MIDDELBIIRGSCIIE 01 RWT.
N". 123.
130' Jaargang.
Dinsdag
28 Mei.
Middelburg 27 Mei.
Uit Stad en Provincie.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. Instit. te Bilt.
27 Mei 8 u. vm. 63 gr., 12 u. 70 gr., av. u. 67gr.—Hoogste barom. Btand 765.5 te Dunrossness.
laagste 751.9 te Memel. Verwachting tot den avond van 28 Meimatige N. tot N.O. wind,
zwaar bewolkte of betrokken lucht, waarschijnlijk regen en iets koeler temperatuur.
I!)07.
Advertentiëu20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- Jei
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels I 1.50elke regel i
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Drouto letters naar de plaats, die zij innem
Tot <le plaatsing van advertentien en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreflende
Handel, Njjverhoid uu Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen .Vdfcrleulir-Uurrau A. I>K I.
MAR Az., N.Z. Voorburgwal liOt», Amsterdam.
Sprokkelingen.
Wij willen hopen dat onze lezers hunne bijzon
dere aandacht hebben geschonken aan de op
stellen van mr. F. A. van Engen over de
defensie-paragraat van den Vrijzinnig Democra-
t Lichen Bund en aan de uitspraak van den kan
tonrechter te Middelburg betreffende het
afvoeren van do kiezorsljjstvan
een ingezetene van Grjjpskerko,
die daarop ten onrechte'was geplaatst.
Om met dit laatste te beginnen, die uit
spraak is vooral zoo zeer de aandacht waard
omdat het gebeurde weer een eigenaardig licht
werpt op hetgeen er zoo al omgaat op het
platteland.
Onze tegenpartjj tracht zooveel mogelijk
kiezers te maken; en alB dat naar recht en
billijkheid kan geschieden, hebben wjj daarte
gen allerminst bezwaar. Maar zjj bezigt daar
toe nog al eens eigenaardige middelen, en zjj,
die tegen misbruiken moeten waken, sluiten
daarvoor nog wol eens de oogen, kennen de
wet niet of passen bare uitdrukkelijke bepa
lingen niet goed toe.
En daarop is op het platteland vroeger niet
altijd goed gelet.
Toch is toezicht daarop zoo hoogst noodig
wjj wozon vroeger hierop al meer dan eens.
Monigo vergissing: om hot op z'n zachtst
uit tc drukken, bljjft nog onbekendmenige
ongeoorloofde handeling komt niet aan bet
licht.
In Grjjpskorke zou de persoon, die volgens
de bepalingen der kieswet als bedeelde geen
recht had op de kiezersljjat te worden gozet.
daarvan niet zjjn afgovoord, had de lipor A.
van den Ameelo de koe niet bij de horen*
gegrepen.
Maar deze heeft nog meer reden tot beklag.
Hjj schreef ons nl. nog:
»Ik ben een voorstandor om art. 3 der kies
wet zoo ruim mogoljjk uit te leggen, zoodat
een werkman niet bjj de minste ondersteuning
van zjjn kiesrecht wordt beroofd.
Maar ik wensek op te komen tegen de par
tijdigheid wanneer bet de politiek of deanti-
revolutionnaire party geldt.
Zoo gaat hier de gemeente-veldwachter, in
uniform gekloed, op laat van den burgemeester
althans met diens medeweten, voorzien van
de noodige gedrukte formulieren de zooge
naamde «christelijke" personen opzoeken die in
de termen vallen voor loon-, buur- of spaar
bankkiezer. Dezen hebben slechts by don veld
wachter te teekenen en klaar is het.
Woont in de buurt een niet «christeiyke"
die, evenals zjjn buurman, in de termen valt
om kiezer te worden, dan wordt deze niet
opgezocht. Is het te verwonderen dat de
laatsten zich niet aanmelden voor dat doel,
denkende dat zjj toch geen kiezers zjjn, want dat
andera de veldwachter ook wel bij hen zou zjjn
gekomen?
Toen ik mij in 1905 naar het gemeentehuis
begaf om de noodige formulieren, om te
trachten die personen op de kiezeraljjat te
brengen welke door den veldwachter niet
waren opgemerkt, werden mjj die formillieren
eenvoudig geweigerd.
