MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
130" Jaargang.
1907.
Woensdag
28 Augustus.
Middelburg 27 Augustus.
Uit Stad en Provincie.
N°. 202.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prija per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. Inatit. te Bilt.
27 Aug. 8 n. vm. 61 gr., 12 u. 66 gr., av.4 u. 65 gr. Hoogste baromi atand 766.1 te Brealan,
langste 752.2 ie Haparanda. Verwachting tot den avond van 28 Aug.: zwakke tot matige
Z.W. totW. wind, zwaar bewolkte of betrokken lucht, waarscbjjniyk regenbuien en iets koolere temp.
Advertentiön20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood* en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advortontiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd hot Algemeen Adverteutle-Bnrean A. DE LA
MAR Az., N.Z. Voorburgwal 206, Amsterdam.
Do opgaaf van d n spoordienst komt in
dit nommor voor op de gebruikelijk©
plaats.
Sprokkelingen.
Alle bladen maken min of meer uitvoerig
melding van bet overljjden van den
beer P. L. Tak.
Ze komen allen bjjna op betzelfde neer.
Het Volk maakt daarop natuurlijk eene nit-
zondering. Dit blad geeft zjjn naam en portret
in rouwrand en wjjdt «en zeer nitvoerig opstel
aan den overledene, door wiens dood zoo
schrjjft het »wjj missen een Kamerlid, een
Staten- en Raadslid, den voorzitter onzer Ver-
eeniging van Gemeenteraadsledenden redacteur
van De Kroniek, een lid onzer programherzie-
ningBkommissie, onzer redactioneele geschillen
commissie, onzen vertegenwoordiger in do
Amsterdamscbe Gezondheidscommissie, in de
staatscommissie voor de Gemeentefinanciën,
in nog menig ander college
Maar vooralde arbeidersklasse heeft een
trouwen vriend verloren, een, die haar streven
naar een bljjder toekomst toegedaan was met
een onbaatzuchtigheid en een offervaardigheid
als weinigen."
Na getuigd te hebben dat gevolg van zjjn
overlading van arbeid Tak oud werd en er
een bejaarde, bezorgde trek op zjjn anders zoo
tintelend gelaat kon liggen, wordt herinnerd
aan zjjn journalistiek leven en zjjn toetreden
tot de S. D. A. P., wat hij deed toen hij niet
jong meer was.
Hierop volgen deze aan hem gewjjdo regelen
Voor Tak scheen, toen hij tot de S. D. A. P.
overkwam, een tweede jeugd aangebroken.
Met eon frischheid en werkkracht wierp hjj
zich in de beweging, schreef, sprak, verga
derde, organiseerde rusteloos. Weldra was bij
aller vriend. Er was misschien in de partjj
niemand die zoo algemeen harteljjk bemind
was als »Vader Tak", zooals men hem gaarne
in den vertrouwelijken omgang noemde. Er
waren ook weinigen, die zoozeor allor hoog
achting genoten. Hoe sterk dat het geval
was, kwam nog onlangs uit, toen een kleri
kaal pamflettist, ten bewijze van de innerljjke
verdeeldhoid der S. D. A. P„ geschreven had
dat een Bociaal-demokraat aan een katholiek
Kamerlid materiaal had geleverd tegen Tak.
Zonder do minste aarzeling konden toen aan
stonds velen verklaren dat dit niemand anders
geweest kon zjjn dan de ex-sociaal-demokraat,
die het later ook inderdaad bleek te zjjn. Er
was er maar één ooit in de partij geweest die
Tak niet welgezind was
Als zoodanig zullen wjj hem misschien wel
het allermeest missen, als den trouwen vriend
en raadsman. Hoevelen onzer, die in bekom-
mornis waren, zjjn naar Tak gegaan en ge
sterkt, verlicht, getroost uit zjjn wjjs en har-
teljjk gezelschap heengegaan Hjj was do
hulpvaardigste van allen. Ook in het openbare
partjjleven, wjj zeiden het boven reeds. Toen
Troelstra het hoofdredacteurschap van Het Volk
had noorgel egd en de party voor de groote
moeiljjkheid stond om een waardigen opvol
ger te vinden, werd Tak na eenig bedenken
bereid gevonden de moeilijke taak, waarvoor
hjj zelf aanstonds zeide niet alle eigenschappen
te bezitten, op zich te nemen, omdat het voor
de beweging noodig waa. Toen de Kamerver
kiezingen van 1905 naderden en voor het rjjpe
district Franeker een kandidaat gezocht moeBt
worden, gaf Tak gehoor aan den aandrang, om
by zjjn rcedB overstelpend w«rk ook nog die
moeilyke taak te aanvaarden. Het zal niet
vaak gebeurd zjjn, dat Tak's hulp vergeefs
werd ingeroepen. Daarvan weet ook de vak
beweging mee te spreken en met name de
Diamantbewerkersbond, dio tweemaal in den
hoogsten nood Tak's reddende hand kon grjj-
pon om den onontbeerljjken financieelen steun
in een grooten strjjd te verzamelen.
