lHIDDELRURGSCHE COURANT. N°. 299. ISO" Jaargang. 1907. Donderdag 19 December. Redders der bemanning van de „Doris." Middelburg 18 December. Kameroverzicht. ÜU Stad en Provinde. Daze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. lnatit. te Bilt. 18 Dec. 8 n. vm. 36 gr., 12 u. 41 gr., av.4 u. 40gr. —Hoogste barom. stand 774.0 te Haparanda en 778.0 te Mnnchen, laagste 752.3 te Seydisfjord. Verwachting tot den avond van 19 Dec: zwakke tot matige Z. tot Z.O. wind, toenemde bewolking, eenige kans op regen en iets warmer temp. Advortentiön20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ei allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel moer 20 cent. Beclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot do plaatsing van advertentiSn en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. I*K LA HAR Ax., N.l. Voorburgwal 366, Amsterdam. Bij deze courant behoort een bijvoegsel, dat hun, die het bjj dit nommer niet ontvangen, zoo spoedig mogelijk zal worden toegezonden. Van verschillende zijden gaan er stemmen op in Middelburg enVlissingen om aan die redders een bewijs van waar deering te geven. Naar onze meeuing zou het best ziju in elk dier gemeenten eene commissie voor dat doel te vormen, die daarna met elkaar konden samenwerken. "Wie neemt het initiatief? Zoolang die commissie er nog niet is,verkla- ren wij ons, op een ons gedaan verzoek, be reid giften voor die redders in ontvangst te nemen, die wij dan aan haar zullen over dragen. Ben bus staat aan ons bureau. Wjj ontvingen daarin f 1.25. De Katholieken en het Kiesrecht. Men zal moeiljjk kunnen beweren, dat de Commissie, aan welke de Algemeene Bond van Roomsch-Katholieke Vereenigingen in Nederland of liever het bestuur met machtiging van den Bond ten vorigon jare opdroeg een rapport anmen te Btellon in zake de Kiesrecht- quaestie, haar taak luchtig heeft opgevat. Slaat men b.v. Hoofdstuk II, het historisch gedeelte, op, dan wordt de aandacht van den lezer teruggeleid zelfs naar de volkeren vóór de Christelijke jaartelling. Van Athene en Sparta gaat het over Karei den Groote en Jan zonder Land naar den grafeljjken tjjd en zoo verder tot op den huidigon dag. Nietwaar, dat is nog eens grondige historische toelichting. Even breed als diep is ook de studie der Commissie geweest. Onder de buitenlandsche kiesrechtregelingen zjjn die van Heuss, Scbaum- bug, Lippe en Schwarzburg niet versmaad, al werd ons niet duidelyk, welke waarde het kiesrecht dier staatjes kan hebben. Evenwel, do Commissie heeft gemeend zich te moeten bepalen tot enkele aangrenzende landen. Eene o. i. ongewenschte beperking, waardoor ont breken de belangrjjko regelingen als die van Finland, Zwitserland, de Vereenigde Staten en Australië. Dat aldus het overzicht niet veolzjjdig genoog kan worden, heeft de Com missie niet nauwkeurig overdacht. Of waren te democratische regelingen wellicht niet naar haar zin en verwachtte zjj al te veel gehaspel over het kiesrecht onder de katholieken, wan neer te groote keuze van stelsels word gelaten De gissing is niét ongerijmd. In hare in leiding toch doet de Commissie duidelijk uit komen, hoezeer zjj zich bjj haar arbeid bewust is geweest van de moeilijkheid om tot eenheid te komen. De Katholieke staatspartij omvat conservatieve on democratische elementen. De Commissie is een waar enfant terrible, als zg in haar inleiding gaat uiteenzetten, waarom men in het Katholieke kamp de kiesrocht- questie zoo lang heeft laten rusten. Tevreden met bet bestaande was men niet algemeen. Hartstochtelijk heeft men er zich niet mee bezig gehouden. Toch was men