IUIDDELRURGSCIIE COURANT.
N°. 272.
IK O' Jaargang.
1907.
Maandag
18 November.
Middelburg 16 November.
Zeeuwsche Omtrekken.
Kameroverzicht.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. lnstit. te Bilt.
lö Nov. 8 u. vm. 50 gr., 12 u. 51 gr., av.4 n. 51 gr. Hoogste barom. stand 773.0 te Hernosand,
laagste 740.9 te Seydisfjord. Verwachting tot denavond van 17 Nov.: meest matige Z.W.
tot AV. wind, heden opklarend, later toenemende bewolking, waarschjjnljjk regen, en dezelfde temp.
Advertentiün J 20 cont por regel. Bij abonnemont veel lager. Geboorte-, dood» en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50olke regol meer
20 cent. Reclames 40 cent per regol. Groote lettors naar de plaats, dio zij innemen.
Tot de plaatsing van advortontiën en roclamos, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Ueldwezon, ia gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. I(E LA
MAR Ai., N.X. Vowrburgvfttl 2UO, Amsterdam.
Dit nummer bestaat nit twee bladen.
De tijd der behandeling van de respec
tieve gemeente-begroofingen is weer voorbij.
Ka ons plan om, in verband met het
daarbij voorgevallene, in deze rubriek eene
opmerking te maken, hebben wij, vooral
tengevolge van zoovele andere onderwerpen,
wior bespreking de plaatsruimte in ons
blad in beslag nam, nog niet kunnen vol
voeren.
Daarom thans enkele regelen daarover.
Veel belangrijks viel er bij die gelegen
heid niet voor in de raadszittingon in odzo
naaste omgeving.
De begrootingen eischten èn te
Middelburg èn te Ylissingen
weinig tijd ditmaal, althans minder dan
vorige jaren.
En zeer gewichtige beslissingen werden
niet genomen.
Dat iu Middelburg het ergernis gevend
Bcbouwspel van het wieden door bejaarde
armlastigen van de straat zal verdwijnen,
mag een voorrecht keeten en een succes
voor hen, o a. den heer P. Dumon Tak,
die daarop herhaaldelijk aandrongen.
Dio beslissing viel met tien stemmen
voor en drie tegen, die der hoeren Yan
Tejjlingen, Scborer eu Sprenger.
De boeren Tak en San nes hadden (lus
in dezen eene groote meerderheid aan hunne
zjjdo.
liet eerste optreden van laatstgenoemde
heeft zeker in 't algemeen een goeden in
druk gemaakt.
Wij hadden ook niet anders verwacht.
Waartoe en waarom zou het anders
moeten geweest zijn?
Een aanhanger der Sociaal Democra
tische boginselen behoeft toch niet per se
op onheusche wijze van zijn gevoelen te
doen blijken, en wij zien ook geen enkele
reden waarom overleg met collega's raads
leden niet op hoffelijke manier zou kannen
geschieden-, al valt het tegendeel dikwijls
waar to nemen, getuigen o.a. de raadszit
tingen in Den Haag, toen ook daar de
begrooting aan de orde was.
Wij willen nu maar hopen dat iu onzen
raad op dezelfde wijze worde voortgegaan
en, bij verschil van meening, samenwerking
voor den vervolge steeds mogelijk zal
blijven.
Het jongste raadslid heeft 30 October
zijn standpunt tegenover eenige gemeente
belangen uiteen gezet.
Dat was, nu hij voor het eerst de be
handeling der begrooting bijwoonde, zijn
recht en zijn plicht.
Zijn recht als raadslid, zijn plicht tegen-
ovor hen, die hem als zoodanig aanwezen en
vooral jegens allen die, al kozen zjj hem
niot als sociaal democraat, hem toch hun
stom gaven, en tegenover zijne medeleden.
