MIDDELRURGSCHE COURANT.
r. a*».
1908
Woensdag
21 October.
Middelbnrg 20 October.
Sprokkelingen.
FEUILLETON.
I
RP.
enz.
Dii Stas en {Provincie.
lol* Jaargang.
Due courant vericliynt d a g e 1 y k mot uitzondering van Zon- en Peoztdagei.
Prjji per kwartaal, zoewel voor Middelburg alt voor alle plautson in Noderlanl franco pp. f2.
Afzonderlijke nummer* koaton 5 cent.
Therm, alhier en tel. -weerbericht van hot K. N. Mot. lnstit. to Bilt.
20 Oct. 8 n. vm 37 gr., 12 u. 17 gr., av.4 u 47 gr. Hoogste bnTom. stond 782,5 to Riga.
laagste 753S te Malinhoad. Verwachting tot don avond van 21 Oct. matigo tot krachtige
Z.O. wind, licht bowolkto tot heldero lucht, droog weer, 'a nachts mat. vorst, overdag dezelfde temp.
Advertentitin: 20 cent per rogel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- an
alle andera familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1 1.50; elke regel meer
20 oant. Reclame* 10 cent per regel. Groote letters naar de plaats, dia zy innaman.
Tot de plaatsing van advortontiën en reclames, niot afkomstig nit Zo el and, betreffende
Handol, NJjverhoid en Qoldwesen, ia geroohtigd hot Algemeen AdwerteuUr-Buream A. UB LA
MAU An., I.I. Taarlmrgnal 306, Anulardam.
Dozer dagen bevatte de Nieuwe Rvlterdamsche
Courant een zeer lezenswaardig hoofdartikel
over dr Kuyper in de Kamer terug.
Daarin werd er op gowezen dat, naar nir
Do Savornin Lohrnan nog te Nyverdal verze
kerde, de rol, door dr Kuyper in de Kamer tc
spelen, een »boscheidene" zjjn zal.
In elk geval zal zjja directe deelneming ann
de uitzetting van de stukken op bet politieke
schaakbord, tor verkrijging van zuivere, juist
afgebakende stellingen der verschillende par
ty en tegenover elkaar, zeer bevorderlijk zjjn.
Dat is óók voor links winst.
Het Rottordamsohe blad wees er op, hoe
De Standaard gedurig tegen het ministeri-
Beomskerk bleef insinueeren. Kwam aan zulk
geschrijf niet een einde, dan zou de verkiezing
van 1909 onvermijdelijk worden vertroebeld.
Kr bleef dan in den strgd een element van
onduldbare onzekerheidging bjj inderdaad
om het ministerie Heemskerk, zooals het zich
gaf? of stond achter dit ministerie een ander,
van veel scherper natuur en veel hartstochte
lijker inborst, dat zich een eventueclo over
winning ten nutte zou maken vraagt het
blad.
Met het binnentredon van dr. Kuyper in de
Kamor, vervolgt bet blad, wjjkt nu op onver
wachte wjjze dat gevaar. Het Bpelen mol
woorden vau den dagbladschrijver, die feiteljjk
de leiding der anti-rovolutionnaire politiek i n
hot land heeft, en, om opheldering gevraagd
öf het antwoord schuldig bleef, óf zich achtei
nieuwe dubbelzinnigheden verschool, houdt
thans op. In de Kamer, waar op den man al
om antwoord gevraagd wordt, is voor do expe-
diönton geen plaats. De leiding der anti-
revolutionnaire partjj in en buiten de
Kamer herkrijgt nu haar natuurljjk en nood
zakelgk verband. Dr. Kuyper zal nu ronduit
moeten verklaren, of het kabinet-Heemskerk
zooals het is, en zooals het, volgenB verklaring
van den premier, ook na eene eventneele
overwinning in 1909 zal blijven, een kabi
net is naar zjjn anti-revolutionnair hart, ja of
neen.
Do N. llott. Crt. herinnert er voorts aan,
hoe mr Lobman, te Ngverdal sprekende, heeft
gezegd, dat de verkiezing in 1909 »vóór of
tegen het ministerie-Heemskerk zal gaan".
