MIDRELRURGSËHE COURANT.
li". 97.
ïso' junm.
1907.
Donderdag
26 April.
IJlt Stad en Provincie.
IS
Deze courant veraohijnt d a g e 1 ij k emet uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs por kwartaal, zoowol voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. ƒ,2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Tier m. alhier ei tol. weexberioht van het K. N. Met. lm tit. te De Bilt.
24 April 8 n. vm 53 gr., 12 u. 63 gr., av. 4 n. 65 gr. F.—H o o g 11 e barom-itand 774.2 te 8fc. Mathieu;
laagste 749.0 te Bodo. —Verwaoh timg tot de* avoad va*25 April matige W. wittd, zwaar
bewolkte laoht, mogelgk regenbaie* en dexeltde temperataar.
Advertentidat 20 oent per regeL Bg nbonnsment veel lager. Geboorte-, deed- ea
alle andere fomllioberiohton en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50elke regel moot
SO eont. Salomes 40 cent per regel. Groots letton naar de plast», die xg innemen.
Tot de plaatsing van advertentiSn en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betrofieade
Handel, Ngvexheid en Geldwezen, is gereohtigd bet Algomaaa AdtirltaUi-BDrsBi A, DB
LA MAR An., H.l< Vestbugnal 366, Amiterdan.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
Middelburg 24 April,
Ook gij, Brutus.
Den gang van zaken tijdens de crisis
kennen onze lezers.
Onze Overzicht-schrijver heeft hun die
duidelijk uiteengezet aan de hand der in
de Tweede Kamer gevoerde beraadslagingen
en uit de zaakrijke, heldere rede van prof.
Druoker hebben zij daaromtrent nogeenige
nadere bijzonderheden kunnen vernemer
Door ons is indertijd beweerd dat
Ministerie na al het gebeurde sterker staat
dan te voren.
Wij zjjn na het vierdaagsch debat in de
Tweede Kamer ook in die meening versterkt.
En dat hoeft het Kabinet, behalve aan
zijn eigen flinke, prinoipïoele, gedecideerde
houding, ook te danken aan de onhandig
heden van do zes leiders der reohterzijde
die wij, hot is hun eigen schuld, wel mogen
noemen ridders van de droevige figuur.
Het is juist daarop dat wij de aandacht
van onze lezers nog even willen vestigen,
niet het minst met het oog op de naaste
toekomst van onB politiek leven.
»Uit het nader verloop van het debat over
Crisis, voor zoover het ia de Handelingen voor
om ligt, bljjkt, dat Links meer reoht had, dan
wg veronderstelden, om van een opdraoht aan
de Rechterzijde te spreken.
Na eenmaal, milder dan ooit vroeger, mede-
deeling van retro acta heeit plaats gehad, ware
het o. i. verkieslijk geweest, dat de gewisselde
stokken zelve voluit en volledig gepubliceerd
waren. Thans reit om nieti anders, dan af te
gaan op hetgeen uit die stukken in de Kamer
ii medegedeeld.
Ea dan sohgnt het vaat te staan, dat de heeT
Sohimmelpenninok een opdraoht van de Ko
ningin ontvangen heett, om als hjj zulks wilde
self een Kabinet te formeeren of anders, na
raadpleging met de leiders der olubs >n de
Tweede Kamer, een persoon aan te wgzen, aai
wie* de opdraoht daartoe zou kuinen verleend
worden.
Tooh was zulks niet eei gewone opdraoht,
in optima forma."
Deze bekentenis legde de redactie van
De Standaard af in het Maandagnommer
van dit blad.
Wij zouden eigenlijk wel durven schrij
ven de bekende hoofdleider van dit orgaan.
En nu vermeldden wij met opzet ook de
beide laatste regels van die aanhaling, omdat
die reserve later nog wordt verduidelijkt in
deze zinsneden
»De heer Lohman omschreef tooh deze op
drao'nt aldu*: »»Bg aohrgven van 27 Feb. heef
Hare Majesteit, door tusschenkomet van den
heer Schimmelpenniaok, de vorming van eea
Kabinet a»n de Rechterzijde opgedragen, met
die opdraoht bedoelende, dat aan Hare Majesteit
vai die sgde een voorstel zou worden gedaan
betreffende den persoon, die dan als Kabinets
formateur zou behooren op te treden.""
