BUITENGEWOON NOMMElt
llllMIKLItl HliSCilK COURANT.
Maandag 16 September.
VORSTELIJK BEZOEK
N»2I8. 150 JaarjjanR.
1!K>7.
Do opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
De nommere van ons blad worden
voor zoover de voorraad al rekt van
Donderdag 12 September af tot einde dezer
maand, dus ook die waarin do verslagen
van het Koninklijk bezoek voorkomen,
kosteloos gezonden aan allen die zich
tegen 1 October abonnoeren.
Do Administratie.
Middelburg 14 September.
*£andbouu)kroMek.
VAN ONZEN VASTEN MEDEWERKER.
KRUISBESSEN.
De kruisbes, in een groot deel van Zeeland
beier geheeten, is de lievelingsvmcbt der
Engelschonde kruisbossonwyn is daar bjj
velen een zeer geliefde volksdrank en wordt
daar geschonken, zooals de cider in Frankrijk,
de aalbesaenwjjn bjj ons.
Het aantal verscheidenheden, die m Enge-
geland worden aangekweekt, is zeer groot.
Pansner noemde reeds voor eonigo jaren 966
variëteiten on in het werk van H. Mauser,
getiteld Das Beercnobst, vindt men 148 varië
teiten beschreven, en 36 afbeeldingen van do
beate.
Wij willen ons hier met al die namen niet
inlaten. Wjj doen slechts opmerken, dat men
vier hoofdkleuren van vruchten heeftroode,
gele, groene en witte of liever groenachtig
wittedat bjj ieder dezer kleuren behaarde of
wollige en onbehaarde vruchten voorkomen
verder dat men kleine, middelmatig groote en
zeer groote vruchten heeft en dat doorgaans
do middelmatig groote behaardo zacht en dun
van schil zjjn, terwjjl de gladde zeer groote
vaak hardere, dikke schillen hebben.
Wanneer men dus zjjno struiken van elders
wil betrekken, dan moet men vooraf een on
derzoek instellen naar de hoedanigheid van de
vruchtnog beter is hot, wanneer men bjjtjjds
in do kweekerjj zelf gaat zien, welke vruchten
de struiken voortbrengen en daar zjjn keuze
doet.
De kruisbes heeft eene groote waarde voor
onderbeplanting in boomgaarden van half-
stam-ooftboomen en wel om verschillende re
denen de struik ia niet kiesch op den grond,
geeft de voorkeur aan een plaats, die min of
meer beschaduwd ia]en levert jaarljjks bjj eene
goede behandeling een zeer rjjke opbrengst,
en die goede behandeling is daarbjj nog zeer
eenvoudig.
De kruisbes toch draagt aan eenjarig hout
bjj het snoeien behoeft men du3 slechts te
werken op de ontwikkeling der zijoogendorre
takken en die, welke elkander kruisen moeten
verwjjderd wordenwortelscheuten, die niet
dienen tot vervanging van oudere takken, moe
ten. by tijds worden weggesneden en de oudere
takken worden, nadat zij 5 a 8 jaar gedragen
hebben, geleidelijk door jonge vervangen.
De kruisbessen worden gewoonljjk in drie
vormen aangekweekt. De eenvoudigste
meest voorkomende is de struikvorm, die men
èn voor 't gemakkelijk plukken, èn voor do
toetreding van licht en warmte, in 't midden
open houdt; daarop volgt de pyrainidevorm,
die in tuinen dikwerf gebezigd wordt en ein
delijk de leivortn, dien men in Engeland vaak
aantreft en die, de ondervinding heeft ons
zulks geleerd, alle aanbeveling verdient, wan
neer do hoofdtakken steedB op een behoorlijken
afstand worden gehouden.
De vermeerdering van do kruisbes geschiedt
door stekken en afleggen. Het stekken geeft
wel eens aanleiding tot teleurstelling, omdat
de stekken minder gemakkelijk aangaan dan
die van aalbessen. Wanneer men intusachon,
evenals bjj den wjjnstok, aan do eenjarige
stek een klein stukje van het tweejarige hout
laat, waarop zjj gegroeid is, dan kan men vrjj
zeker zjjn van den groei.
