MIDDELBIRGSCIIE COURANT.
Zaterdag
19 October.
hit Stad en Provincie.
N". 247.
loO' Jaargang.
1907.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prys per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. lnstit. te Bilt."
18 Oct. 8 n. vm. bi gr., 12 n. 57 gr., av. 4 u. 56 gr.— Hoogste barom. stand 764.0 te Haparanda,
laagste 727.2 te Valentia. Verwachting tot den avond van 19 Oct.: matige tot krachtige of
stormachtige Z.W. wind, meest zwaar bewolkte lucht, mogelijk regen en iets warmer temperatuur.
Advertentiön20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ei
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meei
20 cent. Reclame» 40 cent per regel. Groote letters naar do plaats, die zy innemen.
Tot do plaatsing van advertontiBn en reclames, niet afkomstig uit Zeoland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd hot Algemeen Advertentie-Bureau A. DU LA
MAR Ae., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelburg 18 October.
Sprokkelingen.
Er wordt veel geschreven over den specu
latie geest, die heeft geheerscht en de
allertreurigste gevolgen heelt gehad.
Do financieele wereld doorleefde in den
laatslen tjjd een crisis zioals maar hoogst
zelden het geval is geweest.
Er zjjn, zegt do Ar. Financieren Kapitalist,alleen
op Russen en Speculatieve Amerikanen verlie
zen geleden tot een bedrag van f500.006.0C0.
s De speculanten vindt men, zoo schrjjft het
blad, het meest onder de standen, die geen
noemenswaardig vermogen bezitten, doch goede
inkomens, ontleend aan beroep, bedrjjf of
nering. Die standen zjjn op dit moment m o»b
land geheel en al uitgeput j zjj waren het
Knnanenfutter der beursveldslagen, en wjj go-
looven, dat het jaron zal duren aleer nieuwe
rogimouton dwazen uit hun midden kunnen
worden goreeroieoid, teneinde hun financieel
blood te vergieten op den jjdelen veldtocht
naar zonder werk verworven fortuin. Het is
diep jammer voor do vele onschuldige vrouwen
en kinderen, die mede slachtoffers worden van
de groote benraalachtingen."
Zy die er over schreven wezen er op dat
door die beursspeculaties ouze goede naam,
ons crediet naar den kelder gaat; dat wjj
ons uioeoten schnmon, wat zeker wol hot geval
mocht zjjn dat wjj schouder aan schouder
moeien staanhoe is ons niet recht duideljjk.
Maar al die redcnecringen baten zoo weinig.
Er zullen altjjd bljjven menschen die gaarne
spoedig rjjk worden en anderen die zulk een
zucht met genoegen exploiteecen om ook
hunne zakken te vullen -
De wereld ia eenmaal niet anders.
Ai lar wat nu gebeurde, is een sprekend bewijs
voor de vroeger geuito bewering hoe dwaas
het is gewone loterijen aan banden te leggeD.
de Staatsloterjj in ons land to willen af
schaffen, en de beursspeculatie vrjj te laten.
Nu is die laatste ook moeiljjk te verbieden
of te regelen.
Maar waar het ergste niet is togen te gaan,
waarom dan getracht het minder erge te tref
fen, wat toch niet ten volle kun geschioden.
en een instelling op te heffen die dit voor
heeft dat zjj wettig is gerogeld en ondercon
trole staat.
Op de effoctenbeurs schuilt het kwaad
daar zitten de groote en de kleine sjacheraars
die do menschen ongelukkig maken.
Daartegen helpt geen praten.
De speculanten, vooral onder do kleine
burgorjj, kunnen alleen door schade verstandig
worden.
Dat zjj die dan maar ondervinden 1
De los is wol hard en droef voor hen, die
mede de gevolgen ondervinden, maar zjj kan
voor de toekomst nuttig zjjn.
En dan kan het gebeurdo hun tot leering
strekkon die jagen naar weelde, die boven
huu stand leven en allerlei geneugten najagen
Dat is de groote kanker in ons tegenwoor
dig maatschappoljjk leven.
