Vijfde Middenstands-
Congres.
De vorige week werd de zitting der
Provinciale Staten van Zuid-Hoiiand verdaagd
tot deze week omdat een lid ontbrak aan het
vereischte getal om te mogen beraadslagen of
te stemmen. Het koBtte de provincinlo kas
ongeveer f 1000 aan reis- en verblijfkosten
enz. voor bet boaden der geschorato bjjoen-
komst. Het Statenlid, dat biervan oorzaak was,
bad aangeboden die kosten in do provinciale
kas terug te storten, doch van dat aanbod is
geon gebruik gemaakt.
Waarschuwing voor
werklieden.
Do Minister van landbouw, njjverheid en
handel brengt in de St. Cl. no. 177 ter kennis
van belanghebbenden, dat, bijjkens bericht van
den consul te Essen-Ituhr, door V. M. J. Hil-
brant, wonende aldaar, Hermanstrasse 40, adver
tenties in Nederlnndsche bladen worden ge
plaatst, waarin hp bericht 2000 worklieden
(timmerlieden, metselaars, schoenmakers, enz.)
aan werk te kunnen helpen. Daarvoor wordt
een vergoeding van Mk. 3 per persoon gevor
derd, terwijl bjj hem logies zou te verkrijgen
zjjn
Genoemde Hilbrant is evenwel niet in Btaat
gebleken om werklieden, welke zich naar aan
leiding van die advertentie naar Esien-Ituhr
hadden begeven, het beloofde werk te ver
schaften.
Aan Nederlandsche arbeiders wordt derhalve
dringend aangeraden, op grond van dergelijke
advertenties, niet naar Duitscbland te gaan,
zonder zich eerst vergewist te hebben dat er
voor hen inderdaad werk te verkrijgen is,
waartoe zjj zich kunnen wenden tot den Neder-
lanüschen consulairen ambtenaar in de plaats
waarheen tp wenschen te gaan of tot de ver
schillende in Nederland gevestigde arbeids
beurzen.
De adressen der consulaire ambtenaren en
dor arbeidsbeurzen worden op aanvrage ver
strekt door de afdeeling handel van hot depar
tement van landbouw, enz., Lange Houtstraat
36, te 's-Gravenbage.
Door de Rjjkaveldwacht is in voorloopige
hechtenis naar Amsterdam gebracht G. A. B.,
laatstelijk directeur der wasscherjj Volharding
te Blaricam, beschuldigd van oplichterij.
Te Amsterdam heeft op den Kloveniers
burgwal een hevige brand gewoed in een
maguzpn van galanterieën en speelgoederen.
Do brand vernielde de geheelo tweede ver
dieping van het gebouw en berokkende een
schade van duizende guldens. De oorzaak is
onbekend. Vermoed wordt kortsluiting in de
electrischo leiding.
Er moet te Grouw, Friesland, in dozen
tjjd schrikbarend veel visch zjjn.
Zondag vingen daar twee personen in drie
uur tjjds 160 stuks baars met den bengel en
eon paar logeergasten ia twee dagen 270 baarzen.
Verdronken. Onopgemerkt is te 02de-
boom een 3jarig knaapje in een Bloot gelo
pen. Levenloos is het opgehaald. Te Arnhem
ging oon 16-jarige jongen in den Rjjn zwemmen.
Hjj geraakte in een diepte en zonk. Zjjn
makkers, die hem niet konden redden, baalden
hulp, doeh te laat.
Ongelukken. In de Viist is het Ijjk
gevonden van oen 78jarigen man uit Lopik,
die, vermoedelijk onder den invloed van ster
ken drank verkeerende, te water was geraakt.
In het Friosche dorp Winsum was op oen
woonschip een vrouw bezig vuur aan te ma
ken. Toen de brandstof reeds smeulde, wierp
zjj er petroleum op. De kan sprong met een
grooten knal uiteen en de vrouw stond in een
oogenblik in brand. Door baar in 't water te
werpen blusohte men de vlammen, maar in-
tusschen was het lichaam reeds vreeselpk ge
blakerd. Een vrouw geroepen om de eerste
hulp te verleenen, schrok zoo van den aanblik
dat zjj bewusteloos neerviel en eenigen tjjd
daarna overleed. Woensdag avond is te
Rotterdam een scheikundige uit Bern, thans
met vacantie bjj zjjn ouders, van een motor
wagen, gevallen en overreden door den bjj-
wagon die hem beide beenen vorbrjjzelde. Per
brancard naar het ziekenhuis gebracht, bleek
hp bp aankomst reeds overleden.
