BIJVOEGSEL
MIDDELBllRGSCHE COliRANT.
Maandag 10 Juni,
*£andbouii)kroniek.
N» 134.
130e Jaargang.
1907.
V A 1ST 13 ifi
Middelburg 8 Juni 1907.
Wie is voos hooge militaire lasten, zoo
wel finaucieele als persoonlijke
wie den druk yan het militairisme nog
steeds wil verzwaren
wie het Kuyper-systeem weer in eere
wil horslellcn
hij brenge bij do a.s. stemming voorleden
dor Provinciale Staten zijn slem uit op de
elericale candidaten.
Maar wie verlichting van druk wenaeht;
wie h-1 bestaande, schatteu verslindend
militaire systeem, dat den belastingdruk
ontzachlijk bezwaart en geen waarborg
geeft voor een goede landsverdediging, wil
doen ophouden
wie de belastingen billijker en neer naar
draagkracht geheven wil zien
bjj stemme en steune de door ons t
bevolen candidaten.
Hij steune die door
kiezers, die twijfelen of weifelen, over te
balen op onze candidaten hun stem uit te
brergen
laksche kiezers aau te sporen ter stembus
te gaan en hetzelfde to doen.
Die candidaten zijn in hot
Middelburg.
J. Polderdijk,
mr F. J. Sprongor, en
jhr C. J. J. A. vau Toylingen (aftredend).
Vlissingen.
C. A. Kalbfleisch,
T. H. de Meester, en
Jos. van Kaalte.
Goes,
I. D. Fransen van de Putte,
W. Kakebeeke,
P. Tazolaar, eu
Jac. Welleman.
Z i e r i k z o e.
M. Bollo Lzn.,
J. H. C. Heijse, en
C. J. Hocke Hoogeuboom, alle drie aftre
dende leden.
T h o 1 e n.
Jhr. mr. E. A. O, de Caeembroot, aftre
dend lid.
Hulst.
Mr. J. Adriaanse,
Ph. J. van Dixhoorn,
J. Yogelvanger, en
A. Wolfert.
Sluis.
J. Erasmus,
H. G. Hammachor, en
G. A. Vorsterman van Oyen, allo drie
ook aftredende leden.
van onzen vasten medewerker.
Bemesting van weiden.
We ontvingen van de Directie van den Land
bouw de verslagen van de proefvelden over
1906 in de verschillende provincies van ons
vaderland, behalve van Noordholland, dat later
zal volgen.
Vele van die modcdeelingen, hoe belangrijk
ook voor do streek zelf, zjjn voor Zeeland, als
bestaande uit oen geheel andere grondsoort
dan do meeste dor overige gewesten, van wei
nig gewicht, maar er zjju er ook bjj, die on
zen landbouwers tot leering kunnen strekkon.
waarom wjj daarop hier do aandacht willen
vestigen.
Zjj betrcffon in de eerste plaats dc bemes-
tingsproevon op zware kloi-graslandon in Gro-
ningon en Friesland, genomen om dozo te
onderzooken op hunno behoefte aan phosphor-
zuur, Btikstof en kalk, met hot doel om voor
dozo oen geschikto kunstmestbemosting to
vindon.
Het proefveld te Sauwerd (Groningen) be
staat uit ondoorlatonden kleigrond, middelmatig
hoog, effen en tamelijk droog golegon cn in
middolmatigon bomestingstocstand verkcoren-
dehet is verdoold iu 3 perceolen.
Dit proefveld, aangelegd in 1897, werd voor
de jaren 1898, 1900, 1902, 1904 en 1906 he
inest en gehooid; in de tusschenliggonde
jaren werd niet gemest en niet gehooid, maar
De uitslag over 1906 was de volgendehet
hooi berekend togen f 30 por 1ÜÜ0*-KG, waar-
bjj nog moet opgemerkt worden, dat de per-
ceelen II, IV en V in 1898, 1900 en 1902
behalve de na to vermelden bemesting n g
4000 KG kalk hadden ontvangen:
Perc. Ionbemest opbr.fl74
II600 super 100 Chili (4000 k), - 228
III600 id 100 -231
IV 600 id (4000 k), -213
V 100 (4000 b), -210
Het 3e perceel bracht dus hot meeat op.