Do eenvoud verdwjjnt meer en meer.
En het streven naar hoogei leven, naar moer
geld drjjft de menschen tot dobbelen op de
beurs, wat hen ten slotte ongelukkig maakt.
Als men dit wat meer leert begrjjpen, heeft
de groote catastrophe haar nuttige zijde.
De Nederlandscke Verecnigmg tot Bescherming
can Vogels gaf een keurig boekje uit onder
don titel Vogelbescherming. Een
eisch van dentijd, geschreven door Jac.
P. Thjjsscn en tot motto dragend; Beter
tien vogels in de lucht dan een
in de hand.
Tal van bekende en reeds herhaaldoljjk ge
geven wenken en gemaakte opmerkingen komen
daarin voor.
Het nut der vogels wordt daarin bepleit
slechts enkele hunner mogen in bjjzondcro
gevallen schadeljjk heeton, vorreweg de meeste
zijn universeel en altjjd nuttig.
Door allerlei omstandigheden vermindert
kun aantal.
Zoo, om iets te noemen, heeft het graven
van den Nieuwen Rotterdamscken Waterweg
onze laatste broedkolonie van kleine zeemeeu
wen ons gekost en zijn sommige eendsoorten
groote rariteiten geworden.
Het aantal vermindert door het verbrokkelen
van aanzienlijke buitenplaatsen eene groote
verarming hoeft daardoor plaats gehad.
Dit zijn echtor natuurljjke oorzaken.
Dat katten en kinderen de voornaamste
vjjanden van de vogels zjjn, weten wjj, en dat
helaasde mode of liever de onverstandige
aanbidsters daarvan ook bjj het verdelgen der
gevederde diertjes een groote rol spelen, niet
minder.
Maar ook deed dit de jacht; de lijs
ter-, vinkon-, eendon- en plevierenvangst
in don trekijjd b.v, Daarbjj is van edele sport
of natuurgenot weinig of geen sprakeinte
gendeel moestal is het oen wrecde en weer
zinwekkende vertooning Het kooien van een
den kan nog beschouwd worden als een soort
van broodwinning.
«Als ik mg niet bedrieg zegt de schrjjver
wordt het aantal vinkenbanen al minder
en gaat die liefhebberij uitsterven, en nu
wordt het waarljjk ook tjjd dat het strikken
van ljjsters ophoudt.
Nog oen anaere vorm van jacht dreigt in
onzen tjjd opto komen, nl, hetverzamclon van
huidjes voor hot aanleggen van zoogenaamd
wetenschappelijke collecties door particuliere
personen.
Hoe nu do vogels to beschermen
De katten wil de schrjjver afschaffen of
binnenshuis houden. Tot hot eerste zullen de
vele liofhebbers dier dieren, en zjj die last
hebben van muizen of ratten niet spoedig be
sluiten en het laatste zal niet gemakkelijk gaan.
Eene belasting ervan to heffen is een idee.
Waarom wel van honden eu niet van dè
katten? Maar velen, vooral oude of jonge
juffrouwen, zullen haar poesje voor een beetje
geld niet willen missen. Toch zou eene be
lasting niet zoo kwaad zjjn.
De wet tot bescherming van vogels, nuttig
voor landbouw en houtteelt, doet al veel, maar
alle vogels moeten, evenals in Pruisen, be
schermd worden
Vogelkastjes zijn aan te bevelen, maar
vogelboscbjes, bestaande uit dicht en doornig
struikgewas, op plekken waar de bodem vrjj kan
bljjven van schoffel en hout, stichten ook veel
nut. Zjj kunnen aangelegd worden niet alleen
in parken en tuinen, maar ook langs apoor-
wegdjjkon, in waatdolooze hoekon, op krui-
singapunten en als de beschaving weer wat
verder is langs de gewone wandelwegen
zelve. Bewoners van kleino aan elkaar gren
zende tuintjes kunnen gezantenljjk zoo'n boschje
aanloggen.
Nestkastjes zgn bekend en vindt men al
vele.
In den winter don vogels voodsol en drank
verschaffen komt meer en meer in zwang. In
Bloemondanl heeft elk hnis zgn pensionnaireB.
