lilDDELBliltfiSCEIE COURANT.
N". 33.
131° Jaargang.
190»
Dinsdag
II Februari.
Mog slechts
Middelburg 10 Februari.
Ril Stall en Provincie.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwsrtaa', zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. lnatit. te Bilt.
10 Febr. 8 u. vm. 41 gr., 12 a. 44 gr., av.4 u 45 gr. Hoogste Worn, stand 775.8 te lledaix
[aags te 750.7 te Seydisfjord.—Verwachting tot den avond van 11 Febr.: toenemende tot matige
W. wind, betrokken lucht, wellicht regen en iets zachtere temperatuur.
Advertentiön20 cent per regel. Bij abonnement veel lagei. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen von 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Beclamei 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advortentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DB HA
MAK An., N.Z. Voorburgwal 306, Amsterdam.
Bij deze courant behoort
Do opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
7.3
8.10
9.30
10.42
11.40
12.—
0.27
L. Bolk.
- Soc.
rijz. Pro-
Soc. De
9 7» n-
maar.
it 8 u.
Vogel-
- en Qe-
3chermv.
hittershof
lesidentie-
(Brond-
oburg 8 u.
Schutters-
anMans-
Iburg van
en Qe-
onkolo dagen is er gelegenheid om zioh
voor het kiesrecht op te geven.
Zaterdag aanstaande, 15 Februari, is do
termijn van aangifte voor dit j iar onher
roepelijk gesloten.
Men zij daarop bedacht, temeer omdat
wij niet weten wat dit jaar op het gebied
der verkiezingen brengen zal.
De tegenpartij ijvert, en terecht, met alle
macht om het getal van bare medestrijders
uit te breiden.
Laten ook de vrijzinnigen dit niet nalaten
In ons nommer van 18 Januari hebben
wij weer herinnerd aan de eischen, die ge
stold worden om kiezer te zijn.
Men ga die nog eens nacn zoo men
dit nog niet deed, verzuime men niet zioh
zoo spoedig m o g o 1 ij k op te geven.
In elke gemeente zijn allicht personen
of commissies die belanghebbenden daarbij
kunnen voorlichten.
In Middelburg houdt het bestuur der
Vrijzinnige Propaganda- en Debatingclub
nog Woensdag a. a., van 's avonds zeven
tot half tien u, zitting in de Kegelbaan
van de Sociëteit op de Markt tot het geven
van atle mogelijke inlichtingen.
(licmeentclyke exploitatie tram
Middelbnrg—Vlissingen.
De oplossing van het tram-vraagstuk voor
Middelburg—Vlissingen schjjnt aanstaande.
Twee ondernomers, die er voordeel in zien
een electriache tram tusachen Middelburg en
Vlissingen te exploiteeren, hebben bjj de be
trokken gemeentebesturen concessie gevraagd.
Zy vragen niet om een subsidie, men sla
daarop wel achtBeiden achten het ook zon
der subsidie der betrokken gemeentebesturen
een voordeelig zaakje het verkeer te bedie
nen en door hun eigenbelang, wellicht wel
begrepen eigenbelang, geleid, moenen zjj dat,
behalve uit de zakken der vreemdelingen,
vooral uit die der vaste reizigers tusachen
Middelburg en Vlissingen nog wel een duitje
valt te kloppen.
Thans zyn bjj de gemeenteraden van Vlis
singen en Middelburg aanhangig de voorwaar
den voor bet verleenen van die concessie.
Bjj aanneming daarvan zou de exploitatie
door die concessieaanvragers tot 1938 vast
leggen.
Intusschen rjjst de vraagis dit de weg die
moet worden ingeslagen? Mag nu voor jaren
gemeente-exploitatie worden van de baan ge-
schovon
En die vraag beantwoord ik ontkenend.
Een gemeente-exploitatie schjjnt in dit geval
niet alleen verkieselijk maar ook aangewezen.
Gelukkig dat men ten aanzien van dit punt
nog vrjj staat.
Zelfs door het antwoord op de vraag van
Ged. Staten is men het werd nog uitdruk
kelijk opgemerkt volstrekt niet gebonden.
Men kan dus het vraagstuk alleen toetsen
aan het belang der betrokken gemeenten.
Staat men voor een vraag of men van ge
meentewege een bedrjjf zal gaan exploiteeren,
waarvan de kansen van wolslagen problematiek
zyn, de risico's groot en de eventueel te ver
wachten directe voordeelen betrekkeljjk gering,
dan is aarzelen begrjjpelijk en gewettigd.
Men waagt, wanneer er dan van wagen
sprake is, do penningen der belastingschuldi
gen en terecht wordt dat een ernstige over
weging waardig goaebt.
