MIDDELRllRGSCHE COURANT.
r, is»
181* Jaargang.
1908
Vrijdag
7 Augustus.
Middelburg 6 Augustus.
Sprokkelingen.
Benoemingen enz.
Uil Stad en Frovintfe.
Deze courant verschynt d a g e 1 \j k i, met uitzondering van Zon- en Peeitdagen.
Prys per kwartaal zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummeri kosten 5 cent.
Therm, alhior en tel. -weerbericht van het K. N. Mot. lnitit. te Bilt.
6 Aag. 8 u. vm. 05 gr., 12 u. 70 gr., av.4 n 00 gr. Hoogste, barom. «tand 709.3 se Valeutia,
laagste 755.5 ie Parijs. Verwachting tot den avond van 7 Aug. matige meest O. wind,
afnemende bewolking, mogelijk nog regen of onweer, iets warmer.
Advertentiün20 cent per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- an
alle andera familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 oant. Bsolamas 40 cent per regeL Groote letters naar de plaats, die lij innemen.
Tot de plaatsing van advortentiën en reclames, niet afkomstig uit Zoeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwesen, ie gereohtigd hot Algemeen Advertentie.Buren* A. DB3 LA
HAB An., N.I. V»*rbnrgw*l 360, A nu ter dans.
Zoo gemeld, zal na het re?es het katholieke
Kamerlid Bogaardt Minister Heemskerk een
vraag stellen botroftendo do neutraliteit
op de openbare school.
Men horinnert zich de uitspraak van Mi
nister Rink in deze zaak.
De heer Rink had do neutraliteit, in de
Onderwijswet verlangd, geduid als betrekke
lijke neutraliteit: in een school met uitslui
tend Katholieke bevolking mocht volgene hem,
geruBt het kruisteeken gemaakt en een kruis
beeld opgehangen worden in een school, enkel
bezocht door kinderen van geloovig Protes-
tantsche ouders, mag de Bjjbel als leesboek
worden gebezigd.
De vraag, die de heer Bogaardt het voor
nemen beeft te stellen, bedoelt van Minister
Heemskerk te vernemen, of bjj dezelfde op
vatting is toegedaan als zijn voorganger.
Volgens Het Huisgezin was de heer Bogaardt
tot het stellen zynor vraag genoopt door een
bespreking der neutraliteitsquaeatie door den
R.-K. Onderwijzersbond in hot bisdom Breda.
De Katholieke onderwijzers aan openbare
scholen met uitsluitend Katholieke bevolking
wenschen het onderwjjs zoo Katholiek mogeljjk
te maken, doch ze zjjn beschroomd dit te doen
zoo lang ze niet zeker weten, dat zulks door
de Regeering in overeenstemming wordt ge
acht met de wet.
Om nn deze zekerheid te verkrijgen zal de
heer Bogaardt, die met het streven van den
R.-K. Onderwijzersbond instemt, tot den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken een vraag
richten.
Thans komt echter het Dbld. van Noord-
Brabant, daartoe gemachtigd, met de verklaring
dat de hoer Bogaardt onvoorwaardelijk voor
stander is van bjjzondor Katholiek onderwijn
en er niet aan denkt propaganda to voeren
voor een neutaio school met een Katholiek
tintje.
»Hg heeft op de veolboaproken vergadering
van den R.-K. O. B., vergadering van Katho
lieke onderwijzers der openbare school, niets
anders gezegd, dan dat hg dit bestaande
openbaar onderwgs zoo Katholiek als de wet
het toelaat, gegeven wenscht te zien.
Dat is echter heel iets anders dan dit onder
wjjs te verlangen in plaats van ons bjjzonder
Katholiek onderwgs, waarvan de heer Bogaardt
verklaarde principieel voorstander te zjjn, als
wie ook".
Wjj zullen nu maar afwachten en ons oor
deel opschorten totdat de interpellatie heelt
plaats gehad.
Voorloopig zjj opgemerkt dat al dat tornen
aan de neutraliteit van onze openbare volks
school voor ons uit don booze is.
In het Alg. Hbld laat mc J.' A. Levy zich
zeer kras ait tegonover den heer Pop,
den directeur der posterijen en telegraphic.
