dat de
Zeeland niet kon besluiten de booten op drie
verschillende worven op stapel te doen zotten,
wanneer zjj maar de noodige garantie voor
tjjdige levering, qualiteit en geoischte snelheid
had gehad. Al kunnen wjj de reden niet be-
oordeelen, die haar aan den eisch van bouw
binnen zulk een beperkten tyd tp één werf
doen vasthouden.
Yoor onze acheepsbouwinduatrie moet de
toleurotelling groot zjjn. Zg doet alle moeite
om naar hot buitenland te leveren, maar
moestal te vergeefs, omdat men dóür vasthoudt
aan de eigen worven en zelden bereid wordt
gevonden oen schip op onze werven te doen
beuwen.
Dan bovendien tevergoefs te pogen mede te
dingen naar den bouw van drie schepen voor
een nationalo ljjn zich daarvoor, tevergeefs
alle kosten en moeite gevend om zoo na moge-
Ijjk aan de gestelde voorwaarden te komen -
dat valt hard.
Do drie genoemde schaepBbouwondornemin-
gen zjjn juist bozig haar worven uit te breiden.
Wat hg haar van stapel liep, viel steeds goed
uit, en uit nationaal en industrieel oogpunt
ware het zeker van bjjzondero beteekenis ge
weest, indien zg met den bouw der drie mail-
stoomers voor de Zeeland haddon kunnen
toonen, dat onze scheepsbouwers ook met den
houw van snelvarende schepen bjj bnitenland-
Bcho mededinging niet behoeven achter
staan.
Zou er nog niet een kansje zjjn vraag»
het blad toch nog ton slotte.
Wjj vreozon dat het Hdbl. zich aan oen stroo-
halm vastklampt.
Er sebgnon - jammer genoegzeer
overwegende redenon to zjjn die de directie
van de Zeeland noodzakon by den eens gestel-
den eisch te volharden.
a
De Standacird is in do wolkon over den uit
slag der stemming te Ommen.
Dat was me een overwinning!
Op don Btgl van het hoofdartikel over dit
onderwerp afgaande, durven wjj gerust aan
nemen dat dr Kuyper zelf dit geschrevon
hoeft.
Dit is toch wel wat eigenaardig, zouden wjj
zeggen, waar hg zelf zoo nauw bg die stem
ming was betrokken. Hot kan er echter nog
mee door, maar dat in die nabetrachting de
collega oud-Minister De Meeater en het aan
staand college Kamerlid Roodhujjzen zeer, laten
wjj hot op zen zachtst uitdrukken, onaardig en
onwaardig worden besproken en de laatste
als een «Manusje van alles" wordt asngewo-
zen, dat behoort toch zeker wel niet tot de
goede pers- of verkiezingsmanieren.
Gewagende van het feit, dat dr Kuypor
juist dezelfde duizend stommen meer kreog,
waarmee do diatrictaman Van Alphon steéfls
had getriomfeerd, roept het blad uit: «Nie
mand onzerzjjds had op zoo prachtige trioinf
durven rekenen. Hun (dor Vrijzinnigen) ceber
was volkomen".
Wanneer iemand eenmaal opgewonden is,
valt het moeiljjk maat te houden.
Dit big kt weer hierbjj.
Dr Kuyper, d$ groote leider, de eminente
man, ter wiens verkiezing nog wel jhr De
Savornin Lohman een opzatteljjke reis naar
Ngverdal of liever een gang naar Canossu
maakte en voor wiens verkiezing men alles
op haren en snaren zette, kreeg niet een stem
meer dan vroeger mr Van Alphen.
Dat moet toch wej eene teleurstelling zjjn
geweest.
En te meer omdat tevens bleek hoe de tegen-
partg haar kracht behield en vaat aaneen
gesloten bleef. «Voot 1909 geeft dit moed",
zeggen wy het blad na.
Naar de Prov, Overtjs. en Zwolsche Crt. ver
neemt, heeft do Minister van Binnenlandschc
zaken aan het schooltoezicht zyn zienswgze
omtrent de vereenvoudigde spelling
kenbaar gemaakt; en volgens deze kan hg
niet anders dan, voor zooveel van hem af
hangt, aan de spelling van De Vries en Te
Winkel de hand houden, wat ook geldt voor
de ambtenaren, die onder zgn bevelen werk
zaam zgn. Da overtuigiug van den Minister
nd op de overwoging, dat by art 8 van
do wet van 3 Juni 1905 (S/W. no. 151) is be
paald, dat de wet op het lager onderwgs zal
worden uitgegeven in de van regeeringa-
wege gevolgde spelling. Bg de wet is dus go
constateerd dat er een van rogeeringswog»'
gevolgde spelling is en die spelling is feite
lijk die van De Vries en Te Winkel.
