MIDDELBURGSCHE COURANT. N°. 140. löl' 1908. Dinsdag 16 Juni. HiddelRnrg 15 Jnni. Sprokkelingen. Deze conrant verschijnt d a g e 1 ij k met uitzondering van Zon- en Feeitdagen. Prije per kwartaal zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met lnstit. te Bilt. 15 Juni 8 u. vm. 60 gr., 12 u. 66 gr., av. 4 u 73 gr. Hoogste barom. stand 770.9 te Qorta, laagste 743.1 te Bodo. Verwachting tot den avond van 16 Juni: meest matige Z. tot W. wind, betrokken tot zwaar bewolkte lucht, regen of onweer, aanvankelijke hoogore temperatuur. Advertentiön20 oent per regel. Bij abonnement veel lagei. Geboorte-, dood- an alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer 20 cent. Beolamei 40 cent per regel. Groote lettert naar de ploati, die zjj innemen. Tot de plaatsing van advertentiSn en reclames, niet afkomstig uit Zo el and, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwesen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DB LA 91AR An., M.S. Voorburgwal 266, AuBterdau. Do opgaaf van den spoordienst komt in dit nommer voor op de gebruikelijke plaats. 17, 18, I Het is een klacht van een Middel- burgsche huisvrouw, waarvan wjj ons tot ecbo maken. Zjj is een gevolg van de nieuwe regeling der straatreiniging in onze stadop zich zelve eene gelukkige verandering, eene verbetering. Maar eris eene keerzijde, waarop die buisvrouw ons vriendeljjk verzoekt te wjjzen. Bjj droge straten vroegen weleer on vragen nu nog do straatvegers aan do huizen om water. Voorheen geschiedde dit in den regel bjj de klaagster vóór tweëunu is het ruim vier uur dat zjj komen. Dan moet or door oen schoone gang een emmer water gedragen worden, waarbjj meor dan eens gestort wordt. Weigert men, dan zien de straatvegers n alles behalve vriendelijk aan. Die wjjziging in de aren kan een gevolg zjjn van eene andere regeling, en men kan niet overal geljjk zjjn, maar men moest toch ook rekening honden met de huieeljjke aange legenheden die algemeen geldende zjjn. In verband met dit verzoek, ons gedaan, kwam nu in de eerste plaats de vraag bjj ons op: kan men, wat de vragers bljjkbaar meenon, do huisvrouwen dwingen water te geven En ten tweede vroegen wjj ons af: is bet geen belaoheljjkheid dat, waar Middelburg een gemeentelijke waterleiding heeft en lang geen goedkoopemen aan de buizen moot vragen om water voor do gemeentelijke straat reiniging Kan die leiding daarvoor niet gebruikt worden Of is dit met hot oog op te ruim ge bruik van water niet gewenscht '1 Of verbiedt dit de tegenwoordige toestand dier leiding, en is geen verandering in dezen te brengen vóór de verbeteringen zjjn aange bracht, waartoe de Raad nu verleden week het besluit nam Maar het is ook mogeljjk dat wjj nu nog te maken hebben met een vroeger steeds ge volgde gewoonte. En dan kan allicht onze opmerking tenge volge hebben dat men daarmee breekt, mits men dan tegeljjker tjjd een anderen maatregel neme die ons behoedt voor stof welke door ramen en deuren dringt. Zoo lang dit niet kan, bandhave men dan maar de gewoonte, en kome men zooveel mo geljjk te gemoet aan bet verlangen van de klagende huisvrouw. Wij zjjn in Middelburg met sommige zaken ook wel ton achter. Goes is in 't bezit van oen sproeiwagen. Wjj hebben daarvoor geen geld. Ia Vlissingen en in Goes is bjj het ont steken der gaslantaarns een methode in zwang die tjjd en moeite bespaart. In onze stad geschiedt dit op mindor prac- tiaclie wjj ze. En nu is al meermalen door