MIDDËLBURGSCHG COURANT.
•g
ISO- Juqui.
Zaterdag
23 Maart.
Michiel Adriaansz. De
Ruijter.
Uit Stad an Provincie.
rd,
wd
rfl,
4
i«t
a.
d«
er-
ol-
4
in.
nd.
er»
aw
its.
Ice
ke
o.
•k
iet
•k
it-
re,
in"
re,
i.,
it
or
et
N\ 7o.
1907.
Deze courant voraohijnt d a g e 1 ij k smet nitxondoring van Zon» en Feestdagen,
Prjja per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen In Noderland franc# pp. 3.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier ea tel. weerberioht van het JE. N. Mot. Jmatit. te De Bilt.
22 Maart 8 n. vm 46 gr., 12 u. 56 gr., av. 4 n. 47 gr. F. Hoogste Darom-stand 776 1 te Olermont;
laagste 745.2 te Bodo. Verwaohting tot den avond van 23 Maart meest matige W. tot
ZW. wind, veranderlijke bewolking, mogelgk rogen ea detelfde temperataur.
Advertenti8nl 10 cent per regeL Bg abonnement veel lager, Behoort®-, daad- aa
alle andera famllleberiohten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel me
10 oent. Reclames 40 cent per regel. Groote letter# naar de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiGn en reolames, niet aikomstig nit Z e e 1A n d, betreffende
Handel, Ngverhoid en Geldwesen, is gereohtigd het Algomtoa AdvertMile-Bwraaa a. Da
LA MAK Al., MJ5. Voorburgwal 3G6, Amntordai*.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
was in handen der Hollandersze hadden niet hebben kunnen houden, zonder het volgende, een enkele maal den moed zijner
het monopolio van den graan- on hout- werk door Do Ruijter ter zee verricht. matrozen verlevendigde door vrije plande-
Middelburg 22 Maart,
34 MAAKT 1607 - 34 MAAKT 1007.
O een Nederlandsch Admiraal en
burger bewees ooit aan zijn geboor
tegrond gewichtiger diensten.
Busben Hnet, Land van Rem
brandt.
Het groote belang, dat het levende ge
slacht heeft in de herdenking van de groot-
sche figuren uit onze geschiedenis, wordt
niet altijd, wordt niet algemeen ingezien.
Bij de vele herinneringsfeesten, in de laat
ste maanden aan beroemde mannen uit
vroeger eeuw gewijd, 1) ontbrak het niet
aan dissonnanten in de blijde en plechtige
tonen, aan klachten, nu over de keuze van
dsn held, dan over de wijze van vieriDg
„waarvan de innerlijke waarde niet in
overeenstemming was met de uiterlijke
luidruchtigheid". Eigenaardig echter, neen
treffend bewijs voor de onvergelijkelijkhooge
verdiensten van De Rujjter: zelfs zjj die
sen loopje nemen met onze jubelzuoht, 2)
brengen tegelykertjjd met woord en daad
hulde aan den man, dien een Engelsoh
levensbeschrijver het sieraad zijner eeuw
heette, den man die het toonbeeld was van
een krijgsman, burger, mensoh en christen,
dien zijn matrozen, trots den harden arbeid
welken hij van hen vorderde, trots de strenge
tuoht waarmee hij hen leidde, om de goed
heid van zijn karaktor, om zijn zorg en
liefde ook voor hen, eerden met den ver-
trouwelijken naam van Bestevaer.
Zoo ooit, is thans het herdenken gepast.
Het keizerlijke woord „Geen volk is klein,
dat zjjn groote mannen eert," is een waar
woord, mits men den klemtoon legt op
e r t. En dit is begrepen en toegepast'
In de Nederlandsche scholen, in de
pleohtige samenkomsten waar morgen De
Ruijter wordt gehuldigd, in de Nieuwe
Kerk te Amsterdam, waar Spanjaarden en
Denen, Portugeezen en Hongaren mede een
lauwer op het graf van den roemrijken
Nederlander komen nederleggen, in de in-
en uitheemsche bladen, overal klinkt de
uitdrukking van oprecht, waar gevoel van
bewondering, van innige bewustheid van
den plicht der dankbaarheid, van diep besef
van het nut dezen mensoh te herdenken,
dezen mensch te herdenken in onzen tijd.