Hier staat de zaak ochter anders.
Twee particulieren zouden, in concurrentie
met elkander, zonder subsidie, de zaak op
zich willen nemende dageljjksche besturen
van beide gemeenten oordeelen »dat vooreen
tweetal verbindingen reden van bestaan is";
van een financieel waagstuk is dus geen
sprake.
Zou oen goed geëxploiteerde tram tusschen Mid
delburg en Vlissingen op zichzelve reedB ren-
deeren, de exploitatie daarvan brengt vanzelvo
exploitatie van een electrische Centrale, fa
briek van electrische energie, 3ie kan worden
omgezet in kracht en licht, met zich mede.
Een Centrale vindt in oen tram overdag
baar beste klant en menige Centrale goeft
alleen daarom een goed rendement, omdat zjj
ook overdag haar product op ruime schaal en
tegen goeden prjjs kan afzetten. Dit maakt
't dan mogeljjk 's avonds voor licht de elec-
trieiteit goedkooper te leveren en ook voor
krachtgebruik een billjjk tarief te beften.
En 't zou de moeite waard zjjn eens uit te
rekenen of voor een bevolkingscomplex vau
40.000 zielen met een druk onderling verkeer
zoo'n Centrale niet winstgevend zou kunnen
geëxploiteerd worden.
Voor de klein-industrie is electrische kracht
in onzen tyd van concurrentie eene lovens-
quaestie geworden.
De voordeelen van de electromotors zjjn
vele; in vergeljjking met gasmotoren zjjn zjj
goedkooper bjj eerste aanschaffing en zij wer
ken voel zuiniger in de exploitatie, daar zjj,
niet vol belast, ook niet meer stroom gebrui
ken dan voor den te verrichten arbeid noodig is.
K'ein van afmeting en licht van gowiebt
nomen zjj weinig ruimte invoor kleine motors
wordt geen fundeering geoischtzjj worden
desnoods tegen een muur of aan een zolder
opgehangen.
Van af '/i paardekracht (P. K.) tot 1000 on
meer P. K. kunnen zjj worden geleverd.
Te Middelburg en te Vlissingen, waar eene
klein-industrie bestaat die de geheele provin
cie als afzetgebied heeft, zou electrische energie
bloei en welvaart verspreiden, oude industrieën
steunen en nieuwe doen opkomen
En voor verlichting!
De winkelstand zal van het nieuwe licht
gaarne gebruik makenhet is een middel te
meer om de etalages aantrekkeljjk te maken.
Dat het bjj uitstek zich leent om groote
terreinen te verlichten, men ziet het o. a. aan
de buitenhaven en op de werf van De Schelde
te Vlissingen.
Trouwens, het is reeds in het nommer van
27 Januari van dit blad in de Zeeuwsche Om
trekken opgemerkt: »Eleotrisch licht ia het
licht van dezen tjjd."
m
Het is zoo gewenscht dat die Centrale zich,
bevinde in handen der gemeente, omdat dan
Middelburg geen vrees behoett te koesteren
voor concurrentie met zjjn gasfabriok.
Aan de gasfabriek ziet Middelburg ook
financieel de voordeelen van een monopolistisch
bedrjjf in handen eener gemeente; aan de
stoomtram Middelburg—Vlissingen de nadoelen
van de exploitatie door een concessionaris.
Inderdaadalles pleit ervoor hier van
meentewege, d. w. z. vanwege de gezamenljjko
gemeenten, een gecombineerd electrisoh tram
licht- en krachtbedrjjf op te richtenaltham
een zeer nauwgezet onderzoek in die richting
in te stellen.
In den Raad duchtte men tgdvorlies van
een overleg met de andere gemeentebesturen
in dezen. Maar wat schaadt dit? Het is een
belangrjjke kwestie voor de gemeente en daar
voor mag toch wel tjjd beschikbaar zjjn. Tjjd is
kostbaarmaar de belangen, die mot een niet
goed overdachte beslissing zouden worden
prijsgegeven, konden wel eens bljjken, nog
kostbaarder geweest te zjjn!
Intusschen is gemeenteëxploitatie wen-
scheljjk, de vraag is óók of zjj bereikbaar
Een hinderpaal op dozen weg is zeker de
bestaande concessie aan de Société Anonyme.
Gelukkig, die hinderpaal is niet onoverko
melijk; die conceBBie, welke aan de gemeen
tebesturen, adres aan de schandelijk slechte
exploitatie, weinig macht gaf, geeft ook die
Maatschappij weinig invloed waar zjj de moge
lijkheid van concessie voor een ljjn naaBt do
hare, niet schjjnt te kunnen uitsluiten.
