lUIDDELRURGSCHE COURANT. N°. 148. ïsi* Jaargang. 1908. Donderdag 25 Juni. Middelburg 24 Juni. Kameroverzicht. Het Atjeh-rapport. enz. Uit Stad en Provincie. LANDBOUW. VerscMende Berichten Deze courant verschijnt dagelyks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. lnstit. te Bilt. 24 Juni 8 o. vm. 60 gr., 12 u. 67 gr., av. 4 u 75 gr. Hoogste barom. stand 774.2 se Valentia, laagste 761.0 te Nice. Verwachting tot den avond van 25 Juni: zwakke N. tot N.O. wind, licht bewolkte lucht, waarschijnlijk droog woer, en dezelfde temperatuur. Advertentiën20 cent per regel. Bjj abonnomont veel lagei. Geboorte-, dood- at alle andera familieberichten en Dankbetuigingen van 17 rogols f 1.50elke regel meer 20 oent. Reclames 40 cent per regeL Groote letters naar de plaats, dia zij innemai. Tot de plaatsing van advertontiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende Handel, NJjverhoid en Geldwezen, is gerechtigd hot Algenseea Advertentie-Bureau A. DB LA MAB An., N.l. Voorburgwal 366, Amsterdam. Bij deze courant behoort een bijvoegsel, dat voor zoover niet togoljjk mot dit nummer bezorgd, aan de abonnë's zal worden toege zonden. Van heden af ontvangen zij die zich tegen 1 Juli op de Middelburgache Courant nbonneeren, de deze maand nog verschij nende nommers kosteloos. DE ADMINISTRATIE. Zitting van Dinsdag. De Kamer begint nu met haar arbeid goed op te schieten. Heden werd de Motor-wet afgehandeld, als ook nog eenige kleine wetsontwerpen, zoodat er kans bestaat, dat de agenda, die nog vóór het zomer-re^es moet afgedaan worden, eerlang een prettig blanco zal vertoonen. Bjj de behandeling der Motor-wet viel eene zeer bolangrjjke beslissing: Op voorstel van den heer Van Citters nam de Kamer met 31 tegen 28 stemmen 41 leden waren dus afwezig! aan, dat de gemeentebesturen de snelheid, waarmede automobielen binnen de bebouwde kom der gemeenten mogen rjjden, kunnen beperken tot 10 K.M. per uur. Het ging lang niet langs eon leien dakje, om deze beperking er door te krjjgen. Van verschillende zjjden werd er warm op oangedrongep om den automobiel-sport toch geen belemmeringen in den weg te leggen. Waarom niet liever streng toezicht en strenge strafbepalingen tegen het al te woest rjjden der automobielen? zoo vroeg de heer Van den Berch van Heemstede. Wat boteekent au een snelheid van 10 K. M. por uur voor een automobiel? vroeg de heer Van Asch van Wjjck. In het buitenland bestaan toch zulke belemmerende bepalingen niet. Ook de heer Tydeman was tegen het voorstel van den hoer Van Citters. Een juiste omschrjjving van het woord »bebouwde kom'* ontbreekt. Hoe kunnen wjj dat dan in de wet neerschrjjven Een flink kwartier had deze geachte afgevaardigde noodig om dit, zjjn juridisch bezwaar toe te lichten. Bovendien was ook de Minister niet voor deze snelheid-beperking te vindentoch werd zjj aangenomen en het gewjjzigd regeerings- artikel ging or zelfB met vlag en wimpel door: 39 stemmen vóór en 21 tegen, Behalve dat nu de gemeentebesturen den maximum-snelheid zullen kunnen vaststellen, hebben deze, op voorstel van den heer De Geer, ook de bevoegdheid gekregen om het maximum-gewicht van automobielen te bepa len, welke zjj op hunne wegen toelaten. Dit heeft betrekking op de vracht-automo bielen, welke op sommige plaatsen van ons land de wegen stuk rjjden. De stemming over deze motor-wot zal later plaats vinden. Bjj de wjjziging dor pensioen-wetten voor de land- en zeemacht, kwam de heer Hugen- holtz weer met zjjn oude klacht over »hooge marine-officieren", die alleen