KIDDELRURGSGEIE COURANT.
N°. 180
lol' Jaargang.
Zaterdag
8 Augustus.
Middelburg 7 Augustus.
EEN LEUZE.
ZtWZS&X:
^.r^^^sr^he:
^tir^hfi^rwhn,.
.r:* goiskt OP
Oü Stad en Provincie.
LETTERtN ENKUNST.
1008
Deze courant verschijnt dageljjk*, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prij» per kwartaal zoewel voor Middelburg als voor aUo plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nuxumers kosten 5 cent.
Thorm. alhier en tol. -weerbericht van het K. N. Mot. lnstit. te Bilt.
7 Aug. 8 n. vm, 65 gr., 12 n. 67 gr., av. 4 n 67 gr. Hoogste barom. «tand 771.1 to Valentin,
laagste 754 6 te Seydisfjord. Verwachting tot don avond van 8 Aug. matige N.O. wind,
afwisselende bewolkin*, waarschijnlijk droog weer en dezelfde temperatuur.
Advertentiön20 cent per rogel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood-
alle ander* familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Beolames 40 cent per regel. Groote letten naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig ait Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldweson, is gerechtigd het Algemeea Advertentie.Bursn A. DU LA
MAK An., N.S. Yeerbcrgwal 306, Amsterdam.
Onlangs werd, naar men weet, oen Bond van
anti-revolntionnaire gemeenteraadsleden opge
richt, bjj welke gelegenheid door dr. Kuyper
een inleidond woord is gesproken, dat sindB
dien onder den titol«Zelfstandig Gemeente
wezen" als brochure in druk is verschen.
Men mag aannomen, dat het bp dat inlei
dend woord de bedoeling van den spreker is
geweest, richting te geven aan het werken en
streven van de «mannon broeders", voorzoover
zjj geroopen zpn do anti-revolutionnairo be
ginselen in de vroedschappen onzer steden en
dorpen hoog te koudon.
En waar een man als dr. Kuyper sproekt,
loont het de moeite nauwkeurig kennis te
nemen van de door hem ontwikkeldo denk
beelden. Naar zijne meening nu moet de pas
opgerichte Bond «van meet af door een groot-
sche gedachte bezield worden" en de bekoring
kennen van een hoog ideaal." Die grootsche
gedachte wordt door hein bljjkbaat gezocht in
de herstelling van wat hp noemt, een «zell-
standig Gemeentewezen" en als hot hooge
ideaal mag men in deze zonder vrees voor
tegenspraak wel beschouwen het door dr.
Kuyper gewenschte «Christelijke stemp 1" op
dat gemeentewezen. Nu behoeft men zich
echter naar het eigen getuigenis van den
inleider in de groote steden over dat «Christelijk
stempel" niet al te ongerust te maken, want
«het Christelijk ideaal, dat to plattelande nog
altoos bereikbaar is, werd almoor voor onze
steden een utopie, die Dieuiand moer najaagt".
In een gansche reeks van bloeiende platte
lands-gemeenten in Zuid Holland, Zeeland,
Overpaol en Friesland kan echter, zoo oordeelt
dr. Kuyper, «de gemeente-huishouding, mits
ze worde vrygomaakt, nog zeer wel op den
Chmteljjken grondslag hersteld worden".
Het hooge ideaal van oen «Christoljjfee stem
pel", gedrukt op heel of half ons gemeente
wezen, knnnon wjj echter gevoeglpk laten voor
hetgeen het is maar meer belang boezomt
bet ons allicht in te weten op welke wpze
dr Kuyper zioh voorstelt, dat onze gemeente
lijke organisatie zou moeten worden gewjjzigd
om te kunnen komen tot wat hp noemt een
«zelfstandig gemeente wezen'
Hjj acht daartoe voor alles noodig de ge
meenten te ontlasten van de uitvoering der
Bpkswetten en stolt zich daarmede party in
een der «moeilijkste vraagstukken, welke hel
positieve staatsrecht heeft op to lossen", ge-
lyk Buys het destpds uitdrukte. Het geldt
hier niet meer of minder dan een wpziging
in de verhouding tusschen den staat en de
gemeenten, welke overigens zonder grondwets
herziening niet is tot stand te brengen.