Hot zal nu slechts wanneer men gemeente-
exploitatie wil van dio Socie'té afbangen of
die direct dan wel eerst binnen eenige jaren
zal kunnen verkregen worden.
Nooit of te nimmor geve Middelburg of
VÜBsingen eene nieuwe concessie aan deze
maatachappjj. Want is men bet daarover eens,
dan is baar lot beslist.
Wordt dan wel concessie gegeven aan de
firma Boiisson voor eene electrische ljjn, dan
zal die nieuwe maatschappij de Société dood-
jjden in figuurljjken zin.
De stoom zal bet niet togen de electriciteit
litboudenhet oude materieel, het minder
aantal treinen, de geringere snelheid zullen
het hare doen om de stoomtram «leeg te pom
pen", om van een tarievenstrjjd maar niet te
iproken.
Dit vooruitzicht zal wellicht de Socie'té mak
maken als het gemeentebestuur met haar gaat
onderhandelen over den afkoop harer concessie,
die aan de gemeente de vrjje band moet geven
om tot gomeente-exploitatie over ie gaan.
En wil de Société niet medewerken, welnu
dan geve men eene concessie a an do firma
Boiisson.
Ia dio concessie neme men evenwel eene
bepaling op, waardoor de gemeente ten
allen tjjde het recht heeft de concessie in
to trekken en de ljjn te naasten, ook buiten
de gevallen van faillissement, liquidatie of
an-exploitatie.
Over die overname nog een enkel woord.
Voorop sta dat hg overname louter in bet
belang der gemeente, de billjjkbeid medebrengt
dat een hooger bedrag worde vergoed dan in
do gevallen boven genoemd want gebruikt
men den heor Boiisson als pionier, dan moeten
ook de diensten, als zoodanig bewezen, betaald
worden hjj loopt toch een risico
Maar het achjjnt noodtakeljjk den grondslag,
waarop de schatting dor goederen, die van de
Maatschappij worden overgenomen, zal ge
schieden, in de concessie op te nemen, scherper
omschreven dan voorgesteldomtrent de af
schrijving op weg en werken vaste stekken te
stoken, en de benoeming van een stedeljjk
commissaris bjj do Maatschappij, als man
van bevoegdheid meer dan van titel te
bodingen.
Tevens worde uitdrukkoljjk gestipuleerd
dat by overname van den tramweg en de be
paling van den prjjs louter de objecten worden
overgenomen en niet «de zaak" als zoodanig,
zoodat voor het bedrjjf „als zaak" onder geen
voorwendsel eenige prjjs mag worden bedongen.
Door behooriyke afscbryvïng zal de Maat-
schappy zich voor schade kunnen behoeden.
Zoo zal men, zoo wellicht niet direct dan
toch via den heer Boiisson, tot gemeente-
exploitatie kunnen komen.
Het springt in het oog dat wie over gemeente-
exploitatie zelfs maar denkt, onvoorwaardelijk
concessie voor electrische tractie aan beide
aanvragers moet afkeuren.
Dan zit men immers weer voor jaren in het
Dan nog wordt een groot nadeel bereikt,
een oeconomisch nadeel in groote beteekenis
want wordt van beide concessiën gebruik ge
maakt, dan zal er een groote hoeveelheid
kapitaal wordon vermorst.
Zoo groot is het verkeer tusschen Middel
burg en Vlissingen niet dat een goed geëxploi
teerde tram dat niet zou «aankunnen." Dan wordt
dubbel aanlegkapitaal besteed, worden dub
bele loonen betaald, dubbele administratie- en
exploitatie-kosten uitgegeven,die op den langen
duur door hot publiek zouden moeten betaald
worden. Want het is buiten kjjf: op den
duur kan één gemeente-exploitatie goedkooper
de zaak dry ven dan twee particulieren.
En dan profiteeren van het verschil de ge
meenten, of hare ingezetenen van lagere
tarieven of hare kassen van een grooter saldo.
Mochten wie in deze zeggenschap hebben
den draad, die door dit opstel loopt, willen
opvatten en in do richting van gemeente-
exploitatie staren, laten zy waken niet over
één nacht ys te gaan
Er- zal veel onderzocht moeten worden, veel
overwogen.
Om maar één ding te noemende gemeenten
moeten dan, wanneer zy beginnen met een
concessie aan de firma Boiisson, toezicht by en
zeggenschap omtrent den bouw der electrische
Centrale zich voorbehouden, opdat deze zéó
worde ingericht dat zy ook kan worden dienst.
baar gemaakt voor do levering van electriciteit.
