MIDDELB11RGSCHE COURANT.
181* Jaargang.
Vrijdag
17 April.
HiddelUnrg 16 April.
Uit Stad en Provincie.
BUITENLAND.
N°. 92.
1908.
Daze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederlaad franco pp. f2.
Alzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. -»eerbericht van het K. N. Met. lnstit. te Bilt.
16 April 8 u. ra. 49 gr., 12 u. 61 gr., av.4 n. 58gr.—Hoogste barom. itaud 779 8 se St^rnowny,
laagste 755.4 teCorunna. Verwaohting tot den avond van 17 April; meest matige N.O. vind,
licht bewolkte lucht, droog weer en dezelfdee temperatuur.
Advertentifln20 cent per regel. Bij abonnement veel lagei. Geboorte-, dood* au
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 oent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemei.
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handol, Nijverheid en Geldwesen, is gereohtigd hot Algemeen Advertentle-Bnrean A. DB LA
MAK An., K.S. Voorburgwal 366, Amsterdam
Bjj deze courant behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nummer voor op de gebruikelijke
plaats.
De broedertwist en de Katho
lieke party.
Het ligt voor de hand dat de voortdurende
strjjd en verdeeldheid onder de antirevolution-
naire party de Katholieke bondgenooten in
een moeiljjk parket brengt.
Er dreigt daaruit gevaar voor eigen posit'e.
Elke scheiding, die uit don Broedertwist voort
komt, heeft voor de Katholieken een zeer
gevaarljjke zjjde, want hoe moet het nu gaan
met het bondgenootschap
De steun der antirevolutionairen kan öf
eindigen 6f minder krachtig worden. En aan
den anderen kant dreigt het gevaar dat de
katholieken zeiven verdeeld geraken en hun
Bteun minder machtig wordt.
Het is daarom zeker van belang eens te
letten op do uitlatingen van de katholieke
pers over dat onbroederlijk getwist onder de
anti-revolutionnairen
Wji laten daarom hier volgen wat De Tijd
en wat Het Centrum schrjjft.
Eerstgenoemd blad laat zich aldus uit
«Steeds vinniger, hatelijker en vooral per
soonlijker wordt de onderlinge strjjd tusschen
de anti-revolutionnaire en christeljjk-historische
bladen, Standaard, Rotterdammer, Nederlander, en
verschillende provinciale hladeD.
Voor ons bestaat tot dusver geen reden
ons in dezen strijd, welke geheel buiten ons
katholiek erf omgaat, te mengen. Slechts
in zóóverre gemeenschappelijke belangen, die
ook ons ter harte gaan, daardoor geschaad of
bedreigd worden, hebben wjj ons daarvan iets
aan te trekken.
En nu dunkt het ons niet twijfelachtig, dat
de noodzakelijke eenheid der Rechterzijde door
dien strjjd gevaar gaat loopen en daardoor de
töch reeds verre van gemakkelijke positie van
het tegenwoordige Kabinet nog moeiljjker
wordt gemaakt.
In deze omstandigheden wordt ons onze
houding als vanzelf voorgeschreven.
Wjj hebben van onze eigen gevoelens, ook
als die van veel onzer vrienden en geestver
wanten verschilden, volstrekt geen geheim
gemaakt.
Wjj hebben behoord tot degenen, die meen
den, dat na den val van het Kabinet-De
Meester ontbinding der Tweede Kamer had
moeten volgen en dat, als de algemeeno ver
kiezingen (zooals wjj verwachten) d9 meerder
heid aan de Rechterzijde hadden teruggeschon
ken, niemand anders dan dr A. Kuyper weder
als hootd der Regeering had moeten optreden.
Evenmin werd door ons verheeld, dat een van
den aanvang af principieel optreden der te
genwoordige Regeering ons verkiesljjk toe
scheen boven een al te groote mate van voor
zichtigheid.
Dit een en ander evenwel belet ons aller
minst, thans ons met volle overtuiging te
scharen aan de zjjde van de tegenwoordige
Regeering, en van degenen, die als vrienden
en verdedigers van deze optreden. Op het
geen eenmaal gebeurd is, valt niet terug tt
komen. Indien napleiten ooit onvruchtbaar er
zelfs schadelik zou wezen, dan ongetwjjfeld
in dit geval.