De grief van dr Kuyper gaat oigenlpk wel
in hoofdzaak tegen de benoeming van den
burgemeester door de koningin, wat onver-
injjdelpk is, wanneer aan de gemeenten zelve
de taak big ft opgedragen de Wet te helpen
uitvoeren. Met don libüraal Bups öu voelt dr
Kuyper veel meer voor het overlaten van de
burgemeesteiskeuzo aan de gemeente, maar
dan dient men natuurlijk voor de uitvoering
van de rpkswetten een nieuw stelsol in hot
leven tc roepen, omdat de staat anders niet
voldoende zokorheid heeft, dat zjjne wetten in
alle deelon des lands bolioorljjk worden uit
gevoerd.
Aan de gemeonteradon zou dan big ven het
bobartigen van de belaugon dor zuiver plaat
selijke gemeentehuishouding en voor de uit
voering van de Rpkswetten zou men iots
moeten krpgen in den trant van de Pruisische
Am ten.
Wp laten hier in het midden of hot won-
schelpk mag heeten, zulk eene ingrijpende-
verandering in onze administratie te brengen
en om nieuwe organen van zelfbestuur te gaan
vormen, alleen op grond dat sommige gemeen
ten te klein zjjn dan dat men onder de inge
zetenen gemakkolpk de noodvgo personen zou
vinden, geschikt voor de taak van zelfbestuur
in den zin van uitvoering der Rpkswetten.
Wjj wenacbon hieromtrent alleen op te
merken, dat tegen dat euvel nog wel een
ander gencoBmiddel bestaat, n.l. hot voegen
van zulk eene kleine gemeente bjj een of meer
andere, waardoor do keuzo van geschikte por-
souen grooter wordt.
Maar wot vooral den anti-revolutionnairen
een doom in het oog moet zpn, is de alleen
heerschappij van een toevallig nog liberalen
burgemeester in een goeddeels anti-revolution-
naire plattelandsgemeente. Weliswaar heeft
dr. Kuyper, toen hjj nog op het Binnenhof
Wjj cursiveeren.
zetelde onaetwpteld hot zpne gedaan om aan
dwtyds r.:'-- getrokken, ntat te»
tengevolge van liberale inmenging .«toont
de gemeentelijke hni.honding in een pmeto
teek. plattelandsgemeenten naar bot oor
doel .an dr. Kuyper veel te flan» hel anl
.olntionnairo «tempel en beeft die i»1'1»»"?'"*
vooral onder verkeerde» bnrgemoo.tof.n.loed
™Hof'!Sng dos voornamelSk do liberale bur
gemeesters, die het bom hebben gedaan, en
S3n„oed 1. ito .erderfelijk dat het,
naar dr, Knyper «eet mede te deelen. mm
relden .oorkomt dat rgne ergon mannen n
het .College van Gedeputeerde Stalen de van
liberale »»do .oor dat eollege inge.ette routine
volgen, en roe ronder het tc merken,en eteltrg
ronde, het ook maar in het rn.nsUo bedoel
aan de relfstandighe.d .an hot gemeenteneten
„el moer dan noodrakelgk i. afbreuk
4Het moet inderdaad een hord. gelag
kend worden, dat do term op rneh «el.e een
mooie, klank heeft, en dat h.-t.*
atek leent om gebmrkt te worde» af. lcnre
Maar als onze antirevolutionnaue gemeente
raadsleden hnn g,ooien leider het l.od
het .relfatandig gemeente vroren
i ivmt /Tak zïïn. bun zoo nuchter niogeiy
,f te vragen, wat tg dnuroigonlyk moe hedoolon.
Wn weten »it dere rede van dr. Kuyper
allee», dat do gemeente» onthevenmoj
en dat de burgemeester
7ct°e'»"ol 'ee: meet
—"EZdut op rich relf maakt het ge-
"rU^rttJiiehtdohedoollog, dat do
antirevolutionnairen zullen streven naar souvo-
reinitoit dor gemeenten in eigen kring
Men zou het haast zoggen en in dat licuv
bezien is do wenk, gegeven aan do «eigen
malen 1» hot Cellege van Gedeputeerde Sta-
"°v dleKkTatl niet onhedeukelik
streven naar wat eerder een onafhankelijk, ton
„An -oifatandig gemeentewezen zou moeten
heeten, is echter rekor niet ongeschikt om de
„eer roaetionair. elementen under de .man
nen broeders" in hot gevlei ie komen.