En by het serieus aanvatten van het vraag
stuk, waaraan Burgemeester en Wethouders
blykbaar niet hebben gedacht, zal de ernst
ervan hoe langer boe meer bljjken.
Hier ligt oen terrein voor onzen nieuwen
burgemeester; bier ligt een onderwerp dat
de levensbelangen van Middelburg ten nauwste
raakt, waardig dat hjj er zijn beste krachten
aan besteedt!
Ten aanzien van het tramvraagstuk slaat
men thans op een keerpuntmen kan een
concessionaris in de gelegenheid stellen
geld te verdienenmen kan nu of in de toe
komst ook zelf winst behalen en dat doende
den bloei dor gemeente tevena direct bevor
deren. In elk geval kan men beginnen naar
een en ander een grondig onderzoek in te stellen.
F.
Den leden van het Natuurkundig Gezel
schap te Middelburg zy gewezen op de
bekendmaking onder de advertentiën dat
heden (Maandag) avond de lezing van prof.
dr Bolk niet doorgaat.
Het hoofdbesiuur en het bestuur der
afdeeling Middelburg van den Neder-
landschen Schildersgezellenbond hebben zich op
nieuw tot do Schilderspatrootis vereeniging alhier
gewend met een verzoek om lotsverbetering,
wjjl hun aanvraag van December 1906 zoo goed
als geheel van de hand is gewezen en het
loon slechts met één cent per nur is verhoogd.
herbalen het toen gedaau verzoek en
wyzen op hot feit, dat de duurte dor levens
behoeften in de laatste jaren enorm is toe
genomen.
>Do sty ging van ons loon zeggen de aan
vragers en van de arbeiders in 't algemeen
heeft met het in prjjs omhoog gaan der levens
middelen bjj lange na geen geljjken tred ge
houden, zoodat de maatBchappelyke omstan
digheden, waarin de schildersgezellen verkeeren,
verre van rooskleurig zjjn. Verbetering onzer
arbeidsvoorwaarden is daarom dringend nood
zakelijk en wjj spreken de verwachting uit dat
uwe vereeniging zich thans bereid verklare>
de aangegeven regeling der arbeidsvoorwaarden
met ingang van 1 April in te voeren."
De adressanten verklaren zich bereid tot het
geven van meerdere inlichtingen en verzoeken
spoedig, althans vóór 1 Maart, antwoord op
hun verzoek.
Een bjjna op ille rangen, behalve in de
loges, goed bezette schouwbnrgzaal was Zondag
avond alhier wel een bewjjs, dat Cbretienni
en mot hem Louisotte in Middelburg
wild zyn.
Ook dien avond hebben zjj hun naam als
populaire coupletzanger en als soubrette hoog
gehouden.
Ruim twee en een half uur zjjn wjj
voortdurend recht gezellig en aangenaam bezig
gehouden met de leuke voordrachten en een
tweetal operettes.
Allereerst kwam mej. Louisette voor het
vootl cht, die het publiek aldadelykvi
innam met de voordracht Baptiste. Van haar
kregen wjj o.m. nog (e hooren Een stuk geluk
en Vader's keuze, waarvan het laatste veel suc
ces had.
De heer Cbretienni, bjj zyn opkomen met
applaus begroet, vergastte ons op een viertal
voordrachten, die, op de hem eigen en pakkende
wjjze voorgedragen, by het gansche publiek
insloegen. Wjj noemen Als men vrijt en Slaap
zieken, waar hartelyk om gelachen is.
De duetten Hel nieuwste spel en Hossen hi hu
ho oogstten een luid en wel verdiend applaus.
Het eerstgenoemd is een Batire op het diabolo
spol.
Na de pauze gingen de operettes De Talis
man en de fantasie-intermezzo Het Tooneel bij
dag en bij avond. Om beide stukjes zyn tranon
gelachen. Het is bewonderenswaardig, hoe èn
Cbretienni èn Louisette, met hun zang en
kwinkslagen, er voor zorgen dat het gezicht
steeds uit den plooi bljjft.
Naafloop moest eenige malen gebaald worden.
Rösumoeiende kan men zeggen een genoe-
gelyken avond te hebben doorgebracht, een
niet te versmaden afwisseling op de dage-
ljjkscho sleur van het leven.
De afdeeling Middelburg-Vlis-
b i n g e n van de Ncderlandsche Vereeniging can
Christelijke Kantoor en Handelsbedienden telde aan
het eind van 1907 evenveel leden als in het
begin, nl. 12.
Verschillende cursussen werden gegeven, die
goed voldeden en men is begonnen met het
aan de leden ter lozing zenden van vakbladon,
ter vermeerdering hnnner kennis.