Daardoor is, volgens den Minister, uitge
sloten dat door de inspecteurs, de distriet-
schoolopzienors en de arrondissements-school-
opzieners in hun kwaliteit of met vermelding
van hun kwaliteit propaganda voor de nieuwe
spelling wordt gemaakthet komt hem boven
dien aanbevelenswaardig voor, dat zg hun
goedkeuring onthouden aan het leerplan
de boeken van een openbare school, waarby
voor het Nederlandsche als leervak de nieuwe
spelling gevolgd wordt.
Een geschil daarover kan eventueel aan de
beslissing van den Minister worden onder
worpen.
Formeel bestaat er dus geen absolute vrg-
beid voor de hoofden der scholen in dezen.
En dan komt het den Minister voor, dat di
bevordering van unilormiteit in dezen in het
belang^ der leerlingen, en dus reeds uit dien
hoofde in het algemeen belang is.
Wel moet in zake een wetenschappelijke
opvatting zooveel mogelgk het oordeel van de
mannen van het vak worden geëerbiedigd,
maar in deze aangelegenheid mag niet uit het
oog worden verloren, dat eenheid van spelling
en oenheid m het onderwgs dor taalregels een
algemeen nationaal belang is. Die eenheid
dreigt, zoo op dit oogenblik volledige vrijheid
golaten wordt, verloren te gaan.
En de Kollowgnsoho opvatting, zooals
thans wordt verkondigd on toegepast, gesteld
tegenover de regels van Do Vries en Te Win
kel, doot het gevaar ontataan, dat in de too-
komBt het Nederlandsche volk aangaande de
taalregels en do spelling in twee groepen ver
deeld zal blgven, welke niet gemakkelijk tot
elkaar te brengen zullen zgn.
De Minister acht zich niet bevoegd te be
slissen, dat de regels van De Vries en Te
Winkel de eenig juiste zgn, noch ook, dat
daarin nimmer wgzigiug zal moeten worden
gebracht. Maar er is, naar hg meent, grond
voor het vormooden, dat, indien de vooratan
ders van hetgoen genoemd wordt vereenvou
diging en do aanhangers der thans nog officieel
erkende spelling met elkander rustig on gron
dig overleg pleegden, er iots anders mt zou
kunnen ontstaan dan hetgeen men thans de
Kollewynscho spelling pleogt te noomon. lots
anders, dat meer algemeeno bevrediging
schenken en niet bg zoovelen aanstoot zou
geven.
De Minister overweegt, of er iets van Re-
georiDgswege gedaan zou kunnen worden, om
zoodanig overleg te bevorderen. Inmiddels
schynt het hem aanbevelenswaardig, dat de
leerplannen en ook de leerboeken blgven inge
richt naar de regels van De Vries en Te Winkel.
Zitting van Woensdag.
Glide bekenden nit de dagen van geuoruul
Staal en generaal Van Rappard werden van
daag weder ten tooneelo gevoerd.
Eerstgenoemde oud-minister zal ze allen wel
berkend 'hebben van uit de publieke tribune,
waar hg zich heden bevtfnd, nog allgd vol
belangstelling voor de goede zaak.
Een voor één kwamen ze weer voor den
dag: «blgvend gedeolte," «verkorteoefeninga-
tgd," «twee ploegeDstelsel," «kadernood,"
kazerneverblyf" c. s. Voor een burger even-
zoovele grootheden, waarnit machtige combi
naties zgn te maken in verband met de
mobilisatie, de finantiën, de politiek en ook
met 'a lands defensie, die, wanneer zij door
praten alleen op pooten was te zetten, nu
zeker de olifantsstevigheid reeds lang bereikt
zou hebben.
In dit opzicht laat de Kamer niets te wen-
schen over. ■h
Zoo werd er heden weder een geheelen dog
gedebatteerd over het militie-wetje dat door
tal van sprekers als een eerste stap tot in
krimping van hot «blgvend gedeelte" met
vreugde werd begroet.
Niet minder dan 8 he ren lieten er hun
licht over scbynen. De Kamer, blgkbaar reeds
overbekend met de militaire toe ver-formules,
schonk er weinig aandacht aan.