Do beroemde scbilderp van Antoon Van
Dyck, voorstellende »Eeno dame wier sleep
door eenen edelknaap gedragen wordt", is door
Widener, een milliardair van Philadelphia,
voor do som vaa 2'/, millioen fr. aangekocht.
Deze schilderjj zou vroeger deelgemaakt
hebben van de Cattanco-verzameiing.
De Belgische ministor Helleputte heeft
bepaald dat de verzending van brieven onder
naamletters, blgvende post, die een bederf
voor do jougd uitmaakten, zal ophouden, den-
k eljjk te beginnen van 1 October.
Te Bouebaute is Zatordag een auto, vermoo-
deljjk door een gebrek aan het stuur, aan een
kromming der straat mot groot geweld op een
boom gebotst. Drie dor ingozetonen vlogen
door de groote ruit van de auto: alleen de
chauffeur bleef zitten. Do slag was zoo ge
weldig dat men hem rjjf mi nu ten ver kon
hooren. Men moest een paard halen om de
auto uit den boom te trokken, waarin zjj een
gat gemaakt had van 15 centimeters diep.
De drie uitgeworpen personen, waarvan een
uit Sas van Gent en de twee anderen slagers
uit Antwerpen, waren gekwetst, maar konden
na verbonden te zjjn, per trein naar huis
terugkeeren.
Een vrouw te Petegem bjj Oudenaarde,
die met tusschenpoozen Ban zinsverbijstering
leed, heeft Maandag nacht in een nieuwen
aanval haar vader vermoord. Deze was dien
nacht bjj haar en haar kinderen gekomen
omdat haar man uit de stad was.
Dinsdag morgen kwam de vrouw naar buiten
loopen met een bebloeden drietand in de hand
Sa risp: >Vader is dood.'" De buren gingen
naar: binnen en vonden daar den 68-jarigen
vader dood en aftohuweljjlt verminkt op den
grond liggen. Het hoofd was geheel stuk
geslagen en gestoken met de vork. De vrouw
is naar Oudenaarde overgobraeht.
Te Boschvoorde hoorden de wandelaars
Dinsdag avond, kort achter elkaar, twee re
volverschoten en zjj zagen aan den kant van
't boRch twee personen op den grond vallen.
Men sneldo er heen en vond een jongeling
van omstreeks 20 jaar en een bjjzondor mooi
meisje van omtrent dezelfden Ieeftjjd. En
naast hen lag oen nog rookendo revolver.
In hot meisje herkende men weldra do
dochter van een politiebeambte uit een Brus-
selsche voorstad. De jongeling behoort ook tot
een nette familie.
Het meisje was dood, de jongen ademde nog
en men kon hem nog ondervragen eer hjj,
naar het gemeentehuis vervoerd, den adem
uitblies.
Het drama had voor oorzaak dat do jonge
lieden niet konden trouwen, omdat de jongen
aan een ongoneeabaro ziokte leed. En daarom
haddon zjj maar hot best gevonden samen te
sterven.
Doze week heeft in de zaak-Remy een
nieuwe confrontatie plaats gehad van Ronard
en Courtois maar bovendien ook van eerstge
noemde met verschillende andere personen uit
huis, o.a. Romy's neef Raingo met wien Renard
ongeoorloofde betrekkingen had. Toen deze
verklaarde dat hjj or geenszins over verbaasd
zou zjjn als Renard genoeg overwicht op
Courtois had gehad om hem tot de misdaad
te dwingen, was Renard zichtbaar ontroerd, en
beklaagde zich dat nu ook Raingo hem be
schuldigde.
Een opmerkelpk feit kwam aan liet licht
bp het vorhoor van de keukenmeid. De rechter
zei haar dat de moordenaar denkeljjk met de
linkerhand had gestooten, waarop zp antwoordde
Renard nooit met do linkerhand te hebben
zien werken, maar dat Courtois dikwpls de
messen mot do linkerhand sleep.
De rechter opperde echter de veronderstel
ling dat juist in het gebruiken door Renard
van zjjn linkerhand de reden ligt van de ge
bleken onhandigheid waarmee de stooten zjjn
toegebracht.