üit de partjj scheidt met Tak's dood een
figuur die oen onvervulbare leegte achterlaat.
Hjj was de maker onzer gemeentepolitiek,-die
hij als jarenlang geestig en gevreesd raads-
ovorzichtschrjjver van De Telegraaf had leeren
kennen als weinigen; zjjn reehtstreeksche
leerlingen telt de S. D. A. P. bjj tientallen.
Hjj was een onzer fijnste politieke koppen,
die wat het oogenblik leerde en het oogen-
blik eischto, wist te vatten als geen ander,
door zjjn uiterst gevooligen zin voor de wer-
keljjkkeid on zjjn groote ervaring, in een
kwart eeuw meeleven met de openbare zaak
opgedaan.
fn de onderlinge mooningsverscbillen onzer
party nam bjj. de positie in van principieel
middenman en verzoenerook in dat opzicht
was hij de echte reaal-politicus, wiens al-be-
heerschende doel was de partjj groot te maken,
de grenzen der party, mits mot streng vast
houden aan hot klassenstrijd-standpunt, zoo
wjjd mogeljjk te stellen. Zjjn grootste vreugde
van den laataten tjjd was, dat de partjj haar
bange twisten zoo energiek te boven kwam
en de eenheid hervond zonder naar een van
beide kanten olementen af te stooten.
In het openbare leven zal bjj gemist worden
als de gretig-gelezen journalist met de fijn-
versneden pen, als de steeds met groote aan
dacht geboorde spreker met sierlijk-scherpe
woord.
Den onvergeteljjken vriend, den onvermoei-
den voorman der om een wenschelijkor maat
schappij atrjjdonde arbeiders, zjj onze laatste
groet gebracht."
Nog in een ander opstel, onder het opschrift
»Eon leegte", wordt de overledene op zeer
waardeorende wjjze herdacht.
Dit eindigt met deze regelen
»De partjjgenooten en de heele arbeidersbe
weging hielden van hem als van een wjjs en
goed man, in wiens handen men de belangen
onzer klasse veilig achtte en aan wiens eerljjk-
beid nooit iemand heeft getwyfold.
Wjj voelen allen een wjjde, akelige leegte
om ons. Onze barton zjjn zoo ontzagljjk diep
getroffon. En daarom is hot onmogeljjk ook
maar in de verte, de smart, de verslagenheid,
het niet vatten kunnen te schetsen, die de
verschrikkelijke tjjding uit Domburg teweeg
brachten. Te Stuttgart viel ze alB een ont
zetting over hot groepje vrienden, dat daar
bjj oen was en alle buitonlanders, die hem
kenden, begrepen ons maar al te wel.
Zoo is 'toveral in de partjj, tranen vervangen
de woorden. En dit mogen wy wel zeggen,
dat in Nederland maar weinig menschen sterven
kunnen, die door zóóvelen zóó oprecht worden
beweend, slechts weinigen sterven kunnen, wier
dood in zóó broeden kring een dusdanige leegte
zal doen ontstaan.
Hot pjjnljjke nieuws zal heden worden be
sproken tusscben het geklepper en gestomp
van machines van allerlei soort, duizenden
verweerde on vereelte handen hebben tranen
gewischt uit vochtige [oogan, de keel krimpt
samen onder de uitwerking der smartdat
alles bowjjst hoe lief hjj ons allen was, en
hoe on verge toljjk hjj ons zjjn zal."
