MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
Dinsdag
3 September.
N". 207.
loO- Jaargang.
1907.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van hot K. N. Met. Instit. te Bilt.
2 Sept. 8 n. vm. 68 gr., 12 u. 65 gr., av.4 u. 67 gr. Hoogste barom. stand 771.4 te Horta,
laagste 737.0 te Haparanda. Verwachting tot den avond van 3 Sept.: toenemende tot krach
tige Z. tot W. wind, betrokken lucht, regen, later opklarend en iets koeler temperatuur.
AdvertentiCn20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- e&
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meei
20 cent. Beclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiSn en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ng verheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DB LA
MAR A*., N.Z. Voorburgwul 266, Amsterdam.
Middelburg 2 September.
Sprokkelingen.
Zonderling maar het ia in zulke belang-
rjjke zaken meer voorgekomen en wjj wezen
daarop reeds vroeger dat in de pas ver
schenen officieele stukken van den gemeente
raad te Middelburg een zeer gewichtig
voorstel van Burg. en Wetli. betreffende de
gemeente-reiniging voorkomt, en dit
tevens door lien geplaatst is op de agenda
voor de zitting, reeda Dinsdag te houden.
Dat ia kort dag.
Gr is nu geen gelegenheid voor het alge
meen om zich daarover te doen booren.
Waarom öf niet vroeger hot voorstel bekend
gemaakt, öf 4e behandeling nog wat uitgesteld?
Wjj hebben echter een stil vermoeden dat
de Raad ook nu niet direct op het voorstel
van behandeling zal in gaan.
Zulk een gewichtige zaak eischt zeker nog
wol overweging.
Onzerzjjds gevoelen wij veel voor de mee
ning van de meerderheid der commissie welke
over die reiniging rapporteert, en voor die der
gezondheidscommissie, die beiden tot eigen
beheer adviseeren. Het hygiënisch standpunt
moet ook, evenals bij de watermeters-kwestie,
zeer zeker wegen.
Moor aan den anderen kant mag ook de
financieele zjjde van het vraagstuk, met het
oog op de zware lasten waaronder de ingeze
tenen gebukt gaan, niet over bet hoofd wor
den gezien.
En dan, in menige gemeente voldoet het
systeem van verpachting zeer zeker en rjjst
de vraag zijn de klachten over het huidige
stelsel in onze gemeente zoo ernstig dat daar
om een meer kostbare verandering noodigis?
Hoog noodige verbeteringen zijn zeer zeker
aan te brengen, en bevordering van het zooveel
mogeljjk doen verdwenen van het tonnenstelsel
is meer dan gewenscht.
Maar is dit alles niet te verkrjjgen ook bjj
het stelsel van verpachting?
Ooi een en ander goed na te gaan, is uitstel
van behandeling juist zoo noodig.
De jaarljjksche orden-regen is govallen.
Natuurlijk zjjn er vele ontevredenendat kan
niet uitbleven, ook al ware de regen twee
maal zoo overvloedig geweest. De musici zjjn
betrekkoljjk goed bedeeld wanneer komt de
beurt aan Cath. Van Renues Ook de schil
derkunst werd geëerd.
Daarentegen is onze letterkunde geheel voor-
bjjgegaan. En juist bjj onze letterkundigen
vindt men zoovele nog maagdelijke knoops
gaten, merkt Het Vad. op.
Het is mjj om het even of men de stelling
bepleit, dat het Vaderland voor ons Vorsten
huis, dan wel dat het Vorstenhuis voor het
Vaderland veel is geweest.
Geljjk het mjj geen vergrjjp aan ons Konink
lijk huis schjjnt to zeggen dat Neerland het
terrein is geweest waarop Oranje groot is ge
worden, zoo hipt daarnaast de waarheid
onaangevochten staan, dat Oranje mode ons
Neërland heeft groot gemaakt.
Dit vonden wjj in een blad, onderteekend
Q. Q., in verband met den jaardag onzer
Koningin.