er niet koud onder. Zoo probeert de Commissie met een grooten omhaal van woorden een eenigszins plausibele verklaring te geven van het feit, dat van Katholieke zjjde de kiesrechtquaostio vrjjwel dood gezwegen is. De Commissie kan echter niet verhelen, a' tracht zjj het zooveel mogeljjk te bemantelen, dat het vooral is geweest «de mogoljjkheid, dat zich zou openbaren een versohil van mee ning van min ot meer beteekenis", die de leiders der Nederlandsche Katholieken in hun kiesreoht-onversohilhgheid deed verblijven, totdat de politiek der vrjjzinnige coalitio van 1905 en het program van het huidige minis terie ook de kerkeljjke groepen dwong kleur te bekennen. Een benijdenswaardige taak had de Com missie zeker niet. Zjj wist, »dat zjj te zoeken had naar een Bchema van kiesrechtregeling, aannemeljjk niet slechts voor een deel van het katholieke volk, maar voor de groote massa geheel." Helaas, al heeft men aan den Boomschen kant door eeuwenlange oefening wel eenige ervaring opgedaan, waar het geldt de Kerk en al haar zonen te bevredigen, de electorale bevredigingsformule hebben de heereu niet kunnen vinden. Met z'n vjjven zjjn zg het niet eens kunnen worden, al werd zooveel mogelijk naar eenstemmigheid in het resultaat gestreefd. Naïef klinkt nu de vraag der commissie waarom door anderen, d. w. z. door de vele katholieke kiosvoreenigingen, niet verwezen lijkt zou kunnen worden, wat aan vjjf personen niet is gelukt. Hebben de heeren misschien dat er toch ook nog een kerkeljjk gezag in Nederland is, waaraan men zicb ten slotte pleegt te onderwerpen Hoe dit zg, het feit op zich zelf, dat nu ook in den Roomschen hoek de kiesrechtkwestie ernstig is ter hand genomen, geeft reeds roden tot verheugenis. Bovendien is in menig opzicht het rapport inderdaad niet teleurstellend. Allereerst wat betreft de bestaande kies rechtregeling. Die wordt in een dozjjn bladzij den flink onderhanden genomen. Afgekeurd wordt het privilege der belastingkiezers, die vanzelf kiezer worden, terwgl het geheele aangiftestelsel der wet-Van Houten als bemoei lijkend de «kiezerskweekerjj" (ei, eiwordt veroordeeld. Bovendien wordt de districts-in- deeling, niet slechts de bestaande maar in 't algemeen, uit den booze verklaard. Hetmeer- derheidsstelsel wil de Commissie verlaten en evenredige vertegenwoordiging wordt aanbe volen. Ja zelfs is de Commissie van oordeel, dat een oplossing van het kiesrechtvraagstuk zonder haar onbevredigd dient te heeten." Ligt hierin aanleiding ons over het rapport te verheugen, die bljjdschap wordt reeds dade- ljjk getemperd, wanneer wjj lezen, hoe dubbel zinnig de Commissie zich uitlaat over het censuskiesrecht. Eenparig veroordoelt zg in beginsel een regeling, »die feiteljjk rust op don census". Dat wjj hier met een compromis- verklaring te doen hebben, bljjkt duidelgk, wanneer wg verder lezen, dat een minderheid der Commissie den census niet verwerpt »nla bijkomend kenteekon van geschiktheid voor het kiezersschap." Over de gewenschte regeling is men het dan ook niet eens geworden. Een der leden verklaarde zich voorstander van gezinshoof den-kiesrecht, omdat dit een eerste stap ia in de richting van hot organisch kiesrecht. Maar met gezinshoofden zullen op één ljjn worden gesteld alle ongehuwde mannen, die niet zjjn inwonend zoon of niet behooren tot het in wonend dienstpersoneel. Een stelsel dus, dat geen stelsel ia. Twee andere leden staan op het standpunt der Deputatenvergadering. Zjj willen een gezins hoofden-kiesrecht met daaraan toegevoegd capa citeiten-kiesrecht. Evenwel wordt organisch principe niet slechts individualistisch