Maar vraagt men ons nu of de heer
Hannes veel nieuws heeft verkondigd, of
hij op veel heeft aangedrongen waarvoor
niot reeds vroeger is gepleit, èn in den
raad èn elders, wij zouden daarop geen
bevestigend antwoord kunnen geven.
Op het vroeger ter visie leggen, of liever
op tijdiger openbaarmaking van stukken
drongen wij meermalen aan.
Yoor sociale politiek braken wij ook vaak
oen lans; wij noemen o. a. verzekering
tegen werkloosheid, waarbij wij vooral op
ho t praotische van het Gentsohe stolsel
wezen.
Progrossie bij de inkomstenbelasting be-
-ploitten wij herhaaldelijk, reeds in 1899
en op woningtoestanden, die zoo dringond
verbetering eiachen, wezen wij evenzeer.
Zoo is er meer, ook door anderen op
gemerkt.
Dit neemt echter niet weg dat wij het
nut erkennen van eene herhaling van zulke
dringende eischen en bepleiting daarvan in
ODzen Baad.
Het is nu maar te wenschen dat het
bespreken ervan meer en meer onuoodig
zal worden, als gevolg van het vervuRèn
der geuite wenschen.
Wat den hoofdelijken omslag betreft, eene
verandering daarin is zeker ook hoog noodig.
Men wacht nog steeds op hot handelend
optreden der Regeering tot verbetering van
den dnancieelen toestand der gemeenten en
in dozen wordt nog gewacht op het rapport
der commissie die tot onderzoek is aan
gewezen.
Zeker is hot een der meest urgente zaken
om in don nood der gemeenten te voorzien.
En wij voreenigen on3 daarom ten volle
mot het verzoek der Algemeene Winkeïiers-
vereeniging te Amsterdam, gericht tot de
Tweede Kamer, om er bij de Ministers van
Binnenlandsobe Zaken en Financiën op aan te
dringen, het einde van het onderzoek naar
de regeling der verhouding van de finan-
oiën van het rijk tot die der gemeenten te
verhaasten, teneinde de zaak in kwestie
zelve ter hand te nemen, om dan, zoo
spoedig dat doenlijk is, tot eene wettelijke
oplossing te kannen geraken.
Nu is voor Middelburg de groote vraag
of mon met eene herziening van den hoof
delijken omslag zal blijven wachten totdat
zulk een regeling ten opzichte der gemeente-
financiën door do Regeering is tot stand
gebraoht.
Ons komt dit eene onmogelijkheid voor.
Do drnk is voor de belastingschuldigen
al zwaar en wordt steeds zwaarder.
Het is daarom noodzakelijk dat de Raad
oenebetereen billijker regeling make en bij
de behandeling der motie-Sannes besluite
Burg. en Weth. uit te noodigon voorstellen
te doen om de verordening voor den hoof-
deljjken omslag te wijzigen in dien zin dat
de belasting moer naar draagkracht worde
goheven door aftrok voor kinderen en
meerdere progressie.
Dat de posten voor de Yereeniging Kin
dervoeding en Vreemdelingenverkeer nog zoo
veel tegenkanting blijven ondervinden, ver
wondert ons zeer.
Men moge bij de eerste nog zoo'n voor
stander zijn van het particnlier initiatief,
ook in dezen is voor bijzonderen steun een
grens. In elk geval is deze onvol
doende gebleken. De Vereeniging komt
veel te kort; dit jaar begint het verstrek
ken van voeding, uit geldgebrek, weer veel
later dan anders. En waar de wet dit
nu toelaat, is hulp van gemeentewege zeer
zeker hoogst nuttig eu gewenscht.
Zooals men weet, stemden tegen dien
post van f 700 de beeren De Rijeke, Ver-
hago, Sehorer, Sprenger en Boogaert.
Dat liet aanmoedigen van Vreemdelingen-
bezoek op don weg der gemeente ligtdat.
do Vereeniging, die daarvoor zich beijvert,
steun verdient en een gemeente-bijdrage
hare rente ruimschoots opbrengt, schijnen
enkele leden, de heeren Ermerins, Tak.