Immers meende de spreker het kabinot-
Hoemskork af te brekon, zonder te weten hoe
een boter te krygen en spreker zou,
indien hom gevraagd werd hoc
geen antwoord daarop weten zou
een onzinnigheid zjjn, »en onzinnigheden doet
dr Kuyper nooit." Voor de door de N. R. Ct.
gespatieordo woorden vraagt hot de byzonderc
aandacht. In zekere kringon wordt een tweede
ministcrie-Knyper hot »boterovan oen mini
sterie-Heemskerk geacht. En mr Lohnian is
zoo groen niet in hot politieke veld of bjj
heoft dat wel eens hooren verluiden.
In diezelfde rode heoft geuooindo heer aan
de kiozors verteld, dat het »een streep door de
rokening der liberale party' zoude zjjn, indien
in 1909 do stryd toteen strjjd om het kabinot-
lleemskerk koi/ worden bopaald.
De liberale partg vreest niets zoo zeer
aldus besluit de N. R. Crt. als een tweede
Kuyper-regïme. Het succes, door mr Lohrnan
te Ommen bevochten, heeft dat gevaar goed
deels vau ons gewend. Door dr Kuyper's komst
jn de Kamer spreekt nu voortaan de anti-
rovolutionnaire party op en buiten het Binnen
hof weer uitéén mond. Aan alle gehoimzinnige
bewegingen, die het leidend orgaan der party,
soms tegen de leiders der party in de Kamer in
uitvoerde, raakt nu een eind. »De anti-revolu
tionaire party zal zich thans openlyk, en zonder
dubbelzinnigheid, hebben te verklaren vóór
dr. Kuyper, doch dan tegen het kabinet en
zjjn patroon-Lobman, of vóór het kabinet
maar dan wordt ook het droombeeld van een
kabinot-Kuyper welbewust ter zyde gesteld.
Mr. Lohrnan verwacht bljjkbaar het laatste
Wjj gelooven het ook. Dr. Kuyper zal zich in
de meer >besoheidene" rol, die hem toegedacht
ie, weten te schikken."
Bjj dit laatste zouden wy nog wel een groot
vraagteeken willen zetten.
Dr Kuyper is er de man niet naar om zich
bescheiden achteraf te houden. Als de kansen
gunstig slaan, treedt hjj zeer stellig op den
voorgrond.
En stel dat hy datzelf niet wil, dan iszjjne
party er nog om hem vooruit te dringen, zelfs
tegen wil en dank.
Scherp maar aardig tevc-ds is eene teekening
van Hahn in De Notenkraker. Daar ziet men
dr. Kuyper en mr. Lohrnan, gezeten op dezelfde
bank, maar vrjj grimmig kykende. Het dolk
mes, achter don rug verborgen, toont trouwens
dat beidon op hun qui vive zjjn. Maar de
woorden zjjn kalm
»Mooi weertje vandaag, meneer."
»Zeg u dat wel, meneer. Er is om zoo te
zeggen geen vuiltje aan de lucht."
Het zal velen nog niet bekend zjjD. sehrjjfl
De Hervorming, dat te Amsterdam onder de
Joden een godsdienstige beweging gaande is,
dio in haar soort vool overeenkomst vertoont
met die van vóór vjjftig jaar onder de Protes
tanten en die van den laataten fcyd onder do
ltoomsohen. Niets meer of minder dan een
modernistische strooming.
Een Jong Joodach prediker, als zoodanig
verbonden aan een Joods-godsdienstige veree-
Naar het Duitsch,
van
L. RAFAËL.
niging, treedt in gebouwen buiten do synagoge
op mot een vryzinuigo predikiug. Hy wonaebt
do oorspronkelijke Mozaïsche beginselen, naar
hy beweort, op te halen vau onder het puin
van formalisme on letterknechtcry.
Hartstochtelijk en schorp hekelt by bet zin -
en goeBtelooze vasten en bidden, dat algemeen
onder de Joden van thans wordt aangctrcffoD,
en dringt er op aan tot dou eigenlyken zin
dezer godsdienstige verrichtingen door te
dringen.
Zooals men ziet, zegt hel blad ten slotte,
wensebt by zjjn volk terug te brengen tot wal
wjj verstaan onder lsuiëls profetisrae.
