H1DDËLI1URGSCHE COURANT.
N°. 242
151° Jaargang.
Dinsdag
13 October.
Hiddelfiorg 12 October.
VROUWENKIESRECHT.
OU Stad en Provincie.
100»
Deze courant verichijnt dagelijki, met uitzondering van Zou- en Feeitdagon.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatson in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhior en tel. -weerbericht van het K. N. Met. lnstit. te Bilt.
12 Oct. 8 n. Tm 52 gr., 12 n. Cl gr., av.4 u 63 gr. Hoogate barom. stand 773.1 te Brealan,
laagato 737.0 to Soydisfjord. - Verwachting tot den avond van 13 Oct. zwakke tot matigo Z.
tot Z.O. wind, nevelig tot onbowolkt, droog woor en dozclfdo temperatuur.
Advertentitin: 20 oont per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- sn
alle anders familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 oeat per regel. Groote letters naar de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeoland, betreffende
Handel, Njjvorheid en Goldwosen, is gereohtigd het Algeuaeca Advertentlc-Baronn A. DB LA
MAB An., N.X. Vwwrbnrgwal 366, Amslsrdain.
Bi; deze courant behoort een bijvoegsel.
Do opgaaf van don Rpoordïonst komt in
dit nommor voor op do gebruikelijke
plaats.
Dit onderworp kan men deze week te
Middelburg van twee kanten hooron
bespreken.
Het is voorzeker eene belangrijke kwes
tie, waarvan men zich niet langer kan af
maken met enkele groote woorden of zeer
misplaatste aardigheden.
Dit doet dan ook eon ernstig mensch niet.
In de laatste jaron dringt in ons land
dit vraagstuk zich ook meer en meer op
den voorgronden al Btellen wij ons in de
allereerste plaats op de bres voor het stre
ven om uit onze grondwet te lichten wat
het algemeen kiesrecht in don weg Btaat,
vooral voor mannenwij ijveren daarvoor
ook tevens om de vrouw don weg te banen
tot het verkrijgen van dat recht.
Waar de vrouw steeds meer eene zelf
standige positie gaat innemen in onze Maat
schappij; zij gedwongen wordt zich onaf
hankelijk te maken van den man en in
menige betrekking, zaak of onderneming
al eene zeer zelfstandige positie inneemt,
daar heeft zij ton volle aanspraak om dit
recht voor zich zelve op te eischen.
Wie durft na nog ontkennen dat in vele
opziohten de vrouw Btaat boven den man
Dat zij in menig geval overheerscht, is
al eeuwen lang een feit.
Wie heeft den moed tegen te spreken
dat zij in tal van vraagstukken veel practi-
scher, veel juister blik heeft dan de heoron
der schepping t
In hoeveel commissies toont zij nn reed*
hare meorderhoid, en mag zij een noodza
kelijk, een heilzaam element heeten 1
Op welk terrein is zij bijna niet werk
zaam tegenwoordig?
En een natuurlijk gevolg daarvan is dat.
ook hare belangen betrokken zijn bij tal
van regelingen op staatkundig on maat
schappelijk gebied,
Ilaar uit te sluiten van het medezeggen
schap in dezen mag dan ook wel eene groote
onbillijkheid hooten niet alleen maar ook
een nadeel voor het algemeen. „Het stem
recht toch zoo zeide mej. mr. E. C. van
Dorp, voorzitster van den Bond eens
berust op de vertegenwoordiging
van belangen en inzichten. En zoolang do
vrouw daarvan zal zijn uitgesloten, zal zij
niet alleen zijn uitgesloten van een invloed,
dien zij tot zegen der maatschappij be
hoorde ait te oefenen, maar zal ook deze
uitsluiting eon oordeel van minderwaardig
heid inhouden, dat op do vrouw zal druk
ken, haar invloed zal verkleinen, haar werk
zal belemmeren".
Gelukkig dringt hot besef van die onbil
lijkheid meer èn meer door.
Maar toch zijn er nog zeer, zoor velen dio
daarvan niet ovortuigd zijn on blijft hot
noodig te ijveron mot alle macht om die
mooning zooveel mogelijk ingang te doen
vinden.
