M1DDELBURGSCIIE COURANT.
180" Jaargang.
Dinsdag
17 September.
N°. 219.
1907.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k b, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. Instit'. te Bilt.
16 Sept. 8 u. vm. 59 gr., 12 n. 63 gr., av. 4 u. 63 gr. —Hoogste barom. stand 774.6 te Valentia,
laagste 751.8 te Bodo. Verwachting tot den avond van 17 Sept.: eerst toenemende, daarna
afnemende, meeat W. wind, bewolkte lucht, waarschijnlijk droog weer en dezelfde temperatuur.
Advertentiön20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Beclames 40 cent per regeL Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DB LA
MAK Ai.» N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelburg 16 September.
Sprokkelingen.
De laatste dagen is onze plaatsruimte voor
het grootste deel ingenomen door de verslagen
ovor het Vorstelijk bezoek, voor gansch
Zeeland de groote aantrekkelijkheid.
Dientengevolge moest veel onvermeld blijven,
en waren wjj verplicht een en ander in de
pen te houden, dat wjj zoo gaarne hadden
opgemerkt of meegedeeld.
Vinden onze lezers heden of in de eerstvol
gende dagen nu soms iets, dat voor hen niet
geheel nieuw meer is, zjj wijten dit dan aan
het voornoemd feit van de vorige week. Thans
kunnen wjj weer meer volledig onze zorg aan
de andere rubrieken wjjden en doen wat wjj
zoo ongaarne nalaten.
In verband mot dat bezoek hier eene enkele
mededeeling.
Men hoorde telkens de opmerking dat het
een zeer vermoeiende tocht voor
de Koningin wasdat alles veel te ge
haast ging en hot eigenljjk onverantwoord
was, dat door H. M. zulk een bezoek in vlio-
gendo vlucht aan Zeeland werd gebracht.
Nu over de kortheid van het bezoek zjjn
wjj het vrjj wol eens.
Velon hadden met ons het verbljjf in ons
midden van de vorstelijke personen gaarne van
wat langer duur gezien.
Maar op goede gronden kunnen wjj melden
dat H. M. hoegenaamd niet vermoeid was, eiken
dag frisch en opgewekt den tocht begon en
tot het laatste oogonblik Zaterdag zich uiter
mate aangenaam gestemd toonde, en hoege
naamd geen sporen van vermoeidheid bjj Haat
vielen waar te nemen.
Dit zal ook wel het gevolg geweest zijn van
het feit dat alles zoo goed geregold was en
men al had godaan om H. M. den tocht zoo
geriefeljjk mogelijk te maken.
Wjj ontvingen een interessant hoek, waarop
wjj met enkele woorden reeds dadeljjk de aan
dacht willen vestigen, n. 1. Een en ander
betreffende Regeorings-bemoei-
ingen in zake den Landbouw.
En daarvan mag ieder, die den landbouw
uitoefent, daarmee op de eene of andere wjjze
in betrekking staat of daarin belang stelt, wel
kennis nemen. Want men zal daaruit zien hoe
vele en hoe belangrijk die bemoeiingen zjjn.
Het boek is, na eene korte beschouwing over
de concentratie van de RegeeringBzorg voor den
landbouw, verdeeld in de volgende tien hoofd
stukken Het Landbouwonderwijs. De dienst
der Rjjksland- en Rjjkstuinbouwleeraren. Maat
regelen ter bevordering van de zuivelbereiding.
De dienst der Rjjkslandbouwproefstations. De
veeartsenjjkundige dienst. Regeeringsmaatre-
gelen ter bevordering van de veeteelt. De
dienst der domeinen. De phytopathologiscbc
dienst. Bevordering van het landbouwcrediot-
wezen en de Landbouwstatistiek.
Een en ander is opgeluisterd door verschil
lende, zeer fraaie afbeeldingen van gebouwen
en het inwendige der rijksinrichtingen, van
hoerderjjen, beplantingen, zeldzame koeien en
stieren.
Wjj herhalenhot is een belangrjjk werk
en terwjjl wjj ons bepalen tot deze korte
mededeeling omtrent dit nuttige overzicht,
vermoeden wjj wel dat onze landbouwmede-
werker zich opgewekt zal gevoelen om daarop
meer uitvoerig te wjjzen.