Een conflict met de kerkeljjke overheden
kon natuurljjk niet uitblyven. De beer De
Hondt aldus zjjn naam werd reeds
eenige malen door den opperrabyn ter ver
antwoording geroepen. En al scbjjnt voor-
loopig da rust wat hersteld, toch gaat ge
noemde heer voort zyn zoozeer afwjjkende
meeningen te verkondigen en neemt zyn aan
hang toe. We zullen wel spoedig meer van
deze zaak te hooren krygen.
Tot zoover het bericht in het orgaan van
den Nederlandsclten Protestanten Rond.
Over die tweeërlei strooming onder de Isra
ëlieten behoeft men zich niet te verwonderen.
Die bestaat al lang en,dit ligt ook voor de hand.
Waarom zou ook onder hen, evenals op elk
gebied on bjj allo kejrkelyke gezindten, zich
niet openbaren een streven naar nieuw leven,
naar nieuw licht tegenover hen die vasthouden
aan het oude, aan het aartsvaderlyke 1
In de St. Crt. no. '246 is opgenomen
kon. besluit van den öden October 1908, tot
wyziging der Motor- en Rjjwielwet 1905.
De Ministers van Koloniën en van Marini
verleenen deze week geen audiëntie.
In con buitengewone openbare zitting
der rechtbank te Middelburg zal Zaterdag
middag te twee uren de installatie plaats heb
ben van den heer mr J. J. Carsten, nieuw be-
noomd officier van justitie by die rechtbank
Door de keurmeesters van vee en vleesch
alhier werd Maandagmiddag afgekeurd een
kalf, lydende aan ingewands-ontsteking.
Het reeds geslachte dier behoorde aan
landbouwer onder deze gemeente.
Heden morgen werd een geslacht kalf afge
keurd, ingevoerd van uit Oost-Kapelle.
De cadavers zjjn op do gebruikelijke wjjze
vernietigd.
Uit Ylissingen.
De heer mr. J. Smit Az. aldaar heeft ontslag
genomen als lid van de Kamer van Arbeid
voor de metaalbewerking.
Maandagavond word in de zaal Baning aan
de Groote Markt aldaar door het departement
Vlissingen der Maatschappij Tot Nut i an 't Al
gemeen de eorsto iVWsavond gehouden.
We hadden zonder oponthoud een dag en
nacht gereisd, en vonden by onze aankomst
in O. geen plaats moer in de hotels. Hot
dorp was overvol. »Geen kamer vrjj, hot
spjjt ons zeer," klonk het overal. En het
was al avond. Waar zouden wjj den nacht
doorbrengen
De waardin uit Zum Hirschen zei echter:
»Ook bij de particulieren is alles ver
huurd, dat weet ik zeker. Misschien zoudt u
nog onderdak vinden by do Oberleitners. Maar,"
en ze haalde de schouders op, »daar is nog
nooit een zomergast langer dan een paar dagen
geblovon. Zo houden hot daar niet vol. Maar
u kunt het probeoren."
Do aangewezen mooie, groote boerdory, die
er byna uitzag als een buiten, had reeds bjj
aankomst in het dorp onze aandacht getrok
ken. Zy lag iets van den weg af, omripgd
door weiden en boomgaarden. Men moest san
daar uit een heerlyk gezicht op het hpogge^
bergte hebben. We trokken er heen.
By don waterput op het erf vóór het huis
stond eeu meisje in half steedsche klooding.
Ze was bozig groenten schoon to maken.
Op onze vraag of wo daar een kamer kondeD
krygen, leidde ze ons het huis binnen, over
een zindeljjk gehouden deel, en langs oen ge
makkelijke trap naar de eerste verdieping.
Ook hier scheen olies pjjnlyk zindelijk. De
kamera waren ruim en luchtig. Het aangren
zende balkon bood een uitzicht over het breede
dal naar de met sneeuw bedekte borgtoppei
Wo werden het met het meisje eens over
den prys voor woning en ontbyt, Onze bagago
werd van het station gehaald. Wo hadden
een ondordak.