Zelfs toen de heer Eland een echte gene
raal zgn advies uitbracht, blekèn de hoeren
meer belang te stellen in een prentje uit
De Notenkraker, door Minister Heemskerk mee
gebracht, dan in de beschouwingen van den
deskundigen spreker, die '•an dit wetje niet
gediend is, daar z. i. do compagnie-oefeningen
iu de war zouden loopen en dc landweer de
mobilisatio te dekken zou krggen, terwgl dit
toch de taak der kazcrao-troopon is.
Die „dekking der mobilisatie" wil toch wat
De hoer Thomson was principieel en uit een
technisch standpunt tegen üe wet en voerde
de bekende «2200 man van het wetje-
Sabron" weer ten toonoele.
De heerou Van Karnobeek, Schokking, Duy-
maer van Twist en Van Vlgmen betuigden
hunne ingenomenheid met het voorstel, ook al
was hot een «proefneming" en al was de
uitvoering niet in allen deele naar hun smaak.
Zg haddon zooveel vertrouwen in 's Ministers
beleid, dat zg bier maar overheen zouden
stappen.
Van waar nu opeens dit verschil in houding
der boeren, wien de schrik om 'thart sloeg
toen generaal Staal, achter de groene tafél
staande, van «inkrimping van het'bly vend ge
deelte" sprak 't
Dit is één dor onoplosbare raadsels in mi
litair-politieke zaken, die in onbegrgpelyk-
heid toenemen, hoe meer er over gepraat en
geschreven wordt.
Teekenend voor de situatie was dat de hoer
Ter Laan, onder voorbehoud, met het ontwerp
meeging. Hoewel pal staan blyvende op zgn
anti militaristisch standpunt, zou hg den Mi
nister zgn steun niet onthouden omdat dc
Gnancicele lasten er door zullen verminderen.
De heer Marchant wonschte nadere inlich
tingen af te wachten, alvorens zich te verklaren.
In principe vreesde hg, dat er niet veel kosten
vermindering zal zgn on keurde hg de «inci
denteoio regeling" af. Zeer terecht' merkte hg
op, dat do houding der regooring opziehtens
den Raad van Defensie minstons genomen
zonderling is te noemen. Het advies van
dien Raad kwam in, toon hot ontwerp reeds in de
secties was behandeld. Veel gowicht schoon
men dus aan dat advios niet to hechten. Mon
bedenke, dat die Baad «eenhoid" in ons defensie
beleid zou brengen, zooals het in Maart j.l.
heette
Do heor Heemskerk, die den geheolon dag
aanwezig was, koek eens even op, toen dc
hoor Marchant deze opmerking maakte, doch
intorrompeerde niet Hg haalde slechts zgn
schouders op, als wilde lig zoggenWat
bcteekont dat nu Een prachtig onderwerp
voor Z. Ex. om morgen eens even «recht to
prnten."
Morgen komt de Minister van Oorlog aan het
woord.
Na do pauzo had stemming plaats over de
moties botrelf'endo do werkloosheid.
De mot'e-Troelstra keldordo nntuurlyk me»
een verpletterende meerderheid 71 tegen 8
stemmen.
Behalve de sociaal democraten stemden er
vóór de heeren De Klerk, Nolting on Thomson
De motie-Treub werd, zooals do lezers al
weten, daarna zonder hoofdelyke stemming
aangenomen.
Nederland en Venezuela.
Naar annleiding van oen beriebt, nis zou
enuiire verbetering in den bestaandon toestand
•lor spanning tusschen Nederland en Vene
zuela zgn gekomen, scbryft de Cnracaosche Crt
Kunnen do punten van geschil in der minne
worden bygelcgd zooveel te beter, unts
tevens voldoende waarborg verkregen worde
iegen maatregelen van de zgde der Venezo-
laanachu regcering, als die waaronder de ko
lonie zoo geleden heeft.
lu de verhouding met onze overburen zou
ook hier een hoewel dan uiterst geringe
ontspanning zgn te constateeren, indien
juist is wat wg vernamen, dat de Venezo-
laansche autoriteiten thans toelaten, dat in
Venezuela verblgvende Curasaonaren recht
streeks hierheen vertrekken en dat Venezo-
lanen, die zich hier bevinden, direct van hier
uit in die Republiek toegelaten worden. De
zonderlinge toestand, dat het vrjje verkeer van
personen tusschen Curasao en Venezuela door
Venezolaansche autoriteiten niet wordt
gedoogd, is nog steeds ongewyzigd.