Zoo geldt bij dr Kuyper als grief tegen do
Woningwet, dat door die wet sommige ge
vallen bot Collego van Gedeputeerde state»
0» den stool van don Gemeenteraad gerot
wordt m. n. w. do Woningwet beoft de onaf
hankelijkheid van de gemeentebesturen, wal
bo°rc!t hun», sorg voor de volksWost.ng,
ook naar hot oordeel van dr Kuyper, mot
voldoende ontriem on bljjkbanr behoeven de
gemeenten, naar rjjuc meening, in deren oen
grootcre ergheid om naar willekeur «1 dan n.ot
dacht te rien uiteengeret, hoe de
tionnuiren rich verhouden tegenover de steeds
T veldwinnende denkbeelden omtrent de
tak der gemeente op «octal-polstiek gebied,
1- v™t bedrogen uit. Hadden do .mannen
broeder? vaj hunnen greet» leider niet
verwachten, dat bjj ook h.er nchl.ng
e°ïih"°8°n*V tonder aanwpring gelaton om
trent de taak der gemeenten in deren en hebben
zü niets anders ontvangen dan oen wachtwoord,
dat vermoedelpk uitermate geschikt zal blp
van eone vooruitstrevende gemeente-politiek,
te begraven ondBr theoretische beschouwingen
en staatsrechtelijke discus..» rehdm praet.seh
nut.
Militair Atjeb-Rapport.
Zooals in de tweede editie van ons vorig
nommer in 't kort is gemeld, is thans ver
schenen het verslag betreffende het gehouden
onderzoek naar bet militair beleid in Atjoh
en Onderhoorigheden, uitgebracht door don
luitenant-generaal Rost vau Tonningen, buiten
gewoon adjudant der Koningin, commandant
van hot legor en chef van hot Departement
van Oorlog in Nodorlandsck-Indie.
Do echrjjver komt daarin tot do volgende
conclusie: dat noch bp het optreden van onze
patrouilles tegen de benden, noch bjj het op
treden op politioneel gebied de regels van
hot oorlogs(pacilicatie)-ocht worden overschre
den, dat zelfs volgens de voorschriften van
genoraal-majoor Van Daalen mildere begin
selen werden toegepast ten aanzien van go-
vangenen, daarentegen de strenge Duitscho
voorscbrifton ten opzichte van het requireeren
van gidsen uit de bevolking en het uithooren
van gevangenen en opgelichte kampongbo-
woners.
Dat bjj do patrouilles wel oons verkoerdo
dadon worden begaan of wreedheden worden
gepleegd - welke voorvallon. zooals «Wekker"
die voordraagt, bovendion grootendeels buiten
hot tjjdperk van bestuur van den generaal-
majoor Van Daalen liggen mag niet op den
bevelhebber worden verhaald.
Deze heelt door zpn strenge voorschriften
getoond wars te zpn van alle noodolooze ge
weldpleging on bewozen deze met gestrenge
middelen te keor te willen gaan.
De tucht bp de patrouilles is over het alge
meen zóó, als men die zelden zul aantreffen
bjj troepen, die oen langdurige guerilla achter
don rug hebben, maar bjj de kleine patrouilles
met hun commandanten van lagor rang doen
zich uit den aard der zaak meer verkeerde
handelingen voor dan bjj de grootere.
Toch zou men niet tot do groote patrouilles
mogen tcrugkeoren, omdat daardoor de krach
ten verspild en do uitkomsten vorminderd
worden, waardoor de rust op Atjoh op bodon-
kelpko wpzo zou worden vorstoord.
De Ministor van Koloniën heeft de over
legging van het verslag en de nota doen ver
gezeld gaan van oen brief aan de Tweede
Kamer. Bp het verslag behoort eon nota over
de Wekker-artikelen, welke daarin punt voor
punt worden behandeld, vergezeld vaD 14
bplagen.