door hen verzwakt, maar ook plutocratisch, doordat ook een aanvulling met censua-kiesrecht vragen. Nog slapper groc derhalve. Beter komen de laatste twee leden uit den hoek en wonderljjk genoeg juist zg hebben niemand minder op hun hand dan don H. Thomas von Aquino, dien Leo XIII »ondor de scholastieke leeraren hun aller vorst en mees ter" en »een bijzondere steun en glorie der Katholieke Kerk" heeft genoemd. Zich beroepende op Thomas' meening, allen op eenigorlei wjjze deel moeten hebben aan de regeering; hierdoor toch wordt de vrede onder het volk »bewaard" stellen deze twee leden dor Commissie de vraag »of de vrede en eendracht in ons land vordert, dat algemeen kiesreoht wordt ingevoerd." Welnu, die vraag wordt op historische en opportuniteitsgronden bevestigend beantwoord, en de voorstelling, dat het algemeen kiesrecht individualistisch wordt, maar niet als verwjjt, aanvaard. Zoo vragen deze twee dus kiesrecht voor alle ingezeten Nederlandsche staatsburgers, mits den 23-jarigen leeftyd bereikt hebbende, en niet om persoonlijke redenen uitgesloten. Ook voor de vrouw vraagt een der twee dit, al wil zelfs deze slechts »met weloverwogen behoedzaamheid en in tempo's" do vrouw hot kiesrecht deelachtig doen worden. Zjjn mede stander in zake algemeen kiesrecht vergenoegt zich met in beginsel het vrouwenkiesrecht niet te verwerpen, zooals de overige leden, de meerderheid vormende, doen. Op overeenkomstige wjjze loopende meenin gen uiteen in zake de urgentie van Grond wetsherziening. Allen zgn het er over eenB, dat de regeling in de Grondwet zelve behoort en, ook de uitsluitingen. Maar slechts de voorstanders van algemeen kiesrecht achten Grondwotherziening noodig, ware het alleen om de electorale quaestie. Meer bevredigend is het rapport, waar het het meervoudig kiesrecht op practische overwe gingen ongeweoscht acht, en waar zjj een stemmig het amendementsrecht voor de Eerste Kamer van de hand wjjst. Dat de Commissie een Koninkljjk en een parlementair referen dum aanbeveelt, behoort volledigheidshalve te worden vermeld. - Wat de uitsluitingen betreft, onderscheidt de commissie ongeschikten en onwaardigen. Tot de eersten behooron krankzinnigen en idioten, zjj die wegens verkwisting onder curateele staan eu gefailleerden gedurende 3 jaar. Tot de laatsten zjj, die in gebreke zijn geweest hun Ryks directe belastingen te be talen, houders van huizon van ontucht on van speelhuizen cn hun ondergeschikten, eindeljjk veroordeelden wegens misdrjjf of bedelarjj of landlooporjj. De meerderheid wil aan door den rechter gastratten ook na hun straftjjd gedu rende enkele jaren het kierecht onthouden, waarmede de minderheid zich niet kan ver- eenigen. Het spreekt wel vanzelf, dat wij aan de zjjde der minderheid staan. Men ziet dat het rapport inderdaad in hoofdzaken afwijkende meeningen aanbiedt. Er zal dus nog heol wat inkt moeten vloeien- voordat wjj eindelijk te weten zullen komen, wat de katholieke staatsparty in Nederland wil ten aanzien van het kiesrecht. Gevraagd mag worden ol het op den duur mogeljjk zal bljjven de eenheid te bewaren. Evenwel, de katholieke politiek is soepel. De Commissie zelve zegt een voorbeeld te hebben willen geven van »eendracht en de daartoe noodige buigzaamheid." Dat is braaf katholiek gesproken. En dan, de vraag hoe de vertegenwoordigende lichamen bohooren te worden Bamongeateld, is voor de katholieken niet een principieele, maar een doelmatigheids- quaestie. Dat wordt door de Commissie voor opgesteld. Wie weet of wg niet ook de katholieken nog eens mede zien optrokken voor het alge meen kiesrecht, wanneer