deze en gene gevraagd waarom ook hier in onze stad dit voorbeeld niet wordt nagevolgd. Wjj wenschen nu bjj deze gelegenheid even op te merken, dat or tusschen die twee ge meenten op dit punt toch nog verschil be staat. Te Vlissingen is do toegopaste, een Engelsche, methode, veel beter don die te Goes en wel de beste tot dusver bekende. Maar daaraan kleven toch nog gebreken, zoodat het vorstandig is nog te wachten totdat ook die zjjn opgeheven vóór men die navolgt. Dit is de reden waarom men in Middelburg in dezen nog oene afwachtende houding aan neemt. Nu wjj toch over onze straatverlichting, schrjjven nog dit enkele s Die verlichting mant over 't algemeen, enkele goede punten daargelaten, niet byzonder Maar erger is 't op avonden wanneer hot z,g. lichtem aan heet te zjjn. Dan heeracht er, als de maan laat opkomt, op sommige plaatsen een bjjna Egyptische duisternis. -*— Geen wonder. Van de 400 lantaarns, die er volgens hot jaarverslag zjjn, branden er dan slechts 160. Is dat de zuinigheid niet veel te ver ge dreven Wjj zouden zelfs wenschen dat het getal van vier honderd werd vermeerderd en dat men de maan, die buiten baar schuld, ons niet de volle maat licht geeft, al is zjj daartoe volgens den almanak geroepen, hielp onze gemeente hot aanzien te geven van een goed, en niet van een slecht verlichte stad. De financieele toestand onzer gemeente is niet gunstig, dat weten wjj, maar zou oen verbetering op dit punt onze draagkracht te boven gaan Naar aanleiding van het dezer dagen te Dordrecht voorgekomen feit dat zooals ge meld oen 41-jarig man is gearrestoerd, ver dacht oen bind te hebben vergiftigd, op welks leven hjj, naar men beweert, een levensverze kering zou hebben gesloten, schrjjft Het Centrum. »De levensverzekering, die in zicb zeiven uitnemend is, wordt aldus een gevaar. Zou het daarom niet mogeljjk zjjn, dat de overhoid in dezen handelend optrad en belette dat op zoo geheimzinnige en verdachte wjjze het leven van volwassenen en kinderen werd verzekerd Wanneer aan de verzekeringsmaatschappijen en in dit geval ook aan de buitenlandsche voor zoover zjj in Nederland werkzaam zjjn de verplichting kon worden opgelegd, dat zjj aan de betrokkenen steeds kennis moesten geven van de verzekering, op hun hoofd gesloten, en dat, wat do kinderen betreft, eenzolfde mede- deeling moest worden gedaan aan de ouders of voogden, zou reods veel gewonnen zjjn. Het is toch ook te gek. dat men iemand kan verzekeren buiten zjjn kennis en misschien tegen zjjn wil. Aan zulk een toestand moet een einde komen, vooral wjjl thans voor orgorljjk misbruik on zelfs voor misdaad de deur schjjnt opengezet." De opmerking is jaiat, maar wjj meenendat er hier eene kleine verwarring van denk beelden in 't spel is. Bjj levonBverzekoring-maatschappjjen is bet steeds de gewoonte om, uiet uitzondering van die tarieven, waarbjj een geneeskundig onder zoek niet wordt gevorderd, bjj het aangaan eener levensverzekering een genees kundig onderzoek van den betrokken persoon te doen instellen. Wjj hebben daarom vermoeden dat de be doelde porsoon te Dordrecht bet kind bad aangegeven by een begrafenismaat- b c h a p p jj, waaronder er maar enkele zjjn die een geneeskundig attest eiscben by het sluiten van een overeenkomst. Het is meor voorgekomen dat aangiften by zulke maatschappjjen geschieden met hot doel om slechte praktjjken in toepassing te brengen. Men denke o. a. aan de geschiedenis der Leidsche giftmengster. Ook