Er heoracht in het korps verontwaardiging
over de verplaatsing van oen hoofdcommies
der posterijen van 't kantoor te Amsterdam
naar dat te Zwolle.
De Rechtstoestand, 't orgaan van den Bond,
wees op 't ergerlijke van dat geval.
Mr Levy roept nu den heer Pop voor de
vierschaar en schrijft
»Vrage: Zal het Nedarlandache volk nog
langer dulden, dat aan of bjj het hoold der
Postergen een knoet in menscheljjke gedaante
is geplaatst Of zal men ton langen dien
taugelloozen machthebber eens zelf overplaat
sen, liefst naar een plek, waar zjjn grootheids
waan niet langer kwaad doen kan?"
- m
Nog eenBEmigratie naar Canada.
De Minister van Buitenlandscho Zaken brengt
ter kennis van hen, die naar Canada zouden
willen emigreeren, dat aldaar op dit oogenblik
slechts behoefte is aan ervaren landbouwers
die een hofstede kunnen betalen of landkoo-
psn, alsmede aan vrouweljjke dienstboden.
Naar spoorwegarbeiders is gedurende dit
seizoen geen vraag meer.
Horoscoop.
Ofschoon de heoren rechts zich tot dusverre
vrjj kulrn gehouden hebben en er nog weinig
iprake is van het hatelijk offensief optreden
uit den tjjd van dr Kuyper, past het toch geen
enkel vrjjzinnig man zich in slaap te laten
en door deze houding van het Kabinet.
Immers, in de eorste plaats, is een Tweede
Kamer op het doode punt allesbehalve de aun-
ezen plaats voor het voeren eener uitge
sproken partijpolitiek. Groot onderscheid
moge er liggen tusschen Van Karnebeek en
Van der Zwaag toch zjjn or gevallen te over
waarin zjj naast elkander zouden staan en
zoo offensief optreden onmogelijk zouden maken.
Waar dit voor het oogenblik mogelijkerwijs
een geruststelling zou kunnen zjjn, oen soort
verzekering tegen Christelijke" excessen, zou
men lieden, die tegen een dergeljjk pacificatie-
Kabinet nu niet al te veel bezwaar hebben,
hun gerustheid niot to zeer ouvel mogen
duiden.
Edoch, binnen een jaar zitten wij midden in
de verkiezingen.
En dr. Kuyper's Standaard heeft het uit
particuliere pikanterie of om eigen politiek ge
win zoo duideljjk gezegdgeeft in 1909 de
stembus het ruchtsche deel der natie de over
winning, dan worden de wanden van het Kabi
net omgekeerd, dan gaat de tamheid en de
verzoeningszin, die nu de buitenplanken van
het Kabinet vormen, naar binnen en komen
de onvervalscht Christelijke beginselen weer
naar buiten. Wat dat beteekent, weten we sinds
1901'05Een voortzetting daarvan wie
die vrjjzinnig is, kan zo wenschen Voorzeker
niemand
De benoemingen uit die jaren, de machte-
looze, Blappe, vaak aan het malloote grenzende
'etgeverg de strooming naar reactie, naar
bederf van politieke gewoonten en zeden, dat
alles heeft de Kuyper-partjj toen gekenmerkt
als ongewenscht en haar de veroordeeling van
1905 bezorgd.
En wanneer nu do heeren van dit Kabinet
zich maar tot 1909 koest houden, kjjk, dan
hebbon zij heel veel kans, dat zjj big ven zitten,
vooral wanneer de conservatief-liberalen (dit
ite woord voegen wjj er bjj, omdat de
heeren er zelf nog prgs op schgnen te stellen)
den tegenwoordigen gang van kalme reactie
vooruitgang voortgaan to billyken.
Hebben ze dan »ingehuurd", mot vier optie
jaren, dan gaan zjj aan hot breken en smgten
en vernielen. Want dan staan wjj, vrijzinnigen,
overal machtoloos. De Eerste Kamer omzetten
is bjjna uitgesloten. De Tweede kan dan goed
en wel rechts zjjn met een behoorljjke meer-
En dan gaat-ie good
Van niemand wat te vreezen. Vier jaar laDg
de baas. De Kamera achter zich, do Standaard
de Nederlander en de Maasbode achter zich.
