MIDDELRURGSUIIE COURANT.
ISO- Jaargang.
Woensdag
20 November.
Middelburg 19 November.
Uit Stad en Provincie.
N". 274.
1907
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k 9, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prjjs per kwarfcaa', zoowel voor Middelburg als voor alle plaatson in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. 1 nbtit. te Bilt.
19 Nov. 8 u. vm. 40 gr., 12 u. 50 gr., av. 4 u. 47 gr. Hoogste barom. stand 778.8 te Meuiel,
laagste 731.5 te Seydisfjord. Verwachting tot den avond van 20 Nov.: zwakke tot matige
wind uit Z. richtingen, meest nevelig, weinig of geen regen en iets kouder temp.
Advertentiön20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- e*
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel mesr
20 cent. Reclames 40 eont per regel. Groote letters naar de pluats, die zij i
Tot de plaatsing van advortenticn en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeeii Advertentie-Bureau A. DB LA
MAR As., N.Z. Voorburgwal '466, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
Sprokkelingen.
De eene oud-minister over den
andere.
Zooals wjj in 't kort meldden, is de jongst
Staalkundige Brief, nieuwe serie, van nir S. van
Houten gewgd aan dr. Kuyp6r.
Nu laatstgenoemde weer meer op den voor
grond treedt,'acht de staatkundige briefschrijver
het noodig de aandacht te vragen voor een
beschouwing over dr. Kuypera voornaamste
politiek levenswerkover hetgeen wy van
hem te wachten hebben, als de gezamen
lijke groepen der rechterzijde zich weder onder
zjjn leiding mochten stellen, en hoe dit kan
worden verhoed.
«Kuyper's politiek levenswerk laat zich in
twee daden samenvatten. Ten eerstede
verkerkeljjking en vervolgens v e r-
kuypering der voormalige conservatieve
party ten tweede de vorming van een papo-
Kuyperiaunsch bondgenootschap, teneinde de
schatkist in toenemende mate open te stellen
voor onderwijsinrichtingen die de Grondwet
wel wil t o e 1 a t e Ui maar niet bevorderen,
en die geen algemeen Staatsbelang
maar slechts een byzonder kerkelijk be
lang ten doel hebben."
Wat van hom te verwachten is bjj herleving
van de politieke conjunctuur van 1901 1905,
Leest mr. Van Houten in de onlangs door den
Paus uitgevaardigde encycliek Pascendi tegen
't modernisme.
Rechtens wordt daarin de eerBte plaats toe
gekend aan de godgeleerdheid. Kuyper zal dus
met de bisschoppen moeten samenwerken om
alle hetboomen, ook den Staat, in beweging te
brengen, ten einde «de gezamenlijke weten
schappen en kunsten in de godgeleerdheid als
dienstmaagden onderworpen en onderdanig te
doen zyn," gelijk de encycliek zegt. Wie zich
op de een of andere wjjze aangetast toont door
het modernisme, zal meedoogenloos worden uit
gesloten van de taak van overste en professor.
Met 't oog op de toekomst acht mr Van
Houten het zaak voor alle partjjen om deze
Encycliek ten ernstigste te bestudeeren. In
Kuyper's nieuw regeeringsprogram zal actie
in papo-Knyperiaansehen geest op het gebied
van het hooger onder wjjs een aauzionljjke
plaats moeten innemen en hg zal, om geld te
krjjgen voor zgn «Vrjje" Universiteit, ook op
de een of andere wjjze voor zyn Rooinseke
bondgenoot de staatskas moeten openstellen
ten nadeelo van het werkelgk vrye ondorwjjs,
dat onze intellectueele volkskringen thans aan
de openbare universiteit erlangen,
Mr. Van Houten zet een en ander meer uit
voerig uiteen, opdat daardoor do gevaren van
de nieuwe coalitie voor een ieder zichtbaar
worden en al wat nog doordrongen is van de
beginselen van het Protestantisme, tot naden
ken wordt gedwongen niet over de vraag of
het Roomach kerkeljjk gezag op die wjjze mag
optreden dat mogen de Katholieken onder
zich uitmaken maar of het bjj zoodanig
optreden met steeds ruimere bjjdragen uit de
Staatskas mag gesteund worden en zijn invloed
op de vorming onzer academische jongeling
schap mag worden versterkt.