Nog niets werd door deze Regeering gedaan,
waardoor' zjj het vertrouwen der Rechterzijde
zou verbeurd hebben. Er bestaat alle grond,
om te hopen, dat ook in het vervolg geen
motief tot wantrouwen door haar zal gegeven
worden. In die omstandigheden behooren aan
alle twistgedingen, behoort vooral aan eiken per
sonenstrijd aan de Rechterzyde het stilzwjjgen
te worden opgelegd.
Wjj verlangen niets vuriger, dan dat om
het partijkiezen in den broederstrijd van onzr-
protestantsche bondgenooten zal gespaard wor
den. Zouden wjj togen onzen wil erin gesleept
worden, dan is onze houding van te voren
bepaald. In geweten zouden wjj dus in dat
geval ons verplicht achten naar beste krachten
loyalen steun te verleenen aan het thans zit
ting nemend Kabinet en als vijand te be
schouwen ieder, die, om welke reden ook, het
bestaan van doze Regeering in gevaar zou
brengen.
't Laatste nu doet o. i. zeer stellig hjj, die
öf het goed. recht van optreding dezer Regee
ring in twjjfel trekt 5f wel deze Regeering, in
strjjd met hare eigene verklaringen, zou.«rjllen
voorstellen hetzjj als een zake n-Kabinct,
hetzy als een overgangs-Kabinet, hetwelk, zoo
spoedig de omstandigheden het toelaten, voor
een ander Kabinet der Rochterzjjde zon heb
ben plaats te maken.
Meer zullen wjj voor 't oogenblik er niet
van zeggen."
De redactie van Het Centrum laat zich geheel
anders uit.
Zjj schrjjft
»Het lezen der anti-revolutionnaire en chris-
teljjk-hietorisehe bladen schenkt in deze dagen
geen onverdeeld genot.
De min of moer scherpe polemieken tusschen
verschillende dier organen bevallen blykbaar
het best aan de redacties der liberale pers,
die niet verzuimen er hunne lezers geregeld
mede in kennis te stellen.
Natuurljjk zjjn de katholieken niet geroepen
zich in dien strjjd te mengen, of daarbjj in
engeren zin party to kiezen.
Wèl kunnen zjj betreuren, dat zulk een in
wendige stryd bestaat en vreezen voor de ge
volgen daarvan in de toekomst.
Uit den aard der zaak moeten wjj toch ver
langen, dat by onze bondgenooten de oenheid
bewaard blyve, al behoeft die eenheid, even
min als in onzen eigen kring, eenvormigheid
te worden.
Waar een krachtig leven bestaat, zal ook
steeds een zekere wry ving, beter nog een
zekere wedstryd zich doen gelden.
Anders wordt de zaak echter, wanneer de
party-organisatie zelve bedreigd wordt en
tegen de wettige uitspraken dier organisatie
verzet komt nit de boezem der eigen party.
En ook wanneer tegen den koers der party
als zoodanig door één persoon, of door enkelen
geregeld oppositie wordt gevoerd, en de oppo
santen daarby een dagblad, dat tot de party
behoort, te hunner beschikking vinden.
Dit moet desorganiseerend werken.
Nu behoeft men o. i. die polemieken toch
niet al te pessimistisch te beoordeelen, daar
over 't algemeen het kiezersvolk er zich tot
dasverre weinig door liet beïnvloeden.
Maar voor zooveel onze party zijdelings by
den strjjd betrokken is, omdat de kracht en
de eenheid der anti-revolutioDnairen ook tot
de grondslagen behoort van de kracht en de
eenheid der Rechterzyde, mogen wy wel de
hoop uitspreken, dat de leiding van Cen
traal Comité en Deputaten-vergadering ge
ëerbiedigd zal bljjven en daarvoor niet de
geleerde anachronismen van prof. Fabius in de
plaats zullen worden gesteld."
Uit deze opmerkingen der beide Katholieke
bladen spreekt dus vrees voor de gevolgen
van den Broedertwist onder de Bondgenooten,
vrees voor desorganisatie van de party, en voor
invloed daarvan op de kracht en do eenheid
der Rechterzijde.