Zoo langzamerhand eindigt de stille tjjd en
begint de politieke strjjd in en buiten onze
vertegenwoordiging weer.
En dan is de gelegenheid weer daar om,
vooral na de te wachten troonrede, over Je
plannen der Regeering, in 't bjjzonder in zake
Grondwetsherziening, van gedachten
te wisselen.
Om tot die herziening te goraken, zal samen
werking vooral noodig zjjn onder de linkscho
partjjen, niet het minst om tot wjjziging van
artikel 80 onzer grondwet te geraken.
Dezer dagen bleek uit het program dot
vrjje liberalen dat zjj tot medewerking daartoe
bereid zjjn.
lichting van dat punt uit het program, na
opgemerkt te hebben dat die liberalen in 1905
het blanco artikel niet «louter als wapen tegen
dr Kuyper" wilden
Sedert is het blanco artikel, met toebe-
hooren, zonder bun medewerking op het
regeemgsprogram gebracht en zullen zjj eer
lang staan tegenover regeeringsvoorstellen tot
Grondwetsherziening met het oog op kiesrecht-
hervorming. ^erlang ook indien het Kabinet-
De Meester in de voltooing zjjner taak mocht
worden gestoord of deze niet ten einde bron
gen. In die omstandigheden hebben de vrij
liberalen verklaard, datzjj, wat de regeling van
het kiesrecht betreft, zich niet vastgebonden
achten aan het tegenwoordig art. 80 der
Grondwet, noch aan het stelsel der thans gel
dende kieswet. Indien zoo zeggen zjj
maar twee Kamers behouden bljjven, op ver
schillende wjjze verkozen en door de Grondwet
in staat gesteld nagenoeg geljjken invloed op
de wetgeving te oefenenindien maar bij
elke kiesrechtregeling worden uitgesloten arm
lastigen en wanbetalers van belastingenin
dien maar het kiesrecht voor de gemeenteraden
van bet medebetalen in oenige directe belasting
afhankeljjk zjj, zoo bestaat bjj ons tegen de
vervanging van het tegenwoordige, op het
beginsel van algemeen kiesrecht gebaseerde
stelsel door een ander geen bezwaar, óók niet
wanneer daarvan een uitbreiding van het
aantal kiezers en een toelating van door den
wetgever te qu&lificeeren vrouwen, het gevolg
d zjjn."
Die verklaring, ook al geeft zjj lang niet
wat wij wenschen, en al worden daarbjj eischen
gesteld die ons onaannemeljjk toeschenen,
aanvaarden wjj mot genoegen.
Het is wéér een stap verder om te komen
tot het goede doel; en het bevordert samen
werking op dit punt.
Op zulk een samenwerking zoo mogeljjk
doelden wjj in ons opstel, onder het opschrift
Tactiek, in ons nommer van 15 Aug.
Wel hebben wjj toe n. door minder duideljjke
omschrijving, wel eenigszins aanloiding gegeven
tot misverstand en er was wel grond voor de op
merking, aan ons adres gemaakt door de redactie
het Haagsche Weekblad in haar nommer
van 17 Aug.
Over de wjjze van tactiek voor het vervolg,
na afloop van dein 1905 tusschen den Vrijzinnig
Democratiseren Bond en de Liberale Unie geslo
ten overeenkomst, bljjven wjj echter met onze
collega's in Den Haag in moening verschillen,
Practisch beleid brengt onzes inziens wel
degeljjk mee dat eerst de leiders over den
grondslag voor eene eventueele voortzetting
van de toen gevolgde tactiek, natunrljjk ge-
wjjzigd naar de politieke eischen van het oogen-
blik, overleggendat de kiesvereenigingon cn
de algemeene vergadoringen de desbetreffende
voorstellen bespreken.
Maar onpractisch bljjven wjj het hcetendat
zooals nu is geschied de strjjd hierover
in eigen organen wordt gevoerd buiten de
leiders om.
den aangegrepen, doch niet medegesleept.