In dien brief wordt tevens nog gewezen op
den invloed van wjjlen dr Schacpman, type
van den Katholieken modernist, door wiens
aangenaam, gematigd en verzoenend optreden
velen gunstiger zjjn gaan donken over den
Roomschen invloed op ons Staatswezen.
De redactie van Het Centrum, die nog een
kort woord aan ons adres richtte in verband
met onze opmerking over het subsidieeren van
't bjjzonder onderwjja en in 't bjj zonder
Roomsch Katholieke instellingen, vindt
hetgeen mr Van Houten daarover schrjjft, een
wederwoord ook onzerzjjdB.
Trouwens, in denzelfden geest Bchreven ook
wjj reeds meermalen. Dit nog eens te herhalen
kwam ons onnoodig en nutteloos voor.
Het gerucht heeft zich bevestigd dat de,
ook in Goes van vroeger bekende, heer H. de
Wilde, door den Haagschen gemeenteraad tot
wethouder benoemd, zgn journalistischen arbeid
nederlegt.
Voor de eerste maal den Haagschen brief in
De Standaard onderteekenend, neemt hij van zjjne
lezers op werkelgk roerende wjjze afscheid
en deelt hg hun mede, vermoedeljjk om hen
van de waards zyner pennevruchten wel te
doordringen, dat hg »vele brieven, kaartjes,
enz. met gelukwenBchen" ontving en, zoo ver
volgt hg kenschetsend voor zjjn bescheidenheid,
•in één dier brieven, van één m jjner sympathieke
vrienden, lees ik zoo waarDat wo uw Haag-
sche Brieven nu moeten missen is haast zoo
erg, om er spijt van te hebben, dat de Hnag-
selie Gemeenteraad niemand anders wist te
vinden voor het wethouderschap."
Eéne mededeeling echter missen wjj tot onzen
spjjt in zjjn brief. Voor enkele weken heeft
het Haagsche Gemeenteraadslid H. de Wilde,
den Haagschen briefsehrjjver in l)e Standaard
H. de Wilde in den Raad verdedigd tegen de
aanvallen van den heer Ter Laan en, zooals
een welopgevoed mensch past, do Haagsche
brieischryver De Wilde betuigde openljjk
daarvoor zyn dank aan het Gemeenteraadslid
De Wilde, maar de wethouder Do Wilde ver
telt niet of hjj nu ook een kaartje van gelnk-
wensching van den briefacbryveT De Wilde
ontvangen heeft. Deze heeft dit dus bljjkbaar
verzuimdof meent de heer De Wilde,
dat een journalist zich tot zulk een laf come-
diespel wel leenen kon, maar 't beneden de
waardigheid zon zgn van een wethouder Zoo
dan worden iu 't vervolg gelukkig het
krantenlezend publiek zulke kinderachtigheden
althans bespaard, naar de Arnh. Crt. hoopt.
Hoe ver de jjdelbeid iemand toch voeren
kan
In De Standaara neemt ar Kuyper wéér eens
zjjn draai.
Hetgeen hg zeide in het slotgebed, uitge
sproken op de Deputatenvergadering, naar
algemeen gevoelen met het oog op het verzet
van prof. Fabius, was, zoo schrijft hij nu, niet
uitsluitend tot dezen gericht, ja zelfs nog niet
eens bestemd voor hen die oppositie voeren.
Neen, alle deputaten konden zich dit aan-
strekken. »Allen hebben zich saftm te veroot
moedigen."
Zoo tracht de groote man zich te redden
uit de moeilykheid, waarin hjj zich zelf bracht.
Zoo wordt het sollen met het Gebed voort
gezet en dit hoe langer zoo meer door den
modder der politiek gesleurd.
Paganietische factoren" kunnen den waren
Christenzin niet meer ondermynen dan dit
prolaan gedoe van den Calvinistischen leider
noodzakeljjk doen moet.
De algemeene ongu nstige toestand in zaken
begint blykbaar reeds zgn invloed te doen
gelden op de opbrengst der R jj ksmi ddelen.