Sohorer, Heijse en Fruin, nog niet in te zien.
Dit standpunt komt ons, om vroeger meer
uitvoerig meegedeelde redenen, niet juist
voor.
Aan die beide vereenigingen zouden wij
gaarne een flinke bijdrage verleenen, liever
dan onze atom te geven aan f 800 onge
veer voor een minuutwijzer op den toren.
De noodzakelijkheid daarvan zien wij nog
niet in. Hoe velen of liever hoe weinigen
zien naar den toren om precies den tijd te
weten
Bovendien, onze Lange Jan kondigt, volgens
menigeen zelfs tot vervelens toe, telkens do
verschillende onderdoelen van een uur aan,
met voorslag erbij, en men kent de ver
schillende melodieën genoeg om te weten
of het kwartier vóór of na is.
Waarlijk, wij blijven in Middelburg op
dat punt voldoende op de hoogte.
In elk gevalde beslissing is gevallen
met één stem meerderheid, 7 voor en 6
tegen.
Wij zeggen nu maarhet zal aardig en
gemakkelijk zijn, maar strikt noodzakelijk
was het niet.
In Ylissingen hadden bij de behandeling
der begrooting geen gewichtige bespre
kingen plaats.
Maar in verband met die gemeente heb
ben wij iets anders op te merken.
Daar zal spoedig weer een gemeenteraads
verkiezing plaats hebben, gevolg van
een zeer zonderling geval.
Een pas gekozen raadslid, die nog slechts
tweemaal een zitting bijwoonde, heeft reeds
weer bedankt.
En hiermee is geëindigd eene bewoging,
in een oogenblik van onnadenkendheid door
eenigen op tonw gezet, niet hun tot eer.
Eq van dat onwaardig spel zijn dupe
geworden do gemeente, dio daardoor een
uitstekend raadslid verloor, eon man dio,
behalve op ander gebied, zich voor eene
hater nuttigste in stollingen hoogst ver
dienstelijk maaktedit raadslid zelf, dat
op zeer onaangename wijze een plaats
moest verlaten waarop hij had kunnen en
moeten blijven zitten en tevens de man,
dien men een ambt opdroeg waarvoor bij
niet geschikt was on dien men tot eon
voorwerp van spotternij maakte.
Wie de beweging op tonw zetten, voor
zagen stellig niet welken loop zij nemon
zon. Maar wel konden zij nagaan dat het
succes slechts te behalen was door den raad
van een zijner beste krachten te berooven.
Dat kon niet anders.
En daartoe had menig ontwikkeld kiezer
niet moeten meewerken, welke grieven
hij ook moge gehad hebben.
Wat zal er nu bij de n. verkiezing ge
beuren
Men zal zich dan zekor wel wachten voor
eene herhaling van hetgeen in Juni is
gebeurd.
Eenmaal is meer dan voldoonde geweest.
Detrambewogingin Oostelijk
Zeeuwse h- Vlaanderen is weêr
in vollen gang.
Daartoe gaf het sein hot door de Regee
ring ingediende wetsontwerp tot toekenning
van een renteloos voorschot ten bodrage
van een derde der kosten van aanleg en
het in exploitatie brongen van een spoor
weg van Hontenisso naar do Belgische grens
richting Selzaete, doch tot geen hooger be
drag dan f 231.667.
Wij deelden omtrent dit voorstel uit
voerige bijzonderheden mee in onze nommers
van 15 en 17 October.
Het heeft nu aanleiding gegeven tot een,
ook door ons meegedeeld, adres, aan de
Tweede Kamer gezonden door het Comitó
tot bevordering der verbinding van de
gemeenten Westdorpo en Sas van Gent
aan dien ontworpen spoorweg.