Yoor dit dool beijveren zich in ons land
twee veceouigingen, nl. do Vereeniging voor
vrouwenkiesrecht en de Nederlandsche Bond
voor vrouwenkiesrecht.
Beide streven naar hetzelfde doe]; beide
willen vooroordeolen tegen dat vrouwen
kiesrecht bestrijden, betere ideeën, dan er
nu nog vele hoerschen, ingang doen vin
den, en ook in onze provincie, in 't bjj-
zondcr in onze naaste omgoving, propa
ganda maken voor hun pogen.
Reeds vroeger, cenigo maanden geledon,
zijn or vanwogo don Bond, o. a. door me
vrouw A. Jonckheor—YerateoghMeulemans,
uit Totoringen, bij Breda, in Middelburg
pogingen aangewend om hier een afdeeling
daarvan te stichten. Dit is toen niet ge
lukt mon hoopt thans beter fo slagen.
Voor dion Bond nu zal Woensdagavond
in do kloino zaal van het Schuttershof 1ib«
spreker optreden de heer G. Nijpels.
Vrijdag d. a. v. zal mevrouw dr Aletta
II. Jacobs, prosidontc van do Vereeniging
voor Vrouwetikicsrecht, in een dor lokalen
van do sociëteit De Vergenoeging holzolfde
onderworp behandelen.
Boidou natuurlijk met hetzelfde doolte
trachten ieder voor haar Bond of voor haro
Verooniging eené afdeeling to stichten
Aan belangstellenden in ons midden das
de keuze bij welke dier twee men, wil meu
de beweging voor Vrouwenkiesrecht steunen
zich zal aansluiten.
Wij stellen ons geen partij, doch wenschen
alleen in enkele regelen beider staudpunt
duidelijk te maken.
Evenals olders heerscht er op dit oogen-
blik ook in ons land tweeërlei strooming,
een de feministische, do andere
moor algemeen humanitaire.
De Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht nu
vertegenwoordigt do eerste richting. Zij
huldigt o. a. de stelling, door mevrouw Aletta
Jacobs in de Alkmaarsche courant van 15
October 1907 verkondigd, dat allen dio
eerst algemeen mannenkiesrecht wil'en,
in de Vereeniging niet thuis bohooren. Zij
beweegt zich verder op politiek gebied, wat
de Bond niet doet.
Art. 5 der statuten van dien Bond ver
biedt dit ten stelligste.
Ziedaar kenmerkende verBehillen tnsschen
beide lichamen.
Op een punt, niet van belang ontbloot,
wordt in een vlugschrift, vanwege de Ver
eeniging verspreid, gewezen door de spreek
ster van Vrijdagavond.
Door sommigo voorstanders van vrouwen
kiesrecht is roods de angstige vraag geuit
of het rumoerige, onwettelijke optreden
van de Eugelsche suffragettes ooit door de
Hollandsclie Btrijders gevolgd zal wordon.
Hierop kan het antwoord zeer beslist ont
kennend luiden.
Dion weg wil noch dio Vereeniging nooh
don Bond uit. De Bond zegt dit ook uit
drukkelijk in zijne statuten. Zij wenschen
door geen buitensporige middelen te bevor
deren dat, evenals in Finland en Noorwegen,
don vrouwen recht worde gedaan.
Na deze korte uiteenzetting, die ons zoo
gewenscht voorkwam mot het oog op de
twee voordrachten, welke ons dezer dagen
wachten, zouden wij onzen lezers, die belang
stellen in dit gewichtig onderdeel van het
Vrouwenvraagstuk, willen aanradenbezoekt
beide samenkomsten, hoort èn den heer
Nijpels èn mevrouw Aletta JacobB, die nader
hun standpunt znllen ontvouwen, on sluit
u aan, al naar gelang gij daarvoor sympathe
gevoelt en het Btreven daarvan het meest
mot uwe ideeën overeenkomt, èf bij den
Bond öf bij de Vereeniging.
De lange avonden naderen weer en dan
heeft men meer dan in don zomer tjjd en lust
tot lozen.