De heer H. Pierson, president-directeur der
HeldringgeBtichten, geeft eene krachtige vin
gerwijzing aan de Eerste Kamer om het wets
ontwerp tot wjjziging van het Burgerljjk Wet
boek betreffende het onderzoek naar
het Vaderschap aan te nemen.
In een vlugschrift, getiteld Caveant Cives,
Openbare brief aan jbr mr A. F. do Savornin
Lehman, naar aanleiding van diens opstel in
Onze Eeuw (Augustus 1907), getiteld Caveant
Consults, bestrjjdt de heer Pierson den raad
van den Gooschen afgevaardigde aan de Eerste
Kamer om het tegendeel te doen en dat ont
werp af te stemmen. L
Dien openharen brief eindigt de heer Pier
son aldus:
»Ik voor injj zou meer gevoeld hebben voor
de wet Loeff, maar dit ontwerp af te stemmen,
zou ik niet over mjj kunnen verkrijgen. Als
dit gebeurt, is stellig voor tal van jaren do
kans verkeken. Wie zal er zich aan wagent
nog eens met een ontwerp te komen Voor
waar het hooghouden van het huwelijk weegt
niet zwaarder dan mjj. Ik heb jaren lang
in allerlei vormen tegen de ontucht gestreden
en van transigeeren op dit punt hen ik wars,
ik durf zeggou meer dan iemand. Welnuvan
Johannes den Dooper, den tweeden Elia, die
komen zou, kon hetzelfde met nog meerrecht
getuigd worden en van dien boetprofeet zegt
Maleachi»hjj zal de harten der vaders weder-
brengen tot de kinderen." Ik pleit voorde
belangen der kinderen in de eerste plaats, voor
do belangen der moeders in de tweede plaats,
maar ook in de tweede plaats voor die der
vaders. In aller waarachtig belang vraag ik
het onderzoek naar het vaderschap toe te laten
en deze wet aan te nemen, opdat zoo mogelijk
ook de harten dor vaders wedergebracht worden
tot de kinderen."
Het door don heer Lohman gebezigde Cave
ant Consoles wil zeggen »dat de raadsheeren
toezien." Daartegenover stelt de heer Pierson
het Caveant Cives»dat de burgers toezien."
Een spreekwoord wil. dat één dwaas meer
kan vragen dan tien wijzen kunnen beant
woorden.
Maar wat zegt mon nu van twintig vragers
en één die antwoordt
Te Batavia is, zoo meldt Het Huisgezin, dat
tooneel vertoond.
Daar moest één zegge één candidaat
het toelatingsexamen afleggen voor de Ko
ninklijke Militaire Academie te Breda,
En om uit te maken of dat ééne jong-
meiisch waardig was de lessen aan de K. M.
A. te volgen, was door door den legercom
mandant van Nederlandsch-Indië een com
missie benoemd van 20 zegge en schrijve:
twintig - examinatoren.
Het is geen fabel die wjj hier vertellen.
Het geval vult een heel bjjvoegscl van do
Nederlandsche Staatscourant van Zondag 8 en
Maandag 9 September 1907 no 21Ö.
Omstandigljjk wordt ons daarin alles ver
haald: de namen dor twintig examinatoren
mitsgaders hun ambt, de verdeeling dor com-
m'BBÏe in subcowmissiën, het aantal vragen
voor het schriftelijk gedeelte 'en door wie
vastgesteld, de werkzaamheden door de twintig
heeren, op de twee voorloopige bijeenkomsten
verricht en nog veel wetenswaardigs meer.
Alleen vernemen wjj niet, hoeveel de exami
natoren aan vacatiegeld hebben opgestreken.
Een bagatel zal het niet zjjn, als men rekent
dat dit Bchrifteljjk examen elf, het mondeling
drie dagen heeft geduurd.
Het eenige lichtpunt in hot verslag is, dat
de eenige candidaat is geslaagd.
Men vraagt zich intusschen af of het wel
strikt noodig was voor dien eenen candidaat
een heel leger examinatoren te ontbieden en
of het niet wat eenvoudiger, stiller en goed-
kooper had gekund."