Daarin wordt verzocht genoemd wetsont
werp niet aan to nomon tenzij aan het
verleenen van hot Tentoloos voorschot de
voorwaarde worde verbonden dat de ge
meenten Westdorpe en Sas van Gent in
het verkeersnet wordon opgenomen.
Omtront dio aansluiting doelt in zijne
Memorie van Toelichting bij genoemd wets
ontwerp de Minister mee dat, naar hij aan
het comitó deed weten, in de te sluiten
subsidie-overeenkomst betreffende de lijn
HontenisseSelzaete eene bepaling zal
worden opgenomen, inhoudende dat de op
te richten Maatschappij zich verbindt om,
binnen een jaar na de dagteekening van
die overeenkomst, plannen in te zenden
voor een zijlijn naar Sas van Gent, en ten
behoeve daarvan bijdragen te vragen aan
de belanghebbende locale en provinciale
besturenzoomede om, nadat voor die
zijlijn bijdragon zullen zijn toegezegd tot
een gezamenlijk bedrag van twee derden
van de geraamde kosten van aanleg en het
in exploitatie brengen, die lijn binnen een
termjjn van ten hoogste twee jaren te bou
wen en in exploitatie te nemen. Bij het co
mité bestond tegen het aanvaarden van
deze voorwaarde geen bezwaar.
Door middel van deze bepaling zal het
dus in elk geval in de macht van de atreek
on het Rijk liggen om door het beschikbaar
stellen van de noodige bijdragon de spoe
dige uitvoering van do verbinding met Sas
van Gent te verzekeren.
Deze voorwaarde komt het Comitó tot
bevordering dor verbinding van Westdorpe
en Sas van Gent aan do tramlijn Honte
nisseSelzaete niet voldoende voor.
Een opvolgend Minister toch kan eene
andere meening zijn toegedaanbovendien
zul, ook in het gunstigste geval, het tot stand
komen der verbinding naar Sas van Gent
voor zeer huigen tijd worden uitgesteld, ter
wijl in dezen veel, meer dan naar do mee
ning van dat comité gowensebt is, zal
afbangen van de goede gezindheid van
de op te richten maatschappij Hontenisse—
Selzaete.
Naar onze meeDiog had hot Comité
Westdorpe—Sas van Gent beter gedaan
aan de Kamer te verzoeken het wetsont
werp wel aan te nemen.
Er is dan eon begin.
En de door den Minister verkregen ver
klaring,die toch uitdrukkelijk als voorwaardo
wordt gesteld, bindt het Comitó Hontenisso
Selzaete binnen een bepaalden, niet al te
langen tijd om aan het verlangen van het
andere Comité te voldoen.
Bij oaderling overleg zou dan door beide
Comité's het tot stand komen dier zijlijn
bevorderd kannen worden.
Als de Tweede Kamer het ontwerp aan
neemt, met die uitdrukkelijke bepaling er
in, zal toch een opvolgend Minister wel
niet geneigd zijn daarin verandering te
brengen.
Laat men, nu er een stap te zetten is op
den weg, dit niet bemoeilijken door eene
wijziging te vragen, waarvan de Minister
blijkbaar de noodzakelijkheid niet inziet.
Het kost toch al zoo vool moeite
op tram-gebied iets tot stand te brengen
dat men, wat geboden wordt, met beide
handen moet aangrijpen.
En wij zijn vast overtuigd dat is een
maal de tram Hontenisse-Selzaote er, do
zijtak WestdorpeSas van Gout oveneens
spoedig iot stand zal komen.
Zitting van Vrjjdag.
Ook by de replieken van heden is 't alles
klein goed gebleven. Tot het afsteken van
een schitterend, indrukwekkend vuurwerk is
't daarbij nimmer gekomen.
Vóór den middag werden de «persoonlijke
feiten" van Woensdag nog eens opgehaald,
na de pauze voortzetting van deze werkzaam
heden met den heer Goeman Borgesius als
middelpunt der beweging, die weor danig van
zich af sprak.