Dan wordt het pas patent
Wij atollen or geen prjja op aankondigers te
zijn van droevige, noodlottige gebeurtenissen.
Edoch, dat dit, en dit alleen, hot resultaat
moet zjjn van een lakscbe houding der vrjj-
zinnigenjtegenoverde nu tammevertooning,
door het Kabinet Hoemskork opgevoerd, Ijjdt
geen twjjfel. En we haddon dr Kuyper's waar
schuwend woord niot eenmaal noodig om zeker
te gevoelen, dat slechts dit de uitkomst wezen
kon van een rochtscho zegepraal bjj de stem
bus vau 1909. Want or zjjn sprekender feiten
dan de voorspellingen van dr Kuyper.
Dezer dagen werd een betrekkeljjk jong man,
jongor geloovon wjj dan oenzjjner medezitters,
benoemd tot een der hoogste posten in ons
land. Wjj bedoelen den hoer Harte van Teck-
lenburg, die lid werd van don Raad van State.
'n Proefschrift, 'n paar broohures tot aanbe
veling van duurder makon van armelui's brood
en verrjjking van sommige werkgevers - alias
beschermende rechten, bracht hom in do Kamer.
Een momenteel gebrek aan betere krachten
in de R. K. party on een paar spoechen maakten
hem Minister. Een paar speechen tegen hem
deden hem retireeron «retirade minister'
zei men oneerbiedigljjk en onBmaakvol. Nu zit
hg in den Raad van State.
Tweeërlei bljjkt hieruit.
Ten eersto, dat mannon, geschikt voor dit
hoogste Staatsambt, rechts niet dik
zijn. Anders toch is dozo benoeming in zicb
zelf onbegrjjpolgk, de benoeming van een rnaD.
die, wat hjj moge proatoeren, zorgvuldig ge
zorgd heeft dat niemand er iets van bespeuren
zou, dat bjj zoo uitstokend is om voor zulk
een post in aanmerking to komen.
Ten tweede bljjkt uit deze benoeming dat
men het element, dat rcactionnair en protec
tionistisch gezind is, in den Raad van State
heeft willen versterken. In welke andere
hoedanigheid dan toch dan als protectionis
tisch financier heoft men den heer Harte
kunnen benoemen Het verderfelijkste, wat
een land, hetwelk voor zjjn industrie, zjjn
onderhoud, zgn bestaan in bjjna elk opzicht
afhankelijk is van invoer van buiten, kan boven
het hoofd hangen, het waanzinnige denkbeeld
van «protectie", is bljjkbaar nog niet losgelaton.
Dat Dnitschland self-containing, 'n»vrg"land
in den zelfden zin waarin men spreekt van
een vrjj bovenhuis", en Amerika, landen, die
ongeveer alles prodneeoren wat zy noodig
hebben, graan, steenkolen, jjzer, enz., dat die
protectionist zjjn, nlloh, dat moeten zjj zelf
weten. Willen zjj de niet direct goederen
produceerende stodelingen uitmergelen ten
bate van door landbouwers-, mijnwerkers- en
fabrieksarbeid rijk wordende grondeigenaars,
concessionarissen en fabriekbezitters, willen zy
arme lui een stuiver per dag afnemen op hun
voedsel, hun kleeron, hun woning, door indi
recte belastingen, waarvan hot leeuwenaandeel
in allerlei zakken verdwaalt waar het niet thuis
behoort, liever dan een rjjksdoalder directe
belasting te vragen, welnu, dat moeten de
regeerders ddir met hun geweten zien over
een te brengen.
Maar van dat soort belastinggenialiteit zgn
wjj niet gediend.
Belasting van hen, die niet hebben, tot ont
heffing, erger tot subaïdieeriug van hen die
wel en vaak dubbel en dwarshebben,
ligt niet op vrjjzinnigon weg.
Daarom waarschuwen wjj nu reeds, geljjk
wjj het reods vroeger deden.
De >StapalIers" in den strjjd voor de neutrale
school hebben nog niet zooveel recht om pal
te staan voor hun zaak, als alle vrjjzinnigen
het hebben voor deze zaak van heel het land
geen beschermende rechten in Nederland.