Dat is nu hier de vrjjlicid en rechtvaardig
heid waarovor zjj steeds den mond vol hebben."
Zoo handelen sommige autoriteiten op ons
platteland.
Ze doen wat zjj willen en wat in het be
lang van een party is.
Daartegen moet gewaakt worden, vooral door
ben, die daarvan do <lupo wordendat zjjn de
vrijzinnigen.
Zjj houden dus een oog in 't zeilletten op
dat die autoriteiten on anderen niet'buiten
hun boekje gaan en geven, zoo zjj iots ont
dekken, dat niet in den haak is, daarvan ken
nis aan de leiders van hunne partjj, die de
zaken wol verder zullen onderzoeken en trach
ten zo in 't reine te brengen.
Wat nu de zeer belangryke opstel
len v a y mr Van Engen betreft, wjj ves
tigen daarop nog eens de bjjzondere aandacht
van hen die verzuimden zo te lezen.
Zij hebben vooral zooveel waarde omdat de
scbrjjver een bevoegd persoon is, die van er
varing kon spreken en wien konnis van mi
litaire toestanden alles behalve ontzegd mag
worden.
Hjj toch is een man van de praktjjkhij
was kort geleden nog le luitenant-adjudant
der infanterie te Utrecht.
Zoo iemand heeft recht van meespreken.
Tegen zjjne glasheldere, zaakrijke en zoo
bevattoljjke botoogen kunnen Warner en tutti
•/mimi niet op.
In onze provincie is men van clericale zijde
reeds lang bezig de bedoelingen van den Vrij
zinnig Democratischen Bond ten opzichte van
's lands verdediging geheel verkeerd voor te
stellen.
Daarom te meer kwam het ons zoo nuttig
voor in ons blad door een bekwaam, deskundig
persoon het streven van dien Bond op dit
belangrijke punt te plaatsen in het juiste licht.
Of onze tegonstanders nu zullen ophoildcn
met hunne scheeve voorstollingen
Wjj betwjjfelen bet.
Maar in elk geval zijn onze lezers nu goed
ingelicht.
De heer Engels, secretaris van 't katholiek
Centraal Bureau voor Sociale Aclie is dezer dagen
op een Zondag te Tilburg als spreker opge
treden, te zamen met den sociaal-democraat
Oudegeest, en wel op een meeting van een
R.-K. vereoniging van spoorwegpersoneel.
Dat is nl een kenmerkend toeken
En nog moer dat hjj daar staatsexploitatie
van de spoorwegen verdedigde.
De in en in clericale bladen als De Tijd en
Maasbode zjjn daarover uit bun humeur.
Spreken door oen secretaris van zulk een
katholiek bureau op een Zondag en dan'zulk
een exploitatie Tordedigen
Waar moet dat heen
Men zal donkon dat het Bureau zelf die
exploitatie voorstaat.
Aldus jeromieerdon zjj.
De Maasbode zag in hare gedachten nog
erger dingen gebeuren.
Stel u eens voor dat de heer Engels »eens
op een goeden dag uit pleiton ging voor alge-
moon stemrecht, natuur lyk geheel persoonlijk
en voor eigen rekening."
Hierop antwoordt het, eveneens Roomache
maar vrjj wat ruimer van opvatting zjjnde,
Huisgezin
«Welnu, indien dit geschiedde, wat dan: nog?
«Met welk katholiek beginsel
niet inet welk eigen gemaakt beginsel i s
algemeen kiesrecht in strjjd?"
Die uitspraak is te merkwaardiger, merkt
Hel Vad. op omdat men juist nu Rechts
druk bozig is, tegenover het algemeen1 kies
recht, waartegen men zich steeds «principieel"
verzette, don weg te effenen voor een soort
hnismanskiosrecht, bestaande uit gezinshoof
den- en capaciteiten-kiezers, een mongelmoes
van organisch en anorganisch kiesrecht.
En nu komt daar zoo'n Huisgezin alios be
derven met de bewering, dat tegen het gewone
algemeen kiesrecht alleen kan gesteld worden
een «gemaakt" beginsel!