Daarom vestigen wjj do aandacht op de in
dit nommer voorkomende advertentie van do
firma Gebr. E. en M. Cohen, Heerengracht te
de competitie van den Nederlaiulschen Voetbalbond
tnaschon E. Al. Al. aldaar en Velocilas II van
Breda. De Bredanaars wonnen met 7—2 goah
Uit Vlissingon
schrjjft men ons
Por radiogram via Scheveuingen haven werd
hier hedon morgon reods vroegtijdig bericht
ontvangen dat do n ichtboot Prins Hendrik der
My. Zeeland vast zat aan do Nieuwe Sluii
't Was zeer dikko mist en naar ik vernam
werkte do misthoorn aldaar niet.
Spoedig -word eono sloepboot gezonden van
nit Vlissingon, om de reizigers, 66 in gotul, on
do post to halen. Deze waren to acht uur in
do sleepboot overgestapt.
Wegens don zeer dikken mist bereikte de
sleepboot eorst togen tien uur de baven. De
Borlynsche en Amsterdamscho mailtreinen
vortrokkon iedor mot vier en een half uui
vertraging.
By hoogwater zal men heden middag trach
ten de boot wodor vlot te krjjgen.
In de j.l. Zaterdagmiddag to Dombu
gehoudon raadszitting word, na onderzoek en
in orde bevinding dor geloofsbrieven van hol
nieuw gekozen lid C. Sehou», tot diens toela
ting besloten.
Een voorgestelde wyzigiog dor begrooting
voor 1908 werd goedgekeurd, terwjjl de be
grooting voor 1909 werd vastgesteld.
De verordsmng van algemeene plaatselijke
politie werd aangevuld inat de bepaling, dat
by het ontstaan van open plaatsen aan den
openbaren weg de eigenaars verplicht zjjn een
steenen muur van minstens anderhalven meter
hoogte voor scheiding te plaatsenhouten
schuttingen zjjn hier voortaan uit den booze
netjes, maar dnur I
Met algemeene stemmen, op die van den
heer Scheele nn, werd cealoten het bekende
adres van den Bond voor Staatspensionnering voor
kennisgeving aan te nemen, m. a. w. geene
instemming to betuigen met het door dien
Bond aan de Koningin gezonden request.
Wethouder De Visser stelde voor de gas
lantaarn in de Zuidstraat te verzetten. Het
bjjplaatsen van een tweede lantaarn, waartoe de
Raad in eene vroegere zitting besloot, zou
dan overbodig kunnen worden. Het voorste)
werd aangehouden.
De beraadslaging over het voorstel van
Burg. en Weth. lot verhooging der plaatselijke
opcenten op de personeels belasting werd naar
geheime vergadering verwezen. Als be
weegreden gaf de voorzitter op >dat er zaken
te berde konden komen, niet voor openbaar
heid geschikt, zulks in verhand met den hoof-
deljjken omslag van de Duitschers."
Naar verluidt, is in dezen nog geen bepaald
besluit genomen.
Het klinkt wel ongeloofljjk maar toch iB
het waar. Een ongeveer 80 jarigo arbeider uit
een onzer naaste gemeenten, die dezer dagen
is overleden, heeft, zonder dat hem ooit een
erfenis ot eenig ander gelukje te beurt is go
vallen, een som vergaard die zyn, thnns even
eens 80 jarige woduwe in de vermogensbe
lasting brengt.
Dat dit verzamelen gepaard ging met ont
zegging van alles wat maar eenigszins het
leven kon veraangenamen, behoeft geen betoog,
als men weet welke loonen de boerenarbeiders
verdienen, merkt onze berichtgever op.
INGEZONDEN STUKKEN.
Ingezonden stukken worden in geen geval teruggezonden.
Zjj bieden voor een schuifje tal van mooie
boeken aan van de meest bekende schrijfsters
en schrijvers: Macaulay, Suttner, Spyri,
Goovornour, Huf van Buren, Van Lonnop, Dic
kons, Zola, De Genestet, Ouida, Thackeray,
Darwin, Aimard, Dahn enz.
Men zietor is voor elk wat wils in do lange
ljjat van deze aanbieding.