De benoeming van den heer Harte tot lid
van den Raad van State is een duideljjke vin
gerwijzing naar wat ons na 1909 te wachten
staat. De door Kuyper voorspelde planbjeB-
omdraaiorjj kan niet uitbleven. En op een van
de plankjes, die dan te voorschyn zullen
komen, zal met groote letters het dreigement:
protectiestaan.
Dit plankje mag niet naar voren komen.
Dit zeer lezenswaardig en behartigingswaar-
dig opstel namon wjj over uit het Uaagsche
Weekblad.
Bg kon. besluit
is benoemd tot subs, griffier bjj de orrond.
rechtbank to Breda mr D. J. Kuipers, thans
burgemeester der gomoonte Njjkerk
aan A. Ephratty, op verzoek, een eervol
ontslag verleend uit zyno betrekking van com
mies bg het Dep. van Financiën
is in zgn rang en ouderdom van rang
overgeplaatst bjj don genoralen staf de luit.
kolonel P. W. Weber, van hot reg. grenadiers
en jagers, toegevoegd aan den commandant
van het veldleger.
Oost-Indië.
A tj o h.
Een redacteur van het Socrab. Handelsblad,
dat, evenals de Javabode, den generaal Van
Danlen niet wildo voroordeelon op grond van
het Atjeh-rapport zonder ook zgn meoning te
hebben gehoord, vroeg scliriftelyk een persoon
lijk onderhoud, waarop hot volgende antwoord
den hoor Van Daalon uit Soekaboemi werd
ontvangen
>Zecr geachte heer redacteur. In antwoord op
uw sckrjjvon van deD 19en jl. medegedeeld,
dat het mjj thans nutteloos voorkomt, uitvoe
rig aan to tooneu aan wien het is tc wjjten,
dat het Nederlandsche volk niet tevreden ge
steld is kunnen worden met den loop van
zaken in Atjeh.
Dat Z. E. de gouverneur-generaal bljjkens
het te publiceeren rapport op mjj de schuld
werpt, ia zgn zaakdo geschiedenis zal leeten,
wie van ons tweeën hot bg het rechte eind
had, Z. E. of ik.
Mjjn verlodon on rnjjn naam zullen het volk
wel voldoende borgen zgn, dat ik steeds met
inzetting van mjjn geheele persoonlijkheid,
heb gedaan on zal bljjvon doen, wat ik mjj
tot plicht heb gesteld.
Ambtoljjko on militaire verhoudingen ver
zetten zich er tegen, dat een actief dienend
staatsdienuar openljjk tegen de regeering op
treedt, zoodat hot u, ook al in verband met
't vorengaande, wel duidelijk zal zgn, het mjj
nóch noodig, nöch passend voorkomt, u een
onderhoud ovor bedoelde aangelegenheid toe
te staan."
Woensdagavond gaf Strengholt'a Spe-
oialiteitengozelschap in het SchuttershoJ alhier
weder coa voorstelling voor een geheel gevulde
zaal.
Het publiek amuseorde zich uitstekendelk
nummer verwiorf, evenals vorige avondeneen
welverdiend applaus.
Do matinée van heden middag was tamely k
bezocht, vooral door menschon van buiten.
Op het kermisterrein, de Markt, was bet in
den loop van den middag niet zoo vol uls
anders op Donderdag het geval is.
Er waren wel heel wat bewoners van het
platteland en oen aantal pleizierreizigers uit
de Belgischo badplaatsen, maar de drukte was
niet buitengewoon.
"Woensdagnamiddag kwam met den trein van
half zes hier aan H. K. H. prinses Marie
van Saksen Meiningen mot gevolg.
Zjj bogaf zich te voet naar de tram Wal
cheren, waarin een conpé voor haar wae ge
reserveerd, en vertrok naar Domburg.
De directeur van de atoomtram Walcheren
maakte do reis mot de tram mede.
De prinsoB neemt te Domburg haar intrek
in het Badhotel en komt onder behandeling
van dr.Mezger.
Haar kamerheer, de heer Bodien, was de
prinsos vooruitgeroisd.
To Domburg aangekomen, werd de prinses
in het tramstation verwelkomd.
De burgemeester hield een toespraak en
mevrouw Van Voorthujjsen bood de prinses
een bouquet aan.