»Dit nu ia, streng genomen, geen opdraoht
tot Kabinetsformatie, maar een aaazoek om
advies. Eerst na dit advies zou do opdraoht
tot Kabinetsformatie kunnen gevolgd zgn. Ze
was er nog niet.
Dat niettemin de heer Sohimmelpeminok in
engeren zin opdraoht kreeg, om, als hg wilde,
aelf een Kabinet te formeeren, leiden we ai
uit deno andere verklaring van den heer
Lohman, dat de heer Sohimmelpenninok >Hare
Majesteit veriooht hem van de opdracht te
willen ontslaan
Die reserve kunnen wij, dunkt ons, nu
wel verder laten voor hetgeen zij is. De
hoofdzaakdat De Standaarden zjjn
hoofdredacteur tevens, erkend eef t wat
hij vóór dien steeds ontkende, dat aan
Rechterzijde een opdracht is
gedaan, staat nu vast.
Zelfs al traoht De Standaard ook in zijn
nommer van heden zijn draai te nemen en,
in tegenstelling mot vorenstaande he
ringen, zijn lezers wijB te maken dat het
„steeds minder waarschijnlijk wordt dat
aan den heer Sohimmelpenninok opdracht
tot Kabinetsformatie werd verleend."
Dit doet aan de waarde van zijne be
kentenis niets af.
Do hoofdredacteur van dit blacfzit ook
nu nog in dezelfde moeilijke positie als
tijdens de crisis. En hij moot wol beproeven
met allerlei spitsvondigheden, zioh daaruit
te redden.
Het belang der partij, die door al het
gebeurde danig geschokt is, eischt dit.
Hot kraakt daar en nog meer doet dit
de coalitie.
Juist over dit cardinale punt omtrent die
opdracht is heel wat te doen geweest.
En thans is alzoo gebleken dat die Rech
terzijde de opdracht niet heeft willen aan
vaarden en dus, wat ook onzerzijds steed?
is beweerd, te kort is geschoten in haar
plicht.
Den redaoteur van De Standaard zullen
wij over zijne vroegere beweringen niet
moer hard vallen.
Hij wist toen niet beter.
Men had hem buiten alles gelaten.
En dat is het groote feit, waarop wij nog
wel in 't bijzonder het lioht mogen laten
vallen.
De heeren jhr mr A. F. de Savornin
Lohman, J. E. N. baron Schimmelpenninck
van der Oye van Hoevelako, mr Th. Heems
kerk, P. Kolkman, mr J. A. Loeff en A.
S. Talma hebben dr Kuyper als leider ver
loochend.
Eu de straf is niet uitgebleven.
Zij hebben het vormen van een kabinet
niet aangedurfdzij hebben op tal van
punten zioh blootgegeven en hunne zwakte
getoond.
Jhr mr A. F. de Savornin Lohman, hij die
een goeden naam heeft te verspelen, die
bekend is als een uitstekend staatsman,
bekwaam lid der Tweede kamer, loopt
er in en laat zich gebruiken om in die
Kamer iets mee te deelen over den beken
den brief van den heer Schimmelpenninck,
wat een onjuisten indruk moost geven. De
heer Sohimmelpenninok „herinnerde zich
niet meer" dat hij verlof tot publioatie
had gegeven maar deze was wol degelijk
toegestaan en die brief was namens de
Koningin ook aan Minister De Meester ter
hand gesteld.
Dr Kuyper zou zeker wel goed alles
hebben nagegaan vóór hij aldus zou hebben
gesproken.
De Z6B heeren poseerden op belachelijke
wijze als beschermers der Kroon, betrokken
dus de Koningin in den strijd, en uitten
tegelijkertijd een zeer ernstige beschuldiging
tegenover het demissionair kabinet.