Maar doelloos zouden al die feesten zijn en
bljjven, zoo er niet wat rest.
Daarom begroeten wjj met ingenomenheid
de Btiohtiög van een De Ru ij terfond s,
daarom is het te hopen dat het Zeevaart
kundig Museum tot stand kome.
Maar bovenal uiten wij den wensoh, dat
bloeie ea groeie ia hot heerlijk gelegen
Ylissingen de De Ruijterschool,
waarvan morgen Prins Hendrik d
steen zal leggen.
Voor de zeevaartschool, die nu reeds een
goeden naam heeft, breke daarmee een dag
aan van nieuw leven, van loenemenden
voorspoed tot zegen van de Nederlandsche
soheapvaart.
Dat alles kome en blrjvo I
Mot nog iets
Wat
Omstreeks 250 jaar geleden was het
kleine Nederland de eerste staat van
beschaafde wereld. Door zijn legermaoht
door zjjn vlootdoor zijn reusachtige kolo
niën, iu N.-Amerika, W.-lndië, Brazilië, in
Afrika, in Yoor-Indië, in den Indischen
Archipel; door zijn grooten rijkdom, trots
□een door den oorlog met Spanje aange
groeid door zijn zeevaart, handol en niji er-
heid. „Vier vijfde van den wereldhandel
In nog geea jaar tgd herdachten we
runner ol enger kring Rembrandt, Thomas
Kempir, Willem Lodewijk, Bilderdijkj
De Rugter.
Zie o. a. prof. dr Kalfl Uil htt leveti
van Miahiel de Ru\jter, Inleiding bl. X
Af
handel op de Oostzee, van de visschërij, ook
op de Engelsohe kusten. Amsterdam was
gebouwd op de graten van de Britscho
haringen, zuohtten de Engelschen grimmig.
Holland was de geldschieter, de magazijn-
houder, de fabrikant, de vrachtvaarder van
Europa, zoo niet van de wereld.
Holland was do leermeester van Europa:
het leverde zeelieden, landbouwers, inge
nieurs, staatslieden, geloerden, die in Bran
denburg, Denemarken, Zweden, Rusland,
Frankrijk zelfs, betere toestandon Bchiepon
en beschaving en welvaart brachten. Maar
nommer een te worden is gemakkelijker
dan het te blijven. Wel waren de meeste
Europeesehe Staten als concurrenten onge
vaarlijk. Het barbaarsche Rusland speelde
nog geen rol in EuropaZweden, met
Denemarken en Polen twistend om de heer
schappij in de Oostzee, ondervond dat do
sleutels van de Sont in het IJ lagen. Het
Duitsche Rijk was verbrokkeld, Spanje in
schijn nog een wereldrijk, maar beide uit
geput en machteloos door langdurige oorlo
gen. Portugal, pas in 1640 ontworsteld aan
de Spaansche heersohappij, had evenmin als
Spanje de noodige energie om den vroegeren
bloei te herwinnen het waren zeven, waar
door de schatten, die uit hun koloniën aan
gevoerd werden, in de Hollandsohe zakken
vloeiden, daar ze alles, graan, viaoh, hout,
manufacturen, bij de Hollanders moesten
koopen.
Er kwam echter verandering.
Met het optreden van Lodewjjk XIY
gaat Frankrijk zich ontwikkelen het sohept
snel een geduchte zeemacht, wint koloniën,
ondermijnt door de Colbertsehe handels
politiek onze zeevaart en onze neringen en
bedreigt, door de pogingen om met zijn
uitmuntend aangevoerde krijgsmacht aan
Spanje de Zuid-Nederlanden te ontrukken,
juist als ons leger door de bliude bezuini-
gingszucht der regenten tot een Bohaduw
is geworden, onze grenzen en onze onaf
hankelijkheid.