Zondagmiddag had achter dc moelfabriok
alhier oen vriondschappelyke voetbnlwod-
stryd plaats tusschon Victoria I uit Middol-
burg en Volharding I uit Vlissingon. Deze
wodstryd moest 10 minuten vóór tjjd gestaakt
worden omdat allo aanwezige ballen (1 stuks)
gesprongen waren. De stand was toen 3—2 in
het voordeel van Victoria.
Tegolykcrtjjd speelde op hot Molenwater
Concordia I uit Middelburg oen match tegon
Olympia II uit Vlissingon, welke wodstryd go-
wonnen werd door Concordia met 5—1 goal.
Te Vlissingon had op het terrein by het
fort midden reduit oen wodstryd plaats
De Bazaar voor de Z. H. D. I.
Geachte Redacteur!
Nu het bljjkt dat or by sommigo personen
eenig misverstand heerscht omtrent het doel
van den door de Z. H. D. 1. te houden Bazaar,
acht ik het wenscheljjk erop te wyzen dat
het geld, dat dc Bazaar zal opbrengen, uit
sluitend bestemd is om het werk, zooalB het
nu gedaan wordt, te kunnen voortzetten.
Aan het oprichten van iets anders wordt
by hot Bestuur niet godacht, om de oenvoudige
reden dat daaraan in Middelburg geen behoefte
bestaat. X.
Middelburg, 12 Oct. 1908.
'tBegint al vroeg!
Een beroemd staatsman van anti-revolution-
nairen huize hooft eens gezegd on hjj koD
't wotendat eon deel der pers voor niets
staat, als zekere Juni-gobeurtenisson in 't zicht
komen. Waaraehynlyk onder den invloed van
do Juni-temperatuur in deze hoorljjke October-
dagen, bevat bet anti-rovolutionnnire maand
blad De Walchersche Courant, in haar nun
van 9 October j.l., een stukje aan bet adres
van ondergoteekendo, dat na lezing do vraag
iloet opkomen: of deze pers dan toch inder
daad voor niets staat?
Natuurljjk niet wegens den alsem van dc
partydriit, dio in vele honingzoete zinnetjeB te
proeven is! We weten dat elk vogeltje zingt,
zooals hot gebekt is, en we kennen nu een
maal de wyze, waarop het alfabot der «Wul-
cherscbo" modewerkers, gewoon is zich over
zjjn tegenstanders uit te laten.
Maar dut men kans ziet, in een stukje van
ruim oen half kolommotje, twee pertinente
onwaarhedon te dobiteeren, om daarmee
reeds een politiekcn tegenstander, mot betoog
op do Btombus van 1909, te ljjf te gaan, dut
slaat toch wel vele records, waarvan
deel der pers" op dit gebied houder is.
Vooreerst de bewering, dat door uijj op de
kie9rochtmoeting van 27 Sept. zou zyn ge
wezen met voldooning nog wel op den
kiesrechteisch der Jong-Turken en de ver
wantschup »met deze en do vryzinnig-demo-
craten" als winste zou zyn geboekt.
Ik kun met de meeste beslistheid verklaren,
dut deze gedachte >illimuneus" wordt ze
in »de Walchersche" genoemd niet by my
is opgekomen-, dat ik in myn rede op 27
Sept. van geen Turken Oud noch Jong
ook zelfs maar heb gerept en dat er in het
verslag, dat de Alidd. Courant van rnjja rede
gaf en dat door den schryver bljjkbaar als
bron is gebruikt, geen syllabe omtrent de
Jong-Turken voorkomtevenmin trouwens
als in eenig ander verslag van die rede.
In zyn haast om my het «liever Turksch
dan Paapsch" in den mond te leggen, als de
door my »en myn propagandaclub" in 1909 aan
te heffen stembusleus, leest deze Walchersche
medewerker zeer slechtleest hy zelfs din
gen, die er in 't geheel niet staan. En de
redactie vindt blykbaar geen termen tot
correctie 1
Nn is dit meer vermakeljjk dan ergerlyk.
Er wordt hier dan ook alleen op gewezen, als
merkwaardig staaltje van de wyze, waarop
men van die zjjde de goe-gemeente voorlicht.
