HIDDËLBURGSGEIË COURANT.
Dinsdag
17 December.
Sprokkelingen.
BUITENLAND.
N°. 297.
130' Jaargang.
1907.
Deze courant vorscliijnt d a g e 1 ij k a, met uitzondering van Zon- en Peostdagen.
Prijs por kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Noderland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier on tel. weerbericht van het K. N. Met. lnstit. te Bilt.
16 Dec. 8 a. vm, 36 gr., 12 u. 40 gr., av. 4 u. 39 gr. —Hoogste barotn. stand 772.0 te Maastricht,
laagsto 743.5 te Seydisfjord. Verwachting tot den avond van 17 Dec. zwakke uiteenloo-
pende wind, afnemende bewolking, waarschpnlyk droog weer en iets kouder temp.
Ad vertentiön: 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
ille andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die z\j innemen.
Tot do plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, iB gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. I»W LA
MAK A*., N.Z. Voorburgwal 866, Amsterdam.
Bij deze couraut behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
Middelburg 16 December.
Declericale bladen zjjndrukin
de weer.
Zjj heffen, met De Standaard aan het hoofd,
noodkreten aan, roepen ach en wee over eigen
partijgenooten die zoo laks schjjnen te zjjn in
hun steun en houden meer dergelijke, van
ouds bekende, redeneeringen.
Dit alles is van hun standpunt begrppelpk.
Het jaar 1908 staat voor de deur, waarin
mogeljjk verkiezingen moeten plaats hebben met
het oog op eene eventueele grondwetsherzie
ning en, zoo niet, dan volgt toch stellig 1909
met zijne periodieke aftreding van de leden
der Tweede Kamer.
Er moet Btemming gemaakt worden.
Allerlei reclame-middelen doen daarvoor
dienst.
Alles wat hiertoe maar eenigszins nuttig
kan zjjn wordt aangegrepen op de wjjze van
dr. Kayper, over wiens zucht om groot te
doen dezer dagen prof. Chantepie de la Saus-
sajje nog den staf brak.
Een gebruikelijk wapen wordt weer duchtig
gehanteerd; men schrijft bijvoorbeeld over
Joden en Vrijmetselaars, alsof er geen slechter
menschon zpn dan dezen.
Een gansche categorie van burgers wordt
bjj de goedgeloovigo gemeente in den ban ge
daan, alleen omdat men weet dat men daar
door bp zonderen indruk maakt bp vele zeer
eenvoudige zielen.
Men vergeet echter dat er onder eigen
partpgenooten vrpmetselaren zpn, die men, toen
dit nuttig en noodig was voor het partybelang,
niet schroomde op het gestoelte der eere te
brengen.
En wat de Joden betreft, men weet even
goed als wp, dat er ook onder hen zpn die,
o.a. op onderwps- en kerkelpk gebied, de be
houdende begrippen zpn toegedaan, dus eigen-
]pk medestanders zpn van de clericalen.
Niet als politioke party behoeft men dus de
Joden in hun geheel te bestrpden.
Het is daarom te meer eene afkeurens
waardige taktiek om voortdurend op zulk eene
wpze tal van achtenswaardige burgers van een
land te signaleeren en in de oogen der onnaden
kende menigte zwart te maken.
En te afkeurenswaardiger omdat er juist
ook onder die gesignaloerden zoovelen zpn,
die in de Maatschappp een eervolle plaats
innemen en door hun werken, door hun daden,
door hun woorden een zegen, ja onmisbaar
zpn voor het algemeen welzpn.
Onchristelijk noemen wy het op zulk een
wpze te strpden tegen die mannon.