Voor den heer Do Meester was toen do taak
weggelegd om na al die drukte, na dien storm
in een glas water, alles wat daarbij scheef en
averechts was geschoven, weer op zjjn kalme,
bezadigde manier recht te zetten. Voorwaar
geen aangename, noch gemakkelijke arbeid,
dat telkens herhalen van wat reeds uit den
treure vóór dezen gezegd en geschreven is.
Maar een werk, dat toch niet achterwege
mag blgven en juist voor de politieke hoofd
figuur is weggelegd, die vóór alles «duidelijke
verklaringen" heeft af te leggen.
Zoo moest Z. Ex. b.v. «herhalen", dat amb
tenaren, die lid eoner vakvereeniging zyn, in
de eerste plaats moeten beseffen, dat zjj ook
in die verhouding ambtenaren blgven«her
halen" moest hij, dat de «tucht" onder het
vereenigingsleven van militairen geenszins
mocht lijden.
Zouden de hoeren Schokking, liuys do
Beerenbrouck en Heemskerk, die desbetreffende
opheldering gevraagd haddon, nu bevredigd
zgn?
Wij betwijfelen 't. Als de Minister niet voor
de onherroepelijk laatste maal aan het woord
geweest was, zouden zg zeker kans gezien
hebben om het debat over dit onderwerp nog
een paar dagen voort te zetten.
Wie wel het meest iu de ministrieele huis
houding had gerommeld on overhoop gehaald,
was de heer Tydeman.
De heer Heemskerk verkneuterde zich hierin
en maakte er allerlei grapjes over. Het
«kraakt" nu zóó aan de linkerzjjde, merkte
deze luimige afgevaardigde op, dat mocht er
van eene andere partg-groepoering werkelijk
sprake zgn, de linkerzgde zeker beter zou doen
maar naar rechts over te loopen, waar alles
met hot stevigste cement hecht aaneen word
gehouden. Hg veroorloofde zich zelfs als con
clusie er aan vast te knoopen, dat het Kabi
net-De Meester,1, na deze verklaring van den
leider der oud-liberalen, nu een zuiver «zaken-
Kabinet" moest worden, om vreeselgke ge
beurlijkheden te voorkomen.
De Minister liet zjjn Kabinet echter maar
niet zoo omtooveren in een zaken-Kabinet".
Het was altgd een politiek Kabinet geweest
en wenschto dit ook te blgven, totdat bet een
eervollon dood stierf. Opgeschoven naar link
was het volstrekt niet, al mocht de heer
Tydeman zulks beweren, net had alleen op
de CynV-liheralen en do Vrgziunig-demooraten
gesteundde oud-liberalen waren bjj de for
matie er buiten gebleven.
Git het feit, dat het geen generale grond
wetsherziening aan dö orde had gesteld, mocht
niet worden opgemaakt, dat het naar links
zou zgn opgeschoven. Yan het kiesrecht
rapport der Staatscommissie was zelfs «dank
baar" gebruik gemaakt.
De heer Tydeman hield zich Oost-Indisch
doof.
Met dat al, bljjffc die verklaring van oud-
liberale zgde het punt van gewicht uit deze
debatten.
De grondwets-herziening zal dus de schei
dingsmuur tusBchen die party en hot Kabiuet
zgn. Tot zoo lang big ft hot status quo gehand
haafd. Of die verklaring een blijk vau vriend
schappelijke gevoelens der oud-liberalen weer
geeft, is een andere vraag, terwgl de mogelgk-
heid, dat ook vóór de behandeling dier voor
stellen inde Kamer zich feiten kunnen voordoen,
waarbij die verkoelde welwillendheid tot uit
drukking kan komen, er zeker niet door ver
minderd wordt.