Wat voor reden konden de vreemdelingen
hebben na enkelo dagen dit aangename ver
blijf te verlaten? Het look ons onbegrypelyk,
toen wo op het balcon om de theetafel zaten
qd Rosine ons bediende. Het was een lust om
te zien hoe ze er voor zorgde dat al onze
wenschen vervuld worden.
Haar moeder, vertelde zo, was ziek, haar vador
was voor oen dag of wat op rois. Haar broer1
was op do boerdory workzaam. Dienstboden
haddon zo niet. >Mjjn broor en ik zyn nog
jong, en werken is hot beste leven," zei ze.
Toen wy gegoten hadden, on de theetafel
was afgenomen, bleef Rosine oen oogenblik
als in verlegen zwygen staan. Toen zei ze
»Hoo lang denkt u bjj ons te blyven."
»ÏJog onbepaald. Dat hangt van-het
Als spreker trad op de heer P. II. Lam
berts Jr van Amsterdam.
Do byoonkomst was vry druk bezochtof
evenwel alle aanwez'gen voldaan ovor het
geboorde huiswaarts zyu gegaan wordt be
twijfeld.
De heer Lamberts bad oen viertal voordrach-
n en een tooneolspel op zyn progratnma die
echter niet byzondor kouden bekoorden; de laat-
e nummerB Stuurman Roelojs en llumorisiica
itgozonderd. liet eerste vors Aan on:e Koningin
m Selly de Joug was reeds een slecht begin,
daar do inbond ervan zich niot goed voor
voorlezen" leent.
Het tooneelBpel Kerstnacht door W. mislukte
iyna geheel. Als drama bedoeld, maakte de
■oordracht op de toehoorders dikwyls den
indruk van een blyspel. Herhaaldelijk werd
op oogenblikken waarop het dramatische moest
uitkomen, de lachlust opgewekt.
Da vloot van de Zeeland gaat weer naai
Rotterdam om te dokken. De NederlandZon
dagavond daarheen vertrokken, is nu alweer
terug.
Wat betreft den bouw van de drie nieuwe
booteu voor die Maatichappj, kan gemeld
worden dat daaromtrent nog niets beslist is
Door de Maatschappij De Schelde te Vlis
singen, de Maat6chappy van soheeps- en werk
tuigbouw Feijenoord te Rotterdam en de Neder-
landsche Scheepsbouwmaatschappij te Amsterdam
is aan de Zeeland aangeboden, elk één schip
bouwen volgens dezelfde plannen.
Indien oehtor de Zeeland eischt, dat do drie
booten op eenzelfde werf gebouwd zulUn
worden en in 1909 gereed moeten zyu, dan is
de bouw hier te lande onmogelyk; deelt de
N. Crt mee.
De sioeproeier J. P. Cattoor by het Belgisch
loodswezen is overgeplaatst naar Ostende. Id
zyn plaats is benoemd O. L. Pison, thans
matroos der lichtschepen te Ostende.
By het graven in de Westorhaven zyn opge
dolven 3 koperen muntstukken, waarvan één
het jaartal 1100 draagt, tcrwyl op de beide
andere 't jaartal onleesbaar ie.
Verder heelt men een aantal kogols aange
troffen, afkomstig uit den tyd van het bom
bardement.
De Ve eeniging voor Algemeen Wetenschap
pelijke Belangen te Goes hield Maandagavond
in de sociëteit F. O. V. hare jnarljjksehe alge-
mtene vergadering. Zy word, wegens uitate-
digheid van den voorzitter, den beer 1. G. J.
Kakebeoke, gepresideerd door den vice-voor-
zitter, den heer L. van Bruggen.
Behalve 5 bestuursleden telde de presen
tielijst 13 namen, zeker een gering deel van
de ruim honderd gerechtigden. Door een der
sprekers werd later den afwezigen een verwyt
van laksheid gemaakt
Aun hot verslag ovor 190708, uitgebracht
door den secretaris, dr. J. C. de Ruyter de
Wildt, is ontleend dat enkele leden door den
dood, andore door vertrek naar elders aan de
Vercenigiüg zyn ontvallen. In 't afgeloopen
jaar werden slechts vier spreekbeurten vervuld.
Hot ledental liep terug van 116 op 110, en
bedraagt nu 113.
Er is ontvangen f 300 en uitgegeven f 276.22*
zoodat er een voordeelig saldo is van f23.77*.