En als opmerkelpk feit moge er wel eens
op gewezen worden dat meermalen bp- den
dood van zulke personen men aan clericale
zpdo zich haast om te getuigen dat een»eerlyk
tegenstander", een »verdienBtolyk man" is
heengegaan, hoog opgeeft van zpne verdraag
zaamheid, terwpl men bp zpn leven tegenover
hem blpk gaf van de grootste onverdraag
zaamheid, en nooit anderB deed dan op de
bedoelde kleingeestige, oneerlyke wpze zoo
gemand te signaleeren.
Welke waarde moet dan toch aan zulk een
oordeel worden toegekend?
Gelukkig: dit wapen der verdachtmaking
begint zpn invloed te verliezen. Menigeen wordt
verstandiger en hecht niet moor aan zulke
middelen.
v
De groote actie, die zich bp onze tegen
standers openbaart, kan echter ook eene zeer
goede zpde hebben voor de vrpzinnigen.
Zp kan hen prikkelen tot meerdere werk
zaamheid, tot krachtiger samenwerking, tot
aaneensluiting.
Waat hot dient gezegd zoo p verig als
de onzen zpn in hot opkomen in dagen vaq.
stemmingen, zoo weinig actief toonen zp zich
over het geheel in tpdon wannoer die niet
in 't verschiet zjjn.
En toch is het zoo hoog noodig ook onze
leiders by hun voortdurend p veren ter zp te
staan, to steunen, hun van belangstolling te
doen blijken.
Op zoo velerlei wyzen kan in zoogenaamdo
stille tpden ook aan onze zpdo propaganda
gemaakt worden; hoeveel te meer moet dit
gosehieden nu met gewichtige gebeurtenissen
als zoo straks door ons genoemd, in 't ver
schiet
1let Centrum en De Gelderlander zpn niet best
te spreken over hetgeen wy in ons nommer
van Woensdag vorige week schreven in ver
band met het verschil van meening tusschen
laatst genoemd blad en De Noord-Braban ter
over de vraag, of bp het wedor-optreden der
Rechterzpde als regeeringsmeerderheid het
tariofontworp-Harte opnieuw zou
moeten worden ingediend.
Ja, meende De Gelderlander.
Neen, oordeelde De Noord-Brabanter.
En wp schreven toen
»Bp zulk een gewichtig vraagstuk blpkt dus
groot verschil van moening te bestaan.
Hoo kan nu van een party, die het ovor het
belastingvroagstuk oneens is, kracht uitgaan
om ons land op dat gebied, waarmco de op
lossing vau zoovele andere belangryko vraag
stukken van don dag in zulk een nauw ver
band staat, in het goede spoor te brengen
Die conclusie deugt niet, zegt liet Centrum,
en De Gelderlander beaamt dit.
Tot heden hadden wy, vooral door gebrek
aan plaats, geen gelegenheid op die Lowering
in te gaan.
Nu dit enkele.
Dat, zooals die bladen beweren, ook aan do
Linkerzydo verschil van meoning bestaat om
trent ons belastingstelsel beamen wp, maar di t
doet aan het door ons geschrevene niet te
kort. Hot vorschil bepaalt zich meestal tot
onderdeelon.
Het groote beginsel, dat dit stolsel beheerscht:
directe ol indirecte belastingen, is echter bp
de me orderheid der onzen zoo goed als uitge
maakt.
Toen indertpd Minister Pierson zpn plan
tot tariefsherziening indiende, dat nog slechts
een zeer matig beschermend en niet een zuiver
fiscaal karakter droeg, ontstond daartegen bp
de vrpzinnigen reeds heftig verzet.
Wp zpn hot met De Gelderlander eens dat
wp nu slechts te stellen hebben het ontworp-
De Meester tegenover het ontwerp-Hartebeide
raken do hoofdkwestie.
Maar mocht de rechterzpde weer aan het
roer komen wat waarlpk niet is te hopen
dan is, daar blyven wp bp, nu Lp voorbaat
reods gebleken dat onder de party over dat
ontwerp-Harte groot verschil van meening be
staat en voor haar op dit punt eene regeling
moeilpk is tot stand te brengen.