BENOEMINGEN. ENZ.
Bij Kon. besluit:
is benoemd tot directeur van het post- en
telegraafkantoor te Tiel H. Houwink, thans in
geljjke betrekking te Dokkum.
De luit. t. z. 1ste kl. A. F. J. Romswin-
kel, geplaatst in de directie der marine te
Amsterdam, wordt eervol ontheven van de
betrokking van adjunct-chei van den staf der
zeemacht, tevens adjudant van den directeur
en commandant dor marine ter plaatse, en op
non-activiteit gesteld, torwjjl de luit. t. z. 2de
kl. J. H. Tours in die directie met vorenge
noemde betrekkingen wordt belast.
Do off. machinist 1ste kl. H. J. A. Lagaay
wordt geplaatst aan boord van Hr. Ms. torpedo-
instructieschip Mamiv en do officier van adm.
late kl. C. Valkenburg, geplaatst aan boord
van Hr. Ms. wachtschip te Amsterdam, wordt
op non-activiteit gesteld.
De gewone audiëntie van don Minister van
Landbouw enz. zal op Woensdag 18 September
niet plaats hebben.
TWEEDE KAMER.
Arboids contract.
Een wetsontwerp is ingediend, houdende be
paling, dat ten aanzien van de rochterljjke
bevoegdheid en van de rechtsvordering, do rege-
lon, geldende ten tjjde dor inleidende dagvaar
ding, van toepassing bljjven op reehtsgodingen
bctrekkoljjk tot een arbeids overeenkomst, welke
aanhangig waren bjj het in werking treden van
de wet op het Arbeid contract.
Deze voordracht is het gevolg der toezegging,
door den minister van justitie aan de Eerste
Kamer der Statcn-Gcneraal gedaan, tijdens de
behandelingvan het Arbeidscontract, opgrond
der toen gerezen juridieke bezwaren, ten einde
alzoo iedere quaestie op dit punt af te snijden.
Betooging algemeen kiesrecht.
De groote nationale betooging voor Alge
meen kiesrecht, Zondag te Rotterdam ge-
honden, was naar men ons van daar sehrjjfi
een bepaald succes. Van heinde en verre
waren de vereenigingen met hunne banieren
opgekomen en hot getal van 300 was verre
overschreden.
Men kwam te zamen op het Schuttersveld
aan de Linkorrottekude. Daar waren een zestal
spreekgestoelten en twee muziektempels op
gericht. De vaandels werden langs de zjjdcn
van het uitgestrekte veld naast elkander op
gesteld, hetgeen een vroolijkon aanblik op
leverde, torwjjl bet veld verder gestoffeerd
was met een aantal tenten, waar vorverschingOD
en sociaal-democratische lectuur te koop waren
Wanneer men eon dor sprekers mag geloo-
ven, waren er een 15.000 menschen op hot
terrein tegen het vorig jaar 10.000, wel oen
bewijs dus voor de toenemende belangstelling
voor bet algemeen kiesrecht.
Nadat Kuykhoii' namens het bestuur te een
uur de meeting had geopend en de muziek
van de vereenigiDg Excelsior uit Rotterdam en
van de vereeniging De Dageraad uit Amsterdam
zich had doen hooron, werden de spreekge
stoelten reBp. beklommen door mevrouw R.
VosStel en de h.h. H. Spiekman, M. Mendels,
J. F. Tythof, W. P. G. llolsdingcn on J. E. W.
Duys.
Men sprak over do beteekenis van de poli
tieke actie in de arbeidersbeweging, over de
houding dor verschillende partgen en wat de
arbeiders van deze te verwachten hadden. Ge
wezen werd op het feit dat eerst na de kies-
rechtuitbreiding de sociale wetten tot stand
kwamen en dus de verkrjjging van bet algo-
meen kiesrecht do weg was om tot nog meer
dere sociale verbeteringen te komen..
Inzonderheid werd ook de beteekenis van
bot algemeen kiesrecht voor de arbeiders ge
schetst.