Van 's morgens vroeg tot 's avonds laat kwa
men in do laatste sneeuw- en jjawoken meezen,
roodborstjes, bastaardnachtegalenmerels,
/.angljjstors en koperwieken en nu en dan een
zeldzame gast hun voedsel zoeken of drinken
en baden.
Een zeer eenvoudige maatregel doch van
groot belang is de afgevallen bladeren tot in
't lato voorjaar te laten liggen voor ljjsters en
andere insectenetende vogels.
Om het beschermen te helpen bevorderen
doe men in het gezin en in de school al wat
mogeijjk is om liefde voor do vogels aan te
kweeken, de kinderen aan te sporen voor hon
te 7.orgen, en kun geen kwaad te doen, bv.
geen nestjes uit te halen.
Twee keurige plaatjes versieren het nuttige
boekje, het eene een practisch middel aange
vende om moezen wintervoer te verschaffen cn
het andere oen witkop-stanrtmees bjj haar
nest voorstellende.
Men verspreide het werkje zooveel mogeijjk
En nu ten slotte nog iets nit het poli
tieke leven der laatste dagen.
Er was eens een koning die, toen hjj een
veldslag verloron had, uitriep alles is vorloren-
behalve de eer! Na do campagne iu Praneker
kan do anti-revolutionniiro parljj dit niet
nazeggen d. w. z. wel dat daar alles verloren
is, maar niet dat de eer bleef.
Want zelden is de anti-te volution naice ver
kiezingsactie tot een 7.66 laag peil afgedaald,
als in Praneker blijkbaar is geschied.
Natuurljjk, zouden we haast zeggen, is
dominee Taluia daarbjj betrokken geweest.
Als er eens erg «handig" moet worden ge-
manoevreerd, moet deze politicus, waarin de
Evangelieprediker maar met moeite te hor-
konnon is, er aan te pas komen. En dan
knapt bjj hot zaakje wel op.
Zjjn democratische principes achjjnen reeds
lang opgeborgen te zjjn, ter wille van de
«coalitie," waarin de meest conservatieve ele
menten met kun6t en vliegwerk moeten worden
bjjoengohouden. Als redacteur van het blad
van Patrimoniumwelke Bond in zjjn program
den wenseh uitspreekt: »dat dogeheolearbei
dersstand tot hot kiesrecht kome," ziet hjj
er niettemin geen bezwaar in, een kiosroelit-
rapport mode te ondorteekonen, dat een stelsel
inhoudf, waardoor aan duizenden arbeiders het
kiesrecht zou worden onthoudon
Maar de dubbelhartigheid, to Praneker be
toond, overtreft alles.
Daar hoeft de heer Tal ma de liberalen op
geroepen oin op den anti-revolutionnairen can-
didaatte steunen teneinde. ..bet Ministerie
te stounon.
Dominee Taluia, de folio bostrjjder dor gods
dienstloos liberalen," do krachtigste vocaal
dor Kuyper-politiok, tlians den boer op, ten
einde steun te krijgen ihot ministerie der
«vrijzinnigheid", door stemiuon te werven voor
den anti-revolutionnairen kandidaat!
Als de vos de passie preekt!
Kan het listiger Maar ook kan het bogin-
selloozer, kan men al dieper vallen.
Hoe lang zal het nog duren, dat een poli
tiek, die tot zulke middelen en argumenten
afdaalt, zich met den schoonen naam van
«cbristeljjk" durft te tooien?
Hoe lang nog zullen zjj, die werkeljjk
cbristeljjk denken en voelen, en ook willen
handelen, gedwee meeloopen achterliet
vaandel, dat bjj de stembus telkens wordt
ontrold en waarop men het waagt de woorden
«christeljjke politiek', te schrjjven
Totdat alles verloren is, do eer in cluis
Kameroverzicht.
Zitting van Donderdag.