Terzelfder tijd treedt Engeland op, hor-
ademend van den omwentelingastrijd Crom
well slaat op grond van gemeenschappelijke
godsdienstige, koloniale en handelspolitieke
belangen, een nauwe vereeniging voor.
Samengaan met Eageland was voor ons
land op den duur opgaan in Engeland
dus van 't oogenblik dat de verbintenis
werd afgeslagen, was concurrentie tot het
uiterste, was strijd op leven en dood on
vermijdelijk, eonsfcrijd dan ook na Cromwell,
onder de herstelde Stuarts voortgezet, met
het kanon zoowel als met de gevaarlijker
wapenen van de navigatie-akte. De Witt
probeerde Frankrijk en Engeland tegen
elkaar uit te spelen. Toen zijn balanceer-
politiek in duigen viel, toen onder Karei II
Engeland zioh mot Frankrijk verbond,
Britscho minister Arlington in
1672 te kunnen voorspellen „Het Hol-
landsoh Karthago zal vallen." Tweemaal
had Engeland al gepoogd ons te vernietigen,
in de oorlogen van 1652/54 en van 1665/67
nu, in 1672, moest het gelukken 1
Welnu: De Rugter is de man geweest,
die in dien herhaalden kamp onB volks
bestaan gehandhaafd heeft. In den eersten
oorlog, waarin de minderwaardigheid bleek
van onze zeemacht tegenover deEDgelBohe,
heeft bij tooh onze eer hoog gehouden 5
.gered wat er te redden viel. Met hem heeft
Do Witt daarna gearbeid en onze vloot tot
de eerste der wereld gemaakt.
In den tweeden Engelsohen oorlog her
stelde De Ruijter door de schitterende
in den vierdaagschen zeeslag het zolfver-
trduwen, dat door een nederlaag,
zijn afwezigheid in West-Indië, was ver
nietigd, en dwong in 1667 door zjjn tooht
naar Chattam voor de Engelsohen onver
getelijk als do eenige keer dat zo het w
donder van vreemde (Hollandsohe !)kanonnen
in Londen hebben gehoord Albion tot
den vrede. In den oorlog van 1672, toen
drie kwart van ons land in de macht van den
viervondigen vijand was, zou de opvolger van
Jan de Witt aan het hoofd van den Staat,
zou do stadhouder Willem III hot te land
Ellis Barker: 7he riie and decline of the
Netherlands, 1906.
Aaaschouw den held der Staten reohtorhand,
Don redder van 't vervallen Vaderland,
Die in één jaar twee groote Koninkrijken,
Tot drie-maal toe de trotHohe vlag dee
strijken
Het roer der vloot, den arm daar God door
stree:
Door hem herleeft de vrijheid ea de vree.
Groot is do beteekenis van De Ruijter
in dit opziohtdaarom alleen reeds is hij
waard ten eeuwigen dage in eere to worden
gehouden, naast Willem den Zwijger, Olden-
barneveldt, Manrits, Willem Lodewijk, Fre-
derik Hendrik, Willem III.
Door hem ook zijn we nog die we zijn.
Ook het buitonland eert De Ruijter. Ge-
ljjk Maurits en Willem Lodewijk, daarna
Frederik Hendrik, oas leger tot do leer
school maakten van heel Europa, zoo bracht
De Ruijter hior de taktiek van don zee
oorlog tot de hoogste ontwikkeling. Doch
het is niet alleen do Immensi Tremor Oceani
wien het buitenland buide brengt. Zeker,
dankbaar herdenkt Portugal Do Ruijter's
hulp in den bovrijdingskamp togen Spanje
in 1640); herdenkt Spanje dat Nederland,
door De Ruijters arm, het handhaafde in
zijn bezittingen in Italië, in de Zuid-Ne
derlanden herdenkt Denemarken dat De
Ruijter het gered heeft, toen het op het
puut was onder den aanval van Zweden
to bezwijken. Ook Frankrijk en Engeland
erkennen, dat de man, dien zij als vloot
voogd huldigen, het politiek evenwicht in
Europa handhaafde, gelijk Willem III het
na hem deed.