Ergerlyk onbeleefd hoeft men in
de Eerste Kamer zich tegenover het nieuwe
lid, don oud-Minister Staal, gedragen.
Dit blykt uit het volgende, dat DeVad&lander
dezer dagen meldde
Het ia de gewoonte in de Staton-Goneraal,
dat een nieuw lid door de zitting hebbende
leden wordt verwelkomd en golukgewenscht.
Do clericale meerderheid in de Eorste Kamer
heeft dat met liet nieuwe lid Staal mot ge
daan, iots wat to meer opvalt nu de heer
Staal een oude bekende was.
Sommigen hebben zich aan deze houding
geërgerd, en dat temeer omdat de leden van
de Eerste Kamer doorgaans gekozen worden
uit die kringen waar men «goede manieren"
op hoogen prjjs heet te stollen.
Scherp is, wat het blad daaraan toevoegt:
«Wjj vallen der clericale meerderheid in de
Eerste Kamer over deze zaak niet lastig. Men
kan zich ook schamen iemand onder do'oogen
te komen, en daar wjj steeds hot beste hopen
van onze medomenscben, houden wjj er voor
dat verklaarbare schaamte Uier de oorzaak was
van die schijnbare onwellevendheid."
De grond we ts-voorstellen der Ro-
geering zijn op komst.
Als wjj ten minste den Haagscheu Kroniek
schrijver van de N. Gron.l'rt.m gen gelooven.
Hjj vangt zjjn jongèten brief aldus aan
Een zeer belangrjjlc bericht om le beginnen
Binnen enkele weken, misschien zelfs enkele
dagen kunnen de wetsvoorstellen der Regee-
ring tot herziening dey grondwet hjj de Tweede
Kamer worden verwacht.
Beu ik goed ingelicht en ik geloot dat te
mogen aannemen, dan zal de Regeering
een drietal wetsontwerpen aanbieden, waarvan
*t eene uitsluitend op 't blanco-artikel betref
fende het kiesrecht betrekking heeft, terwijl
de beide anderen zich zullen aansluiten bjj de
voorstellen der Staatscommissie, wior rapport
natuurljjk als bjjlage bij de Memorie van Toe
lichting zal worden gevoegd.
Komen, z als men mjj mededeelt, de grond
wetsvoorstellen bij de Kamer zoo spoedig in dat
het nog mogoljjk zou zijn het afdoelingsondcr-
zoek in het loopend zittingjaar te dooD plaats
hebben, dan zou 't in de bedoeling liggen
daartoe werkelijk over te gaan en dat onder
zoek te doen aansluiten aan dat van de ziekte
en ongevallen-voorstellen, die 12 Juni in de
sectiën aan de orde zullen zjjn. Maar ik ben
op dit punt eenigszins pessimistisch gestemd.
Het ziet er niet naar uit dat do Kamer, zelfs al
wordt de agenda niet noemenswaardig meer
aangevuld - behalve dan mot do defini
tieve oorlogsbegrootiug hot met het ont
werp betreffende liet onderzoek naar liet
vaderschap, dat straksj aan de beurt zal zijn.
vóór 12 Juni zoover brengen zal dat de overige
nog vóór 1 Juli' beschikbare tjjd ongeveer
geheel aan sectie-werk zal zjjn te besteden.
Ik voorzio veeleer dat men, zondor zelfs' met
liet bedoelde ontwerp gereed te zjjn, op den
bepaalden datum aan 't afdeolingsonderzoek
zal beginnen, om zoodra mogelijk tot einde
Juni met de afwerking van de agenda voor de
publieke zittingen voort te gaan. De grond
wetsvoorstellen zullen dan wel tot het begin der
volgende zitting in September - blijven
liggen.
Maar, hoe 't zij, men mag verwachten dat de
grondwetsherziening de Kamer in de zitting
1907/8 al spoedig zal bezig honden on ik voor
zie zelfs dat de financieele en de sociale wet
ten, die dan misschien in staat van wjjzen
zullen zyn, gevaar kunnen loopen onder den
aandrang naar afdoening van de grondwetswijzi
ging in de verdrukking te komen.