De rechter ondervroeg ook dr Deny, die
hot overlpden van Itemy vaststelde. De genees
heer ontkent ton stelligste tegen Renard ge
zegd te hebben, dat Remy aan een bloedsop-
drang was gestorven, 't ls Renard die dat ge
zegd heeft, o.a. tegen twee neven van Remy
die zjjn houding dadeljjk verdacht hadden ge
vonden.
Een verschrikkeljjke taifoen heeft aan
de Chinoesehe kust gewoed, en daarbjj zjjn,
behalvo de in ons vorig nommer vermelde
stoomboot, nog een honderdtal andere inlandscho
vaartuigen gezonken. Men schat dat er meor
dan 1000 Chineezen bjj zjjn verdronken.
Tc Canton zjjn verscheidene huizen inge
stort, en tal van inlnndsche woningen vernield.
Ook de Ëuropeesche schepen hebben veel
geleden.
Een neger, beschuldigd een blanke vrouw
gebrutaliseerd te hebben, is Dinsdag to Green
ville op oon plein levend verbrand.
Een interessante prpsnit
deeling.
Zooals alles bjj de Olympische spelen in
Londen was ook de prpsnitdeeling aan het slot
een plechtigheid van indrukwekkenden omvang,
niet het minst door het groote publiek dat ten
getale van 60.000 menschen in hot stadion van
Shepherds Bush aanwezig was.
•In de met bloemen versierde koninkljjke
loge, schrjjft de correspondent van de N. Crl,
waren aanwezig de kroonprins en prinses van
Zweden, de hertogin ran Rusland, de hertogin
van Westminster en Lady Desborough. De
athleten, die tweede en derde prjjzen hadden
gewonnen, marcheerden op naar do koninklpke
loge, terwjjl de garde-grenadiers-muziek de
verschillende volksliederen speelde. De prjjzen
werden door de genoemde dames aan de win
ners gegeven en aan ieder der winners werd
bjj het afgaan der trap door een officier der
garde een takje eikenloof overhandigd, hiertoe
door den koning uit Windsor gezondon, een
alleraardigst idee-
Om vjjf nur ongeveer begon de prpsuitdee
ling door H. M. aan de eerste prjjswinners.
De muziek speelde, na een roffel, lane aange
houden, van de 20 tamboers der garde, Seethe
conquering hero comes en do Koningin kwam
naar voren om den inmiddels opgomarebeerden
athleten de prpzen uit te reiken.
Het was wérkelijk alleraardigst hoe H. M.
haar taak vervulde eigenhandig nam zjj de
kaarten, die ieder deelnemer had, in ontvangst,
hield zjj de zware tropheeën vast en Btapelde
lachend, toen de Zweedsche afgevaardigde voor
de gymnastiek niet al zjjn medailles kon
bergen, deze in zjjn hoogen hoed op en toen
dit nog niet genoeg was in den intusschon
geleendon anderen kachelpijp. Ieder kreeg een
woordje, een vriendelijk gezegde.
Midden onder do prijsuitdeeling kwam er op
eens van den anderen kant van het stadium
een groot gejubel naar ons toe. Wat is het,
wat gebeurt daar 1 vroeg men elkaar af. Het
is Dorando, de gediBquatificeerdo winnaar van
den Marathonloop, werkelpk; do dood gewaande
komt een (linken pas over de sintelbaan langs
bet stadium binnengeschreden, de Italiaanscbe
vlag achter hem. Een vorst kon niet meer zjjn
toegejuicht, een Romeinsch triumphator kon
niet meer zjjn bejubeld, een Grieksch Marathon-
looper kon niet meer door zjjn volk zjjn ver
eerd, dan deze kleine Italiaan door dit reuzen-
publiek. Het hoerageroep was zoo sterk, dat
de prpsnitdeeling even moest ophouden.
Lachend keek de koningin dit alles aan,
Eerst toen Dorando zich achter de gereed
staande winners had geschaard, ging H- M.
voort. Ik zal u niet al de winners opnoemen,
de Ijjat is te lango. a, kwam de milliosair
Jaq. Gould zjjn prjjs voor tennis (niet lawn-
tennis) halen. Dorando kwam het laatste. De
koningin boog, gaf hem de door H. M. den
vorigen avond aan hem boloolde goudon cup
en zeide glimlachend«brnvo Dorando",
De terugtocht van Dorando met zjjn cup en
eikenloof was weer een triomf, een dame rukte
haar gouden armband af en wiorp hem dien
toe.