non-actief worden gehouden om hun pensioen te verdienen". De Pensioen-raad, die anders een «bloedraad" laat zulks maar altjjd toe 1 Minister Wentholt verklaarde natuurljjk dezo meening volstrekt, niet te doelen. «Vriendjes'" houdt het Marine-departement er niet op na* Als een Bchip buiten dienst wordt gesteld, kan het wel niet andere, of ook de comman dant wordt soms »non-actief." Daarin steekt niets onbilljjks. Daarna gingen nog eenige kleine wetsont werpen onder den voorzittershamer door. Morgen voortzetting. Vóór de oorlogsbogrooting zal nog het achterstand-wetje behandeld worden. Verschillende bladen bespreken dit in onB' nommer van 23 dezer in hoofdzaak medegedeeld rapport. Wjj kunnen natuurljjk niet aller meoning weergeven on bepalen ons er daarom toe het betoog van enkele te resumeeron. Land en Volk zegt o. m. Een vraag die zich moet opdringen aan een ieder die het verslag leest is dozehoe iB hot mogeljjk dat de heer Van Heutsz de door hem aangegeven fouten in hot bostuursboloid van den heer Van Daalen al niet eerder opgemorkt en maatregelen ter verbetering genomen heeft Was zjjn vertrouwen in de voortreffelijkheid van den heer Van Daalen, ook als civiel be stuurder, dan zoo sterk, dat hjj blind bleef voor vorschjjnsolen, die toch ook op een afstand konden worden waargenomen En verder Het is duideljjk dat de heer Vafl~fleutsz zich in den heer Van Daalen heeft vergist. Dit is te opmerkelijker, omdat, toen deze indertjjd door hem als de toekomstige gou verneur van Atjeh werd voorgedragen, hjj doordrongen was van do waarhoid, dat de toenmalige overste Van Daalen do eigenschap, pen, noodig voor het vervullen dier taak, niet ten volle bezat. Dit bljjkt uit de in bet ver slag aangehaalde schriftelijke gedaebtenwisse- ling, in April 1904 tusschen den Gouverneur- Generaal Rooseboom on den heer Van Heutsz, destjjda nog Gouverneur van Atjeh, gevoerd. Daarbjj werd door den heer Van Heutsz gewezen op het stroeve, stugge, terughoudende in Van Daalen's karakterop dienB neiging om den Inlander te minachten op dienB over- groote gestrengheid, die hem or dikwjjls toe bracht te zwaar te straffen. Werd Van Daalen, des ondanks, als toekomstig Gouverneur van Atjeh aanbevolen, bet was, behalve op grond van zjjn groote bekwaamheid en vele andere door den heer Van Heutsz m het licht gestelde eigenschappen, ook hierom, dat onder de andere hoofdofficieren niemand was aan te wjjzen, aan wien de regeering met vrjj groote zekerhoid dat het goed zou bljjven gaan, het bestuur over Atjeh kon toevertrouwen. Toen de hoor Van Heutsz, Gouverneur- Generaal geworden, den heer Van Daalen tot Gouverneur van Aijeh benoemde, deed hjj dit derhalve bjj gebrek aan beter, en met volko- i wetenschap, dat en waarom de heer Van Daalen niet ton volle voor zjjn taak berekend Eu toch liet hg hem maar zjjn gang gaan, ook toen het voor een ieder duideljjk was, dat de zaken in Atjeh niet liepen zooals gewenscht was Hierin ligt iets zeer zonderlings, dat drin gend nadere toelichting behoeft. In elk geval is nu reeds gebleken, dat zelfs een in Atjeh- zaken zoo ervaren man als de tegenwoordige Gouverneur-Generaal, zich in de beoordeeling van de toestanden in dat gewest en van do leiding, aan het beBtuur over dat gewest gegeven, schromelgk vergissen kan. Dit is vooral van beteekenis, omdat derge- ljjke vergissingen zich in de toekomst ook zouden kunnen voordoen. Het is een leemte in het Atjehverslag, dat niet naar middelen wordt omgezien om ee: herhaling van zulk een ramp te voorkomen. Het blad herinnert