Wanneer men voor eene aanzienlijke onder
beplanting genoodzaakt is zijne struiken van
elders te ontbieden, moet men zich bepaald
vergewissen of de kruisbessen niet aangetast
zjjn door eene ziekte, die uit Amerika i
Europa is overgobracht en die daarom den
naam draagt van American gooseberry mildeio,
Amerikaansche kruisbessen meeldauw.
Meeldauw in 't algemeen is een zwam, die
op bladen van appels, peren, rozen, perziken
en nog vele andere planten voorkomt, deze
met een netwerk van draden overdekt, daar
aan oen witgrijze kleur geeft, welke den
n van wit draagt, de bladeren uitzuigt en
doet verschrompelen en ook aan do twijgen
geen goed doetmaar do Amerikaansche meet-"
dauw tast niet alleen de bladeren, maar onk
de vruchten aan, evenals het oïdium Tuckeri
bjj de druiven.
Voor zoover ons bekend, is die ziekte nog
niet in Zeeland, zolfs nog niet in Nederland
doorgedrongen en kan men dus met oenigo
gerustheid de benoodigde struiken bjj een
Nederlandflchen kweokor ontbieden of ze uit
Engeland laten kojnen, omdat daar, evenals in
Zweden, krachtige maatregelen zjjn genomen,
om deze ziekte te weren.
In Engeland toch worden de struiken, die
uit den vrcomde komen, onderzochtdie, welke
verdacht voorkomen, worden niet toegelaten;
aanplantingon in Engeland, waarop zich de
Amerikaansche meeldauw vertoont, worden
uitgorocid met schadeloosstelling van den
eigenaar.
In Zweden gaat men. nog verder. Daar is
de invoer van kruisbessestruikon beslist ver
boden pakken met planten, waarvan men
vermoedt, dat zjj krüisbesseBtruiken bevatten,
worden aan do grenzen geopend en bljjkt hot,
dat zich daarin de verboden planten bevinden,
verbrand.
Bjj ons bestaan zulke voorzorgsmaatregelen
niet, en daar zich in Europa de Amerikaansche
meeldauw reeds vertoond heeft, kunnen wjj
niet genoeg waarschuwen tegen het betrekken
van de kruisbessen uit het buitenland, be
halve uit Engeland.
Het is ook juist daarom, dat wjj dit artikel
ecnigszins vroeg aan de kruisbes hebben ge
wijd. Aangezien deze strnik in het voorjaar
vroeg ontwikkelt, is de planttijd in het najaar
on wij wildon hen, deze over zulke nanplan-
tingen denken, bij tjjds waarschuwen tegen
het gevaar, dat van die zjjde dreigen kan.
Nog merken wij ten slotte op, dat de kruis
bessen, ofschoon niet kieskeurig op don grond,
zeer dankbaar zjjn voor eene goede boinesting
met ammoniak superphosphaat en kali, welke
natuurlijk ook den ooftboomen ten goede zal
komen.
Aardbeien.
Thans is ook de tijd aangebroken om daar,
waar zulke noodig is, de aardbeibedden te ver-
Verschillende Berichten.
De candidaat der S. D.A. 1'. in het district
Franekor is do heer W. P. G. Helsdingen.
De bekende violoncellist Orobio do Gastro
itgenoodigd op 8 December als solist op
te treden op een der groote sympbonie-con-
certen in Albert-Hall, to London. Het concert
zal onder leiding staan vau Felix Woingartner.
To Oldeberkoop hoeft oen dertienjarig
kindermeisje een kleine van 15 maanden mot
opzet vergift toegediend, omdat hot zoo lastig
was. Door tjjdige geneeskundige hulp werd
het ergste voorkomen.