Ook Hayes, de Amerikaan, die de Marathon-
winner was door Dorando's disqaalificatie,
vierde een zegetocht, was mot zjjn trophee
hoog door zjjn vrienden rondgedragen, als een
Romeinsch held op zjjn schild.
Een storm van toejuichingen brak los na
deze prjjsuitdeeling, 3, 10, 20 sheers voor
our queen the lovelies' lady in (he country worden
aangeheven en zichtbaar aangedaan boog de
Koningin naar alle kanten, terwjjl baar door
een 60.000 menschen het God save our queen
werd toegezongen. Werkeljjk, het was aan-
grjjpend en H. M. verdiende soo'n ovatie.
Wp allen, vreemdelingen van 15,16 landen,
zjjn van de Koningin gaan houdon om haar
lief en zoo door en door eenvoudig optreden.
Een prachtig slot van de stadiumieeBten, het
kon niet grootscher, het kon niet nobeler zjjn
geweest,
Dorando, de Marathon-held, is bezweken vooi
de hem gedane aanbiedingen en te Londen
voor het voetlicht gekomen, in vier variétés.
Hjj zei in het Italiaansch dat hjj het Engelsctae
volk dankte voor de ondervonden vriendelijk
heid. Hjj zou dat nooit vergeten. Dat was alles.
Maar hp verdient daar een goede duit mee,
en hot musichall publiek «ehjjnt daar werkeljjk
talrpker dan ergens andets neen te loopen.
Dordrecht, 29 Juli.
Nadat, zooals in ons vorig nommer gemeld
is, besloten was tot het sluiten eener leening
van f 2000 werd de vergadering geschorst, en de
buitengewone algemoene vergadering geopend
tot behandeling van het voorstel tot w jjziging der
Statuten en van bot huishoudelijk reglement.
Dit voorstel omvat de wpziging van 7 artike
len van do statuten en 21 artikelen van het
huishoudelijk reglement, terwpl door de aan
gesloten vereenigingen niet minder talrjjke
amendementen zjjn ingediend. In hoofdzaak
worden de door het bestuur voorgestelde
veranderingen goedgekeurd, doch onze ruimte
laat niet toe nader over dit punt der agenda
uit to weiden.
Na de pauze werd nog eonigen tpd voort
gegaan met de hohandefing van deze voor
stellen, waarna de algemeene vergadering her
opend werd.
Op voorstel van den voorzitter werd goed
gevonden aan H. M. de Koningin een tele
gram te zendon, waarin gehechtheid en ver
knochtheid werd betuigd en H. M. en Haar
Huis geluk en voorspoed werd gewenaeht.
Allereerst was nu aan de orde het voorstel
om opnieuw aan te dringen op verlaging van
personeele belasting voor winkels, hotels,
café's en dergelijke.
Het werd aangenomen.
Het voorstel tot oen vernieuwde actie in
zake den midden-Europeeschen tjjd word van
de agenda afgevoerd, waar de Amaterdamsche
Tpd reeds in de wet is vastgelegd.
In bespreking kwamen thans de voorstellen
van het Bondsbestunr in zake de conclusion,
aan hot Bondsbestunr ter uitvoering opge
dragen, van het in September 1907 te Amster
dam gehouden Congres voor de Ambachts
nijverheid, betreffende: le. het Credietwezen
voor den Middenstand-, 2e. de bespreking over
eene vereeniging voor het aankoopen van
ambachtswerktuigen j 8e. de Coöperatiewet.
Het Hoofdbestuur stelde voor:
lo. Het Credietvraagstuk van den Midden
stand in zjjn geheel aan do orde to stellen op
het Bondscongres 1909.
Dit onderwerp kan dan in de vereenigingen
in den aanstaanden winter een punt van ernstige
studie uitmaken, terwjjl het hoofdbestuur
volkomen bevoegde personen zal uitnoodigen
hun denkbeelden neer te leggen in praeadviezen
en rapporten, die ten Congresse kunnen dienen
als grondslag voor de besprekingen. Nagegaan
kan worden in hoever het wonschelpk is, anderen
dan ambachtslieden en neringdoenden, niet-
middenstanders, te doen deel hebben of deel
nemen aan middenstands-crediet-banken.