De nawerking van de kalk was ongunstig.
Suporphospliaat berekenende togen f 3 en
Chili tegen f 15 per f 100, kreeg men op het
derde perceel voor 6 X' 3 -f-1 X f 15 f 38,
eene meerdere opbrengst van f 57.
Het proefveld te Warfhuizen, dat uit zwarcu
kleigrond bestaat, met een tameljjk hooge
ligging, die tevens droog en eenigszins onef
fen is, levert nagenoeg gelijk resultaat.
Dit proefveld, aangelegd in 1899, werd be
mest in 1900, 1902, 1904 en 1906in 1902 en
1904 werd oen kalkbemesting daaraan toege
voegd, in dc andere jaren werd het geweid.
Bjj geljjke prijsberekening van hooi gaf dit
veld dc volgende resultaten:
Perc. Ionbemest opbr.f 185
II600 super 100 Chili (4000 k), 271
III600 100 -279
XV 600 (4000 k), -227
V 100 (4000 k), -230
Ofschoon de proefnemer, tengevolge van te
groot verschil in de opbrengsten van de par.il-
lelvoldjcs, hier goene stellige conclusie durft
nemen, neemt ook bjj aan, dat kalk niet
heeft nagowerkt en dat de oogstvonneordoring
geheel to danken is aan de bemesting met
snperphosphaat.
In Friesland zijn vier proofvelden geweest
mot kleigraslanden.
Een te Molkworum op knipachtigen klei-
grond, aangelegd in 1898, verdoold in 4 pcr-
ceelon, waarvan oen onbemeat bleef en de drie
overige achtereenvolgens bemest werden
II met 800 kaïniot, 480 super, 80 Chili en
800 kalk
III met 80 kubieke meters terpaardo
IV met 60 kubieke meters stalmest
Do bemesting met super werd vjjfmnal, die
met kaïniot eenmaal, die met kalk tweemaal
en die met Chili ieder jaar herhaald. Terp
aardo werd driemaal en stalmest viermaal
;egevon.
Het resultaat, op dit proofveld verkregen,
luidt, dat in do 8 jaren do kunstmest met veel
minder kosten meer opgeleverd hooft dan stal
mest en terpaarde. Na kunstmest volgde stal
mest.
Het tweede proefveld was aangelegd in 1900
op een hoogen, voldoend afwaterendon inge-
polderden kleigrond, dio in onvoldoenden be-
mestingstoostand verkeerde. Ook dit proef
veld was verdeeld in vier porcoclen, waarvan
een ombemest bleef; de overige waren voor
het gewas 1901 bemest:
II mot 600 super, 1000 kalk en 100 Chili
III met 600 en 100 Chili
IV met 600
Do bemesting met kalk is herhaald voor
1905 en 1906, in het laatste jaar tot 1500 KG.
die met super in 1903, 1905 en 1906, het
laatste jaar met 300 en die met Chili in 1903,
1901, 1905 en 1906 telkens naar 2ÜO per H A.
De uitslag van het proefveld te Witmarsum
was aanvankelijk zeer winstgevend voor super.
Hoewel super ook dit jaar mot winst werd
aangewend, bleek toch uit do qualiteitsvermeer-
doring van het hooi, dat deze meststof op
den duur mot Chili moot worden aangewend.
Kalk heeft hier do opbrengst doen ver
minderen.
Het proefveld te Jelsum werd in 1900 aan
gelegd op hoog grasland; de grondsoort is
zware klei.
Do eerste bemesting is volkomen geljjk aan
dio op het proefveld te Witmarsumdie mot
super werd herhaald in 1903, 1905 en 19Ö0;
die met kalk in 1905 en 1906, terwijl alle
proefjaren Chili werd gestrooid, sodert 1903
naar 150 per HA.