Voorts zpn ingodiond oon nota over do toe
passing van het oorlogsrecht in den oorlog
tegen inlandsche volksstammen oen van den
afgetreden Civiolon en Militairen Gouverneur
van Atjoh en Onderhoorigheden G. C. E. Van
Dualen afkomstige nota van inlichtingen naar
aanleiding van het dagblad artikel «Hoe be
schaafd Nederland in do twintigste eeuw vrodo
en orde schept op Atjeb", met 26 bplagen
eenigo op die nota betrokking hebbende aan-
teokeningen van don Gouverneur-Generaal van
Noderlandsch-Indir, welke stukken ter griflio
vau de Kamer worden nedorgolegd ter kennis
neming van do leder.
Nopens enkele punten m de bjj het verslag
van den legor-commandant behoorende nota
heeft de gouverneur-Generaal nog het een en
ander aangeteekend.
Tip kon. besluit
zpn bp den pensioenraad voor burgorlpke
ambtenaren bevorderd tot hoofdcommies A.
Ross, thans commies tot commies D. J. van den
Ouweeion, thnns adj.-commiostot adj.-com-
mios J. A J. Vermaal en J. O. van der Spek,
beideu thans eersto klerken is bepaald, dat
do ambtenaren, assistenten, schrgvors
dienden, die thans werkzaam zpn bp den
pensioenraad voor burgerlpke amhtonaron,
geacht worden tovons te zpn aangesteld bp
don militairon pensioenraad ,-
zjjn de apothekers J. G. Kouffold on M. P.
Angustpn benoemd en aangesteld tot militair
apotheker 24e klasse bp het personeel van
geneeskundigen dienst van hot leger in
Ned.-lndië.
In de maand September 1908 zal voor de
vervulling der betrekking van adjunct-inge
nieur van den Rpkswaterstaat een vergelijkend
onderzoek plaats hebben.
Tot dit onderzoek worden toegelaten Neder
landers die het diploma van civiel-ingenieui
hobb*nïs verkregen aan de Technische Hooge-
school of aan de voormalige Polytechnische
School te Dellt, mits zy op 1 Januari 1909
niet ouder zjjn dan 28 jaar.
Nadero bpzonderhedpii geelt de St. Cl. no. 184.
Een dankbaar publiek, waaronder velen
van buiten Middelburg, vulde Donderdag avond
do groote ScfoUtcrshojioaX alhier geheel en
de warande voor oon dool.
Allo nommers hadden het gewone succes.
Wjj voor ons stellen, zonder de waarde der
overige, elk in zjjn genre, te verkleinon, het
hoogst het optreden van don Belg Lemput.
Wat hjj als «clown imitateur" te hoöron
gaf, staat uit artistiek oogpunt zeer hoog en
zjn beschaafd en eenvoudig optreden maakt
oen hoogst aingenamen indruk.
Dat de pa-odie IIKees de lachlust opwekte
Bo1 vooral met zÜn6 coupletten ovor
Middelburgsche toestanden applaus verwierf
spreekt van zelf.
Van de acrobatische workzaamhedon bljjvon
die van Mllo Lydia en Albino wel de aan
trekkelijkste.
Do heden middag gegeven voorstelling was
goed bezocht.
Er ia een aanv.ng gemaakt met bet
maken van steigers bp de wpzerborden van
d -n Abdytoren a 1 h i e r, wat in verband staat
mot het aanbrengen van minuutwpzers op die
bordon.
Van Zaterdag 8 tot Maandag 10 Augs.
zal hi o r vertooven bet rpksopnemingsvaartuig
liuijskes, onder bovel van don luit. t. z. Ie kl.,
belast mot de hydrografische opnemingen der
Nederlandsche zeegaten, L. van der Wal.
Aan het festival, dat Zaterdag 15 Augus-
1? ,.a>,lh!.er vanwe«e de vereoniging Uit
hd Volk-Voor het Volk zal worden gogovon.
zullen do volgende harmonie- en fanfarekorp
sen deelnemen: Middelbunjsch Muziekkorps
Excelsior van 's-Üeer-Arendskerke, Constantia
van Beur, Woljerts Fanfare van Wolphaartsdjjk
Kunstmin van 's-Gravonzande, Con Amore van
Hoodokenskorke, Excelsior van Middelburg, De
Vereemgde Vrienden van Sas van Gent, Euterpe
vau Heinkenszand, Eendracht maakt macht vaD
Serooskerko, Vlijt en Volharding van Etten
Schel,legalm van Hansweert. Sl Caecdia van
VJissmgen, Voorwaarts van Koudekerke en
huphonia van Goes.