Miar hoogor hulde bewijzen hem de
Hongaren, bewijzen allen hem, die hem
earen als burger, als mensch en Christen.
We hebben nu allen het portret van De
Ruijter, in allerlei reproducties, herhaalde
lijk aanschouwd. De trekken van den man
uit het volk, die, hoe hoog hij klom
Luitenant Admiraal der Geünieerde Provin-
oiëu, geadeld door drie vorsten evenmin
duizelig werd als de kwajongen op den Vlis-
singsohen toren, maar die de eenvoud zelve
bleef, zioh nimmer schamende over zijn af
komst de trekken van dien aristocraat
hart en geest, zijn onuitwisohbaar in
jheugen geprent: „een hoofd vol kreu
ken, een geweten zonder rimpel 1"
Tot zijn 45ste levensjaar had De Ruijter)
behoudens een heel korte tussohenpoos,
voor do koopvaardij gevaren. Maar zooals
dat toen gingeen vaart vol gevaren en
strijd, nu hier dan daar, tegen allerlei
vijanden, kapers en zeeroovers.
In 1652 trouwt hij voor de derde maal
i wil rustig aan wal blijven. Daar begint
de worsteling om het bestaan met Enge
land. De zeemacht moet uitgebreid wor-
De Ruijter wordt benoemd tot Com
mandeur. Hjj bedankt, maar zwicht na
lang aanhouden. In November 1653 wordt
hij bevorderd totVice-Admiraal van Holland;
vraagt versohoond te bljjvener zijn
jongere krachten. Maar Jan de Witt
overreedt hem en De Ruijter dient door,
geeft zich aan zijn vaderland, trots de
oritiek en den smaad, die ook hem niet
gespaard bleef, geeft zioh, schoon de kwalen
des ouderdoms hem kwellen, tot zijn dood.
De Rugter was een mensch, maar men
moet zoeken in zijn levensgeschiedenis om
iets te vinden, dat op een vlekje lijkt. Dat
ook hij, anders altijd in evenwicht, vol van
het zelfvertrouwen dat steunde op zjjn vast
geloof in Gods bestuur, een enkele maal
wanhopig werd 't was op zijn roeny-
rljken terngtooht van 4 Aug. 1666, toen
hjj er tooh in slaagde, hoezeer bedreigd
door een overmaohthon vijand, onze vloot
veilig binnen te brengen bewijst BleohtB
zijn menschelijkheidevenalB de uitbar
sting van toorn tegenover Cornelis Tromp,
wien hij het ongeluk weet.
Het ergste is, niet dat hij, zaohtmoedige
ohristen, die zijn vrjjen tijd thuiB liefst
psalmzingend en bijbellezend doorbracht,
vijftig zestig duizend vijanden heeft doen
sneuvelen, noch dat hij als het tot een slag
kwam, van strijdlust blaakte; dat was
nu eenmaal zijn vak. Het ergste is dat
hij, de zede der eeuw als kind van zijn tijd
ring te bo^oven. Doch overigens: de lijst
van zijn hoedanigheden is oen lange lijst
van deugden.