daarmede de katho lieke belangen meest gebaat worden geacht. V. D. Zitting van Dinsdag. Nog meer dan gisteren over het Hooger Onderwjjs word heden over het Lager Onder- wjjs in de Kamer een debat in optima forma gehouden, alles zoo breed mogelyk uitgesponnen. Was dit een eisch van practische politiek Moest er van links of rechts front tegen den Minister gemaakt worden Immers neen want nog gisteren heeft de heer Lohman verklaard, dat Minister Rink een •goeie" voor de rechterzyde is, en wat links betreft, behoeft er toch waarlgk geen vrees te bestaan, dat de Minister naar rechts zal over- loopen. Voor een onderwjji-stryd in het Parlement bestond dus eigenljjk goon aanleiding. Hoe de heeren er dan toe komen, zóó zelfs, dat b. v. de heer Ketelaar ten Blotte moest zeggen, dat >het geheele debat niets heeftop- geleverd;" dat zg dus louter uit plezier om er eens over te praten, aan het babbelen gingen 'l Het antwoord op dezo vraag is heel een voudig omdat de meeste «kopstukken" in de Kamer met die onderwjja-kwesties zyi groeid, er oud en grys onder zgn geworden en er nu niet over xwjjgen kunnen, de een voor den ander niet. Als b. v. de heer Loh man er over begint, volgt onmiddellyk de heer Borgesias, de heer Lieftink begint reeds te trappelen van ongeduld, de heer Tydeman spitst dadelyk de ooren. Het is hiermee ge steld als met de stelling Amsterdam onder een gesprek van eenige stellinga-cominandanton. Als zij d&arovet beginnen, ia er geen eind aan de discussies Zoo was en is 't nog met het «onderwgs" in do Kamer. Zoo gauw zet niet éen der voormannon het debat hierover principieel in, of de anderen volgen, onver schillig of het publiek nog veel voelt of niet voor de argumenten pro en contra, en niet tegenstaande er toch onder Minister Rink geen zweem van vrees behoeft te bestaan voor hot opnieuw ontbranden van een schoolstryd. Toch kunnen de heeren niet nalaten den goheelon dag vol te praten over artikel 33 dor Wet op het Lager Onderwgs, over «rela tieve en absolute neutraliteit" De hoer Lobman, sterk vooratander van de toepassing der «absolute neutraliteit" op do openbare school, deed, vooral bg de replieken, een interessant verbaal, hoe deze kwestie in 1882 door Minister Six in de Kamer werd opgelost. De heer Borgesius, die ook goed op zgn praatstool zat, constateerde met ingenomen heid, dat de hoer Lohman thans bekeerd scheen tot een christendom, boven geloofsver deeldheid verheven. De afgevaardigde voor Goes kon echter niet nalaten deze opmerking te verbeteren, door te zeggen«Christendom met inachtneming van geloofsverdeeldheid". Over ditzelfde thema haalde ook de heer Lieftinck nog allerlei verhalen uit de oude doos op. En de heer Schokking wist, toen hjj een maal aan het praten was, van geen ophouden oer. Hg was erg gekant tegen den invloed der sociaal-democraten op de openbare school, die allorverderfelgkst is. De Minister scheen hiervoor geen oog te hebben. Volgens den-hoer Schokking is de jeugd aan het verwilderen, neemt do tuchteloosheid schrikbarend toe, wordt aan het «geestelgk element" bg het onderwgs niet genoeg waarde gehecht. Als geneesmiddel tegen deze kwalen, raadt hg aan g o e d informeeren alvorenB een onder- wjjzer te benoemen, opdat er geen sociaal democraten of aanhangers van andere gevaar- lyke politieke secten binnensluipen. Want gaan wjj zóó door, verzekerde ds Scbokking, dan zou de geheele maatschappjj zedelyk ten onder gaanHierop volgde naluurlyk tegen spraak van de heeren Ter Laan en Ketelaar, die het trouwens vooral ook met den heer Lohman oneens waren. Deze beide paladynen van het openbaar