De Minister van Oorlog zotte heden zgn
Woensdag eerst laat in den namiddag aange
vangen verdediging voort. Nu, de van verschil
lende kanton geopperde bezwaren bostrjjdende,
was Z Ex. veel meer op dreef dan Woensdag,
toen lijj alleen de wonscheljjkhoid der stelling
in het algemeen bepleitte.
Ridder van Rappard is een goed spreker,
soms spreekt bij zelfs te vlot, te gemakkelijk,
zoodat zjjn gehoor, hoofdzakelijk nitloekon
bestaande, dat heui in den beginne aan
dachtig op den voet Tolgde, ton laatste hem
niet meer bij kon houden, onder den woor
denvloed de details niet van de hoofdpunten
onderscheiden kon. Z.Ex. dischte te veel tege-
Ijjk op, hetgeen echter niet wegneemt, dat
zgn verdediging inKéén woordkranig genoemd
uing worden en naar alle waarschjjnljjkheid
menigen weifelaar onder do leden tot oen
voorstander der stelling van Amsterdam hoeft
bekeerd.
Het afbouwen dozer stelling zal voor de
meeste niet niilifcairistisch aangelegde Neder
landers wel in de eerste plaats een „finan-
tieele operatie" blijven, zooals de heer Mer
chant hot Woensdag uitdrukte.
Het is zoo duur dat forten-bouwen,en danrwelk
nut heeft het? Zoo zullen do meesten onzer,
sceptisch als wij in militaire zaken zgn, er
over denken.
Om deze twee argumenten c .ncentreerdo
zich dan ook in hoofdzaak 's Ministers verde
diging. Hjj sprak voornameljjk over de «kosten'
en het «nut" dezer stelliDg.
De kosten waren volgens Z.Ex. hier zeker
niet zoo heel groot. In het buitenland wordt
aan fortenbouw voel meer besteed. In België
b. v. zjjn enorme sommen uitgegeven voor do
versterkingen langs de Maas en rondom Ant
werpen Zwitserland boett zjjne natuurljjke
verdedigingsmiddelen, de bergpassen, goed
versterkt met dure forten. Overal zjjn daarvoor
leeningen gesloten, terwjjl Nedorland daaren-
togou tot heden toe zjjne forten uit de ge
wone middelen heeft betaald. Bovendien, het
grootste gedeelte der nu reeds uitgegeven "2
inillioen was besteed aan «grondverbetering"
en ook van de nu aangevraagde 8 inillioen
zouden slechts 3 inillioen komen voor den
«fortenbouw" in cd geren zin.
Wat het »nut" der stelling betreft, daaraan
twjjfelde de Minister natuurljjk allerminst.
Een hoofdstolling hebben wjj broodnoodig,
want zonder die hebben wjj ook niets aan ons
leger. Z. Ex. beriep zich op uitspraken vau
verschillende levende en reeds overleden
authoriteiten. haalde voorbeelden zoowel uit
onze vaderlandsehe, als uit de buitenlandsohe
geschiedenis aan.
Handig was 's Ministers repliek aan den beer
Thomson, dio zich in zgn bestrjjding boroepen
had op een uitspraak van generaal Van Dam
van Yssolt, door hier het feit te releveeren,
dat dezelfde generaal thans aan het bureau
ter bestudeering van de stelling van Amster
dam was geplaatst.
Mocht hjj den heer Thomson gelooven, dan
zou hjj dus het «paard van Troje" hebben
binnengehaald. Het zou ochtor nog wel Jos-
loopon, meende de Minister, die overigens
bekende in de hoofdstelling Amsterdam niet
het eenige heil voor ons verdedigingsstelsel te
zien. Do Hollandscho waterlinie, door de
heeren Van Karneboek en Tydeinan aanbe
volen, maakte ook deel uit van zjjn systeem,
evongoed als do kustversterking. die echter
wellicht boter in het marine-verband thuis
behoorde, hetgeen do Minister van Marino
thans aan bet onderzoeken is.
Het ideaal is voor liem hot geheele complex
stellingen, maar als praktisch man wil hij be
ginnen met de hoofdzaak, is de hoofdstelling
van Amsterdam afgebouwd, dan is er tenminste
één linie gereedde Hollandsche waterlinie
komt later.