Evenwel, ook wanneer do grondwetsherzie
ning dan in de komende parlementaire periode
don voorrang mocht erlangen, zal er misschien
niot zoo heel veel achterstand door ontstaan.
Immers, meer en meer vindt de overtuiging
ingang, by schier alle partyen dat ten slotte
een spoedige oplossing van 't kiesrechtvriiag-
atuk het beste middel zal zyn om zuivering te
brongen in de politieke atmosfeer. Er ont
staat allengs, ook bjj de anti-vrijzinnige groe
pen, een neiging om, zy 't dan mot weinig
ingenomenheid, schoorvoetend, doch in ieder
geval met hoop op oen botoren toestand, tot
do grondwetsherziening mede te werken. En
wanneer, geljjk mij verzekerd wordt, door de
regeering o. a. wordt voorgesteld om niet alleen
de Eerste Kamer, gekozen door de Provinciale
Staten, doch uit minder beperkten kring van
bonoembaren, te behouden, maar tevens haar
rechten uit te breiden, o. a. met dat van amen
dement, dan mag men verwachten dat er-zelfs
in onzen Senaat voor de grondwetswijziging
wel een meerderheid zal te vinden zijn.
In dit opzicht echter verkeeron we in 't rjjk
dor gissingen en bet wil my voorkomen dat de
uitslag der aanstaande verkiezingen voor de
Provinciale Staten op don geheelen gang van
zaken van grooten invloed zal kunnen zjjn."
HET ('KISISDEIIAT IN DE
EERSTE HAMER.
Het crisisdebat in de Eerste Kamer is thans
alweer geëindigd, zoo vangt Decenibrius in
hot jongste nummer van Het Vad. zyn over
zicht aan.
Het ging diep noch hoog, doch dreigde een
oogenblik in de breedte te zullen ontaarden,
toen de heer Godin de Beaufort nogmaals de
afschaffing van het blyvend gedeelte wilde be
strijden.
Nut heeft het ook geen ander geleverd, dan
dat men weer geheel in het onzekere verkeert
of de Kamer van vyftig de nieuwe manier om
den maatregel van generaal Staal in to voeren,
zal goedkeuren. l)e lieer Van Houten zelfs
verklaarde zich onder zekere omstandigheden
voorstander van do afschaffing, nl. indien op
andere wyze in de bezetting dor garnizoenen
kou worden voorzien, hetgeen, begrepen wjj
den afgevaardigde wol, eenvoudig hierop neer
kwam. dat mr Van Houten den naam «bljj-
vend gedeelte" wel uit de wet wil bannen.
Intussehen dient erkend, dat Zaterdag de
heer Van Houten in het korte speech je. waar
mede hij de discussie sloot, gelukkiger moment
had dan den vorigen dag. Niet wij du-
was zijn redeneering die tegenstemden
hebben aan politiek gedaan, doch integendeel
de vrienden der Regeering, die hun bozware
tegen Minister Staal terzyde stelden, om een
voorstem uit te brengen- De tegenstemmers
waren van ouds tegen de afschaffing van het
blijvend gedeelte gekant, ook toen de Regee-
nng zich nog niet vierkant omtrent de begin-
selquaestio had uitgelaten, zooals het Voor-
loopig Verslag van de Oorlogsbegrootiug vooi
1906 reeds doet bljjken. De voorstemmer?
daarentegen verlieten het daarin uiteengezet
technisch standpunt om louter politieke rede
nen. Men kan dor rcchterzjjde dan ook niet
vorwjjten als zoodanig te hebben gehandeld
neen, de geheelo Kamer deelde haar govoelen.
doch niet alle leden kwamen ervoor uit. De
Regeering wist, dat ook het gros der voor
stemmers den maatregel vjjandig gezind was
En voegde de heer Van Houten er aan toe
de Regeering is dewege niet door de rechter
zijde dezer Kamer verdreven, de waarheid zal
wel zyn, dat het Kabinet haar bedreiging om
af te treden moest uitvoeren met de gerust
stellende gedachtede rcchterzjjde neemt di
portefeuilles toch niet over.