er vervolgans aan, dat als zulk een middel bjj de behandeling der laatste Indische begrooting in overweging werd gegeven de aanstelling van eed hoog staand civiel ambtenaar tot regeeringscom- missaris voor Atjebscho aangelegenbeden, die, zonder bekleed te zjjn met bestuursmacht, als adviseur van den gouverneur van Atjeh zou kunnen optreden en, bjj verschil van gevoelen met dezen omtrent gewichtige politieke of bestuursaangelegenheden, een beslissing den gouverneur-generaal zou kunnen uitlokken. Het blad meent, dat de aanstelling van zulk een regeeringscommisBaris warme aanbeveling verdient. De oerste lezing van het Atjeh-rapport kan, volgens de N. R. Ct, uit den aard der zaak, slechts een algexueenen en in zekeren zin voorloopigen indruk geven. Naar de moenmg van dat blad heeft de vorige Minister van koloniën een goede daad verricht door hot initiatief te nemen tot het door den gouverneur-generaal te houden onder zoek, omdat daarbjj aan den landvoogd do ge legenheid is gegeven tot het inzicht te komen, dat de gouverneur van Atjeh «als civiel be stuurder had gefaald", een inzicht, dat geheel afwjjkt van de meening, die de gouverneur- generaal, vóór het onderzoek, omtrent het in Atjeh gevoerdo beleid had. Een tweede indruk is, dat do toestand in Atjeh, ofschoon ornBtig, niet van dien aard is, om aan eene eindoljjke pacificatie te moeten wanhopenen het doet daarbjj weldadig aan te lezen op welk eene krachtige en ovortui- gende wjjze de gouverneur-generaal Van Heutsz opkomt voor hetgeen, naar zjjne meening, in Atjeh moot geschioden om tot een gunstigor stand van zakon te komen. Vooral treft in hot rapport de herhaaldo verzekering, dat «de bestuurstaak" meer dan thanB op den voor grond zal treden. Do N. R. Cl zal voor het oogenblik niet stilstaan bjj de vraag hoQ_ het mogeljjk was, dat gedurende 21/» jaar voor den gouverneur- generaal te Buitenzorg verborgen kon big ven dat in Atjeh een régime gevolgd werd, het welk door hem, ware hjj er mee bekend ge weest, zou zjjn afgekeurd. De gouverneur- geueraal zegt, dat de uitkomsten, waartoe zjjne nasporingeu geleid hebben, door hem niet waren verwacht en dat hjj zo «niet ver wachten kon", terwjjl hjj voor het onderzoek «allerminst uit diens (Van Daalon's) perio dieke en andere geschriften" den indruk had gekregen, dat in algomcenon zin de toestand in At joh zich niet in de gewenschto richting ontwikkolde. Over dit gedeelte van het rap port zal het laatste woord nog wel niet ge sproken zjjn. De Arnh. Courant schrjjft Maakt eenerzjjds hot rapport wegens do openhartigheid, waarmede de fouten van gene raal Van Ddalen's civiel bewind worden in t licht geBteld, eon gunstigen indruk, aan den anderen kant ligt er iets zeer zonderlings in, 't zoo zacht mogeljjk uit te drukken, dat die fouten zoo meedoogonloos worden opengedekt door den gouverneur-generaal van Heutsz, die zelf generaal Van Daalen als zjjn opvolger in Atjeh aanwees, thans verklaart geweten te hebben dat deze wegens enkele karaktereigenschappen voor do hem opgedragen taak niet ten volle berekend te achten was, en ondanks die wetenschap zich omtrent de wjjze, waarop generaal Van Daalen in Atjeh het beBtuur voerde, niet op de hoogte stelde, totdat do vole klachten, welke daarover in de pers worden geuit, voor do regeoring in Don Haag aanleiding werden om den gouver neur-generaal op te dragen rapport over den toestand op Atjeh uit te brengen. Dit punt vereischt naar de meening van het blad nadere opheldering. Met generaal Van Daalen als zondenbok de woestjjn