nit het te Dordrecht gebeurde bljjkt opnieuw de noodzakelijkheid van rjjkstoe- zïcht op dorgelyke inrichtingen, mot bepa lingen in don geest als liet Centrum aangeeft Terwjjl de bondgenooten op politiek gebied vooral bjj verkiezingen doen alsof zjj de beste vrienden zjjn, komt tolkons, als- de godsdienst in 't spel iB, de haat, die hen op dat punt bezielt, om bet hoekje gluren. Dit is nu weer duideljjk gebleken bjj de kwestie van de Oudezydskapol to Am sterdam. Wjj wezen daarop reeds een enkoio maal En De Heraut geeft daarvan thans nogmaals blijk. Besprekende de beslissing van don kerkeraad der Ned. Herv. gemeente te Amsterdam in zake de slooping dier kapel, waartoe nu vast besloten is, verklaart dit blad nog oenB na drukkelijk hot te pryzen, dat de kerkeraad dit gebouw in geen geval aan de Roomsohen wilde overdoen. Immers, indien dat ware geschied, dan ware ongetwijfeld het een middelpunt ge worden van een eeredienst, dien h. i. de Protestanten niet anders dan «Js afgoderjj kunnen beschouwen. Maar het blad keurt het wel af dat de ker keraad het er bljjkbaar op toegelegd heeft, om dit kerkgebouw te doen verdwjjnen. Mits dit gobouw maar niet in lloomsche handen kwam en elk gevaar van superstitie buitengesloten bleef, kon, volgens de redactie van De Heraut de vraag geheel objeotiof worden besproken of het behoud van dit gebouw, dat èn uit historisch èn uit architectonisch oogpunt een belangrjjk monument is, mogeljjk was. Do kerkeraad heeft echter door overdreven finan cieele eiBchen en door al te korten termjjn voor de onderhandelingen dit onderzoek afge sneden. zoodat do kapel straks onder sloopers- banden vallen zal. Kan het hatelyker tegenover de Roomschen Naar aanleiding van bet opBtel in liet. Vad. over het Calvinistische Tooneel, waarmede dr. Kuyper ons wel begiftigen wil, schrjjft het christelijk weekblad Haagsche Stemmen »Do heele zaak komt dus per slot van reke ning hierop neer, lo. dat onzes inziens dit laatste beslist onmogeljjk is, zoodat er beroeps- tooneelspelers zouden moeten zjjn, en 2o. dat het zielkundig ondenkbaar is, het beroep van tooneelspeler uit te oefenen zonder sohade te ljjdcn aan bet eigen zieleleven. Om die dubbele reden bljjven wjj vooralsnog van een zedelyk goed werkend tooneel hoege naamd niets verwachten, ón volharden wjj bjj ons protest tegen het tooneel als zoo- da n i g." Wjj nemen, zegt Hel Vad., nota van die ver klaring en constateeren ook hier weer verschil van inzicht bjj hen die hot publiek leven willen regelen naar beginselen, door de Open baring aangegeven. Het Handelsblad laat een ernstig woord hooren, in verband met de Papendrechtsche strafzaak. Het Nederlandache volk wacht met spanning ons geduldig volk wacht al lang; zoo schrjjft het. Den 20 Maart jl. is door den Minister het onderzoek in de Papendrechtsche quaestie aangevangen het heeft, voor zoover ons bekend, tot nu toe tot geen enkelen maat regel geleid Veldwachters en wie er anders in deze be trokken mogen zjjn, lunctionneeren rustig doorbet scbjjnt dus, dat er niet voldoende lanleiding is om geloof te hechton aan do woorden van den sjouwerman Garsthagen dat door hen iB mishandeld; want immers.ge steld de beweerde mishandelingen gaven aan- loiding tot sterker vermoedens, dan zou toch wel in do allereerste plaats aan een bevolking bespaard worden medobewaakt te worden door onder verdenking liggende veldwachters. Zou dan misschien de verdenking, die op de veldwachters