Maar om tot die «nieuwe stembusleuze'1
te kunnen komen, moet my, behalve Turken
liefde, ook zoo iets als papenhaat worden too-
gedicht. Er wordt beweerd, dat ik, als ver-
kiezingsredenaar, «met myn getrouwen",
gewoonlyk vierkant positie neem tegen Rome.
Als het niet minder parlementair was, zou
ik zeggen dat deze bewering een vierkante
leugen is.
Nooit heb ik oenig geloof aangevallen of
bestreden noch het katholieke voor welke
hoogst belangwekkende uiting van godsdienstig
leven ik trouwens groote belangstelling
noch eenige andere godsdienstige
overtuiging 1 Voor my heeft altjjd als eerste
en bindende wet gegoldendat daaraan in
het politieke strgdperk niet mag worden geraakt.
Evenmin als ik zou toelaten dat men mjjn
religieuse opvattingen tot een punt van politiek
debat maakte, zou ik zulks met die van anderen
willen doen- En tot vierkant positie nemen
togen Rome, voor zoover daarmee uitsluitend
eon politieke macht wordt bedoeld, heb ik tot
dusver hief nooit aanleiding gevonden. In
deze dagen waait den voorstanders van alge
meen kiesrecht uit Roomsch-katholieke kringen
zelfs oen wol zoff frissche wind te gemoet,
ah uit die, waar men zit te peinzen over bet
kiesrecht der «volledige en onvolledige gezins-
formatiea 1"
Wat ik echter wel heb gedaan en heb
moeten doen, dat istelkens wyzen op de vnak
grove en scherpe, meestal bittere on heftige
aanvallen en verwjjten ran des schrijvers geestver
wanten, van calvinistische anti-revolutionnairen
als hy v. dr. Kuyper en Christelyk-Historisohen
als bjjv. dr. De Visser, tegen Rome! op de
scherpe woorden tegen Rome van dien kant,
uit do dagen toen men nog niet do lieve bond-
genooten in het gevlei kwam om stembus-
winste te behalen en met hun hulp eenige
zetels voor eigen partij genooten machtig te
worden. En ik zal zoo vrjj zjjn dit to blyven
doen hoezeer ook met tegenzin zoolang
men aan de rechterzijde beginselen wegdoezelt
tor wille van de «coalitie"; zoolang men daar
een coalitie handhaaft, niet als middel om wel
omschreven beginselen in toepassing te bren
gen, maar haar in stand houdt als doel: ver
overing of behoud van het regeeringskasteel on
ter wille daarvan beginselen op den achter
grond schuift of doodzwijgt.
Ik ben mjj niet bewust, in myn moor dan
20-jarig openbaar politiek leven, te zyn afge
weken van do bovenvermelde gedragslijn, die ik
myzelf bob gesteld. Daarom wenech ik niet
zonder protest te laten passeeren, dat door de
Walchersche Courant mij in de schoenen wordt
geschoven het anti-papisme van haar eigen geest
verwanten, hetwelk, hoezeer ook verbloemd, toch
den hoek komt kjjkenniet stil-
in te berusten, dat de Turksch-
Paapsche leus, in vroeger eeuwen door de
eigen geestolyke voorouders van den schryver
in do «Walchersche", in hun onvordrangzaam-
heid uitgedacht, nijj en myn pnrtjjgcnootcn
wordt toegedicht nis vorkiozingeleus voor di-n
jare 1909.
In oen qualificatie van het schrjjven in de
«Walcherscho", van do taktiek, dio danrmoe
wordt beoogd, de drjjfvoeren, die daartoe ver
moedelijk bobben geleid, zal ik verder niet
treden.
Alleen wensch ik nog dit te vragen
Als ovor oonigeu tyd. by hot nadoron der
verkiezingen, van anti-revolutionnairo zjjde
weder wordt gepredikt: «Heiligt don slrjjd",
is die schoone en behartigenswaardige les dan
alleen bestemd voor politieke tegenstanders
,.Of is het de bedoeling, dat ook de eigen,
partjjgenooten en geestverwanten haar ter
harte zullen nemen
HERMAN SNIJDERS.
Middelburg, 10 O ctobor 1908.
Een wederwoord.
Mynheer de Redacteur 1
In no. 236 der Middelburgsche Courant komt
een schryven voor van het Bestuur der M.V.