Ongelukken. Te Katwijk aan Zee
zjjn twee Leidsche jongens, oen van 15 en
een van 17 jaar, verdronken. Mot hun vjjven
hadden zij zich te ver van het badterrein
in zee gewaagd en geraakte zoo in een diep
zwin. Twee hunner wisten zwemmende aan
den kant te komen, een werd met groote
moeite door oen scholpenvisscher gered, doch
die twee kon men niet beteiken. Te Bor-
culo verdronk in den Berkel een vierjarig
zoontje van een schoenmaker en in don Rjjn bjj
Arnhem een matroos van een der vrachtbooten
aldaar.
Reeds vroeger hebben wjj medegedeeld, dat
men de aardboiplanten nooit moet afsnijden,
om ze to dwingen nieuwe bladeren te maken
men snijdt do ranken af, neemt do verdorde
bladeren weg en houdt do plant op struik
maar wanneer de plant 5 of 6 jaarond is go-
worden, dient zij vervangen te worden door
een nieuwe.
Men legt de aardbeibedden daarom zóó aan,
dat men ieder jaar aan de eene zjjde een ge
deelte kan opbreken om aan de andere zjjde
evenveel nieuwe te planten.
't Is nu maar de vraag, welke soorten men
daarvoor moet nemen, want een catalogus van
aardbei-variëteiten brengt gewoonljjk den niet-
kenner in de war. Er zijn or inderdaad te veel.
Wanneer men zich tot oen zestal goede soor
ten beperkte waarlijk men zou don koopera
en ook den kweekers daarmede een grooteu
dienst bewijzen. Men kan van 't goede ook
te voel krjjgen.
In de eerste plaats noemen wjj de Jucunda,
een algemeen bekende lekkere, geurige, vrucht
bare marktsoort.
Daarnaast plante men de Laxton noble, die
wat vroeger komt on zeer milddragend is.
Aanbevelenswaardig zijn ook de Saint Joseph
en de Saint Antoine de Padoue, dio beide twee
maal per jaar dragen en beide malen groote
roode welsmakende vruchten.
Ofschoon dit jaar nu zeker niet uitmunt
door groote warmte on lekker zomerweer, heb
ben wij op 't oogenblik van beide soorten
zeer groote saprjjke vruchtendrie daarvan,
zooeven geplukt, wegen samen 45 gram.
Nog moeten wjj opmerkzaam maken op het
vervroegen van aardbeien, en bevelen daarvoor
aan Docteur Morère en Tpiumph de Oaiul.
Het vervroegen van aardbeien kost weinig
moeite. Men plant zo gewoon wog op een
bed, plaatst daarom in Februari een open bak,
des noods 4 planken, dio het aardbeibed vol
komen afsluiten, en dekt het gohool met af
hollend glas.
Bij eene goode behandeling en ruime be
mesting, waarvoor wjj beer gobruiken om
daarna don grond met scheven of turfraul te
dokken, leveren dezo variëteiten aardbeien,
dio minstens vier weken vroeger rijp zijn dan
die, welke op een beschutte plaats in den
vollen grond staan.
Te Limoges zjjn zeven personen bedwelmd
door do uitwasemingen van een beerput.
Een werkman was in don kelder gevallen
waarin deze put gelegen is. Zes mannen, wuar-
van drie der brandweer, vielen insgeljjks be
wusteloos neer en moesten opgehaald worden.
De toestand van drie hunner is zoor erg. Do
luitenant der brandweer is onder de slachtoffers.
Een der bedwelmden is reeds in het gasthuis
overleden.
Een onder bewaking gesteld krankzinnige
te Berlyn, aangehouden onder verdenking ver
schillende misdaden te hebben gepleegd op
kleine meisjes in de noordeljjke wjjken dei
stad, is uit het ziekenhuis der gevangenis
waar hjj in waarneming was, ontsnapt. Deze
ontsnapping heeft groote ontroering gewekt in
Berlyn, waar men vreest dat de gevaarljjko
krankzinnige opnieuw aanslagen zal plegen.
De bewoners hebben patrouilles ingericht om
de straten te bewaken.