De heer Troelstra diende hun daarvoor
volgende scherpe vermaning toe:
»De heers* moeten het mg niet kwalgk
nemen, maar ale ik de xeohterzgde zoo in het
vaor zie voor de belaigen van de Krooi, om
de Krooi en het vaderland te redden, dan kan
ik dat nooit bgzonder eraatig nemen. Wanneer
wg geen Miniaterie-Koypor hadden gehad, ton
ik mg miaaohien nog door de pompenae voor-
tolling aan die zgde eeiigazins kannen laten
irfluonaeoren.
Ja, pompeaa, Mgaheer Talma, gfi zgt altgd
pompeui. Maar Mgnheer de Voorzitter, ik heb
de naohtere werkelgkheid aanschouwd onder
het Ministerie Kayper. Ik heb er toe* ook een
paar woordjes over gezegd en na kan ik het
niet ernstig nemen. Gg de Koningin redden
Gg,die inderlgd, in de maand September, de
Koningin een papier ter teekening hebt voor-
gelegd, waarin eg moest weigeren het honden
van een vergadering van Provinoialo Staten
in Augustas, gg die zoo de Koningin als lede
pop hebt gebraikt, gg die daar tegen nooit
hebt geprotesteerd, die dat aan ons hebt over
gelaten, ja aan ons, niet om de Koniigin
tegenover u te redden, maaT om aan te toonen,
dat het a geen ernst ii mot die Koningin, aan
te toonen, dat het sleohta iB een politiek
ipel, dat gg met de Koningin drgft, om aan
te toonen, dat wanneer gg a warm maakt vcor
de Koningin, dat niet ia voor de Koningin,
maar voor u zelf.
E* wat hebben de heeren nu gedaai
Hebben zg nu miaaohien door do opblazing
van dat iioident, zooali het genoemd wordt,
prettige van de Kroon versterkt 'i Zooveel
herinner ik mg nog altgd wel va* hetgeen ik
iadertgd van het liberale Staatsrecht
heb geleerd, dat ik meen, dat hot beste
wat men voor de Kroon kan doen, is, er zco
weinig mogelgk over te spreken, en dat het
ook geheel ligt in den geest van onze eon-
«titutie om meeningen van de Kroon, aiwg-
keade van het verantwoordelgk Ministerie,
per se te houden buiten het debat. Hebt gg
dat gedaan, Mgn Heeren? Zoo, waueer gg
meent, dat gg dat gedaan hebt, dan hebt gg
de porté van uw eigen mededeelingen, althans
.de gevolgen daarvan niet begrepen en dat
kan van de knappe koppen aan uw zgde
moeilgk worden gedacht,
Wat hebben wg gehoord? Wg hebben ge
hoord, dat dozo Regeorieg bg gesohiifte aan
de Koningin heeft gezegd, dat zg, met uitzon
deriag van don hoer Staal, de porteieuillos
wilde behouden met behoud van het programma
in zake hot big vend gedeelte; dat men een
nieuwen titularis had, die zioh met dat pro-
gram vereenigde en dat sg het benoemen
van dien lienwen titularis het bewgs zou zien
dat door de Koningin een wetsont werp in dier
geest ten slotte zou worden goedgekeurd, in
gediend en bekrachtigd.
Nu wil ik beginnen met to zeggen, op gevaar
at van de heilige verontwaardiging van de
beeren bier gaande te mvkon, datikdatallee wat
de Regeering gesohreven heeft aai de Koningin,
volkomen oorreot aohtvan constitutioneel stand
punt, en dat het mg eigenlgk leed doet, dat
de Minister van FinanoiEa, in plaatB van hot
volkomen constitutioneels van die woorden
hier vol te houden, heeft gemeend voor de
heilige verontwaardiging van reohts te moeten
awiohten en bakzeil te halen."
Al is de laatste bewering niet geheel
juist, het voorafgaande was zeer ad rem
en een bittere pil voor de zes leiders.