V. Olympia; wees zoo goed hot Bestuur van
M. V. V. Victoria toe te Btaan, door het onder
staande van antwoord te dienen.
lo Olympia zy meegedeeld dat Victoria drie
soorten van vergaderingen heeft, naiueljjk
Bestuurs-, Algemeene en Juarlykscbe verga
deringen de laatste worden op een bepaalden
datum gehouden. Blykbaar heeft Olympia dit
niet geweten, waarom anders een «achter
algemeene vergadering" gestold. Do vergade
ring door Olympia bedoeld, was geldig omdat
meer dan het by het reglement veroischto
getal leden aanwezig was.
-De ware oorzaak voor de verontwaardi
ging van Victoria, of meer in 't bjjzonder van
haren voorzitter, is do volgende", zegt Olympia.
Victoria antwoordt hieropeen voorzitter
alleen kan tot niets besluiten zjjue mede
bestuurders hebben ook wat te zeggen, en die
zyn in dozen homogeen mot den voorzitter ge
weest.
i. Het is met waar dat een speler van Vic
toria eenigen tjjd geleden gevraagd werd voor
i e n d s c h a p p e 1 y k e n wodstryd
van Olympiadie speler werd gevraagd voor de
seriewedstrjjden, uitge >hreven door de voet
balvereniging Willem II te Tilburg, maar
omdat de vereeniging, waartegen Olympia vol
gens loting moest spelen, niet verkoos dit te
doen wjjl zy maar met 8 man was opge
komen, werd, nadat zy met 3 spelers was
versterkt, een vriondschappelyke wedstryd
gespeeld. Het, thans oud lid van Victoria, die
toen nog lid was, werd meegenomen om uit
te komen voor die serie wedstrijden, waar
aan p r y z e n verbonden waren, en hy nam een
valschen naam aan, om niet te doen uitkomen
dat Olympia met eene geleende kracht uit
kwam. Dit bedrog van Olympia, ook op andere
wedstrijden van de A'. V. B. gepleegd, is echter
later uitgekomen. Tevens werd aan den speler,
onder valschen naam, meegedeeld dat hy lid
kon worden van Olympia, maar dan moest hij
er niets van aan 1 ictoria zeggen, vóór by
officieel als lid was aangenomen. Dit is hy
toeval gehoord door een bestuurslid van Vic-
toria. De bedoelde persoon werd lid, maar
bedankte later weer, omdat hjj de ondervin
ding had opgedaan, dat Olympia o, zoo lief
togen hem was, als zy hem noodig had,
maar dat hy anders met den nek werd aange
keken. Dezelfde ondervinding deed ook een
andor op toen hy lid was, en wien geweigerd
werd om mede te spelen zelfs voor een vriond-
achappoljjkon wedstryd, omdat hy maar
een barbiersbediende was.
Olympia kan niet uitstaan dat eene voreeni-
ng in eigen stad. alleen bestaande uit leden
van den werkenden stand, zich geljjk in krach
ten kan stellen, als de «élite" van Olympia.
Als Olympia een lid van zoo'n werkmansver-
eeniging noodig heeft, roept zy «kom tot ons"
en later zogt ze«ingerukt marsch"
Leden van Victoria zouden Olympia op do
openbare straat nageroepen hebbenlater
bleek Olympia dat zy zich in de naroepers
ergist had.
4o. Dat F ictoria op den wedstryd van 20
Sspt. jl. een Concorv/ia-apeler en eon Volharding
speler in haar elftal had opgenomen, is ook van
alle waarheid ontbloot, waut de eerste heeft
reeds een half jaar geleden verklaard by den
aanvang van hot nieuwe seizoen lid te willen
worden van Victo ia. Wat don tweede betreft,
die is 7 maanden geon lid meer van die
vereeniging. Hjj is Binds dion tjjd al lid ge-
weoet van Olympia te Ylissingen, voor welk
lidmaatschap hy reeds drie maanden geleden
bedankte. Dus van het opnemen van spelers
uit andore voreeningen is geen sprake.
Eveneons is niet waar dat Victoria in den
Walcherschen Voetbalbond of in de bekercoia-