Even. toen de heer Van Houten deze insi
nuatie uitte, circuleerde aan de Miuisterstnlel
een papiert je, waarop de hoer Do Meester iets
geschreven had. Een protest Wij weten bet
niet, want de tijdeljjko voorzitter van den
Ministerraad heeft den Frieschen afgevaardigd-
niet meer geantwoord, o. i. de beste vorm
waarin hjj zjjn protest had kunnen kleoden
Er zijn nu eenmaal uitingen, die geen bescheic
verdienen, o k al worden zjj in een -booge
vergadering tegen een blijkbaar heel lngi
Regoering ge/.egd.
Overigens was de geconcerteerde actie, waar
over de Minister zich toch duidelijk én in di
andere, èn in deze Kamer had uitgesproken,
weer leitmotiv der discussie. Dii minores, ge
lijk de heeren Van Volzen en Von Lëhoii
Seis. hadden er nog een woordje over te /.eg
gen. De heer 't Hooft verdedigde in. een ver
warde rede nogmaals zjjn constitutioneelo be
zwaren tegen den maatregel, dien hjj al-
absoluut niet principieel en enkel als eei
grond van niet onfcvankelykbeid voorstelde.
Zou het den raadsheer in het Arnhcmsele
Hof onbekend zyn, dat er gronden van niet
ontvankelijkheid bestaan, die het hart van ooi
aanhangige quaostie raken Het ontbrekei
van het positum kwade trouw bjj de actie uit
bedrog en zoo vele andere Trouwens dt
Eerste Kamerleden scbjjnen te meenen, dat elk
die zich geen tegenstander van bet volksleger
uitroept, op technisch standpunt bljjft. Zoo
gaf de heer Vermeulen dan ook grif toe. dal
hjj, wel tegen die nieuwigheid geporteerd
voor zich alleen principieolc opp sitie tegei
den Minister Staal gevoerd had.
Vele speciale punten zouden te releveorei.
zyn uit hot debat; technische on constitutio
neelo, sociale en militaire theorieën kwamer
er om deu hoek kijken,
Waartoe zou het dionen
Het intermezzo der Crisis is op het Bin
nenhof thans besloten, Schwumm drüber.
Generaal Staal woonde, zwjjgond luisteraar
de debatten, waarin zyn naam zoo herhaalde
lijk voorkwam, bjj. Een poos lang notoerdi
lig op zyn bloe-note wat de sprekers opmerk
ten, maar weldra scheen by het op te geven.
Wie weet, wat dat jongste lid der Kamer
anders zjjn tegenstrevers had kunnen voor
werpen.
Steun kreeg de Regeering alleen van den
heer Laan, die daarom door don heer Van
Houten aan zyn parlementaire jeugd herin
nerd werd.
Thans bobben wjj alle partijen gehoord en
nog steeds blyft onze conclusie do Regeering
heeft in allen deele correct gehandeld. Wjj
voegen er aan toe, dat in de EerBtc Kamci
thans eonstitutionoele theorieën scbjjnen te
gelden, die haar gevoelen van verantwoorde
lijkheid bjj het uitbrengen van vota kunnen
ondermyneD. Wjj bedoelen de antwoorden
di.or onderscheiden sprekers gegeven op de
vraag, wanneer een meerderheid de conse
quenties van haar vota dient te dragen.
TWEEDE KAMER.
Herziening van de belastbare
opbrengst der gebouwde
e i g e n d o in m e n.
Bljjkcnb het onderzoek in de afdceliiigeu van
dit wetsontwerp waren aan sommige loden
klachten ter oore gekomen over gemis eener
goede evenredigheid tusschen de schattingen
bovengenoemd in de verschillende scliattings-
districten verricht. Met name meenden deze
leden te weten, dat de belastbare opbreng-t
van eenvoudige arbeiderswoningen, f 1 por
week huur doende, voor verschillende plaatsen
zoor uitccnloopend is gesteld. Van don minis
ter werden inlichtingen dienaangaande ge
vraagd.
cle andere leden voerden hiertegen iutu<
dat. bij de grootc zelfstandigheid van clko
scliattirigscouiinissie. elke ongcljjkhcid in do
schattingen onmogelijk kon vermeden worden,
.il was ook het streven van elke commissie op
eenheid in de toepassing der wet gericht. Zij
waren van oordcel dat de gebreken, die do
nieuwe uitkomsten mogeljjk aankleven, in geen
geval zoo ernstig zjjn dat zjj eenig uitstel zou
den rechtvaardigen.