Aan de dependance van het Badhotel, waar
heen zg door het rjjtnig van dr Mezger werd
gevoerd, word de prinses verwelkomd door
mevrouw Mozger.
Naar wg vernemen, worden te Domburg nog
meer vorsteljjke personen verwacht, o. a, de
regeerende hertog van Mecklenburg.
In de St. Crl no. 183 is opgenomen een
kon. besluit van den 25ston Juli 1908, waarbjj
aan do Vereenigmg tot Christelijke verzorging van
krankzinnigen tn Zeeland, gevestigd to M i d-
d e 1 b u r g, vergunning wordt verleend op een
terrein in de gemeenten Bergen op Zoom en
Halsteren een gesticht voor krankzinnigon op
te richten.
In do St.Crl: no. 183 zgn opgenomen de
koninkljjk goedgekeurde statuten van de Ver-
eeniging Wolphaartsdjjk Het Groene Kruis te
Wolphaa rtsdjjk.
Uit Zierikzeo fchrglt men ons
Zoo zal dan voor het eerst in onzen ge
meenteraad oen antirevolutionnair zjjn intrede
doen.
Nu, op zich zelve vinden wjj dat zoo erg
niet. Ook die party mag wel een vocaal heb
ben in dat college, en tegen vermeerdering,
van haar macht kan en zal wel gewaakt
worden.
En dat kan, mits de samenwerking onder
de vrijzinnigen maar bljjft gehandhaafd.
Daaraan heeft ditmaal heel wat ontbroken.
De liberale kiesvoreeniging was bovendien niet
gelukkig mot haar candidaat. Hg was bg
velen onbekend en dan nog vreesde men bg
hem, wegens zjjne maatschappelijke positie,
gebrek aan zelfstandigheid.
De uitslag nu zal, hopen wjj, een les zjjn
voor do liberale kiesvereeniging om met de
Vrijzinnig Democratische kiesvereeniging moer
overleg to plegen.
Zelden is hot hier bjj een verkiezing voor
den raad zoo heftig toegegaan als ditmaal.
En daarbjj deden /.ich persoonlijke invloeden
gelden, die zoer ten nadoelo waron van de
vrjjzinnige zaak.
To Ziorikzee is Dinsdag, onder groote
deelneming, ter aarde besteld de heer P. O. van
de Velde Olivier.
Ojj de begraafplaats werd hot woord gevoerd
door den heer dr Helder namens de vrjj met
selaarslogo De Ster in het Oosten en door deD
burgemooster dor gemeente, die beiden den
ontslapene hulde brachten.
Do broeder van den overledene dankte namens
do familie voor de bewezen eer.
1'erwjjl men Dinsdag te St. Anna-
land foeBtvierdo ter eero van den jaardag der
KoniDgin-Moodor - - wedstrjjden in het fiets
ryden, onthaal der schoolkinderen en muziek
uitvoering door Accelerando hadden plaats
ontstond er brand in een houten loods van
den landbouwer J. G. De brandspuiten waren
spoedig op het terrein, doch behoefden niet
in werking te worden gesteld. De vlammen,
die reeds uitsloegen, konden met emmers water
gebluBcht worden, en de brand bepaalde zich
alleen tot de loods.
Twee der dadors van den deger dagen
te Axel gopleegden diefstal, Belgen, zgn te
Antworpon in hechtenis genomen.
Do 1*rov. ,s-Hert. Ct. ontvangt daarovor van
zgn Antwerpschen berichtgever de volgende
bijzonderheden;
Wegens oen brutale inbraak, hior ter stede
gepleegd, wordon door de recherche de kroeg
houder B. on zekere De B. gearresteerd. Bei.
den ontkenden beslist, doch De B. raakte aan
hot praten over andere feiten, zoodat men
thans op het spoor denkt te zjjn van een die
venbende, dio haar werk schjjnt te maken van
inbraken mot geweld.
Toen De B. een paar weken geleden te Axel
logeerde, kwamen B. en zekere F. hem vragen
of hjj meedeed uan een inbraak te Moerbeke-
Waes. De B. weigerde, waarop de twee anderen
alleen hun Blag sloegen. Tien dagen daarna
De B. hot, die een expeditie uitrustte en
oen woning aanwees, welks eenige bowoner
voor rjjk doorging. De bandieten - De B„
B., F. en nog twee andoren drongen de
woning binnen, duwden den bewoner een prop
in den mond en bonden hem, waarna zjj onge
veer f 1500 stalen. De B. kreeg daarvan f325.