Lieten de voorgaande maanden ran het jaar
reeds eene vermindering in het tempo van
de «tjjging der middelen zien, October wjjat
achteruitgang van 1 278.700, vergelekeu
bjj die maand van 1900 aan. En die achter
uitgang zou ruim f 800.000 grooter zgn ge
weest, ware het niet dat de wisselvallige bato
dor successie-rechten, die in October 1906
zeer schraal was, dit jaar f 302 000 meer rnge-
bracht had. Do successio-rochten buiten re
kening latende, hebben dus de overige rnid-
dolen f 575.900 of ca. 4 pOt. minder gegeven
dan in October van het voorgaande jaar.
yna alle afdeelingen hebben tot deze on
gunstige uitkomst medegewerkt. De directe
belastingen staan er nog betrekkeljjk het best.
by de vermindering daar is f 164.000 of ruim
3 pOt. en uitsluitend ten gevolge van eene
geringere opbrengst der vermogensbelasting
met f 253.000. Daar thans de betalingen op
do aanslagen van het dienstjaar 1907/8 inko-
mon, wordt deze vermindering nagenoeg ge
heel verklaard uit het wegvallen van de 10
opcenten. I)o andere onderdeelen op dit hoofd
wyzen nog allen eenige vermeerdering aan.
Opgemerkt dieut echter te worden dat de
directe belastingen den invloed van de oa-
ganst der tjjden eerst later zullen gevoelen.
De sommen, die thans inkomen, zijn natunrljjk
de betalingen op de aanslagen, gebaseerd op
vermogensstand, bedrjjlsinkomsten enz., zoo
als die in het begin van het jaar waren
De nccynzen leverden f 191.000 of 3.8 pOt
minder op. Deze vermindering is tameljjk -
gelykmatig verdeeld over allo onderdeelen
suiker f 60,000 S1/» pOt, gedistilleerd
f 95.000 4 pOtwjjn en bieren zjju in be
drag met f 33-000, in verhouding, mot ruim
pCt achteruitgegaan. Deze verminderingen
behoeven nog niet noodzakelyk te wjjzen op
minder verbruik, maar zullen grootendeols
wel hot gevolg zjjn van kleineren inslag, van
mondjes maat koopen door de handelaren iu
verband met den hoogen geldstand.
Bjj de indirecte belastingen is de helft van
de bate der successiebelasting verloren gegaan
door vermindering van Opbrengst der zegel-,
:egiatratie- en hypotheekrechten. Dat deze
rechten in de tegenwoordige tijdsomstandighe
den achteruitgang toonen, behoeft geene nadere
verklaring. Van meerdere beteekenis is bet
feit, dat postergen en telegrafie, die tot nu
toe voortdurend vooruitgang aantoonden, in
October met resp- f 26.000 en f 12.000 achter
uitgegaan zijn. Ook hier mag men echter niet
te haastig met gevolgtrekkingen zijn. In de
eerste plaats zjjn in die cijfers de saldo's van
buitenlandse lie afrekeningen begrepen en die
kunnen van de eene maand op de andere aan-
merkelyk verschillen. Bovendien zal de wijzi
ging in de buitenlandsche porto's, sedert 1
October in werking getreden, niet zonder in
vloed op de opbrengst der posterijen geweest
zgn. De verbooging vap grens, waarvoor enkel
port mag betaald worden, en de vermindering
van het voor dubbele porto's berekende, haalt
de correspondentie in handelszaken beet
wat aan.
Nemen vrij nu de opbrengst der eerste tien
maanden van het jaar, dan vinden wjj, dat die
f 2.700.000 boven dezelfde maanden van 1906
is, maar nog bijna acht ton beneden ,0/15de
der raming. November en December moeten
dat verschil dus inhalen, wil de opbrengst niet.
beneden de raming blijven. In het voorgaande
jaar brachten die twee maanden ruim f 32
millioen op, dit jaar zullen zjj ruim f 27 mil-
lioen moeten opbrengen om het voor bet gc-
heelo jaar geraamde bedrag te doen verkrijgen.