in te zenden, zjjn de fouten, welke thanB blijken in het Atjeh-bestuur te zjjn be gaan, niet hersteldook eene herhaling daar van moet worden voorkomen. En daarvoor is 't noodig dat worde vastgeateld of niet ook elders dan op Atjeh de oorzaken schuilen voor den onbevredigenden toestand aldaar. Bjj kon. besluit zjjn bjj de Rijksverzekeringsbank benoemd tot agent J. H. Schaay, thans tjjdeljjk werk zaam; tot adjunct-commieB P. J. van der Meulen, thans tjjdeljjk werkzaam; en tot chef de bureau, toegevoegd aan de geneeskundige de agenten J. J. Oosterveen, eveneens thans tjjdeljjk werkzaam; is de Oost Indische ambtenaar J. F. H. Koop man, laatsteljjk leeraar in do werktuigkun dige vakken aan de Koningin Wilhelmina- school te Batavia, thans met verlof hier te lande, op verzoek, eervol uit den Indischen dienst ontslagen; zjjn bjj hot Dep. van Koloniën bevorderd tot hoofdcommies, de commies A. L. C. baron du Tour; tot commies, de adjunct-commies F. van der Kooyen is aan den bjj het Dep. van Koloniën te werk gestelden Oost-Indischen ambtenaar met verlof A. C. Noordhoek Hegt, laatsteljjk ambtenaar ter beschikking van den directeur van binnenlandsch bestuur in Ned.- Indiö, voor den duur zjjner tewerkstelling de titel verleend van referendaris bjj bet Dep van Koloniën. Bjj resolutie van den Ministor van Koloniën iB jhr mr C. Laman Trip gesteld ter beschik king van den Gouverneur-Generaal van Ned.- Indië, om te worden geplaatst bjj den bureau- dienst daar te lande. De gewone audiëntie van den Minister van Koloniën zal op Vrjjdag 26 Juni a. niet plaats hebben. In de gezondheidscommissiën, welke haar zetels hebben respectievelijk te Y1 Goes, Kruiningen en Neuzen, zjjn door den Commissaris der Koningin voor den tjjd van 5 jaren herbenoemd tot lid tevens voorzitter, do boeren dr C. A. Dug vis to Vlis- singen, D. Mulder te Ovezande, P. J. A. van Overstraten Krujjsse te Wemeldinge en J. Wisse te Zaamslagin die, welke haar zetels hebben te Middelburg, Veere en Tho- eerste gelegenheid naar Utrecht vertrokken ter verdere behandeling in het Gasthuis voor oogljjders Do te Arncmuiden gehouden col lecte voor do oudstrjjders heeft f 9.29 opge bracht. Het vorige jaar heeft zich eene commissie gevormd, welke pogingen in het werk zou stellen voor het verkrjjgen van een vaste ver bindingsweg tusschen Zuid-Beveland en Noord-Brabant. Deze commissie is in haar pogen niet kunnen slagen, zoodat voorloopig de spoorweg de eenige verbinding over land zal bljjven, wat zeker een ongewensebte toestand is. De com missie zal van verdere pogingen afzien. Zaterdagnacht zjjn te S c h o r e bjj ver schillende ingezetenen baldadigheden gepleegd door eenige personen, die in do tuinen zjjn gedrongen, daar de aardbeziën hebben afge plukt, en vervolgens de bedden gedeeltoljjk hebben vernield, door deze plat te trappen, of de planten uit te rukken. Bjj sommigen lagen de uitgerukte planten op een hoop voor de deur neergeworpen. Het is der politie gelukt de vermoedelijke daders, een drietal jongens, rond de twintig jaar, zekero J., L, en W. uit Schoro, to ont dekken. Ion, tot lid do heeron G. K. A. Nonhebei te Middelburg, mr J. Loelf te Koudokerke en J. A. de Graaff te Scherpenisse, en in die, welke haar zetel hooit te Zierikzee tot leden de d. Wojjde to Ellemeot en B. Giljam te Ouworkerk. Vrjj dagavond te 7 '/i uur geeft het M iddcl- burgsch Stedelijk Muziekkorps weder een uit voering op het Molenwater alhier. Uit Vlissingen. Heden morgen kreeg do werkman F. B., ketolmakor bjj do Kon. Mjj De Scheldebjj