2o. Do vraag, of en op welke wjjze eene ver
eeniging tot het in- en verkoopen van gereed
schappen kan worden tot stand gebracht, al
leen aan de orde te stellen zonder een voorstel
te doen omtrent de al of niet oprichting van
zoodanige vereeniging.
Wil eene instelling als de hier bedoelde
vruchten opleveren voor den Middenstand, dan
ïb het noodig dat deze zich zelfstandig, zonder
beïnvloed te worden door buiten dezen stand
of de Middenstandsbeweging staanden, uit
spreekt over de al of niet wenscheijjkbeid er,
van.
3o. Daar wpziging van de Wet op de Coöpe
ratieve Vereenigingen een vraag is van zuiver
juridischen aard, het gevoelen daaromtrent
in te winnen van heb lid van Advies van den
Bond, den hoer Mr. D. Josephus Jitta, hoog
leeraar te Amsterdam.
Diens mededeelingen werden aan de alge
meene vergadering ovorgolegd.
De heer Josephus Jitta adviseert, dat het
vooralsnog niet gewenaeht ïb voor den Bond
een stap m bedoelde richting te doen omdat
de middenstand de coöperatie nog te weinig
in praetjjk heeft gebracht, om, op grond der
ervaring, te kunnen zeggen welke bepalingen
in de wet op de coöperatieve vercenigingeD,
met het oog op zjjn belangen, herziening be
hoeven.
Een vergeljjking tusschen onze coöperatiewet
en de Duitsche wet in dezen kan aantoonen
welke wjjzigingen men in onze wet zou moeten
brengen, indien men het stelsel der nagenoeg
volledige vrjjheid, waarop onze wet berust,
zou willen verlaten om het stelsel der nauw
keurige reglementeering, jaan de Duitsche wet
eigen, te aanvaarden. Vooralsnog valt echter
niet te zeggen of, bjjzonderljjk met het oog op
de belangen van den middenstand, het stelsel
van nauwkeurige reglementeering in alle op
zichten aanbeveling verdient. Daarbjj komt,
dat in Duitscbland een dergeljjk stelsel van
reglementeenng reedB is ingevoerd voor de
naamloozo vennootschap, terwpl in ons land
eene herziening van de wetgeving betreffende
de naamlooze vennootschap wel in uitzicht
is gesteld, maar nog niet belichaamd is in een
openbaar gemaakt ontwerp. In die omstan
digheden heeft een poging om een herziening
van do wet op de coöperatieve vereenigingen
to doen voorafgaan aan die_van de vrot op de
Daamloozo vennootschap weinig kans van slagen.
Hot advies van prol. Jitta werd bjj accla
matie aangenomen.
Alsnu was aan do orde hot Rapport van de
Commissie, benoomd door de algemeene ver
gadering to Njjmegcn, om onderzoek te doen
naar de tnogeljjkbeid om uitvoering te geven
aan de voorstellen der Dordrechtsche Winke-
liersvoreoniging.
Bedoeld voorstel luidt
»De algemeene vergadering spreke den
wonsch uit, dat hot hoofdbestuur besluite in
beginsel tot
la de vestiging van een Bondsbureel
IA de benoeming van een gesalarieerden
adjunct-secretaris
2a het ontwerpen van een reglement van orde
voor do jaarljjksche algemeene vergadering
26 de vorming van provinciale en districts-
groepen
3a het in eigen beheer nemen van het
Bondsorgaan
36 de aanstelling van plaatselijke corres
pondenten en agenten van het orgaan.
Het komt de commissie, bestaande uit de
heeren A. A. Collenteur, H. de Graaf en J.F,
Peters Weytens, voor, dat aanneming van het
voorstel sub la—6 den Bond ton zeerste zou
ten goede komen, ware bet niet, dat finan-
cieele overwegingen in deze tot voorzichtig
heid aansporen. Zjj acht het wenacheljjk den
goedgezinden Bondsleden gelegenheid te geven
eene kleine jaarlpksche bjjdrage te schenken,
teneinde jaarlpks een bedrag bjjoen te
brengen dat het Bondsbestuur in staat zal
stellen, daarvoor de noodige betaalde hulp te
kunnen verkrjjgen en voorts over te gaan tot
vorming van een fonds, welks renten de kosten
(f 3000 it f 5000 's jaars) van een Bondsbureel
met gesalarieerden administrateur zouden
dekken.