Er iB dus nog f 5 millioen speelruimte, zoo
dat er wol uitzicht bestaat dat per slot van
rekening de raming nog zal overschreden
worden. Maar opgemerkt dient te worden, dat
in 1906 de successiebelasting in die twee
maanden ca. een millioen meer dan in 1905
heeft opgebracht, eene extra bate waarop niet
te rekenen valt. Bovendien zal de opheffing
van de opcenten op bedrjjfa- en vermogens
belasting zich dit jaar op de opbrengst van
November eu December doeu gevoelen, Zooals
de stand zich nu laat aanzien, schijnt men op
een ongeveer even hoogo opbrengst als^over
1906 te mogen rekenen, d. i. ongeveer f 2l/j
1' 3 millioen weer dan de middelen voor 1907
geraamd waren- Dit is - zoo schryft het
Alg. Handelsblad tea slotte een niet onbe
vredigend resultaat voor een jaar van algemeene
malaise, al moet daarbjj niet uit het oog ver
loren wordeu dat ongunstige handelstoestanden
niet dadeljjk maar eerst later hunne werking
op de Rijksmiddelen doen gevoelen.
Kameroverzicht.
Zitting van Maandag.
Wat wy omtrent de plnunenmakery der
«Indische specialiteiten" bjj do behandeling
der Indische Begrooting in de Tweede Kamer
opmerkten, kan zeker m nog sterker mate
gezegd worden mot betrekking tot de discus
sies over de Cura9aoscbe huishouding, welke
hedon gehouden werden. Zij vallen gehool
buiten het kader eener parlementaire behan
deling der begrootingsdobatten en leken wel
een parodie te leveren, zoowel op do Kamer,
dio het alles moest aanhooron, als op den
Minister, die de plannen-makers moest be
antwoorden.
De heer Van Kol had voor ieder der West-
Indische, hoven- en beneden-windsche eilan
den een eigen, uitvoerig hervormingsplan
verzonnen, o. a. het »Aruba-plan", bet «Bonaire-
plan", om van bet groote «Curasao-plan" niet
te spreken.
Wist de Minister wel, dat er op Bonaire
1906 niet één put gegraven was Y De beer
Van Kol was biervan op de hoogte en meende
dat de Minister dit ook diende te zijn.
Wist de Minister wel, dat er bij de divi-divi-
cultuur te Curasao grove fouten waren begaan Y
7.00 ook, dat den landbouwkundige dier
kolome niet een toelage, maar een vast salaris
moest worden toegekend Y
Z. Ex. beloofde dezen ambtenaar dat te zul
len geven, andera zou de Kamer er zoo wanr
uog over bobben moeten stemmen.
De beer Van Vnuren kwam ook al met
allerlei Weat-Indische plannen aandragen, wilde
niet voor den beer Van Kol onderdoen in dit
opzicht. Hg scbjjntook zgn informatie-klantjes
in de West to hebben. Tot zelfs de passagiers,
begunstigers der stoomboot Christian Sted, be
schouwden den heer Van Vnuren als hun
klachten-burcau.
De Minister van Koloniën zou een ambteljjk
middel tegen de zeeziekte moeten geven. Nu
hg dat bljjkbaar niet wil doen, is 't te begrjj-
pen, dat men als Weai-lndweh staats-burger
ontevreden is en die ontevredenheid lucht,
door aan den afgevaardigde Van Vuuren er
ovor te schrijven of aan den algevaardigde
Van Kol. Dat is de meer en meer gobruikelyko
manier om gerechte «grieven" voor het forum
der publieke opinie in Nederland te brengen.
Die West-Indische plannenmakers veranderen
nog al eens van meening. Aan den Gouver
neur, van wien de heer Van Kol verleden
jaar niets dan goeds vertelde, deugde nu geen
baar meer
De Minister verdedigde dien Gouverneur
uaar behooren. Er was Z.Ex. thans niets meer
bekend van een minder aangename verbonding
tusschen den Goaverneur en de Koloniale
Staten. De landbouw te Curasao zal gesteund
worden en daarbjj een nuttig gebruik gemaakt
worden van de «deskundige wenken" van.
den heer Rejjne die als professioneel «eco-
natuurlijk ook verstand beeft van den
Cura^aoscbeu landbouw. Wat wbet een Minister
,n Koloniën al soms niet zeggen
Over de Cura^aosche mjjnwet kon de
Minister niet spreken. Er zal «gedecentrali
seerd" worden advies Van Kol: de onder-
wijs-verordeningen zullen naar de Koloniale
Staten teruggezonden worden advies van
Vuuren.