Mevrouw Vos—Stel brak een lans voor het
vrouwe kiesrecht, wat na de pauze ook me
vrouw Th. Haver dood.
Verder traden na de pauze nog als sprekers
op de heeren W. H. Vliegen, P. J. Troelstra,
J. v. d. Brink, A. H. Gerhardt en N. van Hinte.
Ook deze spraken over den stand der ver
schillende partjjen en hunne oogmerken ten
opzichte van de belangen der arbeiders. Ge
wezen werd op de beteekenis van deze betoo
ging onder verwjjzing naar de resultaten met
het algemeen kiesrecht, verkregen in Oostenrjjk
Finland, Noorwegen enz. Men onderwierp ook
reeds verkregen sociale wetten aan critiek om
aan te toonen, dat doze nog volstrekt niet
zijn, wat zjj moeten wezen.
TroelBtra wees er vooral ook op, dat het
niet voldoende is een betooging te houden tot
»verkrjjging" van het algemeen stemrecht,
maar dat het ook, nadat dit verkregen zal zjjn,
noodig zal zjjn jaarljjks te bljjven samenkomen
steeds in grootcr getale om te toonen dat
men steeds sterker wordt.
Tegen vier uur werd de optocht georgani
seerd, waarin ook een twaalftal muziekkorpsen
plaats namen.
In do beste orde, begeleid door de bereden
politic trok de stoet, welke ruim oen half uur
jang was, langs den aangegeven weg in de
richting van Oud-Kralingen, wna* zjj ton half
zeven in de Avenue Concordia werd ontbonden.
Uit Stad en Provincie.
Toen Zaterdag avond de feestelijkheden
alhier besloten werden door een concert op
de Markt, was hot merkbaar dat de menschen
twee zware feestdagen achten den rug hadden.
Het was er niet overvol en de aanwezigen
waren in een opvallend rustige stemming.
Na een der eerste nummers had een aardige
ovatie plaats aan den geridderden directeur
Jan Morks. De trommelj on gens hadden zich om
de tent verzameld, de jeugdige tambour-maitro
en do twee marketentstertjes, klommen de
trap op naar boven, en de eerstgenoemde bield
oen toespraakje tot don directeur, waarin hg de
zen namens de trounueljongens cendraagktuis
van do Oranje Nassau orde aanbood, dat bom
door de marketentBtertjos werd opgespeld.
Hot orkest viel met luide fanfares in, en bet
publick juichte don gehuldigde hnrteljjk toe
Toen bet concert was afgeloopen, was het
mot de feestelijkheid uit, al bleven ook de
Lange on K'>rte Delft nog lang in hun elec-
triscb licht, want dal was ook dezen derden
avond ontstoken. Hier zjj tevens nog gemeld
dat bot geleverd werd door de firma De Vries
en Muller en Co. te Amsterdam.
Aan het Zand was men Zaterdagavond big k-
baax nog niet moe. Daar werd ter dege feest
gevierd, en o. a. vuurwerk afgestoken.
Uit Vliseingen
Zaterdagavond bracht bet muziekgezelschap
Ons Genoegen eene serenade bjj fakkellicht ann
den heer J. Janazen Jr., benoemd tot ridder
in de orde van Oranje-Nassau en aan den heer
D. van Hoepen, begiftigd mot de zilveren me
daille dier orde.
Een massa menschen was daarbjj tegenwoordig.
Naar aanleiding der onderscheiding, u:e
den beer Arie Smit, oud lid der Tweede Kamer,
vroeger burgemeester van Vlis singen
thans lid van den Haagschen raad, dezer
dagen ten deel viel, merkt de scbrgver der
Haogsche Kroniek in de Nieuwe Gron, Crt. het
volgende opDie onderscheiding heeft
bij menigeen de vraag doen rjjzen, waarom
aan dezen, algomeon bekondon en populairen
man, oen dor eersten onder do Nederlandsche
industriëlen, niet reeds voel vroeger een lid-
derkruis werd toebedeeld, Als erfpachter van
de Vlissingsche werf, stichter van de grooto
scheepsbouw inrichting. De Sclwlde op uitnoo-
diging van en in overleg met wjjlen Z. M.