En wjj zien daaruit tevenB dat De Tijd zich
schaart aan de zjjde van het tegenwoordige
Kabinet-Heemskerk, ergo tegen De Standaard,
tegen de Calvinistische, de Kuyper-party.
En Het Centrum wil van de geleerde ana
chronismen van prof. Fabius niets wetenhet
bljjft hopen op de eerbiediging der leiding
van het Centraal comité en de Deputaten-
vergadering. Ergo aan die zjjde wordt beslist
party gekozen voor de Calvinistische party,
tegen de fractie-Fnbius, tegen jhr mr A. F. de
Savornin Lohman en de zynen.
Hieruit bljjkt dus reeds voldoende dat die
twist zjjn invloed doet gelden op de Katho
lieke bondgenooten en er daardoor ook onder
dezen scheiding ontstaat.
Ons duDktwjj Btaan in de naaste toekomst
voer gewichtige gebeurtenissen in de Rech
terzyde. De oplossing der jongste crisis doet
nog danig haar nawerking gevoelen.
Bovendien wjj wezen daarop reeds vroe
ger doen zioh onder de katholieke party
nog andere merkwaardige verschijnselen voor
die de algemeene aandacht en belangstelling
verdienen. Zoo o. a. ditR. K. kiesvereni
gingen van gezag spraken zich, de eeno voor
de andere na, uit voor het beginsel van algemeen
kiesrecht
Daar openbaart de kracht van het demo
cratisch beginsel zich meer en meer tegen
over den conservatieven sleurgang, waarin do
coalitie in de laatste jaren de politiek heeft
geleid.
Op grond van deze verschijnselen en van
zoovele andere op staatkundig gebied, in den
laatsten tjjd, kan men ook deze conclusie trek
ken alles wjjst naar cene nieuwe groopeering
der politieke partjjen.
Het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschap
pen is in het bezit gekomen van een twaalf
tal teekeningen, toegeschreven aan Hans Bol
(15341593) en welke gediend hebben voor
de prenten in een der uitgaven van »Speculum
Zclandiae, dat is een heschryvinge ofte afbeel
ding der Steden. Ambagh-Heerlyckheden. Dor
pen. Castelen. Ridderlycke Hofsteden. Huysen
en Qebouwen gelegen inde Eylanden en de
Graeflyckheyt van Zeelandt, te Amsterdam bjj
de wed. Ottens en Zoone op den Nieuwen Dijk
in de Werelt Kaart."
Deze teekeningen, en die welke in het laatste
jaar aangekocht en ontvangen zjjn, zjjn ten
toongesteld in het Museum. Gedurende de
Paaschdagen kan men deze bezichtigen.
In de Woensdagmiddag te Leeuwarden
gehouden vergadering van de Provinciale
Staten van Friesland vereenigde de heer L.
van Krimpen, ingenieur van den polder
Walcheren alhier, die, zooah reeds in ons
vorig nummer gemeld werd, benoemd is tot
hoofd-ingenieur van den provincialen water
staat van Friesland, 31 stemmen op zich. De
heeren S. Bouma, ingenieur van de stadsbezittin-
gen van Groningen, te Stadskanaal, en W.
Cool, ingenieur by de gemeentewerken te
Rotterdam, die mede aanbevolen waren, ver
kregen resp. 15 en 3 stemmen.
a
In do Dinsdagavond gehouden bestuurs
vergadering van de Vereeniging Uit het Volk-
voor het Volk alhier is besloten een ver
guld zilveren medaille beschikbaar te stellen,
voor de schietwedstrijden, uitgeschreven door
de schietvoroeniging Middelburg, die morgen
(Vrjjdag) een aanvang nemen.
G. Bruinings, postbode te Sas van Gent
is, met ingang van heden, benoemd tot post
bode van Middelburg op Veere.
Uit Vliaaingen.
Het op de reede aldaar geankerd liggende
Fransehe Noordpoolexpeditie-vaartuig Jacques
Cartierwaarvan in ons vorig nommer reeds
melding werd gemaakt, heeft een equipage van
tien man en evenveel officieren, waaronder
een dokter.