De Lusitania, de reuzenboot van de Cunard-
ljjn, is Vrjjdaguiorgen te 9.3 in Sandy Hook
aangekomen, on heeft daarmee wel een tijd-
record gemaakt, daar zij in vijf dagen 1 uur
35 minuten van land tot land don Atlantischen
Oceaan iB overgestoken.
Maar in strjjd met do verwachting oi
hoop der Engelschon is het snelheidsrecord
niet geslagen. Dat ïb nog in handen van
Duitschers. Want de gemiddelde snelheid
do Deutschland op de Cherbourg route is 23.15
mijl per uur, terwjjl de Lusitania slechts ge
middeld 21.81 mjjl liep. Deze uitslag is echter
te wijten aan mist. Op een volgende reis zal
het boter gaan, hoopt men.
De boot werd met veel huldebetoon in Now-
York ontvapgen.
Het
aan Zeeland.
Wjj vervolgen nu ons vorslag omtrent het
bezoek van de Koningin en den Prins
OOSTBL R«.
Omtrent het album, door den heer C. P. L
Dommisse namens alle burgemeesters in het
vierde district aangeboden, zjj nog het volgende
Het album is van groen marocco leder en
verguld op snee. Op den vooromslag is met
gouden letters gedrukt Zeeuwsch- Vlaanderen
Westelijk deel. Het werd saamgesteld door den
heer Dommisse.
Do inhoud van het Album bestaat uit.
I een opdracht aan H. M. de Koningin
II een opgave der door den schrijver ge
bruikte bronnen voor do historische schotsen;
UI iets over de bevolking van Zoeuwsch-
Vlaanderen on de Kadzaudsche taal
IV de historische beschrjjving van achttien
gemeenten in Westelijk Zoeuwsch Vlaanderen
gelegen (in lexicograpUische orde gerangschikt)
V De mooiste ansichtkaarten van al deze
gemeenten.
Hot manuscript is geschreven op Oud-Hol-
landsch papier.
De titel en opdracht zoomede de opschriften
der Gemeenten zijn door don heer Dommisse
zelf bewerkt met fijn gekleurde oud-Gothische
letters.
De band van het album in donker, groon
leder, waaiop met gouden letter de woorden
prijken Zeeuwsch-Vlaanderen Westeljjk dool
in Woord en Beeld.
De firma A. J. Bronswjjk te Oostburg be
lastte zich mot de levering van den keurigon
band en de bladen.
Hare Majesteit verklaarde hoogst ingenomen
tc zjjn met het album en vond dit nu juist
een zeer eigenaardig geschenk.
Burgemeester Dommisse wees haar voorts
op het gedeelte in Cadzandsche taal, wat II.
M. zeer interesseerde. Onder liarteljjkcn dank
aanvaardde zij hot geschenk.
Do Prins onderhield zich ondertusschen met
verscheidene hoeren vooral mot de wethouders.
De optocht.
Na afloop van deze aanbieding gingen H.M
en Z. K. H. mot gevolg, waarbij zich ook de
Burgemeesters voegden mot nog eenige andere
genoodigden, te voet van de Beurs naar de
tribune, over een breed pad van scoriaebricks,
aarlangs aan beide zjjden meisjes in het wit
van de verschillende scholen stonden goschaard.
die bloemen en confetti strooiden.
Aan den voet der tribune ontving H. M.
lamens ieder der drie scholen een bouquet,
an oranje-rozen, William Richardson, tot welk
huldcblyk waren aangewezen de jongejuf
frouwen H. de Die voor de openb. school,
JkP. Nortier voor de bijzondere school met
den bjjbol en EugDusardujjn voor de bijz.
R. C. schooi.
Een luide toejuichtoou weergalmde over hot
plein, die maar steeds bleef aanhouden totdat
H. M. en de Prins naar alle zijde dankend
bogen.