Het Centrum schrjjft omtrent den overledene
»Van «burgerljjk" hervormer werd hjj revo-
lutionnair.
Maar oen revolutionnair, die in zjjn opvat
tingen gotempord werd door maatschappelijke
beschaving en maatschappelijke positie."
Nog steeds zoekt men naar redenen voor
de groote vertraging in den treinen
loop in den tegenwoordigen tjjd.
Behalve het groote personenvervoer dat, nu
weldra alle vacantie's eindigen, wel binnen
kort zal ophouden, al zal het in de eerste
dagen nog wel kras zjjn; behalve verschillende
verkoorde maatregelen bjj do spoorwegen,
waarover reeds is geklaagd, wordt er nu op
gewezen dat eon der oorzakon hierin schuilt
dat de Staatsspoor nog te veel bestel- en jjl-
goed mot personen treinon vervoert. Hier en
daar loopen wel bostolgooderentromen, doch
deze voorzien, gedurende het drukke seizoen,
lang niet in de behoefte. Als dus wat meer
goodorontroinon werden ingelogd, zou althans
bljjk worden gegeven dat hot ornst is om te
trachton verbetoring in den onhoudbaren toe
stand te brongen.
Hierover is ook vroeger reeds geklaagd, en
zeer zokor geeft het op- en afladen van dio
goederen heel wat oponthoud.
Maar het Ulr. Dbld wjjst er op hoe ook het
publiek kan meewerken om bet oponthoud aan
de stations zooveel mogeljjk te verkorten.
Men stappe steeds zoo vlug mo
geljjk in. Van het togondeel geeft bet blad
een paar sprekende staaltjes, die trouwens
iedereen wel eens beeft ilygewoond. Nog dezc-r
dagen liep aan bet C'entraal-Station te ütrecht
eon gezelschap van vier personen den troin
naar Maastricht van achter tot voren af en weer
terug om een coupé te vinden waar men mot
z'n vieren alleen kon zitten. In twee zich vlak
achter elkaar bevindende compartimenten was
plaats te over, doch men wcnachto eerst eens
te zien of er niet ergens een coupé viel te
ontdokken «met niemand er in." Dat zoeken
duurde tot op de laatste minuut. Toen holde
men naar den conducteur om plaats; intus-
schen waren de meeste waggons vol gestroomd.
En nadat men zich ton slotte plnatsen zag
aangewezen, dreinde men nog om een coupé,
waar allo vier in geborgen konden worden,
want «men wilde bjj elkaar bljjven."
Het vertrek werd door dit wanhopig gezeur
zeker met drie minuten vertraagd. Andoren
ook, en dit zjjn in hoofdzaak derde-klas rei
zigers, wachten met instappen tot het aller
laatste oogenblik, om, als alle 3e klas coupés
nagenoeg zjjn bezet, op hoogen toon te zeggen
•alleB is vol, geef me maar gauw een 2o klas".
Ook dezulken dragon er bet; hunne toe bjj om
don trein in vertraging te brengen".
Het Utrechtscb blad hoopt dat de Maat
schappij n'0t genoodzaakt zal zijn de vacantie-
kaarten bet volgende jaar niet beschikbaar
te stellen.
Dat dreigement houdt geen steek, dunkt ons.
De directie der S.S. heeft te goed ontwik
kelden koopmanszin om niet te beseffen, dat
de vacantiekaarton een enorme bron van in
komsten vormen en dat deze goedkoope manier
van reizen den reislust aanwakkert.
Maar bij dien toevloed van inkomsten, ge
trooste de Maatschappij zich dan ook eenige
meerdere onkosten om het personenvervoer
op goede wjjze te regelen, zoodat de reizigers
niet gedupeerd worden, al erkennen wy gaarne
dat de algemeene verlating ook vaak plaats
heeft buiten haar schuld, o. a. door te late
aankomst der treinen uit het buitonland.
GRONDWETSHERZIENING.