rust, opgeheven zjjn en Garsthagen wcrkeljjk de abjecte leugenaar Maar hoe dan met die feiten, die do tal- rjjke getuigen in het tegenwoordig onderzoek hebben medegedeeld, waarbjj zjj onwrikbaar en zonder aarzelen volharden, terwjjl zjj wel licht later voor hunne verklaringen ter ver antwoording zullen worden geroepon Hot Nederlandsche volk wacht, nu een onderzoek bevolen is, met spanning niet om namon en personen gaat die belangstelling, >m recht, en bjj de vele belangrjjke vragen, die by do zaak Garsthagen aan de orde komen, is nu ook van belang, hoe wordt gehandeld als de Minister bevel geeft om te onderzoeken naar een zaak, dio allang bad behooren onderzocht te worden zonder bevel. Licht en klaarheid zal ons, hopen wjj, in ruime mate worden gebracht. Hot is noodig, dat men weto wat toch wol verder recht zal zjjn in Nederland by oen con flict met do politie als het onderhavigeen volle openbaarheid ook over wat nu geschiedt, zal het beste middel zjjn om daartoe te komen. Geen middenweg is in dezen mogeljjk. 01 misdrjjf aan de eene zjjde óf laster aan de andore. En een wensch bezielt alle wei denkenden Laat wie onrecht gedaan hoeft, gestraft worden. Aldus de redactie van het AmaterdamBcke blad. Wie beaamt niet het door haar geschrevene Een antwoord. Onze Toren wachter" Bchrjjft De Nederlander zou gaarne het juiste nommer vernemen, waarin het orgaan medegedeeld heeft dat aan dc Kuyper de «kabinetsformatie" zou zjjn aangeboden. Hoewel dit veel heeft van vragen naar den bekenden weg, bestaat er geen bezwaar de bljjkbaar sterk vorgeotachtige redactio ter hulp te snellen en haar te verwjjzen naar no 4463. Daarin wordt een uitvoerig relaas gegeven ovor het verloop der joDgste kabinetscrisis. Na betoogd te hebben, dat in? Heemskerk bjj de kabinetsformatie dr Kuyper moeBt laten voorgaan, vervolgt het blad »Wy nemen aandat hij (mr Heemskerk) dit ook werkelijk gedaan heeft." In hetzelfde artikel lezen wjjHeeft hij (dr Kuyper) om persoonlijke redenen b. v. leeftijd zich teruggetrokkendan blijft die reden voortwerken, ook na 1908. De Nederlander herinnert zich misschien dat dr Kuyper deze voorstelling van zaken perti nent heeft tegengesproken. In een der volgende nommers van mr Lohman's blad schreef de ex-premier woordelijk tik stel er prijs op in uw blad te verklaren, dat uwe onderstelling niet juist is en dat een aanbod als door u bedoeld, niet door mij is ajgesiagen Ziedaar twee verklaringen over do Kabinets formatie, welke ljjnrecht tegenover elkander staan, waar nog als ander element van ver warring bjj komt, dat mr Heemskerk in zjjn program-rede zeer voorzichtigljjk dezelfde voor stelling van feiten liet doorschemeren als De Nederlander gaf. Het mag overbodig heeten om in herhaling te treden van al hetgeen door ons over deze zaak werd gezegd en waarom wjj aandrongen op publicatie der ofticieele bescheiden, op deze kabinetsformatie betrokking hebbende, als do eenige afdoende manier om in deze duisternis het volle licht te ontsteken. Het groote publiek wordt er niet wjjzer door, ol De Nederlander al De Standaard uit- noodigt om de lamp eens nan te steken. Deze toeleg om de waarheid niet te doen uitscbynen, is al te doorzichtig, want het or gaan van den heer Lohmann weet zeer goed dat dr Kuyper, die de Jacto buiten de kabi netsformatie is gehoudeD, geen lucifers beeft om de lamp aan te steken, terwjjl De Nedci- lander, die de lucifers wel bezit, er belang bjj heeft om de »kleino luyden" niet te laten zien op hoe eigenaardige wyze er in Dcc.