Onze vraag hip ft dus geheel van kracht.
De redactie van De Gelderlander moge met
eene zekere handigheid de kwestie over een
anderen boeg gooien, dat nl. door een regee-
ringswisseling de wetgeving, ook die op finan
cieel gebied, geen vertraging.behoeit te onder
gaan dat was volstrekt niet hot hoofdpunt,
waarover het verschil in meening mot De
Noord Brabander liep.
Zp leze nog maar eens goed na wat zp en
haar collega schreven.
In elk geval zpn wp, vrpzinnigen, gewaar
schuwd.
Wy weten nu wat ons te wachten staat als
onze tegenstanders de teugels van het bewind
weer in handen krygen.
De Werkmansbode wpst met ingenomenheid
op de wending, die het bestuur dor Liberale
Unie deze vereeniging wil doen maken ten
gunste van het Algemeen kiesrecht.
Gaat do algemeene vergadering met de voor
stellen van dat bestuur mee, dan komt zp den
Vrpzinnig democraten op dat gebied eene
groote schrede nader.
Het blad gelooft achter niet dat het
oover komen zal.
Wp wel. Do Unie moet wol voorwaarts. Zp
za'. geen herhaling willen van hetgeen in
1901 geschiedde, geen vordere verwpdëring
van de vroegere partpgenooten.
Zij zal wel bondgonoote willen blpvon en
nu vooruitgaan om front te maken tegen al
wat conservatief en on-democratisch is.
net Algemeen Weekblad, critisch populair
orgaan van het Handels-, Crediet- en Verze
keringswezen, wydt een artikel aan het te
kort der Ryksverzokoringsbank.
Dit begint met te constateerea, dat zoo
ooit staatsexploitatie fiasco heeft gemaakt, het
zonder twpfel in Nederland is geweest op het
gebied der Ongevallen-verzekering.
Nog geen vpf jaren, boet het in dit stuk, is
dit raderwerk in beweging of de balans sluit
reeds met een deficit van vier millioen gul
den de uitgaven hebben de inkomsten met
niet minder dan een vyfde ovortroft'en 1 Wan
neer oen particuliere instelling dit ongeluk-
spel had vertoond, zoude zonder eenigon twp
fel van oen »krach" zpn gesproken en met
een faillissement de zaak zpn beëindigd."
Tegen die bewering dient geprotesteerd.
Hot ware nooit zoo ver gokomen-als men
eeitpds het oorspronkelpk ontwerp had aan
genomen, dit niet in don tegenwoordigen geoBt
ware gewpzigd, en men niet het werk van do
Rpksverzekeringsbank had bemoeilpkt door
aan het particuliere initiatief oeno vrpheid te
gunnen, die het beginsel van de Bank alles
behalve ten goede is gekomon.
Wat trouwens vooruit werd voorspeld!
Eene goede regeling, zooals doatjjds werd
booogd, is toen door do schuld der conser
vatieven in de Eerste Kamer zeer veel bena
deeld.
Onder het opschrift Een vredesapos
tel... maakt Land en Volk de volgende juiste
opmerking.
Er zpn van die dingen, die men niet be-
grpptZoo o. a. bet jongste artikel van
William Stead, den grooten vredesapostel, in
de Review of Reviews, waarin hp er op aan
dringt dat Engeland tegenover elk Duitsch
schip, dat op stapel gezet wordt, den aanbouw
van twee nieuwe Engehohe schepen moet
stollenNiet om oorlog te voerenNatuurlpk
niet wie denkt daar nu aan bp oorlogs
schepen Maar 't is oen »formule van veilig
heid". Engeland hoeft geen leger, en moet
a 11 e e n op zpn vloot vertrouwen
William Stead wil daarom in 1908 op stapel
zetten 8 (zegge acht) slagschepen, elk van 24
millioen guldon4 pautserdekkruisers van 31/,
millioen; 24 torpedojagers van ongeveer 1
millioen 't stuk, 't Totaal der marine begroo
ting zou daardoor 480 millioen gulden
worden
Het wil ons voorkomen dat William Stead
boter had gedaan deze oorlogsmaterieel-pro-
paganda maar aan anderen over te laten. Daar
leent zpn naam zich nu absolunt niot toe. Op
velen zal zpn artikel in de Review of Reviews
geen andere uitwerking hebben dan dat de
geheele vredesbeweging nog meer indiscrediet
geraaktzpn vrodesapostolaat incluis
Uit Stad en Provincie.