Ook hier hoeft kalk de opbrongst verminderd.
Chili hooft een bolangrjjk verlies opgeleverd,
torwjjl super dit jaar heeft kunnen rendeeren.
Hot proefveld to Kollum ligt op oen effen
hoogen en zwaren kleigrond; hot vorkeorde
bjj don aanleg in 1904 in middelmatigcn bo-
icstingstoostand cn werd verdeeld in 3 per
ceolen, waarvan I onbemest is geblevende
vorige ontvingen
II 450 super,
III 150 en 115 Cbili,
Dc superbemesting werd herhaald in 1905
Wij hebben de letters KG, die voortdurend
moesten herhaald worden, eenvoudig wegge
laten, daar waar zulks tot geene verwarring
aanleiding kan geven
de Lhilibeinesting in 1905 en 1906, telkens
naar 140 per HA.
Omtrent don uitslag van deze driejarige
proef leest uien, dat super gedurende dcio
jaren oen flinke winst heelt opgeleverd, terwijl
Chili dit jaar, en over de drie jaren te zaaien
gerekend, verlies heeft veroorzaakt.
Uit de/.e mededeelingen zal men zien, dat
men dc vraag, welke bemesting de beste is
voor graslanden op kle:gronden nog niet af
doend heeft beantwoord; intusschen zouden
wjj uit do opgegeven resultaten wel durven
komen tot" de conclusie, dat eene proefneming
met kaïniet, kalk, superphosphaat en Chili
alle aanbeveling verdient.
Over het algemeen worden de weiden in
Zeeland te weinig bemestproefnemingeu van
belanghebbenden op dat gebied uit te. lokken
is het doel van deze mededeelingen:
Daar men in Zeeland ook op verschillende
plaatson graslanden vindt met vcenaehtigon
grond, bespreken wij de proeven, daarop ge
nomen, een volgend maal.
VKVGEXBUS-
Wij ontvingen het volgend schrijven.
»ln de Middelb. Crtvan Vrjjdag komt oen
bericht voor van vermoedelijke vergiftiging
door Chili-salpeter bij grazend rundvee, het
geen ik gaarno onder de aandacht van uw
geachteu landbouw mede werker zou gebracht
zien. lk heb ook een .weiland, dat ik dezen
winter bemest heb met 700 KG suporpbph.,
nu een overbemesting gegeven van 275 KG
Chili-salpeter per HA. liet weiland was zeer
kort afgeweid vóór het strooien van Chili
plaats had, terwijl mijn plan is to wachten
met het inbrengen van vee, tot het eens flink
hoeft geregend, in elk geval toch con veer
tien dagen. Nu zju ik gaarno ingelicht worden
door uw landbouwmedewerker of er ook gevaar
aan verbonden ia voor het voo bjj oen dergo-
ljjke hiindelwjjze. W. V. P."
Chilisalpoter bestaat in volkomen zuiveren
toestand uit 36,17 o/o natrium en 53,53 °/o
salpeterzuur, dat gevormd is uit 49,06 deeleu
zuurstof en 16.47 stikstof. Salpeter belemmert
bjj aanhoudend gebruik do spjjsvertoring, werkt
prikkelend en hij grooto giften als vergift, en
doet dc snelheid van den bloedsomloop cn de
lichaamswarmte a'erminderen, doch eerst bij
aanhoudend gebruik.
Wanneer vee in eene weide wordt gelaten,
die kort te voren met Chili-salpeter bestrooid
is, kan dit nadeeligo, maar hoogst waarschijn
lijk geono doodeljjko ge\olgen hebben; wan
neer het zout volkomen is opgelost, wat in
zoor korten tjjd geschiedt als het vóór hot
strooien fijn is gemaakt, bijv. na drie of vior
weken, gclooven wjj niet, dat daaraan verder
eenig gevaar verhonden is.
n
STUKKEN VOOR DEN GEMEENTE
RAAD VAN MIDDELRURCi.