Sommige leden wezen voorts op den invloed,
diende tot de stand gebrachte herziening op do
financiën van vele gemeenten zal hebben. Ge
vraagd werd of niet op den arbeid van de in
gestelde .Staatscommissie voor de gemeent*-
finaneiön wordt vooruit geloopon.
BENOEMINGEN, ENZ.
Bjj kon. beluit:
is aan den heer F. W. H. A. Clement,
vice-consul der Nederlanden te Rostock, do
persoonljjke titel van consul verleend
is benoemd tot militie-commissaris in het
3de militiedistrict van Zuidholland de gepen,
lste-luit. der inf., J H. van Waveren, rnajoor-
rouiin. der d. d. schutterij te Leiden
is aan don kapitein t. z. 11, lteinders, op
verzoek, eervol ontslag uit den zeedienst er-
leend, onder toekenning \an pensioen;
zijn bevorderdtot kap. t. de kap.-lmt,
t. z. G. Fabius, en tot kap,-luit. t. z. do luit.
t. z. lstc-kl. A. .1. Gooszen.
Woensdag verleent de Minister an justitie
geen audiëntie en Donderdag doet de Minister
van oorl"g dit niet.
Wij herinneren de toegetreden contribu
anten voor oen Middelburgsch Muziekkorps
aan de vergadering, die Dinsdagavond te 8
uren op de bovenzaal iler sociëteit St Joris
alhier zal gehouden worden tot oprichting
van de Vereoniging.
Het behoeft zeker geen betoog dat die op
richting zeer gewenseht is en het bly von voort
bestaan van het eenige muziekkorps, dat
Middelburg bezit, niet minder.
Men toone dus zjjne belangstolling diordie
vergadering bjj te wonen.
Do heer Henri Brondgeest besloot, daartoe
aangemoedigd door het groote succes, dat
lluzmenhviirts Zondag ook, evenals elders, te
Middelburg had. een tweode voorstelling van
dat stuk alhier to geven, on wel W o e n s-
dag a.
Mits morgen (D l n s d a g) hjj de bespreking
blijke dat daarvoor voldoende belangstelling
bestaat.
Zondag waren er teleurgestelden voor de
tweede, derde en vierde rangen, die geen
plaats konden krjjgen.
En bovendienvele trouwe bezoekers van
den oersten rang waren er Zondag niet. Zjj
gaan alleen in de week sehouwburgwaarts.
Welnu, zjj kunnen nu Woensdag gebruik
maken van do golcgonhcid om liet veel be
sproken. aardige stuk te gaan zien.
Vorder verwjjzen wjj naar Het 2'ouneel en de
desbetreffende advertentie in dit nommor.
Do prjjzen zyn dezollde als die voor Zondag
avond dus zoo billyk mogeljjk, waardoor hot
bezoeken dor voorstel'ing onder veler bereik
valt.
Voor bewoners vau aan de trams gelegen
plaatsen kan wellicht nuttig zjjn en tot be
zoek aansporen de mededeeling dat de voor
stelling to h a 1 f elf uur is afgeloopen. Zjj
kunnen dus met de laatste trams huiswaarts
kceron.
Zaterdagavond werd een deel onzer stad
in opschudding- gebracht door het op hol gaan
van oen paard van den landbouwer A. C. aan
den Segeersweg. Als oorzaak wordt opgegeven
dat het dier schrikte van een wagen die nogal
geraas maakte. Komende van de Korte Delft,
wilde het de Segeerstraat in, terwjjl de voor
man, het gevaar ziende, van den wagen was
gespringen. In zjjn vaart stootte hot paard
echter tegen een steenen paal op deu hoek
van het winkelhuis van mej. A. M. E. A.
Hausuiann de paal brak en het dier schoot
door tot in hot raaui van dien winkel, waar
eenige schade aan de uitgestalde goederen
werd aangericht. Het paard liep daarhjj zoet