De toestand der geldmiddelen laat to wen*
schen; wil de afdeeling voortgaan mot het
goven van nuttige cursussen, dan is stonn
noodig.
De Provinciale stoomboot Wester-Schelde
beeft hedenmiddag het dok alhier verlaten
en is naar Vlissingen opgestoomd.
Uit Vlissingen.
Zondag middag bad op het midden re-
duit aldaar een voetbal wedstrjjd plaats voor
den Ned. f oetbalbond tusschen EMMi van
Vlissingen en Olympia II van Middelburg,
welke wedstrjjd echter onbeslist bleef met
4—4 goals. Olympia protesteerdo^egen een door
EM AI gemaakt punt.
Zondagavond a. zal de Friesche vereeniging
Fier fen hüs, haar vjjf jarig bestaan feesteljjk
herdenken. Te dier gelegenheid zal in het
lokaal Stofkoper eene feesteiyke bjjeenkomst
plaats hebben, waarin de heer Ligtbart en
mej. Speekhout van Sneek voordrachten znllen
houden.
In de Zaterdag te Oostkapelle ge
houden raadszitting werd vastgesteld een nieuwe
verordening, regelende de jaarwedden van bet
onderwjjzend personeel in verband met de
wet van 28 December 1907; vastgesteld bet plan
met voorwaarden voor de aanbesteding eener
iwe woning voor het hoofd der school
besloten een woning voor het hoofd der school
te huren voor den tyd, gedurende welke zjjn
woning zal worden verbouwd en vastgesteld
plan en voorwaarden voor de aanbesteding van
de beklinkering van den Aagtekerkschen zand
weg.
De schietvereeniging Klein maar dapper
te Aagtekerke besloot, na een voordracht
van kapt. Geil), zich aan te sluiten bjj den
Zeeuwschen Schietbond.
De algemeeno vergadering en de wedstrjjd
van den Nederl. Koljbond zullon dit jaar wor
den gehouden te Goes, op 13, 14 en 15Sep
tember.
Vrjjdagavond liep te Wemeldinge
het aleepschip Pieternella van Willemstad, ge
laden met steenkolen, bestemd voor België,
zoodanig op den Oostberm van bet kanaal,
dat het twee groote gaten in het voorschip
bekwam. Om zinkon. to voorkomen werd het
dadeljjk op de slikken gezet.
Gedeputeerde Staten van Zeeland
hebben een onderzoek ingesteld naar het ge
bruik van aalzegen om paling te vangen.
In tegenstelling met andere geoorloofde
vischtnigen moet de aalzegen meer viscb doen
vangen dan kruisnetten, aalkorven en aalfuiken.
Bjj kon. besluit, ia goedgekeurd, dat
M. Hoogenboom, burgemeester van Noord-
w el 1 e, benoemd is tot secretaris dier gemeente
Te Oud-Vossemeer is door <?c
vrjjzinnige kiesvereeniging besloten voorloopig
aangesloten te big ven by de Centraio in he.
kiesdistrict Goob. maar onder voorbehoud da'
van meerdere samenwerking m de toekomst
zal blyken.
In de Vrjjdogavond te Hontenisse
gehouden raadszitting werdeu benoemd tot
ambtenaar ter secretarie de heer Arthur van
Brabnnd, tot telefoonhouder te Terhole de heer
Leo Colsen, en tot tydolyk gemeente-genees
heer voor het Zuidelyk deel de heer Fruy tier te
Hulst.
De raad besloot ndhaesie te betuigen aan
het plan tot stichting van een Hoogere Bur-
gerscho 1 in Zeeuwsch-Vlaanderen O. D.
Burg. en Weth. werden gemachtigd den raad
plannen aan te bieden voor bet bouwen van
Men schat de kosten hiervan op f 10.000,
een leening zou gesloten worden.
Zaterdagavond gaf teRetranchement
de rederijkerskamer Vereenigde Vrienden hare
derde openbare uitvoering, die door een zeer
talrjjk publiek werd bygewoond.
Opgevoerd worden bet tooneelspel Zoo werd
hij rijk, gevolgd door het bljjspel Barbier-Brug
wachter.
Een luid applaus viel den speler: aan het
einde van beide stukken ten deel.
gymnastiek.
Aan de openbare uitvoering van het Neder-
landsch Gymnastiek Verbond en de daaraan ver
bonden nationale en internationale wedBtr jjden,
welke van 69 Juni a.B. te Amsterdam zullen
worden gehouden, zal ook een internationale
tentoonstelling worden verbonden van alles
wat op de lichamelyke ontwikkeling in dei
vorm van gymnastiek en spel, betrekking beeft.