KORTE MEDRDBELINGRN
VERGADERINGEN.
Te Utrecht is Woensdag, onder voorzitter
schap van den heer W. Hovy, lid der Eerste
Kamer, de jaarvergadering gehouden van de
Nederlandsche patroonsvereeniging Boas.
lu zgn openingswoord stipte de voorzitter
aan de heorschende werkloosheid cn de daar
over nu in de Tweede Kamer govoerde be
sprekingen. Hoe is het mogelgk, vroeg spreker
ztch af. hier te lande een nieuwe industrie te
beginnen, wauneer die van haro geboorte af
staat tegenover do volle concurrentie der reeds
jaren lang in het buitenland bestaande in
dustrie Door hot weinig debiet werkt zoo'n
nieuwe tak van industrie in den beginne duur,
,rby dan nog komt dat de groote bniten-
landscho fabriek door overproductie den mede
dinger kan dooddrukken. Ten bewgze hiervan
baalde spreker de prgslgst van incourante
fondson aan
spreker besloot zgn rode met er op te wg-
n. dat de leden van Boaz hunne roeping als
chriBtelgke patroons hebben te vervuiler.
(Luide instemming der vergadering-)
Uit het jaarverslag bleek dat ten vorige
jare 12 nieuwe afdeelingen werden gesticht
en het aantal leden met ongovoor 400 toenam.
Do rekening van den penningmeester sloot
met een nadeelig saldo van f 555, hetgeen
men zal trachten te dekken door vrywilligo
bydragen. Vertegenwoordigd waren 15 van de
22 afdeelingen.
In het hoofdbestuur werden herkozen de
hecren W. Hovy te Amsterdam, A. van Namen
Hzn. te Zwgndrecht en B. Schuurman te Meppel.
In de plaats van de heeren Cartens en Worm-
ser, die niet herkiesbaar waren, werden als
bestuursleden gekozen de heeren L. de Vries
Hzn. te Groningen en B. Berends Azn. te
Dedemsvaart.
De volgende motie word verder vastgesteld
en naar de regoering geseind
De algemeene vergadering van Boaz, gehoord
de openingsrede van den voorzitter, waarin
uitgesproken wordt, dat de weinige bescher
ming van den nationalen arbeid een der voor
naamste oorzaken van de werkloosheid geacht
kan worden, sluit zich hierbg aan en spreekt
ook als haar overtuiging uit, dat de boschor-
ming vun den nationalen arbeid een der beste
middelen tor bestrgding der werkloosheid kan
geacht worden."
Door het bestuur der Ambachtsschool
a 1 b i e r is als concierge der nieuwe school
de heer H. J. van do Kroko, thans
concierge der Burgeravondschool.
Dinsdag 3 November treedt hier Speen-
hoff's Vrije tooneel weder open wel in doD
Schouwburg.
Hedenmorgen is door de politie alhier
zekere W. wegens landloopery aangehouden.
De man is voor den officier van justitie ge
leid.
In do St. Crt. van heden is opgenomen
een kon. bosluit van den 17don October 1908,
waarbg voor het toezicht, bodoeld in artikel
82 der ongevallenwet 1901, het Rgk verdeeld
wordt in 9 agentschappen,
Het agentschap Middelburg omvat de
gomeonten in deze provincie; zoomede in de
provincie Noordbrabant de gemeenten Bergen
op Zoom, Woenadrecht, Ossendrecht, Putten,
Iluibergon, Wonw, Roosendaal en Nispen. Rue-
phen en Varenae nde, Oudenboscb, Oud- en
Nieuw-Gastel, Standdaarbuiten, Klundert, Wil
lemstad, Fjjnaart en Heiningen, Dintoloord en
Prinsland, Steenbergen,
Met bovengenoemde Staatscourant zgn ver
zonden de afdrukken van de koninklgk goed
gekeurde statuten der schiet (weerbaarheids)-
vereeuigingen Hendracht maak t Machtio G r jj p s-
|k o r k o en Prins Maurits te Atol.
eau Woensdag gehouden zitting be
sloot do raad van O ml - V ossein eer uan
het kerkbestuur der Ned. Ilerv. goineonto op
de desbetreffende vraag te antwoorden dat hg
genegen is tot verkoop van deu aan de bur-
gorlyke gemeente üuhoorende Noordelgken
kerkvleugel, op nader vast te stellen voor
waarden.
De gemeentebegrootiug voor 1909 werd vasl-
gesleld in ontvang en uitgaaf op f 17 384,31.