In de raadsvergadering van 21 Jan. 1903
wordon Burg. en Weth. uitgenoodigd een
voorstel tot geheole indjjking van het afge
sneden deel der voormaligo Middelburgsche
haven in te dienen.
Te dien einde zijn door het college plannen
ontworpen en is aan de Koningin vergunning
gevraagd tot de indijking over te gaan.
Onder overlegging van het besluit, waar bjj
do vergunning wordt verleend, en de teeko-
ningen, begrooting enz., stellon Burg. en Weth.
voor tot indijking te besluiton.
Zjj wijzen op het belang, dat dc gemeente
er bij heeft, dat dit voorstel wordt aangeno
men en op het dringende daarvan.
Do toestand van do djjken is toch van dien
aard, dat, ten gevolge van het aanhoudend
achteruitgaan van den berm, welke op som
mige plaatsen roods geheel verdwenen is, be-
krammen op den duur onmogcljjk zal bljjkcn
en uien over zal moeten gaan tot ounlieoling
van het profiel on bezetten van de oevers mot
puiuglooiing, waarvau de kosten minstens op
f 20.000 kunnen worden geschat.
Bovendien is de mogeljjkheid niet uitgeslo
ten dat ook na deze voorziening, Ged. Staten,
naar aanleiding van den voortduronden achter
uitgang van het djjkslichaam, maatregelen tot
versterking daarvan zullen noodig achten, in
welk geval zoor kostbare werken zullon moeten
worden uitgevoerd.
Behalve dat wegons don slechten staat der
djjken do k,>ston voor do uitvoering der hior-
vorcnbcdoolde werken zeer belsngrjjk zullon
zjjn, bljjft dan tevens ten laste der gemeente
hot jaarljjksch onderhoud, waarvoor f 1300,
is uitgetrokken. Wordt tot hodjjking overge
gaan, dan vervalt dat, daar hot polderbestuur
van Watcheten zich bereid heeft verklaard
het voltooien van den djjk het onderhoud
daarvan op zich te nemen op de bij brief van
dit bestuur van den 11 Sopt. 1906 no. 277
gestolde voorwaarden.
Naar aanleiding van het bovenstaande stellen
Burg. en Weth. voor
lo. te besluiten tot onverwijlde indjjking op
do wjj ze als bjj de concessie is bepaald
2o. met den polder Walcheren eene overeen
komst aan te gaan omtrent het onderhoud van
den afsluitdjjk, nadat die door den aannemer
zal zijn opgeleverd, tonzij het beter mocht
voorkomen het onderhoud van dien djjk ten
laste dor gemeente te doen bljjven.
Burg. en Weth. geven de voorkeur aan over
dracht van dat ondorhond aan het puldorbc
stuur, aangezien dan later gemakkeljjker ver
gunning zal worden verkregen de thans be
staande djjken af te graven om die te doen
strekken tut verhooging van het ingedjjkte
terrein.
Do commission van fabricage en financiën
hebben te dezer zake een gezamcnljjk advies
uitgebracht.
Daarin deolcn zjj mede dat door baar gedane
vragen zjjn t egclicht, dtch dat do gedachten-
wisseling niet heeft kunnen leiden tot alge-
hoele overeenstemming te geraken en onvoor
waardelijk de door burg. en weth. aangeboden
voorstellen als voor de gemeente aannemelijk
to beschouwen.
Immers de grooto moerderheid van dc leden
van beide commission is van gevoelen dat de
bedoelde indijking, in beginsel meer dan ge-
wenscht, op voor de gemeente minder kostba
ren voet zal kunnen goschieden, wanneer de
gemeente haar zelf (d. w. z. geheel zelfstan
dig) uitvoert en een afzonderljjken polder
erëeert.
Het gebruik van lessinisehon steen ter ver
sterking van don nieuw te maken zeedjjk, in
plaats van do hoogst kostbare bazaltglooiing,
-zou reeds alléén eene bezuiniging van eenigc
duizenden guldens medebrengen.
De betaling van djjkgeschot van de binnen
te brengen gronden aan den polder Watcheien
zou vervallen.