Aan De Tijd wordt medegedeeld, dat het
ontwerp van wet inzake die herziening bereids
den Raad van State verlaten heeft. Het advies
van dit hooge college moot zeer ongunstig
luiden. Toch vorwacht men dit in tegen
spraak met van andere zjjde verspreide be
richten, dat het in do volgende maand reeds
bij de Tweede Kamer zal worden aanhangig
gemaakt.
BENOEMINGEN. ENZ.
Bjj kon. besluit:
is aan den tjjdelyk gepons. eerste-luit. der
infanterie W. J. van dor Stuyt, ter zake van
lichaamsgebreken, bjj vernieuwing een tjjdelyk
pensioen voor don tjjd van vijfjaren verleend;
zjjn J. M. M. Bittor en J. Heirsch benoemd
on aangesteld tot militair apotheker 2e ld. bjj
bet personeel van <len geneesk. dienst van het
leger in N.-I.;
is J. Sutherland benoemd tot lid van den
Kolonialen Raad der kolonie Curasao.
De Minister van Buitenlandsche Zaken brengt
ter konnis van belanghebbenden, dat de Ne-
derlandsche opvarenden van het Britsche
stoomschip Chatham, die tengevolge van het
verlies van dit schip ook hunne persoonljjke
goederen verloren hebben, of op andere wijze
verlies hebben geleden0 zich ter verkrjjging
van schadeloosstelling kunnen wenden tot den
consul-generaal der Nederlanden, 12 Blomfield
Street E. C.. te Londen, onder overlegging
van eene beëedigde verklaring van hunne
verliezen en bun afmonsteringbewys.
Donderdag verleent dc Minister van Finan-
tiën geen audiëntie.
KORTE MEDEDEELINGEN
VERGADERINGEN.
Te 's Hertogcnbo3ch is do algomeeno verga-
doring gehouden van den Bond van gemeente
ambtenarendie door 'ongovecr 120 leden be
zocht was, alsmede door eonige Belgische
heeren.
Medegedeeld werd dat do to Amsterdam ge
houden tentoonstelling mag wjjzen op een
batig saldo van f 414.
De rekening en veran woording van den
Bond over bet jaar 1906, in ontvangsten
f 9060, in uitgaven f 8611 bedragende, werd
goedgekeurd tot een batig saldo van f 449,
en de begrooting voor bet jaar 1908 tot een
bedrag van f 6649 in ontvangsten en uitgaven.
Een voorstel van hot bestuur om bot ver
schijnen eener niouwo uitgave van «modelak-
ten van don burgeljjkon stand" te bevorderen
word aaDgenomen, mot dien verstande dat be
dongen is oono verbeterde en vermeerderde
editie, terwjjl aan het bestuur de keus is ge
laten om die uitgave voor oigen risico dan
wel door middel van en voor risico van een
uitgever te bewerkstelligen.
Tot oere-ledon van den Bond werden bo-
noemd de heeren jhr P. J. J. S. M. van dei
Does de Willebois, burgemeester van 's Her-
togenboacb, en prof. mr. Druckor.
Naar aanleiding van de aanneming in d<
algemeeno vergadering van 1906 van bot be
atuuravoorstel tot instelling van perscommissiëi.
en de daarop gevolgdo benoeming van de hee
ren H. A. AafB, J. N. Elenbaas on D. Kooimat
tot leden van het Centraal-Bureau, hebben
dezen zich belast mot de samenstelling van
een ontwerp-reglement voor dat bureau en
voor de perscommissiën van den Bond, welk
ontwerp door hot hoofdbestuur met enkele
wjjzigingon overgenomen en aan de vergade
ring ter goedkeuring werd aangeboden, welke
goedkeuring werd verleend.
De vereeniging Trouw aan Koning en Vader
land, tot het vormen van een ondersteunings
tonds voor boboeftigen, gerechtigd tot het dra
gen van het Metalen Kruis en de Citadelme
daille, hield Maandagmiddag te Utrecht een
algemeene vergadering. Voorzitter was jhr. J
E. Huydecoper van Maarsseveen en Nigtevegt.
Volgons het jaarverslag is het aantal onder
steunde oud-strijders, dat in 1906, 32 bedroeg,
thans gedaald tot 22. Het uit te betalen be
drag bedraagt f 4610. De financiën der Ver
eeniging verkeeren in goeden staat. Do Re
geering stond een subsidie vau f 2000 toe.