het loopen door de werkplaats een stukje jjzer in het linkeroog. Op advies van den geneesheer moest hjj per Van een paartje te N e u z e n, waartus- schen het, naar 't schjjnt, in de laatste dagen niet steeds rozengeur en maneschjjn was, sprong Dinsdagavond het meisje plotseling in de Westeijjke buitenhaven, nabjj de Westsluis. De heer A. D. sprong haar na en hield de levensmoede boven water tot anderen meteen roeibootje kwamen en hem en haar opnamen. Druipend van het water ging het meisje, gezeld van haar vrijer, die haar om haurdaad nu juist mot met liefoljjke woorden aan den wal ontving, naar huis. Bjj de Dinsdag te Schoondjjke go- houden stemming ter verkiezing van een lid van den raad is gekozen de heerA. van Male, liberaal, met 120 stemmen. Op don heer A. do Hullu, liberaal, werden 73 en op den heer J. Risseeuw, antirevoluti- onnair, 43 stemmen uitgebracht. Van de 277 kiezers namen er 236 met gel dige briefjes aan de stemming doel. ONDERWIJS. De voordracht voor onderwjjzer aan de openbare lagere school te Poortvliet be staat uit den heer Goedegebuure te Ritthem, die de eenige sollicitant naar deze betrekking was. De voordracht voor onderwjjzer aan school C te Neuzen bestaat uit de heeren A. C de Pauw te Neuzen, J. D. Bareman te Hoek en T. Cupery te Ierseke. Laatstgenoemde is inmiddels benoemd te Nieuwerkerk. Met de voorbereidende plannen tot stich ting eener Hoogero Burgerschool op Joodschen grondslag, welke te Amsterdam zal worden opgericht, is men zoover gereed, dat tegen 12 Juli te Amsterdam een vergadering is belegd waarin men tot stichting der veroeniging van bedoelde school, alsmede de benoeming van het Curatorium enz., hoopt te kunnen overgaan. Met 1 September 1908 komt aan de R. H. B. School te Leeuwarden de betrekking van leeraar in de scheikunde open. Het getal wekeljjks to geven lesuren bedraagt 15'/2 (-f- 2 laboratorium-uren, of eventueel 20 (-f- 3 laboratorium-uren). Voor nadero bjj zonderheden zie men do Sl. Crt. no 146. Bjj resolutie van don Ministor van Koloniën zjjn J H. Kok, J. H. V. Mejjor, A. N, Mer- kelbach, J. J. Munnikhuizen en P. G, Jansen gesteld der beschikking van den Gouverneur- Generaal van Ned. Indië, om te worden be noemd tot onderwjjzer 3de kl. bjj het open baar Europeesche lager ondorwjjs daar tc lande. De schade voor de Coöperatieve cereeniging tol verzekering tegen hagelschade in het voorm. 1 Vdc district van Zeelandaangericht onder Biervliet on IJzendjjke door den hagel, gevallen Don derdag 4 Juni 1.1. loopt over 180 Brugscho gemeten en is geschat op ruim f5000, met welke schatting door de meosto belangheb benden genoegen is genomen. De verplichte hongsten-keuringen zullen in de maand September gehouden worden van don lsten tot on mot den 5den. Van Woensdag 26 tot en met Vrjjdag 28 Augustus zal te Apeldoorn oen Nationale Landbouwtentoonstelling worden gehouden, ge organiseerd door de afdeeling der Geldersch- Overjjselsche Maatschappjj van Landbouw en wel ter gelegenheid van de 66e Algcmeene Vergadering dier Maatschappg. De Koningin en de Prins zjjn respectievcljjk b beschermvrouwe en beschermheer dezor tentoonstelling opgetreden. Eere-voorzitter der regolings-commissio is de heer H. P. J. Tutcin Nolthenius, burgemeester van Apeldoorn. Tot heden is reeds voor een bedrag van 6000 gulden aan prjjzen beschikbaar gesteld, verscheidene zeer mooie van H. M. do Koningin en Z. K. H. den Prins. Op Vrjjdag 28 Augustus wordt oon groot concourB-hippique gehouden, onder leiding van jbr H. A. van Reigersberg Yerslujja, stalmeester