De vervulling van de wenschen, uitgespro
ken sub 2a—b, kan volgens de commissie niet
anders dan den Bond ten goede komen. Wan
neer bedoelde groepen worden gevormd, kun
nen zjj, op gezette tjjden, vraagstukken be
handelen, waardoor dan tevens de overladen
agenda der jaarvergadering wordt ontlast.
Mochten tegen de vorming van bedoelde
groepen gegronde bezwaren bestaan, dan wordt
in overweging gegeven in verband met 2a de
vraagstukken, op de agenda der jaarvergade
ringen geplaatst, te behandelen in secties, met
stemming over de conclusies in de algemeene
vergadering.
Van de verkregen nauwere aaneensluiting
kan worden verwacht grootere toewjjding van
de vereenigingen en meerdere belangstelling
bjj haar leden, die weer zal bljjken uit meer
dere waardeoring van den inhoud van het
Bondsorgaan, waarbjj het niet moeiljjk moet
vallen in elke vereeniging een of twee leden
te vinden, bereid om de belangen van bet
blad eonigen tpd ten offer te brongen. Het
komt genoemden heeren voor, dat bp de meer
dere belangstelling de uitgaaf van het Bonds
blad in eigen beheer voor de Bondskas
profijteljjker moot zjjn dan onder de tegen-
woordiger condities.
Besloten werd een commissie te benoemen,
wier taak zal zjjn zich in verbinding te stel
len met uitgevers om de meest gunstige
voorwaarden te bodingen en eeu regeling te
ontwerpen met het uitdrukkeljjk beding dat
de bondskas door do uitgifte van het blad
niet zal worden bezwaard.
In die commissie werden bonoemd de heeren
Koppel, Den Haag, Fortuin, Alkmaar, Deenink,
Amsterdam en Collenteur, Rotterdam.
's Middags kwam Minister Heemskerk te
Dordrecht aan en nam mot andere genoodig-
den deel aan den maaltjjd in Kunstmin.
Medodeeling werd aan tafel gedaan van een
telegram aan H. M. de Koningin dank zeg
gende voor de aangeboden hulde.
Natuurljjk werd aan het diner door ver
schillende personen het woord gevoerd.
30 Juli.
Hedenmorgen te 9 uur is het congres
heropend. Onmiddellijk werd aan de orde ge
steld de beraadslsging over bet vraagpunt
Vakopleiding van den Middenstand,
over welke kwestie door een drietal deskun
digen pra°advies is uitgebracht, terwpl ver
schillende vereenigingen nota's en rapporten
dienaangaande hebben opgesteld.
Allereerst kwam in behandeling het praead-
vies van den beer J. N. Hendrix te Amster
dam.
Grondige kenniB van het vak is eene aller
eerste vereischte, een aoodzakeljjke voorwaarde
om in do uitoefening van dat vak een middel
van bestaan te vindeneen waarheid, die
zeker niet minder geldt voor die vakken, welke
zich ten doel stellen do grondstoffen te ver
werken de np verheid - als voor die vakken
welker uitoelening beoogt de gereedgemaakte
stoffen van de hand te zotten den handel.
Als voorzitter van den Nederlanüschen Aan-
nemersbond vestigde de hoer Hendrix vooral
de aandacht op het vakonderwijs voor den
mdustrieelen middenstand.
Bjj de overweging boe deze vakopleiding
dient to worden geregeld, dringt zich alB eerste
vraag naar voren: zal de opleiding geschieden
aan ééne centrale instelling of is het gewenscht
meerdere kleinere instellingen te hebben, ver
deeld over verschillende plaatsen in ons land
Zooals bekend bedoelde het wetsontwerp van
het ministerie-Kuyper de oprichting van ééne
centrale Bchool en wel te Haarlem. Natuur
lijk zou het hebben van scholen in meerdere
hoofdplaatsen van ons land voordoelen met
zich brengen, doch die zouden te duur gekocht
zjjn, indien daardoor die scholen niet zouden
worden ingericht op een dergeljjke sohaal,
met zouden beantwoorden aan die hooge
eischen, welke aan eene centrale inrichting
kunnen worden gesteld. Vooralsnog moet dor-
halvo de voorkeur verdienen eene centrale
school, mits dan ook uitstekend ingericht.