De Tokening over het afgoloopen dionstjaai
wjjst aan in ontvangsten een bedrag vai.
f 14,845 en in uitgaven f 6838, zoodat er een
batig saldo is van f 8006, d. i. f 4480 mindei
dan liet saldo van het vorig jaar.
Besloten word weer een RjjksBubsidie van
f 2000 aan te vragen.
OOST-INDIE.
De diefstal te Koeta Radja.
In een correspondentie uit Koeta Radja in
de Deli Courant wordt van don diefstal uit 's-
Lands kas, waaromtrent in ons vorig nommei
een telegram eene ontsluioring deed, het vol
gende verbaal gedaan:
Onze plaats mag prat zjjn op de twijfelach
tige eer, dat in baar midden het record dei
diefstallen, in Indië gepleegd, geslagen is. De
gouvernomentskas iB hier bestolen voor hel
eerbiedwaardige bedrag van f 321.000, zeggr
drie honderd een on twintig duizend gulden,
een bedrag zoo groot als nooit te voren dt
prjjs ia geweest voor wolkon bandigen inbrokei
ook. We begrypon er geen van allen wat van
We staan voor 'de kluis waar de som in go-
borgen was, wc bezien zo van alle kanten oi.
al weten wo het, we kunnen bet niot goloo-
ven dat bet gold er uit gebaald ia.
Het is ons allen, behalve den ploger(s) van
de daad oen raadsel, ook al hebben wjj sind*
Maandagmorgen 15 Juli den tjjd gehad om
onze hypothesen tc stellen. Onderstollingen
zjjn cr dan ook bjj hoopjes. Maar laat ik ver
tollen wat ik weet. Zaterdag vóór don diefstal
had de ontvanger in zjjn bjjzjjn door den
inlandschen kantoorbediende geldkisten en
kluis laten sluiten op do gewone wjjze en oj
den gewonen tjjd oven vóórdat by het kantoor
verliet. De sleutels van de sloten op de kisten,
waarin geldswaarde stak, in een andere kis!
opgeborgen en de sleutels van deze met dit
van de kluisdeur, geljjk iedoron dag, door den
ontvanger bewaard in een trommeltje, meege
nomen naar diens woning, waar dit dan in
een zjjnor gesloten kasten werd opgeborgen.
's Avonds om 6 uur komt de wacht, die
natuurlijk niets heeft opgemerkt. De Zondag
volgt, niemand strekt dan zjjn wandeling uit
naar het eenzaam plekje achter het eivicl bu
reau, waar de kluis staat en op den dag word)
er zelfs geen wacht bjj geplaatst. Een uitste
kende gelegonhoid dus voor dio haar weet
waar te nemen. Maandagmorgen komt toevallig
een luitenant-kwartiermeester op 't kantoor
hjj word cigonljjk, naar ik meen, den volgen
den dag eerst verwacht, om golden op te ne
men. Dc ontvanger laat door zjjn bediende kist
on kluis opon luaken in zjjn tegenwoordigheid.
Er is niets dat hun opmerkzaamheid trekt. Di
ontvanger had do gewoonto om de hangsloten
na sluiting met 't sloutelgat naar den wand
te koerondit was ook nu zoo. Geen spoor van
breuk of geweldsoefening. Niets, niets. De be
wuste kist, waarvan de inhoud voorgaanden
Vrjjdag of Zaterdag nog was opgenomen, wordt
geopend en nu is die inhoud verdwenen. Het
raadsel is tot beden nog in bet minBt niet opge-
1 lost. Ongeveer 50 K,G. nan bankpapior is
meegesleept, b.v. f 82.000 ongeveer aan bankjes
van f25, en 't overige voornameljjk klein
papier. Reeds ongeveer gedurende 8 maanden
bad de ontvanger gesukkel gehad nu eens
mot een slot binnen en dan buiten do kluis.