Onder het ronddeelen van kaarten dor Stel
ling, trachtte Z.Ex. nader aan te toouen, «lat
het mot die Stolling nog zoo slecht niet zal
gaan, als de vjjand nadert. De Amsterdammers
behoeven niet bevreesd te zgn voor een bom
bardement en als voor voldoende proviand
gezorgd is, voor den beginne, kan later door
hot openbljjven der communicatie met de
Zuider- en Noordzee steeds nieuwe toevoer
komen.
In de geheime zitting, die Donderdag middag
op do openbare volgde, zal de Minister natuur
ljjk nog ruimschoots gelegenheid gehad hebben
om overtuigende argumenten voor het spoedig
afwerken der Amsterdamsche stelling aan te
voeren. Zoo b. v. kreeg de heer Talma geen
antwoord op zgn vraagwat er waar was van
het verhaal, betreffende de kanonnen, die in
tijd van oorlog uit de waterlinio naar Amster
dam zullen overgebracht worden een kwestie,
die ook den beer Van Bijlandt interesseerde.
In deze geheime zitting zal ook wel mede
gedeeld zjjn wat er waar is van het gerucht,
door laatstgenoemde afgevaardigde ter sprake
gebracht, aangaande de kanonnon, die er wèl
zgn on de daartoe behoorende ammunitie die er
niet is. Dit alles werd voor do gebeime zitting
bewaard.
Nü nog enkele detailpuntenVolgens den
Minister elnit het spoedig afwerken dor stel
ling Amsterdam de versterking der levende
strijdkrachten niet uit. Integendeel, staat hjj
dit ook sterk voor. Reeds zijn immers twee
nieuwe regimenten opgericht.
♦Vleugels" moet de stolling bobben, maar
daarin kunnen tjjdeljjke versterkingen volstaan
Voor een «offensief optreden" biedt de stel
ling genoeg waarborgen.
Aan een oorlog met luchtschepen gelooft do
Minister vooreerst niet, evenmin als dat de
vjjand met automobielen het land zal binnen
komen rjjden.
Don stilstand van twee jaren bij het afwer
ken der Stelling betreurt Z. Ex. ton zeerste
maar daarom juist moot er nu met verdub
belden spoed aan gewerkt worden. Nnt of
heil 7'iet de Minister niet in een commissie
van ondorzoek, als door den heer Van Kol gc-
wensebt.
Hiermede hebben wjj het voornaamste nit
's Ministers redevoering weergegeven.
Morgenochtend wordt de geheime zitting
voortgezet, die Donderdagmiddag tegen 3 uur
aanving. Bijster bolangrjjk scheen hot daar
verhandelde niet te zjjn. Reeds om vier uur
zag men verscheidene leden het gebouw ver
laten, terwjjl do zitting nog voortduurde.
Depntatenvergadering.
Omtrent die, Donderdag te Amsterdam ge
houden vorgadering, waarvan dr Knyper tot
voorzitter gekozen werd in plaats van dr
Bavinek, die bedankte, wordt aan Het Vaci.
onder alle reserve gemeld dat er scherpe de
batten zijn gevoerd, waarbjj zich het meenings-
vorschil in hooidzaak voordeed tiiBBchen de
heeren Kuyper en Fabius.
Prol. Fabius moet daarin aanleiding hebben
gevonden zich aan do verdere discussies te
onttrekken en de vorgadering hebben verlaten.
Het meeningsverschil liep over het Huis-
manskiesrecht.
Voor do op die vergadering aangenomen
motie zie uien onder Laatste Berichten..
BENOEMINGEN. ENZ.
Bjj beschikking van den Minister van Wa
terstaat is bepaald dat de benoemde adjunct-
ingenieurs van den Rijkswaterstaat L. R.
Wentholt on W. H. Brinkhorst zullen worden
toegevoegd reap, aan den insp.-generaal in do
le inspectie en aan den hoofdingenieur-direc
teur van den Rjjkswaterstaat in de le directie,
beiden ter standplaats 's Gravenhage.