Op de beden a 1 h i o r door bet bestuur
dor Vereeniging voor Gereformeerd onderwijs ge
houden publieke verkooping van een huis op
de Heorengracht werd, op initiatief van eenige
heeren, eeDe collecte gehouden ten behoeve
van de Arnemuidsche visschers, welke de
kranige redders waren van de schipbreukelin
gen op onze kust. De collecte bracht f 13.56'op.
In een Zaterdagavond op de bovenzaal
van de Franciskaner alhier gehouden byeen-
komst is besloten tot oprichting van een
Middelburgsche Schaakvereeniging. Een dertiental
aanwezigen traden toe, en van nog eenige
andoren heeft mon toezegging.
In eon nader te bepalen localiteit zal eens
per week een byeenkomst worden gehouden.
Het bestuur is aldus samen gestelddr L.
A. J. Burgersdpk, voorzitter, J. H. Deibei,
secretaris, D. Kruyder, penningmeester, terwpl
de heer W. de Graal als technisch leider zal
optreden.
Tot voorzitter van den Zeeuwschen Schiet-
bond is benoemd de heer J. Labrpn uit Vlis-
singon, en tot secretaris en penningmeester
respectievelpk do heeren G. Laernoes, eveneens
te Vlissingeu, en J. Hekker te Tholon.
In den afgeloopen nacht is in de gracht
bp do Vlissing8che Brug a 1 h i e r te water ge
raakt de-66-jarige C. B., zonder beroep, wonon-
de in deze gemeente.
Hodcn ochtend werd zpn lpk opgohaald en
onder geleide der politie per brancard naar
zpn woning vervoerd.
Door de vele regens gedurende do laatste
dagen konden Zondag de uitgeschreven wed-
etrpden van den Walchersclten Voetbalbond niet
doorgaan, daar de velden onbespeelbaar waren
verklaard.
Uit Vlissingen.
In de vermelding der door ons aan een an
der blad ontleende onderscheidingen, door den
Duitschen Keizer verloend, is een onjuistheid
ingeslopen. Do heer A. M. Gewin, stationchef
te Vlissingen, is niet tot ridder in de kroon
orde maar tot ridder 4e kl. van don Rooden
Adelaar benoemd, evenals do lieer G. J. G. A.
Thomson, kapitein der marechaussee.
Vrydagavond gaf de Zangvoreemging Nui
en Genoegen te Aagtekerko hare jaarlpk-
sche openbare uitvoering. Zp had zoo
schrpft men ons een succesvollen avond.
Het voormalige schoolgebouw was geheel ge
vuld met belangstellenden, die van hun inge
nomenheid met zangstukjes of voordrachten
van tpd tot tyd blpk gaven. Als men nagaat,
dat die Vereeniging al in vgf jaren haar
lodontal niet boven do twintig heeft zien
f-tjjgen, dan moet mon zeer het kleine, vol
hardende clubje prpzen.
Bp de Maatschappij tot Exploitatie van
Slaatspooneegen zpn de heeren A. Hoogwinkel,
aspirant-opzichter bp hot werk aan do spoor
wegbrug, en C. Korteweg, klerk-telegrafist,
beiden te Vlake, verplaatst, de eerste naar
Arnhem en do tweede naar Valkenburg.