Tegen de vermindering der bevolking (klacht
Van Kol) wist Z.Ex. tot zgn spy t geen remedie.
Was hier niet een ernstig afkeurend Kamer
votum op zgn plaats
Een Minister, die zgn reputatie weet op te
houden, moet ook hiervoor raad kunnen schatten
Zonder stemming werd de begrooting voor
Curasao aangenomen.
Laat in den namiddag kwam de Surinaam-
scbe begrooting aan do orde, waarbjj mr. Van
Doorn hulde bracht aan den Gouverneur van
Suriname, en mr. Patyn ernstig waarschuwde
tegen het voornemen van dezen Gouverneur
om de gewone uitgaven te bestrijden uit lee
ningen op korten termjjn.
Vóór don aanvang der debatten werden de
secties getrokken en zgn tot voorzitters der
afdeelingen gekozen de heerenKolkman, Vi
Alphen, Drucker, Plate en Hubrecht.
In de 's avonds gehouden zitting zjjn, na
eenige gedachtenwisseling over ondergeschikte
punten, aangenomen: het wetsontwerp betref
fende de leening op korten termjjn. de begroo
ting voor Suriname voor 1908, de koloniale
verordening omtrent het aangaan van een
leening voor de doortrekking van den spoor
weg tot Dam, en het slot der rekening van
de koloniale uitgaven en ontvangsten voor
Curacao over 1903.
In de Maandagavond in een der lokalen
d de sociëteit St. Joris alhier gehouden
algemeene vergadering van de Vereeniging
Kindervoeding werden alle aan do beurt van
aftreding zjjndc bestuursleden herkozen.
Bljjkens bot jaarverslag ovor 1906,7 werden
van de 306 kinderen, die zich aanmeldden, 48
dadeljjk, 29 voorloopig afgewezen en namon
gemiddeld iederon dag 199 aan den maaltjjd
deel, tegen 274 in bet vorige jaar.
Hot aantal aanvragen was in 1906 minder
dan in het jaar te voren. Het bestuur meende
dit als een verhljjdend toeken te mogen be
schouwen, omdat het z. i. duidde op minder
werkloosheid, en tevens eon bewijs levert,
dat over hot algemeon de ouders geen voeding
voor de kinderen aanvragen, wanneer zjj zeiven
in de behoefte kunnen voorzien.
Dat hierop wol eenB uitzonderingen zullen
voorkomen, wie zou het durven tegenspreken,
maar wanneer men weet hoe nauwkeurig de
commissie vau onderzoek haar werk verricht,
hoe er geïnformeerd, gewikt en gewogen
wordt, dan meent het bestuur als zgn over
tuiging te mogen uitspreken, dat er maar zee
weinig kinderen kunnen zgn toegelaten, die
geen gebrek aan goed voedsel hadden.
Met bartelgken dank aan allen die de Ver
eeniging financieel steunden, waagt bet be-
stuur bet, nu de winter nudert, met ernst een
beroep te doen op de bekende Middelburgsche
liefdadigheid. Vele contribuanten zag het zich
door overlijden of vertrek ontvallen slechts
weinigen kwamen daarvoor in de plaats. De
subsidie, van gemeentewege geschonken, wordt
met dankbaarheid ontvangen, maar is toch
niet voldoende om in den grooten nood te
voorzien. Ter voorkoming van misverstand
wyst het bestuur er op, dat bet verminderde
aantal kinderen, dat til den ufgoloopen winter
de eetzaal bezocht, geen aanzienljjke vermin
dering vun uitgaven meebracht, omdat de
prjjzen van vele levensmiddelen hooger waren
dan iu het voorafgaande soizoen en do kosten
van het bereiden der ttpyzen, zaalhuiir, ver
warming enz. niet evenredig verunuderJeu
ir het kleiner aantal kinderen.