Om 10 uur 's morgens maken die korpBen,
voorafgegaan door het korps kleine tamboers,
een optocht door een groot deel dor gemeente,
In de sociëteit De Vergenoeging wordt aun de
bostuurders der korpsen de eerewjju aange-
To circa half twaalf wordt op de Markt door
alle korpsen de Trommelmarsch uitgevoerd en
van i2 uur tot circa half vier op de Markt
en in den Buitentuin door de verschillonde
korpsen muziek gemaakt.
Te half een vangt in het Schuttershof de
muscbwedstrpd aan en te vpf uur heeft daar
de vorloting der prpzen plaats.
Te half acht begint in dezelfde gelegenheid
bet feestconcert, dat, zooals men weet, besloten
wordt mot een vuurwerk, vervaardigd door de
Aoderlandscbe pyrotecbniscbefabriok, voorheen
G. J. Rupsch to Utrecht.
U.u II nut heeft op de Mnrkt ook oon
muziekuitvoering plaats.
Om 11 uur stadstpd vertrekt van hier oon
extra-trein naar Bergen-op-Zoom en tusschen-
liggende plaatsen.
Een groot deel van bet hiervoron gemelde
deelden wjj reeds vroeger mee.
Uit Vlissingen.
Zio-ila wjj in ons vorig nummer reeds
schreven, is het strandfeest, aldaar Woensdag
gehouden, in don lettorlpken zin dos woords
in het water gevallen. Tot ongeveer drie ui»
hield het weer zich goed.
De zand werkers hadden reeds goede vorderin
gen gemaaktverschillenden waren reeds bezig
aan de afwerking. Maar o wee. de feestvreugde
was van korten duur. Een hevige plasregen
joeg do kinderen en bezoekers op het strand
m eeu minimum van tpd. naar allo mogelhke
en onmogelijke plaatsen, waar men maar tegen
hot hemelwater beschermd was.
Hol muziekkorps St. Caec'ilia hield zich
dapper, spoelde er in 't begin lustig op los,
niettegenstaande de stortbuien, maar toen
do regen aanhield, gaf het ook don moed op
en verdween het naar droger oorden.
Hot strand on de boulevard zagen er akeliz
verlaten uit, vergeleken bp do drukte nog
geen half uur te voren.
Alleen enkele vestingbouwers bleven bjj hun
wrochtstukken. om nog to redden wat te red-
den viel, want begrjpelp» w#ie ,pMidehrt
wator veel van het afgewerkte weg.
Eon P^ir andere jongens vermaakten zich
in de afdeel.ng wedloopen met hindernissen,
met den ton, oen er in en twee er boven op
Och, een beetje meer of minder nat kwam er
toch mot op aan.
Zoo tusschen de buitjes door werd wol weer
door de kinderen begonnen maar hot was toch
je ware niet meer. De «spirit" was er uit
geregend. Zo blevenDe prpzen, die ook een
rogenbad kudden gekregen, hielden k
oon magnetische kracht op het strand. Maar
anders de moesten zullen wol naar het
einde verlangd hebben.
Tegen vpf uur ging de jury voor de rand
werken rond, om de treurige overbiytselen te
beeordeelen.
Nadien werd mot de prjjsuitdooling begonnen
en ontving ieder deelnemer een of ander sou
venir.
In de afdooling «zandwerkon" worden aan
11 groepen hoofdprjjzen uitgereikt.
Deze vorkregen-. Gootmncbtig en Debra
voor oon gletcher, B. en A. Hondrikse en J.
v. d. Bos voor een mooi opschrift: «Hulde
aan het Comité", Huilmand voor eon vesting
en J. Jacobse, J. Boskop en Neomagus, voor
een bomvrjje vesting.