Een tweede vraag, welke in overweging
dient genomen, ia dezo ol oprichting van
staatswege, dan wel door het particulier ini
tiatief, gesteund door ruime subsidies, de
voorkeur verdient. In het algemeen verdient
het particulier initiatief zooveel mogeljjk aan
moediging, doch bjj de oprichting van instel
lingen van zoo grooten omvang moet inder
daad de tot atandkoming van staatswege de
voorkeur verdienen.
De vraag, welke alt de belangrijkste tot het
meeste verschil van meening heeft aanleiding
gegeven, iswelke eisohen moeten worden
gesteld voor toelating tot de middelbare Tech
nische school? De verschillende meeningen,
welke daaromtront heerschen, zjjn terug te
brengen tot deze twee hoofdrichtingen, welke
gemakshalve worden aangeduid als de theo
retische en de praotische. De eerste riohting
verlangt, dat de leerling bij zjjne toetreding
hebbe een algemeene ontwikkeling, ongeveer
goljjkstnando mot hen, welke mot good gevolg
eene H. B. 8. mot 3 jarigen cursus hebben
doorloopen. Het vakonderwjjs volge dan on
middellpk op het vooraigaand algemeen ont-
wikkelond onderwjjs, terwpl do noodige kennis
van het practisch werken op de school zelse
worde verkregen. De practische richting wil,
wat algemeene ontwikkeling betreft, do eischen
voor toelating lager brongen, doch als nood
zakelijke voorwaarde stellon, dat de leerling
gedurende een aantal jaren practisch hebbe
gewerkt, welke practische bedrevenheid geljjk
moet staan aan die, welke aan een ambachts
school met 2- of 3-jarigen cursus kan worden
vorkregen; voor de bouwnijverheid wordt als
zoodanig gewenscht het smeden of model
maken. Door bjjna alle kringen van belang
hebbenden wordt do practische richting met de
meeste beslistheid voorgestaan en ook_de heer
Hendrix schaart zich met volle overtuiging
in de rjjen van hen, die de praktjjk voorop
wenschen te doen gaan.
Toch stond bjj ook bjj de andere richting
feruimon tpd stil en wol voornameljjk kg
e door het vorige ministerie ondernomen
reorganisatie der Kweekschool voor Machinis
ten te Amsterdam tot een Middelbare Tech
nische School, waarbjj slechts een voorberei
dende cursus van een paar semesters zon
worden ingericht, ten einde de leerlingen in do
gelegenheid te stellen hunne kennis van de
theorie bp te werken en zoodoende de school
ook toegankelijk te maken voor hen, die de
praoktische voor-opleiding wenschen. Een sa
mengaan van beide inrichtingen leek den heer
Hendrix te bedenkelijk, waar het geheele
karakter der heide opleidingen verschillend
is. Do vrees bestaat immers, dat de opleiding
van hen, die do prakt jjk wenschen te doen voorop
gaan, gestuurd zou worden in de richting der
lagere technici, terwpl de theoretici tot hoogere
technici zouden zjjn bestemd. Slechts wanneer
geen achteruitzetting der practici plaats vindt
zou de noodzakelijkheid tot oprichting van
«igen scholen kunnen worden voorkomen.
Tndien evenwel tot zelfstandige oprichting van
eene school moest worden overgegaan, zouden
alle organisaties, die zich de bevordering van
Midlenstandsbelangen ten doel stellen, op
krachtige wjjze financieele hulp moeten ver
leenen.
Ten slotte beschouwde de heer Hendrix de
mogelijkheid, het onderwjjs der M. T. S. ook
dienstbaar te maken voor hen, welke den
Ieeftjjd, waarop schoolgaan mogeljjk is, reeds
lang voorbjj zjjn. Het beste middel daartoe
is het correspondentie-onderwjjs, dat de theore
tische kennis kan aanvallen van hen, die als
volwassenen reeds meerdere jaren in de prak-
tjjk werkzaam zjjn.
Het prieadvieB van den heer dr D. Bos
luidde als volgt
In het bpzonder lettende op de behoefte
aan opleiding van de ondernemers beantwoordde
de hoer Bos de vraaghoe moeten de onder
nemers in kleine en middelgroote bedrjjven
wordon opgeleid daarbjj achtereenvolgens de
aandacht wjjdende aan de volgende onderdee-
len a. De algemeene voorbereiding6. De
technische opleiding; c. De handelsopleiding.