Onder de uitgavon komt voor het nudeolig
saldo over 1906 -7, dat nu aangezuiverd is.
De4 period ek aftredende bestuursleden, de
beeren I. G. J. Kikebeeko on mr J. U. Stieger,
werden mot algomocno of byna algeineone
stemmen herkozen.
Op 3 Nov. a.s. zal voor do Voreeniging op
treden prof. Diepenhorst, hoogleeraar aan de
vrye-univoraiteit te Amstordaui, dio spreken
zal over de couiuiuno te i'urjja in 1871. In
December wacht ons dr Uooykivas o/er Athene
van voorheen en thansin Jauuari Eduurd
Verkado met een Skaekespaore-voordrachtin
Februari de heer W. C. v. d. Volckore van
Vlissingen over kleurenfotogrufie on in Muart
de heer L. van Bruggen, directeur der li. H.
B. S. alhier, over den patriottentijd te Goes
Nietonmogeljjkis 't dat nog optroedt mr II,
A. Lorentz uit Amsterdam over Nieuw-Guinea,
terwjjl de heer S. Leopold nog in uitzicht
stelde een voordracht over L esprit Francaüe.
door een Fransch leoraar in zyn moedertaal.
Verder werd door een der leden gevraagd,
of 't niet ïnogeiyk was ook Goesenuura uls
ipreker te doen optreden, andore dan leeraren
der Hoogere Burgerschool.
Van de bestuurstafel werd vernomen dat
dr De Ruyter de Wildt, directeur van het
landbouwproefstation.zich had bereid verklaard.
Mogelyk volgen meerderen.
Vernomen werd de tolken jare terugkomende
vraag, waarom toch niet eeu socialistische
spreker (genoemd word Van der GoeB) werd
uitgenoodigd men had nu toch reeds den
derden spreker va:i de vrye universiteit.
Door het bestuur was die vraag voorzien eu
ampel en breed besproken en unaniem had
men besloten daarop niot in te gaan.
Of dan de aanwezige leden zich niet kon
den uitspreken Ja, maar dat ging niet
slechts 18 van de 113 Een volgend jaar
kan eene beslissing genomen worden.
Door den heer H. A. van Dalsum te
Hulst wordt in De Zeeuwsche Koerier meege
deeld dat by by de Kamerverkiezingen van
1909 zich alB Katholiek candidaat zal stellen
tegenover iederen door do Katholieke kieaver-
eeniging in het district te stellen candidaat,
al is dit ook do tegenwoordige algevaardigde,
de hoer Frnytier. Do heer Van Dalsum ver
klaart zich echter bereid zyu candidatuur in
te trekken, indien de Katholieke geestelijkheid
van het district bytjjds ruiterlijk verklaard te
hebben gedwaald in haar optreden tegen hem.
Van af 1 tot 20 October zyn aan de
weegbrug te Philippine roods meer dan
2millioen K.G. suikerbieten aangeroerd
voor vier onderscheidene fabrieken. Schippers
en werkvolk prjjzen naar men ons van daar
schryft om hot zeerst de gunstige gelegen
heid aan die haven. Vooreorst bestaat er vlak
aan het kanaal eene ruime losplaats, waar al
de bieten eene plaats kunnen vinden en boven
dien kunnen drie grooto schepen tcgoljjk ge
laden worden.
Baad te Vlissingen.
Vrjjdag middag tc half twoe houdt de ge
meenteraad aldaar een openbare vergadering.
Daarin zullen medodoelingen gedaan en
stukken overgelegd worden.
Ontslag zal worden verleend aan mej. P. de
weer af. Acht dagen zeker."
Moeder laat vragen, of u, daar vader
by vergissing den sleutel van do kast heeft
moegenomen," zo bloosde en aarzelde
niot zoo vriondelyk zoudt willen zyn
den huur van do eorsto week vooruit to be
talen."
We overhandigden haar het bedrag. Ze
wonsebte ons goeden nacht en ging heen.
Zoo'n prachtige boerdory, en geen dienst
boden, on geen geld in huisHet was zonder
ling. We dachten er echter niot verder over
na. Boven do Bneeuwkoppen stond do volle
maan. Over hot uitgestrekte dal lag de stille
bekoring van don zwygonden zomernacht.