Willem III, moest hem toch reeds vóór lang
een onderscheiding zgn toegekend, torwjjl lijj
als burgemeester der Zeeuwsehe havenstad,
waarvoor hg zooveel deed, al6 't ware aan
gewezen scheen voor eenige bjjzondcre hulde.
De oplossing van 't raadsel ligt hierin dat Arie
Smit nooit eenige ridderorde heeft begeerd en
dit meermalen, als er sprake van was, aan de
regcoring deed weten. Niet uit hoogmoedige
nederigheid, of om van zich te doen spreken,
maar omdat hjj wars is van alle uiterljjke
praal wees hjj de bjj herhaling hom toege
dachte onderscheidingen af. Ditmaal werd hij
niet gepolsd en was het een zuiver persoon
lijke daad van erkenning der Koningin van
't werk, door Smit verricht ter verwezenlijking
van Ilaars Vaders wenscli en daarvoor is de
President Commissaris van De Schelde niet
ongevoelig'twas als het ware oen daad van
piëteit der Koningin tegenover do nagedachte
nis haars Vaders, die tot de benoeming van
den heer Smit aanleiding gaf. En uit dit oog
punt heeft deze orde eon bjjzondcre beteekenis
ook voor don gedecoreerde.
Hoe druk het vervoer langs den spo r-
weg in de dagen van hot vorateljjk bezoek is
geweest, kan men wel opmaken uit het feit
dat Vrjjdag alleen aan hot Btation 's Heer
Arendskerke 600 plaatskaartjes voor Goes
werden genomen.
Te Oostburg werd na het vertrek der
Vorstoljjke personen, wien tot aan de grens
uitgeleide word gedaan door den Burgemeester,
het feest voortgezet. Er werd o. a. een stoet
gevormd van de muziek- en zangvereenigingen,
die aan het festival zouden deelnemen. Na
den optocht werd in de versjerde beurs aan
de besturen van de vereenigingen, door het
gemeentebestuur, de eerewjjn aangeboden.
Het feest werd dien avond besloten met de
verlichting van de gemeente en een mooi vuur
werk.
Zondag word van de gelegenheid, om de
versierde beurs te bozichtigen, door ongeveer
400Ü personen gebruik gemaakt.
Ook in Schoondjjke is Zaterdag het
feest goed goslaagd.
Tijdens den optocht, de riugrjjderjj en het
concert door het stafmuziekkorps van het
derde regiment bewogen zich honderden mou-
schcn door dc rechte, breede straten der ge
meente. Ook do lichtstoot slaagde goed
Het vuurwerk, dat wat laat kwam, voldeed
echter alles behalve.
Door hot Duitach-Koizerljjko patent ambt
te Berljju is aan den heer Ch. C. van do Stadt
te Aardenburg octrooi verleend voor zijne
uitvinding om zonder sleutel te telegrapheeron.
Kennis van het Morse-alphabet is voldoende
om mot zgn toestel te telegrapheeron. Ver
schillende voordeelen schjjnen aan dit toestel
verhonden: het seinen met den sleutel behoeft
niet meer geleerd te worden en met dit toe
stel kunnen gemiddeld 45 tot 55 berichten
por uur geseind worden.
Vorstelijk be/.oek aan Zeeland.
Nog enkele mededeelingen volgen hier ter
aanvulling van ons verslag.
Toen Donderdag middag de Koningin en
do Prins do oudheidkamer te Middelburg
bezichtigden, werd II. M. rondgeleid door den
gemeente-archivaris, den heer \V. O. Swaving,
terwjjl de gemeente-secretaris, do hoor mr G.
J. Spronger, den Prins ton geleide strekte.
H. M. interessoerdo zich bjjzonder rour liet
oudste exemplaar der stads rekeningen, voor
de haudteekeningen van Prins Willem, koning
Willem III en voor hot oudste Charter in het
Nedorlandsch, het beroemde privilegie van
graaf Willem II van 1256.
Voorts trok Hare aandacht het mooie portaal
met prachtig houten jj werk in renaissance (ijl
van Adolf Hardinck.
Eigenaardig was het dat H. M., toen haar do
noodmunten werden getoond, bljjk gaf daarvan
meer dan gewone kennis te bezitten.