Do uiteenzetting kan alduB worden samen
gevat
1. Algemeene ontwikkeling en voorbereiding
is voor den ondernemer allereerst noodzakeljjk.
Ze dient ten minBte tot vjjftien- H zestien
jarigen Ieeftjjd te worden vastgezet.
2. Deze algemeene vorming vindt bp voor
keur plaats in eene lagere school, gevolgd door
eene hoogere burgerschool met drie jarigen
cursus, of wel door uitgebreid lager onderwjjs
van denzelfden duur.
Bp de voorbereiding voor de industrie dient
het meer uitgebreid lngor onderwjjs, ook wat
wis- en natuurkundige vakken betreft, niet
achter te staan bjj de hoogere burgerschool,
3. Voor jongelieden, die niet in staat wordon
gesteld dergeljjk onderwjjs te genieten, is her-
halingsonderwjjs van algemeene ontwikkeling
en met opklimmende klassen gedurende 8
jaren tenminste noodig, minstens 6 maanden
per jaar met 8 10 uur in de week.
4. Ten behoeve van dit onderwjjs is leer
plicht gewenscht, hetzjj bjj rpkswet algemeen,
hetzjj door gemeentebesturen krachten» be
voegdheid, bjj rpkswet te verleenen, als over
gangsmaatregel
5. Voor de industrie kan de middenstand
reeds nu ten behoeve van de jongelieden, die
de H. B. S. 3. j. c. hebben afgeloopen of
daarmede gelijkstaande inrichting, uitstekend
daarna gebruik maken van de ambachtsscholen
of de werkplaatsen met leerlingovereenkomBteu
en aanvullend avond-vakonderwps.
G. Middelbare technische scholen van twee
jarigen cursus mot een speciaal derde jaar
voor bijzondere takken van industrie behooren
in verschillende deelen des lands zoo spoedig
mogeljjk te worden gevestigd. Zp volgen op de
H. B. S. 3 j. c. of gelijksoortige school, zoo
mogeljjk met een jaar voor practisch ambachts-
onderwjjs, en op ambachtsscholen met een
jaar voorbereiding voor meer algemeen ont
wikkelend onderwjjs.
7 Aan de middelbare technische scholen be
hooren wintercursussen te worden verbonden
voor jongelieden uit de werkplaats ot die vroe
ger de ambachtsscholen hebben bezocht, en
daarna de werkplaats, om voor opzichter
(bouwkunde, waterbouwkunde, electrotechniek,
werktuigbouwkunde) te worden opgeleid.
8. Een enkele, zeer kostbare centrale mid
delbare technische school voor opzichters is
niet aanbevelenswaardig.
9. Ten zeerste is gewenscht een centraal-
njjverheids-instituut of bedrjj fsmnseuw, met
daaraan verbonden patroonsleergangen en wan-
delloeraren.
10. De op- en inrichting van dit museum
moet geschieden van rjjkswege, die van de
scholen sub 6 en 7, bjj voorkeur door parti
culiere vereenigingen met rnime° rjjkssteun.
11. Ten dienste van den handel zjjn de in
den >Leiddraad" genoemde inrichtingen aan
bevelenswaard.
[o, a. wordt hierin de aandacht gevestigd
o. op de handelsavondscholen, die het best
kunnen volgen voor den lcettjjd van 1518
jaren op een goede herhalingsschool of wel
een dagschool van voortgezet lager onderwjjs
of wel ook op eene H. B. S. met 3 j. c.
b. op do cursussen over speciale onder
werpen, die m verschillende Bteden steeds meer
worden georganiseerd voor jongelieden en
kooplieden van eenige ervaring;
c. op de lagere handelsschool, die bjj de
gewone lagere school aansluit en, na eenige
jaren van algemeene voorbereiding, afsluit
met een speoialen cursus ten behoeve van den
handel
d. op de middelbare handelsschool.]
12. In een handelsmuseum behoort zich de
algemeene inlichtingsdienst voor den handel
te cofleentreeren.
Nog zjjn over dit ofidertverp uitgebracht
verschillende rapporten en nota's, o, a. oen
van den heer Frons Keulemans te M i d d e 1«
burg, mot het oog op ondorschoidene vakken.