Aan G. v. d. Kooy werd tegen 1 Nov. a. s.
eervol ontslag verleend als onderwg/Êr met
verplichte hoofdakte en aan J. li. de Grauff uls
plaatsvervanger van de tclefoonkanloorhoud-
ster, wegens benoeming te Rotterdam. Tevens
werd besloten adhesie te betuigen aan bet
bekende adres van den Bond tot Stantspension-
neering.
In de week van 14 tot en met 20 October
1908 ziin in Zeeland voorgekomen: 2 geval
len van typhus en febris typhoidea, waarvan
1 te Hoedekenskerko en 1 te Middelburg10
van roodvonk, waarvan 1 geval te Aardenburg,
2 te BreBkens, 2 te Burgh, 2 te Haamstede, 1
te Kruiningen cn 2 te Middelburgen van
diphtheritis 5 gevallen te Neuzen.
ÓNÖSRWUS.
Te Utrecht slaagde voor bet examen
candidaat theologie II do beer J. K. F. Mantz.
Voor de akte vrye- en orde-oefeningen
der gymnastiek slaagde te Rotterdam de heer
van Alphen te Zierikzee.
Dr W. de Sitter aanvaardde Woensdag-
liddag het hooglecranrsainbt in de sterren
kunde aan de Ryks-univorsiteit te Leiden, als
opvolger van dr G. H. van do Sando Bakhuy-
met eene oratie, getiteld«De nieuwe
methoden in de mechanica der hemellichamen".
Ter beschikking van don Gouverneur-
Generaal van Ned.-Indië kunnen worden ge
steld ondorwgzers om te worden benoemd tot
onderwgzer 3e klasse bg bot openbaar Euro-
peosch lager onderwgs daar te lande.
Voor inlichtingen en kyzonderheden wende
men zich tot de afdeeling «Personeel" van het
Dep. van Koloniën.
Hot studeerende Europa. Vol
gens het weekblad Science telt Europa op het
oogenblik 125 universiteiten, die in hot vorig
jaar bezocht werden door 228.732 studenten.
Het grootste aantal Minerva-zonen telde Ber-
lgn met 13.884 studenten, daarna kwam Pargs
met een getal van 12.985. Terwgl Griekenland,
Noorwegen, Denemarken, Portugal, Boolgarge
en Servië genoteerd staan mot één universiteit
voor elk dezer mogendheden, wordt voor Ne
derland opgegeven 5 universiterten met 1000
studenten.
Te Amsterdam is overleden de advocaat
en procureur aldaar mr dr Joan Bohl, doctor
de wgsbegcorte en de letteren, bekend
vooral door zgn vertaling van Dante's Divina
Comoedia.
Joan Bohl was te Zierikzee geboren in
1836 en werd aanvankelijk opgeleid voor don
handel. Op 25-jarigen leeftyd gaf bg novellen
n het Rotterdamscho tgdschrift De Encyclope-
lie, die later werden verzameld onder don
titel Geschiedkundige werken, novellen en gedichten.
Hg woonde vele jaren in velschillende
E-iropeesche hoofdsteden en bestudeerde dnnr
vooral do wotten, het staatsrecht, do staat
huishoudkunde, geschiedenis en talen. In 1865
werd by aan de Loidsche hoogeschool tot
meeater in de rochten bevorderd op een bur-
gorrochterlgke verhandeling: «Beschikkingen
ten behoeve der armen", en een strafrechtor-
ïyke «Misdryven van postambtenaren". Daarna
vestigde hg zich als advocaat to Amsterdam.
Hg schroef onderscheidene werken.
Van 19 Mei tot 1 Juni in het volgend
jaar zal in de societoit Harmonie te Rotterdam
worden gehouden eene internationale tontoon-
steltiug van muziekinstrumenten, met daaraan
verbonden nationaal concours voor harmonie
ën fanfarekorpsen.
Het tweede deel van Om de oude Wereld
zee door dr A. Kuyper zal 5 November ver-
scbynon by Van Holkema en Warendorf, te
Amsterdam.
Het geiueontebeetniir van Barcelona
vraagt eene oorspronkelgke tookening voor
een reclameplaat, welke de aandacht vestigt
op Barcelona, voornamelyk als wiutervorblgf.
Ann dezen wedstrgd is slechts één prgs
Nieuw Vosaemeer. verbonden, ten bedrage van vyf du-zend
Halsteren, Zevenbergen, Hoeven, Etten en Leu I pesetas.