Het door dezen p.ddor gevorderdo ivaarborg-
fonds zou niet behoeven te worden gestort.
Hiertegenover staat dat do gomeeute
a zeker minder gemakkoljjk vergunning zal
erlangen om de bestaande dijken te slechten
cn don grond in het afgesneden gedeelte der
haven to storten; oonc vergunning trouwens
w.arvan het iinanei ole voordeel l>jj lange na
nog niet is bewezen; en
b. aan genoemden polder zal moeten betalen
het auatiegeld, berekend naar de grootte der
binnen te brengen gronden, terwjjl de ge
meente ton haren laste krjjgt het gewono onder
houd van den nieuwen zeedjjk en geheel voor
hare risico blijft het in stand houden Aan dien
djjk, eene risico ovomvol die de gemeente niet
behoeft af te schrikken deAvjjl de hiervoor
opgesomde voordooien bjj uitvoering van het
werk door de gemeente en 't crëeoren van eon
afzonderlijken polder verre de genoomde bc-
zwaron zouden overtreffen.
Een dor Commissieleden, erkennonde dat de
gemeonte op veel minder kostbare wjj zo de
bcdjjking zou kunnen bOAverkstelligen dan zulks
volgens het plan van Walcheron's polderbestuur
zou moeten geschieden, is toch huiverig zich bjj
het gevoelen der meerderheid aan te sluiten
omdat, mot het oog op het volslagen gemis
aan voorgronden, de toekomst wel eens zou
kunnen loeren dat goedkoop werk duurkoop is
geweest. Dat lid durft die risico voor de ge
meente niet aan, en zou daarom het werk
lievor zien uitgevoerd volgens het meer solicde
plan, al zij het dan ook dat daaraan de be
zwarende bepaling van hot door de gemeente
to storten waarborgfonds bljjft vastgekn opt.
Door een ander lid der commissie is nog
opgemerkt dat Burg. en Weth. door reeds
concessie voor de indijking te vragen z. i. zijn
vooruitgeloopen op een ter zake door den raad
te nemen beslissing.
Yan L. Thomassen is een verzoek ingekomen
om een jaarlijksche toelage uit do gemeentekas
als gemeente- >ntsmetter en oon paar ontsmet-
tingspakken.
Burg. en Weth. stellen voor hot verzoek
om een jaarljjkscho toelage af te wjjzon, doch
wel over te gaan tot het aanschaffen van twee
ontsmettingspukken.
I)e commissie voor de financiën vereenigt.
zich daarmede.
Naar aanleiding van het in hunno handen
gestelde adres van de vrouwenvereniging
Samen Sterk zeggen Burg. en Weth. dat het
hun vi orkomt, dat een maatregel als in dut
adres bedoeld, het uitreiken van boekjes, be
vattende wenken voor de behandeling van
zuigelingen, in vele gevallen zjjn nut kan hebben.
Er bestaat bjj hen dan ook geon bezwaar
bet uitreiken dier boekjes te bevorderen, doch
zij kunnen geenc termen vinden voor te stollen
dit voor rekening van de gemeente te doen.
Ook achten zjj uitreiken bjj de huwelijks'
voltrekking een minder geschikt oogenblik en
zouden er de voorkeur aan geven dit te doen
bjj de aangiften van geboorten.
Burg. en Weth. stellen voor aan het bestuur
dor Vereeniging Samen Sterk te berichten, dat
de raad niet bereid is het uitreiken der be
doelde boekjes voor gemoenterekening te doen
plaats hebben, doch dat Burg. en Weth. voor
dio uitreiking bij elke geboorteaangifte zullon
zorg dragen, indien de Vereeniging zich ver
bindt te baren koste do boekjes te verschaffen.
Het gemiddelde aantal geboorten per jaar,
gerekend naar do laatste 5 jaren bedroeg 470.
Van J. Doodbloed is eon verzoek ingekomen
om, wegens ontoereikend gezichtsvermogen,
van den dienst der brandweer to worden vrij
gesteld.