Het staat onder commando van Benard, hoofd
van do Fransehe Noordpoolexpeditie. Het
schip is bewapend met twee mitrailleuses en
is uitgerust voor twee jaar.
De Woensdag ter reede van Vlissingen ge
houden proeftocht met het stoomschip Mtnaio
van de Rotlerdamsche Lloydie uitstekend ge
slaagd.
Het schip is direct na afloop daarvan naar
Newcastle vertrokken om kolen te laden,
waarna het naar Rotterdam terug komt om
zjjn lading in tetnemen.
De soldaat 2de categorie G. van het Alge
meen Depót van Discipline, beschuldigd van
insubordinatie tegen zyn meerdere in rang, is
heden, onder geleide, naar den krijgsraad in
hot le Militair Arrondissement overgebracht.
Naar aanleiding van hetgeen in ons som-
mar van Woensdag geschreven werd over de
jongste veiling, gehouden bjj de heeren Fred.
Muller en Co. te Amsterdam, deelt men ons
mede, dat, wat V e e r e aangaat, het meeste te
koop aangebodene in het Btadhuis aanwezig is.
In de Woensdagnamiddag te Vrouw e-
polder gehouden raadszitting werden, na
medeaeeling van eenige ingekomen stukken,
de primitieve kohieren van don hoofdelyken
omslag en van de belasting op de hondeD
vastgesteld. Aan mej. J. van Djjke, onderwijze
res, werd op verzoek togen 1 Mei eervol ont
slag verleend. In verband daarmede werd, mot
5 van de 7 stommen, besloten, in de vacature
niet te voorzien, aangezien hot aantal school
gaande kinderen dit niet vordert.
Vervolgens werden de jaarwedden van het
ondorwyzond personeel geregeld naar aanlei
ding van art. 26 der wet, en de minimum
jaarwedden voor elk dor beide hoofden be
paald op f 1050.
Ten slotte werd, op voorstel van het raads
lid L. Mna«, mot 5 van de 7 stemmen besloten
ia de eerstvolgende vergadering oen besluit
vast te stellen tot hot heffen van schoolgelden
naar 4 klassen, gebaseerd op het kobier van
den Hoofdelyken omslag.
Te Rotterdam slaagde Woensdag voor
hot examen voor hulpkeurmeeater de heer
J. van4Maldegem, te Vrouwepolder. Ver-
dor slaagden ook do heeren H. Meisner, en H.
Niehof.
Do St. Crt no. 91 bevat de koninklyk
goedgekeurde statuten van de Vereeniging
Zuid-Beveland liet Groene Kruis te Goes.
In de Woensdag te T hol en gehouden
raadsvergadering werd o. a. met algemeene
stemmen op een na besloten den grond, die
^rjj kwam door het vergrooten der haven,
dadeljjk te brengen op de wallen en niet eerst
in het zg. Kaaiboscbje te borgen ter besparing
van dubbele kosten van vervoer.
Mocht ter bevoegder plaatse uitgemaakt
worden dat bv. do polder de wallen moest
verhoogen, dan zou deze grond gratis den
polder worden aangeboden.
In don nacht van Maandag op Dinsdag
hebben tot op heden nog onbekende personen,
ten nadeele van den visschor D. B. te Hulst,
pachter van het vischwater, het Groot Eiland,
in de gemeente S t.-J a n s t e e n, een paling
fuik gelicht.
Het slot werd opengebroken en ongeveer
90 K.G. paling, ter waarde van ruim f 300,
ontvreemd.
De fuik werd stuk gesneden en de bak, door
er een paar groote gaten in te maken, to*
zinken gebracht.
Do politie heelt een onderzoek ingesteld.
Dinsdagavond ontstond te Hontenissr
brand in de pas opgerichte brouwerjj De
Zwaan. De mouterjj brandde geheel uit, doch
do brandweer wist verdere uitbreiding van
het vuur tegen te gaan.