van H. M. do Koningin. Do koninkljjko familie stelde biervoor kostbare kunstvoorwerpen beschikbaar. RECHTSZAKEN. Het Hoog*- Militair gerechtshof te Utrecht bevestigde Dinsdag in hooger beroep bet vonnis van den krjjgsraad in bet lo militaire arrondissement, waarbjj B. J. S., dienende als milicien-soldaat bjj het 3e regiment infanterie, veroordeeld was tot een jaar gevangenisstraf en 5 jaar ontzegging van het recht om bjj do gewapende macht of als militair geëmploi- eerde to dienen, ter zake van diefstal van een heerenrjjwiel 14 April jl. tc Goes gepleegd ten nadeele van P. B. Ook vereenigde het gerechtshof zich met het vrjjsprekend vonnis ten opzichte van den schoeneudiefstal, waarvan S. beschuldigd was. S. iB verwezen in de kosten van het hooger KERKNIEUWS. Heden werd in de bovenzaal van de ■ocieteit Sl Joris alhier de 92o vergadering gehondon van de classis van Middelburg dor Nederl. Herv. kerk. De vergadering werd na 't zingen van psalm 189 vers 8, door den voorzitter ds N. M. de Ligt ingeleid met lezing van Mattheus 7 en een toespraak. Tot primus-lid-predikant van het classicaal bestuur werden herkozen ds F. Breen te Ooat- kapollo en ds R. Torenbeek te Vlissingen tot secundus ds H. Jonker te Middelburg en ds A. S. Talma Dzn, Vlissingen; voorts tot primus-lid-ouderling W. KoBton te Middelburg en tot secundus J. F. L. Rosenberg, eveneens aldaar. In de vacature van socundus-lid-predikant, ontstaan door het vertrek van ds B. Tichelman, werd gekozen dr. A. v. d. Flieren in die van secundus-lid-ouderling, doordat A. M. Luit- wieler primus word, Jac. Boone teKoudekerke. Ds C. L. Voerhoeve te Vlissingen word herkozen als quaestor. Bjj do consideratie en adviezen, te geven op eenige door do synode aangenomen regle mentswijzigingen werd met algemoene stemmen besloten de zending tc plaatsen in artikel 11, maar op andere wjjze geredigeerd dan de synode voorstelde. In tegenwoordigheid van vele leden van de rechterlijke macht werd Dinsdag te 's-Gra- venhage mr. Bouvin, laatsteljjk raadsheer in het gerechtshof in Den Haag, op Oud Eik en Duinen ter aarde besteld. Behalve do president, vice-president en loden van het hof, on van het parket en griffie van dat collego, waren aanwezig, o. a. leden van den Hoogen Raad en van hot parket van dien Raad, de vice-preBident, enkele rechters en de officier van justitie bjj do Haagecho rechtbank, de vice-president en de officier van justitie bjj de RottordamBche rechtbank, en kerkvoog den en notabelen der Ned. Herv. gomeonto te 'a Gravonhage, waarvan de heer Bouvin lid was. Op uitdrukkelijk vorlangen word aan het graf niet gesproken. Aan het sterfhuis had een lijkdienst plaats, waarbjj ds. Cramer voorganger was. De schoonzoon van don overledene, de heer Mees uit Rotterdam, dankte voor de laatste eer den ontslapene bewezen. Bljjkens bet verslag van den toestand en de lotgevallen in het jaar 1907 van het Contranl lavaelietisch Weeshuis in Nederland bedroeg op 1 Januari 1907 het aantal verpleegden 33j.cn 19 m.opgenomen in 1907 6 j. on 1 m.ont slagen 4 j. en 3 m., zoodat de verhouding op 31 Decembor 1907 was35 j. en 17 m., waar van ouderloos 9 j. en 10 m., moederloos 3 j. en 2 m., vaderloos 23 j. en 5 m. Het aantal schoolgaande kinderen bedroeg 2920 jongenB on 0 meisjes. De gezondheidstoestand was over het alge meen gunstig. De gewone inkomsten ad 1 15.725.44 waren ook over 1907 niet voldoende om de gewone uitgaven ad f 18.252 te dekken, ofschoon deze

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1908 | | pagina 1