Er is nu een leegte die wel lang wordt ge
voeld."
Aldus de slotwoorden van Wibaut's Afscheid.
In het weekblad De Amsterdammer herdenkt
F. van der Goes Tak als -man van de daad,"
wat de overledene allermeest was.
.Hjj gaf de voorkeur aan hetgeen practisch werk
wordt genoemd. Theorieën golden bjj hein
niet veel. Hjj moest vóór hij haar vertrouwde
en tot de zijne maakte, op goede gronden
kunnen aannemen, dat ze voor verwezenlijking
vatbaar waren. Dit dwoepen met de daad,
deze liefde voor het konkreete, of, wil men,
deze ontoegankelijkheid voor do theorie, voor
den abstrnkten vorm der dingen, verklaart,
meent Van der Goes, zjjue houding in de be
langrijke omstandigheden zjjns openkaren
levens."
Politicus in de Opr. Jluarl. Crt maakt eene
vergoljjking tusschen Tak, Troelstra, Van der
Zwaag, Ter Laan, Treub, De Koo cn Schaper, en
schrijft o. a.
Us Kamerlid heeft P. L Tak slechts woinig
kunnen praesteeren. Hij was reeds overladen
met arbeid toen men hem ertoe wist over te
halen om hot mandaat voor Franeker op zich
te nemenzjjne krachten waren slinkendde
rol, die hij had te vervullon, was voor een
goed deel, ook, die der voorbereiding tot wat
hjj straks, wanneer hem het leven was gelaten,
had moeten ondernemen in het Parlement."
Menig warm woord van hulde is nog gebracht
aan de nagedachtenis van P. L. Tak.
In het jongste nommer van De Kroniek wjjdt
Jac. van Looy hem, in oen vors, een In memo
riaal schreef F. M. Wibaut een woord van
herdenking en van afscheid en J. V. te Scho-
veningen een »Ter horinnoring"
Met Tak's ovcrljjden verdwjjnt ook De Kro
niek.
De Kroniek was hot weekblad van Tak. Nu
De Kroniek dat niet meer kan zjjn, is daarmede
do uitgave ten oinde.
Er was een sterk opwekkende kracht in dc
friBchbeid van geest, die tintelde in de arti
kelen van Tak. En er was weldadige lach
voor wie, als hjj, hun zin voor humor hoeden
en kweeken als een kosteljjk goed.
Maar er was het hoogere van vljjmend scherp
treffen het valsche en het leoljjke. En hot
nog meerdere van het pakkende, heldere
woord, dat, verklarend maar voortstuwend,
dreef in don strjjd.
Zoo wordt het niet meer zien van den
Zaterdagschen gelen omslag wel als een ge
mis govoeld, niet enkel door de nauwere
vrienden van dezen redacteur, maar ook,
wellicht zolls vooral, in de kringen der niet
of nog niet strjjders, die van den Btrjjd van
dezen tjjd verstaan de schoonheid van gebaar,
»Als gjj gelezen hadt in het grootsche ziele-
levcn van mededoogenvan deernis met de
zwakken cn ljjd6uden mi* VWoi.geljjkten, dat
tot u sprak uit het energieke en stralende,
dat die blik kon krijgen, wanneer er warme
geestdrift ontvonkte in de ziel van dezen
goede en eenvoudigevan dezen waaraohtig-
altruïstiachgezinde
DAn werd in u wakkor het besef, dat er
nog een héél andere P. L. Tak bestond dan
die de buikige figuur van het welgedane me
neertje u gepresenteerd had
En die P. L. Tak was ook de ware, de
eenigewas de begaafde, bezielende, goede
man, wiens overljjden in en buiten de Tweede
Kamer der Staten-Gencraal eene plaats heeft
opengelaten, welke voorshands door niemand
kan worden ingenomen
Nog een enkele, karakteristieke uiting, die
wel de aandacht verdient, om daarmee te be
sluiten.