—Jan. j.l, met dr Kuyper is omgesprongen door dezelfde >partygenooten", die hem in October 1907 nog als hoofd en leider der party op de Deputaten-vorgadering daverend toejuichten. Officieel mag do ehristeljjk historische party buiten het kabinet-Heemskerk staan; inder daad is mr. Lobman de schutspatroon van dit zuiver clericaal-conservatief ministerie. Nu echter aan het verzoek van het christelyk- hiatorisch orgaan voldaan is, kan ongetwijfeld verwacht worden, dat er, instede van verduiste rende uitvluchten, licht kome en dat De Nederlander, alias mr. Lohman zoo zullen wjj tot »afwis»eling" maar weer zeggen zich niet langer bljjft verschuilen achter de .prerogatieven van de kroon" of den broeden rug van dr. Kuyper. Bond van Vrye Liberalen. Zaterdag is te Ctrecht de jaarljjksche alge meene vergadering gehouden van dien Bond. De voorzitter, mr M. Tydeman Jr., opende haar met een rede waarin bjj erop wees dat bjj toeneming door zeer velen gevoeld wordt da behoefte aan organiaatio van ben, die ge leoven in de kracht van een Staatsbeleid, waarin do eerste plaats gegeven wordt aan de zelfstandige, vrye ontwikkeling van het indi vidu en aan de bereiding van den daarvoor noodzakelyken cultuurbodemhet liberale S.aatsboleid, dat zich met en door de maat- sehappoljjko evolutie steeds verjongt. Ea schoon do Bond uit den aard der zaak, neen, liever uit don aard van zjjnc mede standers, niet zoo snel met die organisatie vordert als zjj zou wenschen, - Bchoon hjj oencrzjjds te kampen hoeft met den schroom van hen, die door oude banden aan bestaande organisation zicb gebonden gevoelen, bjj anderen stuiten op een geiniB aan inzicht in hit wezonljjk verschil van beginselen, dat de vr'jc liberalen Bcheidt van do Staatssocialisti sche richting, en die dorhalve slechts hot oog hebben op de gevaren, die van kerkeljjke zjjde dreigen, zoo mogen zjj toch geenszins ontevreden zjjn. Het is een jonge party, die der oud libe ralen, cn elke jonge party moet bescheiden zjjn m bare oischen. Een voorrecht is het te mogen wjjzen op het feit, dat in een aantal hoogstaande, veelgele zen dagbladen doorgaans de vertolking wordt teruggevonden van de beginselen, die de Bond hoog houdt. Dit zoo teokenend feit ia een be- wjjs, dat die beginselen in den boezem van het Nederlandsche volk weerklank vindon. Uit het jaarverslag bleek dat het lodental sedert verleden jaar meer dan verdubbeld is Aldeelingen zjjn opgericht te Appingedam, Groningen, Zwolle, Amsterdam, Deventor, Zut- pben, Eist en 's-Gravenhage. Om tactische redenen is te Leeuwarden een afdeohng opgericht, die voorloopig allo dis tricten dor provincie Friesland omvat. Te Don Haag besloot de bestaande Vrjj- liberale Kiesvoreeniging Grondwet zich en bloc tn een afdeeling van den Bond op te lossen. In tal van andere plaatsen is do oprichting hi af deelingen in voorbereiding. Weer m andere wordt ook om tactische redenen met het oprichten van afdeelingen voorloopig ge wacht, hoewel ook daar de aanhang zoer groot is en do commissie van advies in staat is, door middel van correspondenten of op andore wjjze, geregeld met geestverwanten ter plaatse voeling to houden. Mr W. H. de Beaufort hield een redo over •Conservatisme in do politiek". Hy weeB daarin op een conservatisme in de staatkunde, dat heilzaam en gezond is, dat eigenljjk in den grond der zaak voor eon goed staatkundig beleid onmisbaar is, een