En ten slotte hoersohte er onder die lei
ders eene groote verwarring ten opzichte
van een zeer belangrijk puntde Grond-
wet8-herziening. De heer Schimmelpenninck
had 17 Febr., zonder overleg met die leiders
der rechterzijde in de Tweede Kamer, aan
de Koningin als zijn meening te kennen
dat er geen reden was om do
reohterzijde aan 't bewind te roepen, o.a.
om deze reden, dat die reohterzijde tegen
Grondwetsherziening was, terwijl in '05 de
clericale meerderheid zich voor Grondwets
herziening had verklaard.
Deze bewering is van verschillende zijdon
al in het juiste lioht gesteld, en erop ge
wezen dat zij eigenlijk niet moer is dan,
om het eens gemeenzaam uit te drukken,
een „zoek-maartje".
Zij kwam ook in een eigenaardig licht
tegenover de uitlatingen van den hoor
Heemskerk, die o. a. deze opmerking
maakte
,Nu heeft de geachte afgevaardigde uit
Enkhuizen tot de Regeoring gezegdkom
spoedig met uw voorstel tot grondwets
herziening.
Ik zal dat advies niet overnemen, maar
begrijpen doe ik het wel."
En later zeide hij nog eens
„Ik kan mjj dat advies wel begrijpen,
maar ik waarschuw alleen het Kabinet,
dat als het met den nieuwen Minister van
Oorlog op militair gebied niet iets wezen
lijks, degelijks en goeds tot stand brengt,
het met zijn prestige nog veel bedenkelijker
zal gesteld zijn dan thans door deze crisis
het geval is."
Uit die verklaringen spreekt toch niet
zoo'n groote afkeer van grondwetsherziening
als nit hetgeen de heer Schimmelpenninok
der Koningin vertelde. Integendeel.
De heer Heemskerk schijnt in dezen tot,
toenadering naar de linkerzijde wel
gezind.
Dat komt ervan als men buiten zijne
medeleiders om adviezen geeft.
Het gevolg van hot onhandig optreden
der zes heeren is dan ook ten slotte
weest dat het Ministerie de kroon op het
hoofd kreeg, zij zelvou de neerlaag leden,
en menig partijgenoot hun alles behalve
dankbaar zijn zal voor hun doen on laten.
Die leiders hadden zeiven behoefte aan
•ede, flinke leiding.
Zou dr Kuyper hot niet gansoh anders
aangelegd
man alles heeft gedaan om het christelijk
kabinet, met dr Kuyper aan het hoofd,
behoudende man die in de Tweede
Kamer altijd gereed stond om dr Kuyper
te verdedigen, diens lof te bezingende
man die als 't ware óón was met den
grooten leider, ook in hot overboord werpen
van vroegere democratische „oude plunje,"
welke hem in den weg zat bij het opmar-
cheeren met conservatieven van allerlei
slagook die man rioht zich tegen dr
Kuyper en helpt mee dezen van zijn voet
stuk te rakken.
Voor Talma, en ook voor mr. Heems
kerk, was dr. Kuyper toch zeker wel de
loidor, wat niet gezegd kan worden van de
overige vier heeren met hunne verschillende,
aristocratische, «onservatiovo en katholieke,
beginselen.
Zij toch gebruikten dr. Kuyper zoolang
zij hem in het belang van hnnne partij
noodig hadden.
Talma daarentegen hiiig hem aan als een
trouw discipel.
Heeft de groote leider nu ook voor den
afgevaardigde van Tietjerketeradeel zoo goed
als afgedaan?
Men moet wel tot die conclusie komen.
Zij, die hem nog vereeron zullen diep
gegriefd zich gevoelen om wat hun voor
man moest ervaren maar het meest door de
houding in dezen van don heer Talma.
Tooh zijn er ook onder hen die dr Kuyper
zelfs bij deze droeve gelegenheid allerlei
verwijten doen, zoo o.a. dat bij met zijn
weinige speciale menschenkonnis" aan velen
in de christelijke gelederen oen positie heeft
bezorgd die hun niet toe kwam.*)
Die waarheid hadden wij eens moeten
1
Het wisselvallige lot des politieken levens
ipaart ook dr Kuyper niet.
Zoo spoedig hadden wij dit echter niet
verwacht.