Door de afdeeliug Waarde, van het
Groene Kruis is besloten om voorloopig nog
niet als lid toe te tredon, tof de op te richten
Zuid-Bevelandache Vereeniging.
Het niouw gebouwde gemeentehuis te
Koewacht is, behoudens enkele kleine
werkzaamheden en aanvullingen van binnen,
voltooid. Het gebouw, geriefelpk en smaak
vol ingericht, is een sieraad der gemeente en
zal eerdaags in gebruik worden geuomen.
Zekere A. Z. aldaar, afkomstig van België,
waar hy nog wegens diefstal een zestal maan
den gevangenisstraf voor zpne rekening heelt,
word Zaterdagavond in zpne woning door de
rykspolitie in verzekerde bewaring genomen
en in het arrestantenhok opgesloten, ver
dacht van het verkoopen van een rpwiel, dat
hom te goedertrouw door den eigenaar j>rvan,
P. v. S., in dezelfde gemeente, even in gebruik
was gegeven.
Door hot rpk zpn te Aardenburg
aangekocht de woning en de tuin van den
heer Cransberg, gelegen in de Weststraat, in
het midden der gemeente.
Het gebouw moet den laten Juni zpn afge
broken. Alsdan zal daar voor rekening van
het rpk een nieuw postkantoor worden gebouwd
met toobchooren.
Verschillende Berichten.
EEN JONGEN, DIE EEN MEISJE WAS
Sedert Woensdag word uit het Weeshuis
der Gereformeerde gemeente aan de Goudsche
straat te Rotterdam vermist het 17 jarig wees-
moiae Margaretha B. Alle nasporingen waren
vruchteloos.
Zatordüg middag twpfelde een logement-
houdster te 's Gravenhage of van twee jongelui,
die in haar logement verblpf hiolden, een niet
oen meisje kon zpn. De aandacht van de po
litie werd er op gevestigd welke toen beide
medonam naar het politiebureau, waar spoedig
bleek dat de een was een 18-jarige scbippers-
jongen D. r. IJ. genaamd en het andere bot
verdwenen 17-jarige weesmeisje, dat haar
baron afgeknipt en zich in een jongenspak
gestoken had.
Zp werd toen weer van vrouwenkloederen
voorzien, en begeleid door drie Haagache ro-
cherchours werden beiden vervolgens naar
Rotterdam gebracht.
Zateravond half tien kwamen zp daar aan.
Op hot Haagschevoer gekomen, ter hoogte van
de Delftsche poort, wisten beiden aan do waak
zaamheid der drie Haagsche rechercheurs te
ontsnappen en sprongen zp gelpktpdig in het
water van do Delftsche vaart, blpkbaar om
het romannetje een tragisch einde te geven.
Nu kwam alles in rep en roer, schippers
kwamen mot haken en touwen toeloopon en
zoo slaagde men er in hen aan de ovorzyde
uit het water te halen. Zp werden nu naar
den politiopost aan het Hofplein gebracht om
daar van droge kleedereu voorzien te worden.
Vrouwenkleoren waron daar echter niet voor
handen, zoodat men van den nood eén deugd
maakte eii ook Margaretha maar weer in het
jongenspak stak dat de rechercheurs hadden
meegebracht.
Vandaar ging hot nu naar hot hoofdbureau
aan bot HaagBchevoor, waar het meisje weer
meisjeskloeren aan kreeg, en eindelpk naar hot
politieburpau aan de Meermansstraat, dat den
jongen liet vertrekken en het meisje aan hot
weeshuis aflovorde.
Een staatsgreep in Perzië.
Het moest er daar wel vau komenHet
was byna niet aan te nemen, dat een land,
dat zooveel eeuwen lang, zpn natuur van Oos-
tersch land getrouw, geregeerd is door een
absoluut vorst, nu in eens, zonder terugval,
zuiver constitutioneel zou worden en blpvon,
alleen omdat in een oogenblik van moeilpk-
hoid en onder den invloed vau een revolutie
in oen naburig land (Ruslnnd) de sjah een
constitutie aan zpn volk schonk.