De recherche heeft kunnen vaststellen, dat
dievenbende, welke men nu op hot spoor
is, en op wier rekening nog heel wat andere
isdryven zjjn to boeken, een 15-tal personen
tolt. Zes zjjn er van bekend. De B. en B. zgn,
zooals gezegd, gearresteerd, van drie anderen
laan de arrestatie ieder oogenblik verwacht
worden, torwjjl do zesde voortvluchtig is.
Door den kantonrechter te Oostburg
werd heden J. de D., te Aardenburg, oigenaur
van woonhuiejes in oerstgemolde gemeonte,
veroordeeld tot 80 boeten van f 0.50 wegens
het niet aanbrengen van eenigo verbeteringen
dier huisjes, door het gemeentebestuur
van Oostburg op grond van de Woningwet
'oorgeschreven.
Bg kon. hoslu't is aan A. Mjjs, op verzoek,
eervol ontslag verleend als voorzitter der
plaatselijke commissie voor de Ongevallen
verzekering te O o s t b u r g, en als zoodanig
benoemd J. Zeper, ontvanger der registratie en
domeinon aldaar.
In de week van 29 Juli tot en met 4
Augustus 1908 zgn in Zeeland voorgekomen
7 gevallen van roodvonk en 3 van diphtheritic
te weten van roodvonk 2 gevallen te Aarden
burg, 1 to Axel, 1 te Sluis en 3 te Vlissingon;
van diphtheritis 1 geval te Neuzen, 1 te Vlie-
singen on 1 te Zaamslag.
Het Tooneel.
Het wasWoenBdag oen goede avond in onzen
schouwburg.
Eerstens was deze zeldzaam in de
kermisdagen geheel bezet, wat al prettig
aandoet, en ten tweede gaf hetgeen op hot
tooneel te hooron en te zien werd gegoven,
gereede aanleiding tot oene opgewokte stem
ming bg hot publiek.
Gegeven werd Dokter Klaus, het bekende
blyspel van L'Arronge.
Tot de zeer talrjjke opkomst zal de goede
naam van dit Btuk wel het zjjne hebben bjj»
gedragen, ünzes inziens ia die reputatie vooral
t« danken aan de vele goede momenten, die
gologenheid gaven tot uitmuntend spel, vooral
aan movrouw ^Erlmann-Sxsbach als Julie, de
jonge barones, Lonis de VrieB als Dokter Klaus,
en J. Buderman als Lubomky, den factotum van
don goeden dokter.
De intrige is, zooals men weet wonderlijk
eenvoudig, en alles komt, dank zjj dokter
Klaus, uitstekend terecht.
Morgen (Vrydag) Multatuli's Vorstenschool.
In onze bespreking van de Dinsdag 22
October door hetzelfde gozelschap gogeven
voorstelling van dit tooneelstuk konden wjj
met zeer veel waardeering sohrjjven over de
opvoering in haar geheel, over het ineeren-
deel dor daarin optrodenden en vooral met
grooton lof gewagen van do geschakeerde
dictie waarmoe mevrouw Van LierCuypors
als Koningin do verzen zei. En daarop lieten
wo toon volgen
Maar bovendien heeft ze een voornaamheid
waardigheid aan de rol gegeven, die velen,
bg alle erkenning van haar veelzjjdig talent,
niet in zoo'n mate verwacht hadden. Haar
Louise is een creatie die ze onder haar aller
beste mag rekenen."
Zaterdag wordt een nieuw stuk gegeven
van Henri Bernstein, den Bchrjjver van &imson
on De DieJ. Het is getiteld Levensstorm.
Zondag Zwarte Griet mat mevrouw Van Lier»
Cuypers in de titelrol.
ONDERWIJS.
Te 'a Gravenhoge slaagde Woensdag voor
het examen acte Fransch lager onderwgs de
boer J. Slotema te Colgnsplaat.
Ook slaagde daar voor Engelsch 1. o. de
heer P. Brakman van Znidzande,