Door de justitie is opsporing en aanhou
ding verzocht van zekeren D„ teZaam slag,
onder-agent van een agent eener stoomvaart
maatschappij voor het vervoer van laudver-
huizera naar Amerika, die, na van verschillende
personen, welke voornemens waren den Oceaan
over te steken, geld te hebben ontvangen, is
uitgewekon, mot medeneming van een rjjwiel
van den man bjj wien hjj inwoonde en waar
bjj nog 3 maanden kostgeld schuldig was.
Door de Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen is &an de Vereeniging De Ambachtsschool
voor Oostburg en omstreken, gedurende vjjf jaren,
een jaarlyksch subsidie van f 200 verleend,
beginnende met het jaar waarin de school
geopend word, dus 1908.
Door de antirevolutionnaire kiesvereeni-
ging Luclor et Emergo te O o a t b a r g is in
hare Woensdag gebonden vergadering tot
voorloopig candidaat voor de Provinciale Sta
ten, vacature-De Smidt, gesteld de heer C. P.
I. Dommisse, burgemeester van Sluis, die waar-
schjjnlyk wel definitief candidaat gesteld zal
wordon.
—Het pasgekozen lid van den gemeenteraad
te Waterlandkerkje, de heer J. J. A.
Risseeuw, heeft, naar reeds in de tweede editie
van ons vorig nommer gemeld is, als zoodanig
ontslag genomen.
In de week van 8 tot en met 14 April
1908 zjjn in Zeeland voorgekomen 4geval
len van roodvonk en 6 van diphtheritiste
wetenvan roodvonk 2 gevallen te Biervliet,
1 te Koudekerke, en 1 te Ovezande; van diph
theritis 1 geval te Axel, 1 te St. Jansteen, 1
te Middelburg, 2 te Ovezande en 1 te Vlis-
singen.
Een ont-spanning.
Wanneer het mogeljjk was op de Belgische
Kamer een manometer te zetten voor 't aan
geven van de politieke spanning, op de manier
waarop men die op stoomketels zet om den
atmosferiBchen druk te meten, dan zon men
Woensdagmiddag bjj het begin dor zitting het
pjjltje een eind over de «roode streep", de
voiligheidsgrens hebben zien staan, om het
echter een half uur later ineens terug te zien
gaan tot den normalen stand van een zeer
kalme Kamerzitting.
Dat wonder is verwekt door een regeerings-
verklaring, die misschien een misverstand uit
den weg ruimde, maar waarschynlyk een con
cessie bevatte.
Vóór het eigenlyke debat begon, stelde bet
socialistische lid Destree voor de volgorde der
stemming over de aanhangige onderwerpen te
bepalen en wel soo dat eorst de ko.oniale wet
in stemming zou komen. Dat lichtte hy ait-
voerig toe.
Maar de regeoring wist nog iets veel beters:
Minister 8cbollaert gaf als zjjn zienswyze te
kennen dat do eind-stemming over de drie
ontwerpen additioneele wet, verdrag van
overname, en koloniale wet eerst aan de
orde moest worden gesteld wanneer de artikels-
gewjjze behandeling van de koloniale wet
achter den rug was.
Van links werd er dadeljjk groote voldoening
over die verklaring betuigd. Men was daar
vooral bezorgd, dat de rechterzyde zou pro-
beeren door een coup de forcemet behulp van
haar meerderheid, de Kamer te dwingen en do
debatten te bekorten.
Van der Velde zoi de rcgeerings-verklarirg
als zeer bevredigend te beschouwen, omdat
men nu bet debat kon beginnen zonder zorg
voor gewelddaden.
Maar er gebeurde nog meer: de socialisti
sche linkerzjjde hield in de gauwigheid een
groep-vergadering, waar besloten werd do
obstructie te beëindigen en waar tevens aan
Van der Velde en Anseelo werd opgedragen
met minister Schollaert te onderhandelen over
een verzoeningsvoorstel tot regeling der werk
zaamheden.
Zjj stelden in het byzonder voor om de dis-
caBsio voort te zetten tot 9 Mei, dun uiteen
te gaan tot Juni, teneinde daarna de diecussio
te hervatten en over de ontwerpen te Btemmen.
En daarmee vereenigde Schollaert zich!