Hjj bad in elk voorkomend geval de autoritei
ten daarvan in kennis gesteld. Ook de ledige
kist had aan haar slot gemankeerd. Is dat toe
val of voorbereidend werk geweest? Niemand
weet hot. Niemand weet eonige andere aan wjj-
zing te doen. De verdenking viel allereerst op
de slotoniuakers, die echter hun onschuld kon
den bewyzen. Opwie nu de verdenking valt, durf
ik natuurljjk niot zeggen en noodig iB 't
al de gehoorde onderstellingen te verzwjjgen.
Niet verzwegen bohoeft do aanmerking, dat
het toch wel oenigszins onvoorzichtig is eon
waarde op zulk een eenzaam en aan bet oog
van voorbjjgangers onttrokken plaats, hoe goed
ook achter sloten geborgen, 's Zondags on
trouwens eiken tjjd, als de kantoren gesloten
zjjn, niet te laten bewaken en dat wel, nadat
de verdachte geschiedenis met de Bloten hoeft
plaats gehad.
De berichtgever van het Ilhld. te Batavia
seinde Maandag nog
Een groot bedrag van den diefstal te Kotta
Radja is aldaar teruggevonden, terwjjl bjj de
huishoudster van een Europeaan te Congsar
twee ton is achterhaald.
Er zat een man op den «Lange Jan".
Men zag duidelyk zen pot.
Het was een Belg die daar, onder den in
vloed van iets prikkelends, in slaap was ge
vallen, maar wakker geworden, mot zen zak
doek oen sein gaf.
Wonder dat i dan ook geen geluid gaf!
Neen, zei een ander, de werkkiel van een
schilder fladdert heen en woor.
In elk geval zag men wat witsen moer en
meer toeschouwers verzamelden zich in het
Reigorstraatje en rond don toren om het ge
heimzinnige verschijnsel waar te nomen.
Waarom niet naar boven geklommen om don
opgeslotene te verlossen?
Torenwachter cn politie waren wel wjjzer.
En de eenige die nog eens eenig licht had
kunnen goven om boter te zien en op wier
hulp men alle hoop had gevestigdde maan,
zjj hield zich schuil.
Wie weet hoe zjj in haar vuisfjo lachte om
al het spectakel dat gemaakt werd om nie
mendal.
Nu had zjj toch geen schuld, evenalB vóór
jaren, toen men van buiten naar Middelburg
trok in de gedachte dat do «Lange Jan'' in
brand stónd.
Dit straattooncoltjo speelde zich Maandag
avond in onze stud af. En bet was een
bewjjs to moer van do lichtgoloovigheid van
het publiek, dat maar al te spoedig zich dupe
laat maken van een jongensgrap.
Heden bleek dat evenmin van een Belg als
van een werkkiel sprake is geweest, maar van
eenige witto plekken op ccu paar raampjes..
By gunstig woor zal Zaterdag 31 Aug
der namiddags van kwart over drieën tot
kwart over vieren in de Abdjj a 1 h i o r door
het Middclburgscke muziekkorps eene uit
voering worden gegeven.
Van woge do Vereeniging Uit het VolkI 'oor
het Volk heeft des avonds te 8 uur door het
zelfde muziekkorps een concert op de Markt
plaats.
Naar wy vernemen, is de levering van
het vuurwerk, dat tydens het Vorsteljjk be
zoek aan de Loskade alhier zal afgestoken
worden, door de feestcommissie opgedragen
aan do Middelburgsche firma D. de Jager Jr.
Op een Maandag avond gehouden, goed
bezochte, vergadering van bewoners van de
Korte en Lange Delft alhier is besloten tot
versiering en verlichting van beide straten
tydens het bezoek van H. M. de Koningin en
Prins Hendrik.
Ook bjj de bewonerB van de Lange en Korte
Gortstraat bcBtaan plannon tot versiering van
die straten.
Zaterdagnamiddag bad op de scbietbaau
aan den Wcstdjjk alhier hot jaarljjkscho
prjjsschictcn plaats voor do jongelieden, die
dozen zomer deelnamen aan dc schietoefenin
gen ter vorhooging van 's Lands Weerkracht.
Hot schieten werd, ovouals de opleiding,
gehouden volgens don leergang bjj dc schict-
opleiding der infanterie, zoodat do waardee
ring der schoten op andere wijze gesehiodfc