Mot do Koningin en den Prins namen op do
tribune plaats de Burgemeester en de Com
missaris der Koningin, hot gevolg van H. M-
den Prins, do loden van Gedeputeerde Staten
mot den Griffier, en do gemeenteraad mot den
secretaris en mevrouw Gratamade andere
burgemeesters, mr P. C. J. Henneqnin, lid der
2o kamer, eenige commissarissen van de stoom
tram BreskensMaldeghem en anderen.
Voor de wethouders en secretarissen uit
andere gemeenten en nog eenige genoodigden
was eon plaats gereserveerd op een tribune
schuin over do koninklijke tribune.
De dochtertjes van den gemeente-secretaris
en den gemeente-geneesheer boden aan de
lioogo bezoekers elk een prachtexemplaar van
het officieel programma aan, benevens aan alle
anderen die op deze tribune eene plaats heb
ben, een gewoon exemplaar op oud-hollandsch
papier gedrukt, door de firma A. J. Bronswijk.
Het zag er fraai uit.
Inmiddels had zich op den weg van Sluis en
op dien van Zuidzande de Huldigingsoptocht
opgesteld, die daarop langs de tribune defi
leerde. Do burgemeester lichtte H. M. in.
De zeer karakteristieke stoet was gemeonte-
gewijzo samengesteld, en wel als volgt*.
Uit Aardenburgmuzieksocieteit Aarden-
burgsche janjaren met vaandel.
Uit de gemeente Breskens, de Visscherjj,
voorgesteld door een hoogaartseen wagen
voorstellend de Dropskokerij Lutejjn; een wa
gen van de Breskensche Bergingmaatschappij.
Uit Biervlietde Muziokveroeniging Harmo
nie met Vaandelen oen historische voorstel
ling van het haringkaken.
Uit Oadzand het fanfaren gezelschap Geduld
overwint met vaandel, een wagen voorstellende
de zeewering vau de watering Cadzand (steen
zetters en kramwatmakers); het fanfare-gezel
schap Excelsiorde bemanning van de redding
maatschappij Helpt Elkander.
Uit Eedode muziekvereeniging Nooit Ge
dacht met vaandel.
Uit Groode de Dameszangvoreeniging Excel
sior-, een praalwagon voorstellende Landbouw
en Zuivelbereidingde muziokvereoniging
Eendracht maakt Macht mot Vaandel.
Uit Hoofdplaatdo muziekvereeniging Oefe
ning baart Kunst met vaandel.
Uit Nieuwvliet: Oude speelwagen van den
heer A. de Hullu, waarin de oude Cadzandsche
dracht te zien werd gegevende zangveree-
niging Vooruit.
Git Oostburg; de muziekvereeniging Har
monie met vaandelde zangvereeniging Halle
lujah met vaandel.
Daarop volgde hot Historische gedeelte, in
geleid door een heraut, vaandrig, hopman,
musketiers en pages, en als hoofdgroep te
paardprins Maurits, prins Frederik Hendrik,
de graven Willem Lodewjjk, Ernst Casimior
en Loöewyk Gunther van Nassau, en de opper-
lnitenaut Julius van Eysinga.
Daarachter, allen in historische voertuigen
gezeten, een drietal loden van de Staten-Geno-
raal, on als slot luitenants te paard en
ketior8.
Na deze historische groep, werd de stoet
weer vervolgd mot locale groepen
Uit Retranchemontzangvereeniging Ons
Genoegen met vaandel.
Uit Sluismuziekvereeniging Apollo met
vaandelvjjf spannen Zcouwsche Lnndbouw-
paarden.
Voorts nog de volgende zangvereenigingen,
allen met haar vaandelsuit St. Kruis Elk
ijne krachten, uit Waterlnndkerkjo Nul cn
Genoegen, uit lJzendyke Geduld overwint alles,
uit Zuidzande Veronica, on de zangvereeniging
Wilhclmlnu.
En eindeljjk als slot een praalwagen, ge
arrangeerd door Gebr. Do Pauw uit Oostburg,
met postduiven dio voor de tribune worden
opgelaten.
Het Koninklijk echtpaar volgde deze vrij
lating, die uitstekend slaagde, met groote be
langstelling.