»Kunt u moeder ook soms even ontvan
gen vroeg Rosine don volgenden morgen,
toon zy ons het ontbyt bracht.
»Hcel grnng 1"
Wat look zo toer, en mager en zwak, >die
vrouw Oborleitnor. Do zwarte hoofddoek, dien
de vrouwon in de streek dragen, liet het dooda-
bloeko van haar golaat des to sterker uitko
men. Het was haar oehtor aan te zien *dat
zo vroeger hooi mooi was geweest. Ze maakte
oen neiging als eon dame. Ze sprak met
zachto Btom, beschaafd. Ze heette ons wel
kom in haar huis. Zo zouden alles doon om
ons tevreden to Htollen. Ik kon mjjn blik
niet afwonden van dat smalle gelaat waarop
de sporen to zion waren van veel licham^lyk
en van voel ziolelc ed. Haar oogen, die door don
kere kringen omringd waren, schenen half uit
gedoofd.
Myn zoon", stolde ze ons een jongen man
voor, die in do kloederdracht van do bergbe-
wonors bjj ons binnenkwam. Iu haar blik
kwam oen glans van moedertrots. En haar
trots was gerechtvaardigd de jonge Oberleit-
ner was het toonbeeld van een frisch, kern
gezond kind van het land.
Hoe kwam die teero, ziekelijke vrouw aan
die ilinke, krachtige kinderen? Hoe was zy,
die bljjkbaar andere dagen gekend had, in de
armoedigheid van dit h jishouden geraakt
Want er was in huis aan alles gebrek,
hadden in het dorp overal schulden, dat be
merkten wo spoedig. Wjj ondervonden ook dat
de boerderjj gemeden word. De waard van
Zum Mohren, waar wjj het middigmaal gebruik
ten zei
»0, woont u bjj OborleitncrHot zal me
benieuwen hoe lang u het daar uit houdt."
Maar wo hielden hot er uitwo waren
er roods langer dan een week en stonden mot
onze huiegenooton op een prettigen voet.
Wanneer zo 's avonds bonedon in don tuin
in het prieel zaton, en als Rosine dan met
haar broer bjj do zither hun liederen in het
dialect der streek zong, dan kwamen wjj vauk
bjj hen. Meestal zut do moeder er ook. Schach
ten hield ze zich achteraf in een hoekje,)stil
als een schim. Sprak zo dan iet9, dan was het
steeds alsof ze om verontschuldiging verzocht:
alsof ze vreesde dat iemand tegen haar zou
uitvaren, haar hot woord zou afsnyden.
Maar langzamerhand, naarmate wy vaker
kwamon, keek ze op. Het deed ons weldadig aan,
wanneer wo zagen hoe soms, wanneer ze naar
kinderen keek, een liefhebbende glimlach
op haar arm, vertrokken golaat zichtbaar word.
Toen, hot was ongeveer in hot midden
van do tweede week van ons verbljjf te O.,
op een middag dat wjj gereed stonden om
een verre wandeling to maken, reed een
bergwagentjo het hof op. Een forBcho, lango
man, in den dracht van do streek, zat erin,
en naast hem oen vrouw in Bteedsche bonte
kleeren.
»Daar is vader 1" stiet Rosine uit, die
bezig was onzen rugzak met mondvoorraad
te vullen. Een uitdrukking van angst vloog
over haar friBeh gezicht. »Vader," herhaalde
ze, »Ed, o God, hjj brengt ook zyn nicht mee
We maakten ons uitstapje. Toen we 'a avonds
laat terugkwamen, klonk ons lawaai te ge-
moet. In de anders zoo Btille huiskamer,
boneden word feest gevierd- Gerinkel van glazen,
gelach en gezang klonken tot laat in don nacht.
Emdelyk toon hot stil was, en de gasten
bljjkbaar hot huis verlaten hadden en wjj
konden hopen ruBt te vinden, begon er een
nieuw lawaai en gerinkelhet was of er meu
bels werden omgeworpen, on glaswerk word
gebroken. Vloeken, scheldwoorden drongen
tot ons door. DaartusBohen meenden we geschrei