onderwgs lieten zich niet onbetuigd! Ook de heer Van Wynbergen mengde er zich in, doch met even weinig succes als ge- oonlyk, niettegenstaande, of wellicht juist ogen s de quasi democratische gevoelens van dozen baron. De Roomschen mogen wel eens naar een andere onderwjjs-specialiteit ionTer Laan en Ketelaar peuzelen hem op, waar zjjn partjjgenooten bg staan De Minister stond eigenlijk geheel buiten dit geheele onder wg a-debat. Enkele ministerieele verklaringen willen wjj hier nog releveeren. Op een vraag van den heer Ketelaar om wjjziging in artikel 21 der wet op het Lager Onderwgs te brengen (verhouding van hoofd- klasse-onderwgzers) antwoordde de Minister, dat deze »in voorbereiding" is. In welk stadium dan? Geen antwoord. Voor de vereenvou digde spelling gevoelt Z. Ex. véél, doch men verwachte geen dwang van hem. Natuurljjk verzekerde Z. Ex. veel te «voelen" voor alle onderwya-zaken, die te berde werden gebracht. De heeren Van Nispen en Lohman wi ernstig verbolgen op de «ambtenaren", die de Kamer voor een goedkeuring dor nieuwe Suiker-Conventie van Brussel hebben gesteld zonder dat de Kamer behoorlyk gelegenheid heeft deze zaak te bestudeeren. Dat was geen manier van doen Op voorstel van den voorzitter zal morgen, nl. in de secties, die suikerovereenkomst be handeld worden. Gisteren was dit stuk pas iugekomen, morgen reeds behandelen, dat was toch al te woinig deferentie voor de Kamer betoond De klagers hadden ongetwgfeld gelgk. De Kamer is geen stemmachine. Maar waarom zgn diezelfde heeren bg andere gelegenheden tegenover diezelfde ambtenaren don zoo toe gevend Morgen nog de afdeeling «kunst" en dan is hoofdstuk V afgehandeld rest nog«Oorlog". zilvoren, twee zilveren en een bronzen me daille, allen met diploma en een diploma alleen. Voor den banier wedetrjjd zullen de banieren in een der zalen van bet Schuttershof worden opgesteld. Voor de schoonste banieren worden uitgeloofd een zilveren en een bronzen medaille. Na afloop der wedstrjjden heeft in bet Schuttershoffeon feestconcert plaats, uit te voeren door het Middelburgsch stedeljjk muziekkorps. De commissie voor bet festival enz. bestaat uit de heeren L. K. van der Harst J.J.z., voor zitter, Jan Worrell, secretaris, en C. A. Goet- bals, penningmeester. ln de Dinsdagnamiddag door de afdeeling Middelburg van den Nederlandsrhen Kinder- bond, onder voorzitterschap van jonkvr. E. M. des Tombe, gehouden jaarvergadering bleek uit het verslag, dat de afdeeling een gunstig jaar achter den rug heeft. Wel is er eenige moeiljjkheid geweest door het tjjdeljjk verlies van eenige clubleidsters, maar daarentegen sloten zich drie nieuwe commissie-leden en een plaatsvervangend commissie-lid aan, zoodat elk clubje weer een voste leidster heeft. De afdeeling telt nu 55 kinderleden, terwgl er nog 35 op plaatsing wachten. De financieën zgn vrjj gunstiger is een batig slot van t 25. Dit bedrag zal besteed worden aan een feestje voor de kinderen met hun ouders, wnartchjjn- ljjk begin Maart te houden. Herinnerd werd nog aan de deelneming door den Bond aan den kinderoptocht tydena het Vorsteljjk bezoek. Het verslag van de secretaresse en dat van de penningmeeBteiesse werd goedgekeurd. In de plaats van mevr. Hejjse Van Luttervelt, die als penningmeesteresae bedankte, werd met algemeene stemmen gekozen mej. H. van Visvliet. Mej. Backer, secretaresse, aftredend bestuurs lid, werd 4not algemeene stemmen herkozen- Na de behandeling der agenda werd door de aanwezigen de kamer, waarin de kinderen bij eenkomen in oogenschouw genomen. Zjj moet er keurig uitzien. Ter verbetering van een ons verstrekt