conser vatisme dat uitgaat van de stelling dat elke wettel jjke hervorming niet is bot scheppen van een nieuwen toestand, maar het veran deren van een bestaanden, dat over bet wen- 8cheljjke barer totstandkoming niet uitsluitend moet worden te rade gegaan met de afge trokken begrippon omtrent de functies van den Staat, maar ook met de praetisohe ervaring elders opgedaan en met de eigenaardigheden der maatschappij, voor welke zjj bestemd is- Dit conservatismo houdt het er voor, dat geljjk overvoeding voor het lichaam schadeljjk isi zoo ook do maatschappij niet te veel hervor mingen te geljjkortjjd kan verdragen, maar ook omdat de krachten, die voor de ton uit- oeriegging dier hervormingen vereisebt wor den, beperkt zjjn en zoo zjj overwerkt worden, hunne taak niet behoorljjk kunnen vervallen- Hoe moet in aansluiting aan dat gezond conservatismo de houding zjjn welke ten op zichte van het gewichtig vraagstuk eener wjj ziging van do bestaande kieswetregeliag be hoort te worden ingenomen? Hot vereischt, naar sprcker's meening, een tweeledige oplossing, eerst door grondwets herziening en daarna door kieswetwjjziging. grondwet gewjjzigd en wil men de eigenljjka horvorming van het kiesrecht door een wjjziging van de kieswet ter hand nemen, ook dan bljjve men getrouw aan het beginsel dat de kiesrechtkwestie in baren ganschen omvang worde aan de orde gesteld, en dat niet alloen een zoogenaamde invoering van algemeen stemrecht, dat wil zeggen een zeer uitgebreid mannenstemrecht, ter bevrediging der eenzijdige wenschen van sommige hervor mers, aan de orde worde gesteld. Voorts zal men or aan moeten vasthouden, dat van het kiosrecht bljjven uitgesloten die gelukkig niet tairjjke bostanddeelen der natie, waarvan het bljjkt dat zjj de onafhan kelijkheid missen, noodig om hunne stem te kunnen uitbrengen naar eigen wil, door hunne toelatiDg zoude men don invloed van het stof felijke vermogen die men door uitbreiding van het kiesrecht heolt willen vernietigen weder zjjn vrjjen loop laten. De plutocratie, zooals het zeer juist is gezegd, die door de voordeur uit het huis is vorwyderd, zoude door de achterdeur weder binnen dringen. Dat verder ook zjj, die zelve hunne plichten jegens den Staat niet nakomen, niet kunnen worden toe gelaten, om mede te werken tot do verkiezing van hen, die als wetgevers die plichten moeten opleggen, springt, dunkt spreker, duideljjk in het oog. Iljj zoide vorder te gelooven dat bet wel zal bljjken dat bjj een uitbreiding van hot getal kiezers door toelaten van mannen en vrouwen, dc invooring vnn een stelsel van evenredig kiesrecht noodig zal zjjn om de aiogeljjke gevolgen van geheelc vorwaarloozing van enkele belangen tegen te gaan. Dit is een vraagstuk, do bostudeeriug overwaardig, waarom het wenschelyk is dat een algemeene overtuiging onder loden dor verschillende partijen ontsta, niet alleen wat het beginsel, maar ook wat de practtsche uitvoering betreft. Nu deze algemeene overtuiging zich nog vol strekt niet hoeft gevormd, mogen wjj er ons t>t op zekere hoogte over vcrbljjden, dat het kiesrochtvraagstuk morgen en zolis overmorgen nog niet aan de orde wordt gesteld. Wat ik echter voornameljjk beoogd heb aan de vergadering te willen aanprjjzen, zeide spreker ten slotte, is, als ik het zoo eens mag uitdrukken, niet alleen een conservatisme van beginsel, maar ook een conservatisme van methode.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1908 | | pagina 1