Al de groepen in den optocht juichten on
der het voorbijtrekken, met de vaandels
salueerend, H. M. en don Prins toe, die vyen-
doljjk lachend en buigend voor de hulde dankten.
Ten slotte zongen de schoolkinderen het
volkslied, waarmee ook tal van volwassenen
instemden.
Do Koningin onderhield zich nog met de
wethouders en enkele andere heeren, en liet
zich den heer Mys, den secretaris van de feest
commissie, vorstellen.
Nadat de optocht voorby was, kwam de tram
weer voor, om de hoogc bezoekers terug te
voeren naar Breskens.
De optocht had zich inmiddels een eind
verder opgesteld mot hot front naar de tram
om de Koningin en den Prins by het vertrek,
dat op elf uur bepaald was, te salueeren.
Onder het gejuich van allen werd de terug
tocht naar Breskens aanvaard. H. M. en de
Prins 9tonden op hot achterbalkon van den
salonwagen en groetten de menigte, die de
tram letterlijk omstuwde.
Do burgemeester ontving f 250 voor de
armen en f 25 voor do politie van Oostburg
en werd bjj het verlaten van den koninklijken
trein aan de grens der gemeente door H. M.
harteljjk toegesproken.
Te 11.45 vertrok de Wcriersc/ieMe van Bres
kens onder het zingen der schoolkinderen, en
hot hoera van de menigte, en zette koers naar
Neuzen
Aan boord werd geluncht.
Aan dat dejeuner werd deelgenomen door
25 personen.
In de eerste klasse kajuit zaten met H. M.
de K iningin en den Prins aan barones Van
Hardenbroek, barones Rongera,barones Sloot van
Marxveld, baron Sirtema vanGrovestins.de Com
missaris der Koningin in Zeeland, W. A, graaf
van Lynden, kamerheer van H. M de Konin
gin in buitengewonen dienst J. A. van Rompu,
lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland,
voorzitter der commissie van toezicht op den
provincialen stoombootdienst on P. J. Siegers
oudste lid van Gedeputeerde Staten van Zee
land.
In de tweede klasse kajuit namen plaats
jhr mr E. A. O. de Casembroot, lid van Gede
puteerde Staten van Zeeland en lid van do
commissie van toezicht op den provincialen
stoombootdienst, baron Bentinck, jhr Vegelin
van Claerbergon, jhr Van Geen, jhr Van de
Poll, baron Van Tuyll vau Serooskerke, baron
Van Asbeck, jhr Van Reigersberg Versluijs,
ordonnance-officior, benevens do heeron M. de
Jonge Jz., P. F. Frujjtier en J. H. Blum, leden
van Gedeputeerde Staten, A. A. Bekaar, hoofd
ingenieur-directeur van 'b rjjks waterstaat, M.
B. G. Hogerwaard, hoofd-ingenieur van den
provincialen waterstaat, mr W. Polman Krnse-
man, griffier der Staten van Zeeland, en H.J-
G. Hartman, hoofdcommies chef dor le afdee-
ling ter provinciale griffie.
Het menu voor de lunch was samengesteld
als volgt
Huitres de Zélande.
Moët Chandon demi sec.
Consommé Grenaldi.
Madera.
Medaillon de Boeuf a la Provinciale.
Chateau Poulet Canet.
Chaudfroid de Perdreaux d la Friso.
Pommard,
Langouste en Belle vue.
Marcobrunnen.
Bavaroise Dalntatienne.
Heidsieck mon sec.
Corbeille gtacée a la Havanaise.
Fruits.
Dessert.
Beschreven wjj eerder uitvoerig het
ontwerp voor het menu van hot diner, door
de Staten van Zeeland den Vorstelyken per
sonen te Middelburg aangeboden, bjj den
maaltjjd aan boord der Westerschelde was het
'menu niet minder zinrjjk en artistiek ont
worpen, eveneens van de hand van den
architect Jan de Quack.
Een forsche heraldische leeuw omklauwt
het Zeeuwsche wapenschild en komt uit op