Men heeft dikwijls aan de vrijzinnigen
verweten dat zij dr Kuyper te hard vielen
en te onaangenaam bejegenden. Wij zullen
dit niet ontkennen, maar wij voegen er hij
dat dr Kuyper hot er, o.a. door het misbruik
van do antithese, ook naar gemaakt heeft.
Maar harder, grievender dan alles wat
>m van links is aangedaan, zal hem nu
toch wol treffen dat zijne tot dusver trouw-
ate volgelingen hem hebben verloochend.
Jammer voor den grooten man, maar
voor het welzijn van ons land vinden wij
het een gelukkig teeken dat zulke ver-
ichijnselen zioh voordoen.
Het blijkt nu tooh duidelijker dan ooit
dat niet alleen door de Vrijzinnigen eene
herhaling van het Kuyper-regime niet wordt
gowenscht.
Dat stemt ons tot vreugde, en zeker
ook zeer velen in den lande.
Wat dezen, laten wij het gerust
in menig opzicht eminenten man wel het
meest moet grieven, is niet alleen die ach
teruitzetting, dat geheel passé oren, maar hot
feit dat daaraan heeft meegewerkt do heer
Talma, zijn rechter hand, de man die hom
zoo na staat.
Ook gij, Brutus I kan hij hem met het
volate reoht toevoegen.
De man, die in 1905, met den heer Kolk
De Rotterdammereen antirevolutionair blad
dat ook afkeurt het links laten liggen van dr
Kayper door de heeren Sohimmelpenninok c b.
Naar aanleiding van de jongste, dooronB
uit de G. Crt. overgenomen modedeoling omtrent
de candidatuur-Wondergem, sohrgtt men ons
uit G o e s
Hoewel de kiesvereeniging Nederland en
Oranje geen buitengewone vergadering meer
bgeen riep tot het stellen van den vierden
oandidaat, ia de heer Wondergom te Kruininget
tooh wel haar gewilde oandidaat, wat reeds op
de eerste vergadering bleek, daar hjj toen veel
stemmen bekwam.
Maar op een latere vergadering kreeg weer
een ander persoon van de groilgst de
meoBte stemme*. Daar dexe zich terugtrok,
kwam de heer Wondergem weor in aanmerking,
die toen, per slot, van al de 15 kiesverenigin
gen de meerderheid had en alzoo gekozen werd.
De heer Wondergem is niet gereformeerd
maar hervormd en in zgne woonplaats kerk
voogd bg die gemeente.
De bewering omtrent dat gewild-»g* van
den heer WondeTgem is, meenen wg, tooh niet
zonder bedenking.
Zelfs op de »lalere vergadering" kreeg ook
een ander meer stemmen dan hg eneerittoen
de gekozene zioh terug trok, kwam bg in aan
merking.
Bovendienmen had in elk geval Nederland
en Oranje nog knmen laten bealinen.
Die medodeeling zegt dus eigealgk niet».
Men zou alleen daaruit de gevolgtrekking
kunnen maken dat de leiders in Goes of do
heeren van het Oontraal bestuur aleohts han
delden naar believen en er dus wel degelgk
grond zou zgn voor de bewering dor G. Crt.
Wg vestigen de aandacht van ingeaohre-
venen voor leeszaal, lossen en olubs van Ons
Huisinde Molstraatalhier voor wat aan
gaat do morgon, Donderdag, avond in het
Schuttershof alhier le houden bgeenkomat op
de desbetreffende mededeeling, voorkomende
in dit blad boven de advertentiSn.
Hot tegen V rgdsg a. voor Middelburg
aangekondigde Bolisten-concert gaat niet door.
Da nieuwbenoemde luit.- kolonel der
infanterie M. J. van Hille blgft in garnizoen
te Middelburg.
Ook do nieuwbenoemde luit.-kolonel van den
proviioialo* staf A. C H. Alma blgft in zgn
tegenwoordige* werkkring gehandhaafd.
Uit v liosingen.