Onder overlegging der verklaringen van de
geueesheeren dr. J. C. Kindermann on L. Weyl,
adviseeren Burg. en Weth. J. Goedbloed voor
den dienst der brandweer geschikt te verklaren.
Door G. J. Eudhoven, cersto-onderivjjzer aan
school J, is eervol ontslag als zoodanig aan
gevraagd.
Burg. en Weth. stellen voor dat met 1 Sopt,
te verleenen.
van Sehagen verzoekt, wegons ziekte,
met 1 Juni ontslag uit zjjno betrekking van
onderwjjzor aan school B.
Burg. en Weth. stellen voor ditmaal af te
wjjken van do bestaande bepalingen, en hot
ontslag te verleoncn.
Blijkens de rapporten van de commissie van
fabricage en financiën op hot voorstel van
Burg en Weth. betreffende do openbare aan
besteding van het onderhoud der plantsoenen
en wandelwegen vereenigt do meerdorbeid van
de eerste zich met het voorstel.
De commissie van financiën deelt mede dat
een barer leden heeft opgomerkt: »wjj zullen
ons wel moeten vereenigen met het voorstel
van Burg. en Weth."een ander lid echter
gaat daarmedo niet mede en acht de door
Burg. en Weth. voor hun voorstel bijgebrachte
motieven niet boven alle bedenking verheven.
Do commissie van financiën vereenigt zich
met het voorstel van Burg. en Weth. tot het
verleenon van een pensioen aan den eervol
ontslagen beambte dor gasfabriek A. J. de
Lange tot een bedrag van f 433.22.
Van J. A. en E. H. Zip is oon verzook in
gekomen om het vischrecht in de hun toebe-
hoorende sprink af te koopen.
Burg. en Weth. stellen voor dien afkoop to#
te laten en don prjjs te bepalen op f 10.
De commissie voor de financiën vereenigt
zich daarmede.
Van het comité te Ziorikzee tot het bovor-
deren van de aansluiting bjj den Middon
Europoescben tjjd is een circulaire ontvangen,
mot verzook in den geest van het comité zich
tot de Tweede Kamer te wenden.
Te dien opzichte herinneren Burg. en Weth.
aan het bcslotene in 1892.
Toen word door Ged. Staten cn den Ministor
van Binnenlandsche Zaken tot de Gemeente
besturen bot verzoek gericht den stadsljjd in
overeenstemming to brengen met den Green-
wiclitjjd. Op voorstel van Burg. en Weth. is
toen besloten, daartoe niet over te gaan. doch
den wensch te kennen te geven, dat voor
Nederland de Middon-Europeesche tjjd zou
worden ingevoerd, onder mededeeling, dat in
dat geval de stadsklokken met de spoorweg-
klokken zouden worden geljjk gezet.
Thans wordt door den Minister invoering
van don Midden-Europeeschen tjjd voorgesteld
en het komt Burg. en Weth. gewenscht voor,
in aansluiting met het uitgedrukt verlangen
in 1892, bjj de Tweede Kamer op aanneming
van dit voorstel aan te dringen,
Zjj stellen voor daarom aan dat lichaam een
adres in dien geest te zenden.
Kameroverzicht.
Zitting van Yrjjdag.
Het rogenl nog altjjd amendementen op het
vaderschaps-wotsontwcrp, dat heden aanleiding
gaf tot de behandeling van allerlei proces-
sueelebijzonderheden.Tot vervolmaking werden
niet niindor dan acht amendementen inge
diend door do H.U. juristen, die over de/.e
hunno rechtsgeleerde nitdcnksels maar niet
uitgepraat raakten.
Een bijzonder ingewikkelde geschiedenis
scheen hun verzinseljioe de exeptia plutium
het «ontuchtige leven" der vrouw dekt.
De heoron uit den vrjj-anti-revolutionairen
hoek stonden er n.l. op, der moeder het vor
deringsrecht te ontzeggen, jzoo zjj vóór hare
bevalling oen «ontuchtig loven" had geleid.
Maar wat is onder «ontuchtig" tc verstaan