Verder kregen een hoofdprps Hoste voor
een vestingJ en E. Domery voor een tobo-
gang W. Schmidt voor een afbeelding van
Do ltuyter met toren; Siorevogel en Galjé
voor een torpedoManse en Klgkerg voor
een fortVan der Made en E. Timmerman
voor hot wapen van Vlissingen, en J. en K.
van Rooy, benevens C. van Poelje voor een
mailboot.
De hooldprpzen voor het diabolospel werden
uitgereikt aan J" Vonteville, Christina Hoydens,
Elisabeth van Eck, Christina van Akkeren,
Mario van Boven, Mina Riek wol, Cocn van
Dpk, Celine Lizey, Rozette Balmakors en N.
de Krpt.
De hoofdprpzon voor het ringsteken werden
gewonnen door L. Plasse, G. Buskop, D.
Kloassen, J. v. d. Kol en G. Balmakors.
De uitslag van den wedloop met hindernissen
kon men, om eene geldige reden, ons niot
modedeolen.
Tpdens do prpsuitdeeling speelde hot muziek
korps, waaraan door de commissie een herin-
nenngsmedaiilo is uitgereikt.
la do Donderdag te K r u n i n g e n ge
houden raadsvergadering deelde de voorzitter
e dat iDgokomen was een verzoek van
het hoofd dor bewaarschool te Hansweert om
verhooging van salaris. Besloten werd dit punt
aan te houden tot -dc behandeling der be
grooting.
't Verzoek van de werkliedenvereniging om
wpziging te^brengon in art. 1 der woningwet
werd in bandon van Burg. on Weth. gestold
n advies.
Als onderwijzer met verplichte hoofdacte
aan de Bchool to Hansweert word met alge-
meene stemmen benoemd C. de Nood te Oost-
voorne, nommer een der voordracht.
Op het verzoek van Mej. Swart, hoofd der
bewaarschool, om na haar aanstaand hu welp k
baar betrekking voorloopig te mogen blp ven
waarnemen, werd gunstig beschikt.
Tot don hoofdcursus ter opleiding van
den rong van 2de-luitenant is o. a. ook voor
de infanterie bier te lande toegelaten de heer
E. Augustepn, thans ondoroflicier te Bergen
op Zoom, afkomstig uit Rilland Bath.
De heer J. H. de Graaff G. Jz. te O n d-
Yossemeer is benoemd tot ambtenaar ter
secretarie te Rotterdam.
Met ingang van 10 Augus tus 1908 zali
tot nadere aankondiging, de westelpke of
kleine doorvaartopening van de spoorwegbrug
en de brug voor gewoon vorkeer over het
kanaal van Ter Neuzen naar Geit
nabp S1 u i 8 k i 1 voor het scheepvaartverke er
worden gesloten en daarentegen de oostelpke
of groote doorvaartopening der bruggen voor
dat verkeer worden geopend.
Voor nadore bpzonderheden zie men de
St.Ct. no. 181.
Te Künigswinter is op 7Gjarige» leel'tpd
overleden de landachaps- on veeschilder J. H.
L. de Haas.
Het Tooncel.
Wjj haddon geen gelegenheid do voorstel
ling van. De Industrieel van Pont-Avcsnes, Don
derdag avond in den schouwburg alhier
door het Hollandsch gezelschap Van Lier, bp
to wonon.
Trouwens, het stuk is hier ook al meermalen
opgevoerd en geeft dus geen aanleiding tot
bespreking-
Do schouwburg was goed bezet en de aan
wezigen genoten van het zeer goede spel der
hoofdpersonen. De heer Horman Schwab be
hoorde tot hen en speelt van avond don Koning
in Vorstenschool.
Morgen, zooals wjj meldden, Levemstorm on
Zondag, als slot der voorstellingen, het be
kende on steeds oantrekkeVpke oorspronkelijk#
drama van Rosier FaassenZwarte Griel.
Eigenaardig dat van eerstgenoemd stuk,
een nieuwe pennevrucht van Henry BornBtein,
hior, in Middelburg, de eerste voorstelling door
het gezelschap gaat.
Hoofdrollen mevrouw Julia van Lior-Cuypers
en de hoeren De Vries en Schwab,