De torpedoboot Zeeslang, in aanbouw bg de
Kon. Mg. De Schelde voor rekening van het
Departement van Koloniën en die Zaterdag a.
te water wordt gelaten, ie, wat afmetingen va*
schip en stoomwerktuigen betreft, volkomen
gelgk aan de torpedobooten Draal: on Krokodil,
die verleden jaar op dezelfde werf gebouwd
worden ea die dezon zomer de reis naar Oost.
Indië onder eigen stoom zullen aanvaarden.
Het stoomaohip Kaïoi, ook daar in aanbouw
voor rekening van de Rotlerdamsche Lloyd, zal
den olfden Mei van stapel loopen.
Door het rchrikke* van zgn paard ge
raakte eon huurkoetsier teHeinkenszand,
die van den marktdag van Goes kwam, met
zgn rgtuig vol passagiers in een watergang,
passagiers en de koetsier kwamen mot een
nat pak on eeaige schrammen op het droge
Meer moeite had men met paard en rg'uig.
Vooral dit laatste was erg beschadigd, even-
>0 het tuig.
Tot directeur va* het muziekgezelschap
Horanna te G o e e ia benoemd de heer J. O.
Anderson, in plaat» van den heer L. de Beate,
die bedankt heett tegen 1 Mei.
Dit is reed» gemeld in de tweede editie van
ons vorig nommer.
Dinsdagavond hield te Z i e r i k z e o, van
wege het Nederlandsoh centraal comité ter be-
itrfiding der tuberoulose, de heer dr Regenaburg
voor oen groot aantal belangstellenden eene
voordracht.
Spreker sohetste, tot goed begrip van het
eigenlgke doel zgner rede »de bestrijding der
tuberoulose", eerst de ligging en de funotiën
der longen, om daarna, met eene uitweiding
over de geleerden, die zioh wfidden aan de
onderzoekingen onzer kleine vganden, over te
gaan tot een besohrg ving van die kleine wezens,
hun voeding en vermeerdering en hun ver
mogen tot vernietiging der organen en weef
sels. Hg gaf een aantal goede wenken voor
kleinen en grooten, bestreed het vooroordeel
van velen om lioht en lucht de grootste
vjjanden der baoillen buiten te honden en
eindigde zgn leerzame voordracht mot eea
serie lichtbeelden nit 't binnen- en bnitenland,
op zgn onderwerp betrekking hebbende.
Te St. Maartensdijk zgn Donderdag
de verkiezing voor een lid van den raad,
vaoature Hage, als candidaten opgegevon de
heeren J. Bastiaanse, F. Gelok on W. M
Rjjaberg.
De ballon, waarsan we in ons nummer
van 23 April melding maakten, ia Zondag na
middag in den tfcfterpenisrspolder neer gekomoa.
Ig was 's morgens ongeveer te 12 nar te Pn.
gs opgestegen met één dame en vier heeren
in de mand. Toen ig landden, waren ag alle
ballast kwgt en was de ballon geBohenrd. De
reizigers worden per rgtuig naar Tholen ge-
braoht, van waar ze hun reis naar Parga
vooitsetten.
Bg kon. boBluitiB benoemd tot lid VBn
het bestuur der vissohergen op de Sohelde en
Zeeuwaohe stToomen voor hot distriot
on Overflakkee, de heer A.J. deGratff,
burgemeester van Sommeledgk en Nieuwe
Tonge. l o
Oorspronkelgk was zoo sohrgft men
as de nieuwe brug over het kanaal te
1 u i b k i 1 niet in de kom dier buurt, zooala
de oude, geprojeoteerd, maar een flinken
afstand daar bniten. Aan eene commissie nit
bewoners, gesteund door verschillende
autoriteiten is het toen gelukt wgziging in
het plan te bewerken, soodat de brng binnen
de kom der bnnrt gemaakt ia. Binnenkort aal
deze in gebruik kannen worden genomen. Men
wenBohte dat feeatelgk te doen. Nadat eene
vergadering tot dat doel geen resultaat heeft
opgeleverd, is er later meer liefhebberg voor
gekomen, en zal thans de opening op 4 Mei