Wjj zouden" zegt het bestuur >»an
zoovelen, die nog niet aan Kindervoeding con-
tribueeren, in bedenking willen geven om
daar nu in 1907 een aanvang wede teimuken,
hen, die reeds geven, zouden wjj willeu
vragen of bet niet mogcljjk is bun gave voor
dezen winter nog wat te verboogen. De vraag
klinkt wellicht onbescheiden, maar zy komt
-t u namens de arme, hongerige kindereu
in Middelburg.
Doet wat uwe hand in dezon te doeu vindt
Het aantal contribnooronde leden der Ver
eeniging beliep iu 1906/7 97, die f868.50, dat
der begunstigers 240, dio 1" 392 in kas brachten.
Aan bjjdragen in eens en buiteugewone in
komsten word ontvaugen f 998.29.
In hetgeheol bedroegen de ontvangsten en
uitgaven f 2588.19', met een saldo in kas vaa
f 9.89'.
Op 110 maaltjjden werden gebruikt 21.895
portiën voedsol en wel 3766 erwtensoep met
worst, 3558 hutspot met vleesch, 3425 haver
mout, 3946 kool met vleesch, 3798 rjjst eu
102 boonon met worst of spek.
Hot grootste aantal porties werd gebruikt
December, nl. 221, en het kleinste 23 Januari
ul. 152.
Den 19 November 1906 werd met de voeding
aangovangon on den 30 Maart 1907 daarmede
geëindigd. De maaltyden werden dagelyks,
ook gedurende de vacantie der scholen, ge
houden.
De prjjs per portie was f 0.1057, dus iets
hooger dan m 1905/6.
Door de hoogere prijzen der voedingsmid
delen on de meerdere kosten van de bereiding
die op bet geringere aantal porties drukten,
steeg de prjjs per portie aanmerkeljjk on zag
het bestuur zich genoodzaakt eenigo wgzigiog
te brengen in de hoeveelheid vleescll per portie.
De vraag is of het wenscheljjk is dat deze
verandering worde bestendied.
In de Maandagavond door de afdeeling
Middelburg van den VolksbondVereeniging
tegen drankmisbruik, in het Militair Tehuis
alhier gehouden ledenvergadering werd door
het bestuur medegedeeld, dat een nieuwe
huisvlgtcursas reeds weder begonnen is met
een twaalftal leerlingen. Was men aanvan-
kelyk van plan in den loopenden winter twee
cursussen te houden, het tekort, dat in kas is,
dwoug het bestuur om dit plan te laten varen.
Voorts werd medegedeeld, dat aan het Centraal
comité voor Drankbestrijding f 30 zal moeten
worden afgedragen, tot dokking van de kosten
van de tent, die dit jaar op de kermis ge
staan heeft.
Ook op de exploitatie van de stoelen bjj de
concerten op het Molenwater zal f30 moeten
worden bjjgelegd.
Tegenover deze voor den financieelen toestand
van doVereeniging minder aangename berichten
deelde de voorzitter nog mede, dat het voor
nemen bostnat in het voorjaar van 1909 een
huisvljjttentoonstelling to organiseeren.
Dit zal kunnen geschieden buiten de kas
van de Vereeniging om, daar het fonds voor
zulk een tentoonstelling thans f 500 be
draagt.
Hierna dood do heer A. Klontje, als afge
vaardigde naar do algemeeno vergadering in
Augustus jll gehouden, in 'tkort verslag over
het daarop verhandelde.
Ten slotto werd de begrooting over 1908 in
ontvangst on uitgaven vastgesteld op f 309
Nadat door een tweetal aanwezigen eenige
vragen gesteld waren en door don voorzitter,
don heer mr. R. Pruin, beantwoord, werd de
vergadering, die door vier belangstellenden,
behalve het bestuur, bezocht was, gesloten.
Heden herdacht P. A. Moorman, looper bjj
den heer R. M. Smits, boekbandelnar alhier,
don dag dat hg vóór 25 jaar bjj genoemden
heer in dienst trad. In den loop vnn den mor-