Hoe 't ook zjj, de oud-liberalen hebben nu
eens flink gezegd, waar het op Btaat, en als
de kiezers den heer Tydeman c. s. nu maar
niet bg de a. s. generale verkiezingen in do
stembus laten verdrinken, dan kunnen dezen er
nog pleizier van beleven, misschien zelf
minister worden. Maar dan zal toch eerst de
«antithese" dionen te verdwgnon, of gewgzigd
moeten worden. En daarin hadden de heeren
Nolens eu Heemskerk, gelgk zjj ieder nog eens.
uitdrukkelijk constateerden, volsterkt geen zin.
Het ging nu veel te goed
Bg het uitstallen van die oud-liberale «be
ginselvastheid" is dat een leeljjk ding; iets
waarmede andere partijen aan de linkerzijde
echter niets uit te staan hebben.
Willen de heeren Tydeman c.s. zich poli-
tiek-zelfmoorden, dat moeten zjj weten. Wel
echter is hier de vraag van pas en dat
raakt ook de andere partijen der linkerzgde
of zg door zoo te handelen niet een ctilzwjj-
gende afspraak verbreken en 's lands belang,
dat bjj het opnieuw ontvlammen der party twis-
ters met bevorderd wordt, hier wel in het
oog hebben gehouden.
Het «opschuiven naar links", dat voor deze
veranderde gevoelens als reden wordt opgegeven,
is toch allesbehalve een afdoend argument.
De heer Tydeman wist zeer goed, dat het
Kabinet-De Meester een Kabinet der linker
zgde was, steunende op de I7«ie-liberalen en
de Vrijzinnig-democraten. Dat was zoo in 1905
en is nu nog het geval. Zoo ook bestond er
geenerlei overeenkomst, dat bg de regeling
der kiesreeht-quaestie een generale grondwets
herziening aan de orde zou worden gesteld —hot
«groote argument", dat dienst moet doen om
nu do vriendschap op te zeggen voor mis
schien. over een jaar. Men boude het ons ten
goede maar deze verklaring ljjkt erg gekun
steld en gezocht.
Bovendien is hierbij geheel vergeten do
historie van den stembusstrijd van 1905. Die
is altgd uitgelegd in dien zin ook door de
oud-liberalen dat de kiezers zich uitsproken
over het Kuyper-regime, en.veroordeelden een
regeering van godsdienstloeraren en priesters;
kortom een zuiver clericaal bewind.
En uit dien hoofde werden 9 oud-liberalen
gekozen met behulp van alle parljjen dor
linkerzgde. Zonder die hulp zouden toen bjj de
herstemmingen misschien allo oud-liberalen
op den hoor Tydeman na gesneuveld zjjn.
Gaat het nu aan dat dit kiezersmandaat een
voudig terzjjde gelegd wordt en aangestuurd
wordt op een zoo spoedig mogelijke heropening
der fatale partijtwisten van vóór 1905 De
oub-liberale partg zal, nu de hoeren aan do
overzgdo vast blgven houden aan de antithese,'er
hqt eerst en het orgst de onaangename gevolgen
van ondervinden,maar tevenszal'slands belang
er niet weinig onder ljjden, nu thans meer
dan anders het geval is, het kabinet Do
Meester miascbion onverwacht belemmerd zal
worden in de uitvoering van do vele nuttige
maatregelen, welke lietzjj in. voorbereiding,
hetzg reeds bg de Kamer aanhangig zgn.
Uit het vorengenoemde «kleingoed" willen
wjj nog enkele punten releveeren.
De heer Troelstra verklaarde, dat hjj Minis
ter Veegons porsoonlgk nooit van «particu-
liere-belangen-bevordering" had willen betich-
wjjze" ten. Dat was een misverstand.
Ook de heer Kolkman sprak van een misver
stand ten opzichte van don heer De Meester;
die »eer-kwostie" was maar «vergelgkender
door hem in het debat gebracht.
Professor Drucker en de heer Goeman Bor
gesius hadden den heer Kolkman anders al