Men heeft trouwens in den loop van het
laatste jaar hoel duidelijk kunnen zien, dat
het Perzische volk zich nog heelemaal niet
aan dat nieuwe stelsel had aangepast, dat
rogeering en parlement beiden hun aandeel
van hot werk niet precies kenden, daardoor
beiden buiten kun boekje gingen, en dat de
nieuwe sjab, die zjjn vader wel heel weinig
dankbaar zal zpn geweest voor die parlemen
taire erfenis, enkele weken geleden hot minis
terie en de wpzen van hot land zeer ernstig
vermaand neeft om nu verstandiger op te treden,
daar hp anders krasse maatregelen zou nemen.
De anderen zpn nietlverstandiger'geworden,
en de sjah heeft nu zpn bedreiging volvoerd
en den minister-president en nog andere mi
nisters en hooge ambtenaars doen arresteeren 1
De doorslag werd gegeven door de volgende
gebeurtenissen
Eenige dagen geleden waren twee kooplui
gedood in een twist tusschen soldaten en han
delaars in de wpk Chalmaidon te Teheran. De
moordenaars waron ontdekt en in de gevange
nis gezet. Do kameraden van de gearresteer
den boden een losprys voor hun invrpheid-
stelling, maar de bloedverwanten van de
slachtoffers, gesteund door de Anjuma's, dron
gen aan op vervolging der schuldigen.
Daar zit nog altjjd geen politiek in, mnnr
dan vervolgt het telegram mot een verras
sende wending, en zonder dat ons alles
duidelpk wordt
Het Parlement en do hoogepriesters hadden
tevergeefs aangedrongen op oen beetje geduld
en een geregeld onderzoek. De Anjuma's
vroegen toen aan den Sjah de wegzending van
den bevelhebber van de lpfwacht, en van een
der minisiors, allebei beschuldigd van samen
zwering om do constitutionele regeoring om
ver te werpen.
De Sjah beloofde te zullen antwoordon, maar
vóór dat antwoord kwam nam het ministerie
Zaterdag zpn ontslag.
Zaterdagmiddag verzamelde zich een ont-
zaglyke menigte in de moskee naast het par
lementsgebouw, om te protosteoren tegen het
uitstel van de terechtstelling der Boldaten
en tegen de houding van het parlement.
Daarop volgde oen protest-optocht die de
bazars dwong te sluiten, patronen uitdeelde
aan de lpfwacht, en ook zelf eenige patronen
afvuurde.
Tegen zonsondergang verspreidde zich het
bericht dat de Sjah den minister-president,
den minister van binnenlandsche zaken en den
gouverneur van Chiraz had doen arresteeron,
Toen dat bekend werd in het Parlement,
heerschte er natuurlpk veel opschudding. Do
voorzitter verzocht de vergadering om kalm
.te blpven. Hp zei niet te weten waarom do
Shah zoo gehandeld had, maar achtte het
zeker dat alles tot algemeene voldoening zou
worden opgelost.
Dat antwoord bevredigde de Kamer niet, die
niet veel vertrouwen hoeft in de constitutio-
neele geestdrift van den Sjah. Zp besloot aan
den vorst een brief te schryven met verzoek
de motieven dier arrestaties mee te deelen, en
besloot voorts byeen te blpvon totdat zp het
antwoord van den Sjah zou hebben ontvangen.
"Van dat antwoord" vonden we nog geen
bericht.
Wel werd gemeld dat de koude 's avonds
de ophooping op straat verminderd heeft,
hoewel er nog honderden personen buiten
bleven. Er werd hun warme thee rondgedeeld.
Nu en dan trokken benden straatjongens onder
het zingen van anti-constitutioneele liedjes
door de straten.
Dat is het verhaal zooals we het vonden.