Zjj is van de redactie van De Vaderlander.
het orgaau van Roodhojjzen en andere
Liberale Unie rnanBen, en luidt
Tak zal ook ten zeerste betreurd worden
door de vele vrienden, die hg zich buiten
de partij, of liever reeds lang vóór hjj tot de
partjj toetrad, had gemaakt. Ook wjj hadden
eer daartoe to behooren. En het is ons
een behoofte oponljjk uit te spreken, welk een
begaafd en edel man in hem is weggenomen.
Zjjn warm hart, dat geen leed of onrecht
kon zien, maakte hem tot krachtig strjjder
voor de miadoolden, en al was de weg, dien
hjj daarbjj insloeg; de ónze niet, bjj wandelde
op eiken weg met eer, omdat hjj, aristocraat
in den besten zin des woords, een diepon af
keer had van al wat onedel was.
Zijne toetreding zou eene groote eer geweest
zijn, voor welke partij ookzjjn heengaan is
verlies voor do gansche gemeenschap."
Hun orgaan, de Hieuwt Crt, schreef tot toe- idio door den overgang van dozo tjjdcn wor
nadat prof Van Rees had uiteengezet, dat
zulko middelen in Rusland wel gewenscht
waren om totJalgeheclo vrjjheid te komen, doch
dat do toestanden hier heel nnders waren
dan in Rusland.
SauiBon's voorstel betreffende productieve
associatie voor den strijd van hot anarchisme
werd voor kennisgeving aangenomen.
Dit Stad en Provincie.
Wy vestigen de aandacht der ingezetenen
van Middelburg op de bekendmaking
van Burg. en Weth. betreffende de beproeving,
op Donderdagavond a., dor verlichting, aange
bracht ter gelegenheid van het a. s. Koninkljjk
bezoek.
Die beproeving heeft hoofdzakeljjk ten doel
n te weten welke eischen op de avonden det
illuminatie aan de gasfabriek zullen worden
gesteld. Daaromtrent is men nog niet zeker,
want vóór dezen werd nog niet zulk een uit
gebreide gasilluminatie aangebracht.
Om die eischen juist te kunnen nagaan, is
het gewenscht dat, zy die binnenshuis hun
kamer willen verlichten, dit ook doon op den
proefavond.
BIjjkt dan nog het een of ander verbetering
te behoeven, of zyn voorzieningen noodig, dan
kunnen die nog tgdig worden aangebracht.
De toegangsprjjs voor de gala-uitvoering,
door de zangvereemging Tut Oefening en Uil-
ning alhier te geven by gelegenheid
van het vorBtelyk bezoek, is bepaald op f 1
por besproken plaats.
Uitgevoerd wordenWilhelmus (oude toon
zetting) en Ilalt im Gediichtniss Jesum Christ,
cantate voor koor, solo, orkest en orgel van
J. S. Bach.
Is solisten treden op mevrouw P. de Haan—
ManifargeB (alt) van Rotterdam en do heer
G. Walter (tenor) van Berljjn, torwjjl de heer
van Os alhier welwillend de orgelparty
op zich heeft genomen.
Ouwehand, in ons vorig nommer. stond by ver
gissing sluiswachter.
Dit mooBt zyn sluism e e s t e r.
Trouwens in het desbetreffendo laatste be
richt in de tweede editie van hot nommer van
Zaterdag werd reeds de juiste titulatuur
genoemd.
Het was Zaterdagavond wol druk op
onze Markt, waar het muziekkorps, onder
leiding van den heer Jan Morks, een opgewekt
programma uitvoerde, maar niet zoo druk als
andere jaren. Ook daarvoor was reden.
De Zaterdagavond en dan de drie feestdagen
in 't verschiet.
De illuminatie op ons mooi plein was aan
gestoken.
De firma J. M. van Heusden in de Lange-
Dellt had een der gevellijnen van haar winkel
met vetpotjes geillumineerd.
KORTE !HE»EDEEIJN«EN
VERGADERINGEN.