Ook de Prins legde veel belangstelling aan
den dag voor de oudheidkundige verzameling.
De Hooge bezoekers vertoefden ongeveer 20
minuten in het Museum.
Bjj het vertrek van H. M. de Koningin en
den Prins uit Middelburg, Zatordagmorgon.
stond op hot perron de eerewacht van het
derde regiment infanterie en viel den com
missaris van politie, den heer A. ton Harmsen
van der Beek. de eer te beurt van H. M en
van don Prins een betuiging van tevredonheid
te ontvangen voor de goede regeling tjjdens
het verbljjf ten onzent.
Hicrlijj mag zeker wel geconstateerd worden
dat de bereden politieagenten, onder commando
van den adjunct-inspecteur Hemmes, tot hand
having eener goede orde veel bjjdroegen; al
dient het gezegd dat het publiek in allo op
zichten medewerkte om geen stoornis, hoe ge
ring ook, te veroorzaken.
Bij het diner op het Raadhuis prijkte do
tafel met een buitengewoon mooie bloemon-
schat. Die versiering was het werk van den
heer W. Chr. Noske, die ook de planten en
bloemcngroepen in het stadhuis geschikt had.
Dezelfde heer had ook de schikking vau de
bloemen hjj het diner, door de Staten aan do
Koningin en den Prins aangeboden.
Dat diner, wjj hebben het reeds gemeld
werd geleverd door den heer J. D. A. Maltlia,
die bjj de toebereiding dor spjjzen in do keu
ken de hoofdleiding had.
Dan mogen wjj nog even herinneren aan do
verlichting van den beer F. Keulemans, in do
Lange Delft, wienB steeds kourigo etalage in
zgn winkelkast door brandende kaarsen op
candelabres nog meer tot haar recht kwam,
en die van den heer S. Bloauw, Dam Noord-
tjjdc, waar door het plaatsen van aangestekeu
kaarsen laBgs de kozjjnen voor de ramen,
zoowel hoven als heneden, een mooi effect was
verkregen.
Door H. M. word op de toespraak van don
Burgemeester van Vlissingen hot vol
gende geantwoord
»Mjjnheer do Burgemeester
Ik gevoel mjj gedrongen uiting te geven
van onzen diopgovoelden dank jegens de in
gezetenen van Vlissingen, voor de warme en
hartelijke ontvangst, welke zjj ons bedeu hg
vernieuwing bereid hebben.
Telkenmale als leden van mjjn Huis in dezo
gemeente vertoefden, werden zjj met geostdrift
toegejuichtmot groote erkentelijkheid denk
ik terug aan de vele bljjken van aanhanke
lijkheid en trouw, van de zjjde van Vlissingen's
bevolking ontvangen. Mjjn eerste bezoek aan
deze gemeente heeft onvergetelijke herinne
ringen hjj mjj achtergelaten en ik hen diep
getroffen door al hetgeen wjj ook vandaag
wederom mochten ondervinden.
De kwistig versierde huizon en straten en
bovenal de hartelijke toejuichingen van de
gansche bevolking, zjj allen leggen een treffend
getuigenis af v^n de gevoelens die Vlissingen's
burgerij voor ons koestert.
Ik behoof u zeker niet de verzekering te
geven, dat wjj steeds met levendige belang
stelling volgen al hetgeen hier gearbeid en
gewrocht wordt en dat wjj de beste wen-
sohen koesteren voor den voorspoed en don
toencmenden bloei van de belangrjjke en hjj
uitstek nationale takken van bodrjjf en in
stellingen, alhier gevestigd, Moge Vlissingen
zich bljjven verheugen in toenemende welvaart."
Aan den burgemeester van V e e r e ant
woordde Vrjjdag do Koningin:
»Mjjnheer de Burgemeester!
Voor de woorden, waarmede u den Prins
en Mjj heeft welkom gehoeten op dit oude en
eerbiedwaardige raadhuis, betuig ik u onzen
dank. U hebt u zoo even de tolk gemaakt
van de gevoelens van trouw en verknochtheid
welke Veere's ingezetenen jegens ons bezielen