bericht wordt gemeld, dat tot voorzitter van den Zecuwschen Schietbond is benoemd de heer P. C. Labrjjn te Domburg en niet, zooals abusievelijk was .medegedeeld, de heer J. Labrjju van Vlissingen. Dit Vlissingen. Bjj de te Brussel gehouden aanbesteding beeft de Koninklgke Maatschappij Schelde te Vlissingen de opdracht gekregen van 8 stoomketels voor de Princesse Clementine van de OstondeDovor lyn. Dit werd nog gemeld in de tweede editie van ons vorig nommer. De Doris moet gestrand zgn doordat het roer defect geraakt is. Dit beweert men ten minste. In de raadzaal alhier was heden opge hangen het portret van wjjlen jhr mr L. Schorer, in leven burgemeester dezer gemeente. Het programma i9 verschenen voor het door de Vereeniging Uit het Volk Voor het Volk alhier tegen 15 Augustus 1908 uitgeschre ven festival met een marach- en banierwed- Btrgd. Iedere vereeniging, die aan het festival deelneemt, zal twee nummers, een marsch en een ouverture, fantasie of wals enz., naar eigen keuze uitvoeren. Iedere vereeniging is verplicht mede uit te >eren oen ensemble nommer, nl. de Marche des petits tambours. Dit zal op de Markt worden gespeeld, en dan zal in het Schuttershof de marsch- en ba- nierwedstryd aanvangen. Te 12 uur begint het festival en na afloop harer twee noinmers maakt iedere vereeniging gedurende een half uur een muzikale wandeling door de stad. Onder do deelnemende vereenigingen zal worden verlootvoor vereenigingen met 30 of meer werkende ledenprjjzen van f 100, f f 40, f 25 f 10 en f 10 en voor vereenigingen met minder leden van f50, f25,115, f 10 enf 10. Aan iedere deelnemende vereeniging zilveren horinneringsmedaillo worden uitge reikt. Yoor den marsohwedstrjjd is bepaald dat iedere Vereeniging, die aan het festival deel neemt, moet uitvoeren een verplichten marsch. te componeeren door den heer Jan Morks. Een jury zal over de uitvoering daarvan uitspraak doen. Als prjjzen worden uitgeloofd, zoowel voor de afdeeling harmonie als fanfare, een verguld In de Dinsdagavond in de Prins van Oranje te Goes gehouden vergadering van het onlangs opgerichte departement Goes van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen werd hot ontworpen reglement vastgesteld en een definitief bestuur gekozen, bestaande uit mej. E. Massee en de heeren I. G. J. Kakebeeke D. Fransen van den Putte, A. W. A. Ross en J. van Panliuyzen. Voorts hadden verschillende besprekingen plaats over de te stichten bewaarschool en de uitbreiding van de reeds bestaande. Het bestuur zal in verband hiermedo een grondig onderzoek instellen, en op een vol gende vergadering een voorstel doen. Dienzelfden avond herdacht de Bouwveree- niging Helpt u Zeiven aldaar, haar veertigjarig bestaan met een feestavond in de concertzaal van de sociëteit Van Ongenuchten Vrij. Muziek en voordrachten zorgden voor de noodige af wisseling. Bg kon. besluit is benoemd tot dgkgraaf van het waterschap Ooster- en Sir Jansland J. van der Have te Ooster land en tot voor zitter van den Zimmermanpol&er A. Butjjn te Rill an d—B ath. Dit wérd reeds gemeld in de tweede editie van ons vorig nommer. In do Dinsdag te Neuzen door de Kamer van Koophandel en Fabrieken gehou den vergadering werd het nieuw lid, de heer P. J. Scheele, geinstaileerd. Mot algemeene stemmen werd besloten udhaesie te betuigen aan de bekende motie der Vereeniging van Nederlandsche werkgevers in zake de ongevallenwet. Het schrjjven der Arnhemsehe Kamer, be treffende beteugeling van oneerlgke concur rentie voor ware n, die in flesechen of kruik*

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1907 | | pagina 1