Hot anarchisten-congres te Amsterdam is
Zaterdagnamiddag gesloten. In deze laatste
zitting word eene motie van afkeuring over
het bewind der Franacho republiek uitgespro
ken, dat antimilitaristen vervolgde cn kerkerde.
Aan hot internationaal bureau werd opge
dragen die kameraden te steunen.
Voorts werd aangenomen eene lange motie
van don Rus Rogdneff, waarin verklaard wordt
dat men niets vorwachfc van boven af, doch
dat het prolotariaat zelf algeheelo vrjjheid zal
moeten verkrijgen tegen de regceringon, die
de vryhoid beletten.
Dat geon anarchist de in Rusland v
heid strjjdende kameradon zal bevechten, doch
hen zal helpen in dien strjjd tegen regoering,
kapitalisten, en gebruik zal maken van sabotage,
vermeiing en beschadiging van transport
middelen ton dienste van de bezittende klasse.
De Hollanders onthielden zich van stemming,
Zaterdagvoormiddag is op het schor, voor
den Nieuw Sint Joosland-polder, onder de ge
meente Nieuw en StJoosland.gevonden
het in staat van ontbinding verkeerend ljjk
van een ongeveer 13 jarig knaapje.
By onderzoek is gebleken, dat het de knaap
is, die op 19 Augustus jl. ter reede van Vlis-
singen, door het omslaan van don sloep, ver
dronken is. Wg maakten daarvan melding iu
ons nummer van 23 Augustus.
jo gen was aan boord van het Engel sche
stoomschip Lord Beringsford. De kapitein was
■u oom van hom, terwyl ook zgn moeder
in boord was.
Het lgk is gekist en naar het lykenhuis
overgebracht.
Dezer dagen kwam op de secretarie van
een Zeeuwsche gemeente een meisje mot
vraagMynheerwaar moot ik wezen om
onderzoek naar het vaderschap te deen
instellen? De ambtenaar deelde haar echter
mede dat zy nog wat geduld moest hebben tot?
dat de wet ook in de Eerste Kamer aange
nomen en in het Staatsblad afgekondigd is.
Teleurgesteld ging het meisj e heen.
Uit Vlissingen.
schrijft men ons
20ste Sept. e.k. zal de verkiezing plaats
hebben voor een lid van den gemeenteraad in
het 2e district, vacature Blum, die wegens zgue
benoeming tot lid van Gedeputeerden ontslag
heeft genomen.
Door den Minister van Marine is met 1 dezer
aan den binnenloods bjj het loodswezen in het
6o district ter standplaats Vlissingen, den beer
K. Visser, tengevolge van lichaamsgebreken,
eervol ontslag uit 's rjjks dienst verleend.
Volgens de statistiek neemt het aantal levend
iborenen in de laatste jaren in den lande
sterk af. Van hier echter kan het tegendeel
gemeld worden. In de eerste 8 maanden van
dit jaar waren er alhier 60 lovend geborenen
meer dan verleden jaar, op dat zelfde tydBtip.
Niet minder dan zeven stoombooten, ko
mende van Antwerpen, brachten Zondag plei-
zierreizigers naar hier. Twee waren bestemd
voor Antwerpsche trambedienden met hun
fanfarekorps, bestaande uit 90 cxcecutantcn.
Op hot terras voor hot badpaviljoen Schroder
voerde het eenigo nummers uit, waarm
zich, muziek makende, over den Boulevard naar
dc Belgische loodson-societcit begaf.
Dat het aan het strand en op den Boule
vard erg levendig en gezellig was, behoeft wel
geen betoog; het weer werkte dan ook by-
zonder daartoe mede.
Majoor Sprayt vertrekt Woensdag naar Breda.
Kapitein W. F. de Roede, van het Ie bataljon
alhier, wordt binnen kort overgeplaatst en
werkzaam gesteld ten bureolc van don com
mandant in do stelling van Amsterdam.
Hot oorste gedeelte der lichting 1902 on
1904 is heden voor herbalingecefcningon onder
de wapenen gekomen.