Bjj resolutie van den Minister van Koloniën
is H. J. Wenckebach gesteld ter beschikking
van den gouverneur-generaal van N. I., om te
worden benoemd tot directeur van liet depar
tement van gouvernementsbedrgven daar te
lande.
In do heden door de Provinciale Staten
van Zeoland gehouden zitting zgn allo voor
stellen van Ged. Staten tot bot verleenen van
subsidies, aan scholon o.a., aangenomen.
Ook ia aangenomen het voorstel tot aan
schatting van een nieuwe stoomboot voor den
provincialen dionst op de Wosterschelde en
tot hot aangaan eenor geldleening van
f 233.000voorgesteld was f 240.000.
Op voorstel van den heer mr. De Voer zjjn
de opeenten op 'b rijks directe belastingen als
volgt bepaald 38 op de hoofdsom der grond
belasting voor de ongebouwde eigendommen,
31 op de gebauwde en 25 op de personecle
belasting.
Alvorens was verworpen een voorstel van
den heer Hammacher om te heffen 38 opcenten
op de grondbelasting op de ongebouwde eigen
dommen, 30 op de gebouwde, 21 op het per
soneel, 6 op de vermogens- en 6 op de be
drijfsbelasting.
Do heer mr P. C. J. Hcnnequin was heden
in de vergadering der Staten van Zeeland
tegenwoordig, bljjkbaar geheel hersteld van
zjjne langdurige ziekte.
Tot lid der Kamer van Koophandel cn
Fabrieken alhier ia heden gekozen de heer
A. A. Mes met 68 stommen.
De heer J. A. Vertrogt verkreeg er 4.
De Vrijzinnig Democratischekiesvereeniginy te
Middelburg vergadert Vrjjdag a. o.a. ter
bespreking van do voorstellen tot Grondwets
herziening, in fb leiden door don voorzitter.
Bljjkens net jaarverslag, uitgebracht op
de Donderdag avond in de sociëteit SI. Joris
gehouden jaarvergadering van Voor de Kunst
alhier, tolde deze vereeniging in het afgc-
loopen jaar 1906/1907 191 gewone leden. 22
buitengewone leden en 18 donateurs. Er be
dankten een 10-tal leden, maar ongeveer even
veel personen traden als lid toe, zoodat het
ledental stationnair bleef.
Het bezoek aan do tentoonstellingen was
minder groot dan vorige jaren; het bedroeg
op die van VeldheerEisenloeff'el 193 personen,
op die van PnypeWegerif 281, op die van
Toorop 112, en op die van do Japanscho prenten
118. De belangstelling is echter weer verle
vendigd, want de pas gehouden tentoonstelling
van Heyenbrock- werd bezocht door 310 personen.
Bljjkens de rekening en verantwoording werd
ontvangen f 555.34, waarvan f 352.50 aan con
tributies, en f 127.35 al9 batig saldo van hot
vorig jaar. De uitgaven bedroegen f 391.63,
zoodat er een batig saldo is van f 163.71.
Aan commissie voor verkochte voorwerpen
word ontvangen f 10.62.
De periodiek aftredende bestuursleden, mej.
A. Ogteiop en de heeren Henri Tak en W. J.
Schütz, werden horkozen.
Uit VliBSingen.
Door een vergissing is in ons vorig nom-
nier in het Laatste bericht, betreffende do zitting
van den gemeenteraad van V 1 i s s i n g e n, bjj
een paar onderwerpen verzuimd te melden
welke beslissingen genomen werden.
Wjj vermelden daarom hier dat de gratifi
catie aan do politie is toegestaan en het go-
wjjzigde rioolplan werd goedgekeurd.
Hot koninkljjk jacht Victoria and Albeit zal
a, s. Dinsdag aldaar in do haven komen»
ter inscheping van n. M. de Koningin van
Engeland, dio Woensdag morgen komt uit
Kopenhagen om naar haar land over te steken.
Tot viee-consul van Spanje, in plaats
van wijlen den heer P. Smith Visser, is be
noemd de heor L. E. M. van Raalto.
D oor de heeren E. C. Visser en J. Ha kker