Natuurljjk geldt dit slechts voor het geval
de debatten zoolang mogen duren, waar ech
ter alle kans op is, al hebben de socialisten
ook op hun beurt in den eisch der regee
ring toegestemd om tot den 9den Mei ook
Maandags en Zaterdagsmiddags te vergaderen
teneinde vlugger op te schieten.
Van der Velde gaf ook nog de verzekering
dat de socialistische linkerzjjde nu niet meer
bjj het begin van iedere zitting een naam-
afroeping zal vragen om te zien of de Kamer
voltallig is.
En zoo is toen in een stemming van vrede
en kalmte het eigenlyk debat begonnen.
Het feit dat de verkiezingen van Mei niet
meer als afsluitboom van de debatten in uit
zicht zjjn gesteld heelt een weldadige uitwer
king gehad. Zoo zelfs, dat men zich nu af
vraagt waarom de regeering eerst zoo sterk
aan die spoedige afhandeling vasthield.
Het is nu voor de tweeds maal dat zy door
de oppositie tot een concessie wordt genoopt
eerst door op haar aandrang de behandeling neg
een week uit te stellen, en na door de verkie
zingen als 't ware uit de discussie te schakelen.
Het gevolg was dat minister Schollaert zyn
inleidingsBpeech heeft kunnen houden met een
rust waarop bjj misschien wel niet was voor
bereid. Zyn rede was niet van inslaanden
aard. Hy bepaalde zich tot oen algemeen
pleidooi voor de overname, en een voorspelling
van het voordeel dat de kolonie aan België
zou opleveren.
Na hem kwam Woeste, die o. m. een hartig
woordje zei over de zelfzuchtige belangen welke
die achter de humanitaire voorwendsels van
de Engelsche Congo-hervormingsbeweging
schuilen, en over de inwendige hoop van Enge
land om den Congostaat ineen te zien storten
onder het gewicht van een reorganisatie.
En eindeljjk kwamen de minister van bui-
tenlandsche zaken aan het woord. Hjj zei dat
de onzjjdighoid van den Congo gelyk aan die
van België zal zynde acte van Berljjn bljjft
van kracht. Het is onmogelyk in byzonder-
heden te treden nopens de onderhandelingen
met Engeland en de Vereenigde Staten over
de rechten der inboorlingen en de vrjjheid
van handel, maar de regeering zal er voor
waken, dat de te heffen rechten matig zyn en
zal alle hervormingen nastreven.
Niemand vervolgde do mioistor ka-i twy-
felen aau de eerljjkheid der bedoelingen. Wjj
zullen aan het vertrouwen van Europa weten
te beantwoorden. De Kamer zal een beslissing
nemen in volle onafhankelijkheid en algeheele
vrjjheid De eorljjkieid, waarmede wy de
vroegere verbintenissen nakwamen, zei by,
is een waarborg voor hetgeen wy in de toe
komst in den Congo zullen doen.
Vandaag wordt het debat voortgezet, om
dan wegens Goeden Vrydag en do Paaschdagen
tot Woensdag te worden verdaagd.
Von Bülow by den Pans.
Woensdag zjjn prins Bülow en zjjn
gemalin door den Paus in audiëntie ontvangen.
Door de pauseljjke troepen werden de militair»
eerbewjjzen gebracht.
De rjjkskanselier bracht eerst een unr lang
alleen bjj den Paus door na bem werd zyn
vrouw door den Pruisischen gezant binnen
geleid, terwyl de kanselier een bezoek bracht
aan don staatssecretaris Merry dol Val, bjj
wien bjj drie kwartier bleef.
Volgens den correspondent van de Köln. Ztg
werd in het gesprek, dat de kanselier met den
Paus had, en ook in dat met den Vaticaan-
sehen staatssecretaris, de Poolsche kwestie
niet aangeroerd, noch in het algemeen, noch
in verband met de benoeming van den aarts
bisschop.
Daarentegen is in beide gesprekken veel uit
geweid over de houding van het centrum tegen
over de regeering, evenwel op geheel objectieve,
als 't ware historische wjjze. Van geen va»
beide zjjden werd een toespeling gemaslrt
op wenschen betreffende het uitoefenen van
invloed op het centrum^