Door het filiaal van hot Meteorologisch
instituut te Rotterdam zgn heden de kom
passen gesteld van het stoomschip Kawi, lig
gende in do binnenhaven alhier.
J In het bericht betreffende den hoer D.
Men. schrjjft ons uit Goes.
De reclame-tentoonstelling van Handelsbe
langen word Zaterdagavond officieel gesloten
in tegenwoordigheid van don beschermheer, den
heer J. A. van Heel, den eerevoorzitter, den heer
E. do Koning Kuoy, burgemeester, liet
comité van organisatie, de regelingscommissie,
de feestcommissie, bovendien enkele inzenders
en bezoekers. De voorzitter de heer F. Q. C.
den Hollander, hield een rode, waarin hjj
namens het comité tevredenheid uitsprak over
het welslagen der expositie, en dank bracht
aan allen, die daartoe hadden medegewerkt.
De verwachting is verre overtroffen. Verder
werd nog hot woord gevoerd door den bescherm
heer en den eerevoorzitter.
Nog tal van andere personen spraken woor
den van hulde en dank aan de secretarissen,
aan de verzorging van het muzikaal gedeelte,
aan de pers en aan de inzenders.
De tentoonstelling werd in zes dagen tijds
door circa 5000 personen bezocht.
Te Wolpliaartsdyk hield Zaterdag
de schietvereeniging Nimrod haar jaarlykschen
wedstrjjd, nl. korps-, personeele en vrgebaan.
Negen vereenigingen namen deel aan don
korps wedstryd.
Het nummer bestond in het wegschieten van
vyf beweegbare kopBcbyfjes. Hiervoor waren
uitgeloofd 3 medailjes, nl. één zi'veren van
het hoofdbestuur van Volksweerbaarheid, één
verzilverden geschonken door den heerC. Zuijd-
weg, raadslid, en één bronzen van genoemd
hoofdbestuur.
De le prijs werd behaald door Nimrod van
Heinken8zand, de 2e door Willem Teil van
Baarland en de 3e door Nimrod van Wolphaarts
dgk.
Op de personeele baan, waar 10 prgzen
kunstvoorwerpen, beschikbaar waren, wonnen
de volgende personenA. de Graag, 's Gra
venpolder, mot 108 punten D. Lindenborg,
's Heer Arendskerke, 106 G. Hojjbocr, Hein-
kon8zand, 106; P. Traas, 's Heer Arendskerke,
106; J. Drjjgers, 's Heer Abtükerke, 105; J.
Janse, Nisse, 104M. Hannewyk, Heinkens-
zand, 104J. Okker, Wolphaartadijk, 103M.
Nijston, 's Heer Arendskerke, 102en J. de
Kuijper, Nisse, 102 punten.
Op de vryc baan behaalden dc volgende
schuttors de geldpryzen: J. Okker mot 112,
I. Kolc 112, M. v. d. Krecke 112, A. de Graag
109. P. Traas 108, H. v. Trigt 107. W. Kole
107, J. Drjjgers 105, P. v, d. Linde 104, M.
Janse 101 punton, allen in hun 2 hoogste
series
De werken tot verdediging van den oever
te Borsselen zgn verloden week voltooid.
Ongeveer 8500 ton steen werden gelovord on
gestort uit 51 schepen, waarmede 23 April 1907
werd begonnon. De hevige wind op oen aan
tal dagen was oorzaak van de vertraging.
De 89jarige man to N i e n w d o r p, die
voor eenige dagen zgn boen brak, is overleden.
Heelkundige operatie kon niet moer plaats
hebben.
In de Zaterdagmiddag te Yerseke
gehouden raadsvergadering werd de gemeente
rekening voorloopig vastgesteld, zooals zg door
Burgemeester en Wethouders was aangeboden,
n.l. ontvangsten f34139,01,uitgaven f31342,56s,
goed slot f 2796.44s. Vervolgens werd de ge-