Ik wil die hier niet opsommen. Ik wil
slechts wijzen op zijn trouw, die, toen De
Witten „or onder" waren, de oude vriend
schap niet verloochendeop zijn vader
landsliefde en zelfverloochening, die niet
vroeg, welke partij aan 't roer was en onder
Willem III diende als vroeger onder de
De Witten, die hem Tromp de hand deed
toestekenop zijn plichtsbetrachting en
waardigheid, uitblinkende in zijn fier ant
woord aan het lid der Staten, dat hem op
zijn klacht over de onvoldoende uitrusting
der vloot Bpottend toevoegde, of hij op zijn
ouden dag bang begon te worden „Waagt
gij uw vlag, ik waag mijn levengij hebt
te bevelen, ik te gehoorzamen, al zondtgij
me met één sohip in zee"op zijn vroom
heid, afkeerig van geloofsverdeeldheid, de
predikanten hoogelgk vereerende, maar het
wrakende zoo zij zich bemoeiden met wat
niet hunB ambts was. Dooh waar zou ik
eindigen
Blijvo De Ruijter leven in onzen geest,
zoo lang wij leven.
Prenten we zijn beeld in do ziel van
onze kinderen.
Prikkele zijn voorbeeld ons en hen tot
navolging, ieder in zijn kring
Hij leere onsdat vrijheid geen tuchte
loosheid isdat sleohts diogeen gehoor-
g eisohen en tucht kan hand
haven, die zolt gehoorzaamheid betracht
tucht erkent; dat een klein volk niet on
dergaat, mits het niet onverschillig is voor
zijn volksbestaan, niet partij- of persoon-
belang laat heersohen, niet voortdommelt in
weerloosheid.
Dan wordt de volkskraoht verlevendigd.
Het Nederlandsche volk is geen doode
natieenergie en intellect leven, getuigen
namen van zijn nijveren, geleerden, kun
stenaars, ook in 't buitenland geëerd.
Maar eerst dan hebben we het reobt De
Ruijter één van ons geslaohte te noemen,
Dan is zjjn roem, niet onze sohande.
Dan mogen we met zelfgevoel opgaan
naar zjjn standbeeld te Vlissingen of naar
zijn grafstee in de Nieuwe Kerk te Am
sterdam en zonder blozen, met heilige ont
roering zeggen
Intaminatis fulget honoribus
Hij blinktin onbezoedelde eerel
W. H. H.
8ohrik vaa dei onmetslgken Ooeaai.
»De groote en welverdiende bgval, dien
De Leeuw en de Muis in de vertooniig hebben
gehad, viadt zgn geheim liet alleen in de
kant van den sohrgver om sterke spanning
op te wekken en treffende tooieele* te sohrg-
ven. Het stuk heeft ook ii een sooiaal ver-
schijnsel een deugdeJgken ondergrond. Dat
verBohfinael is het misbruik ran de macht, die
Amerikaaniohe millionaire maken of kunnen
makenhun als van aelf ontstaan geloof, dat
alles vermogen, omdat, van vorsten af, allen
hen buigen, juister beschouwd niet hèn aan
bidden, maar het gouden kalf, dat zg op stal
h°bben. Geld kan volgens de bedoeling vsn
De Leeuw en de Muis een zegen zjjn, doch
wordt velen ten vloek; het kan het mensohe-
lgk gevoel dooden en van geldkoningen geen
Ceeiars, maar Nero's maken.'
Aldus de aanvang van het tooneelverelag
van den heer Rëising, in het N. v. d.D., over
de opvoering van bovenbedoeld stuk in het
Grand-théi'.re Van Lier,
Het is aangenaam dit oordeel te kunnen
onderschreven, zegt de bokende, bekwame
redaoteur van Het looneel, in hetnomme7van
2 Februari.
De Leeuw en de Muxs is van Amerikaaasch
maaksel en moet in Amerika en in Engelaad
sensationeel snooes hebben gehad. Dit
>zaken-
kensohetst het genre, als bestemd om
meneohen" een avon^ te diverteeren.
»Het gegeven bg Charles Klein ooneentreeit
zioh in den tweekamp tussohen den leeuw, den
arohi-millionair Ryder, en de muis, een josg
meisje, Sherley Reemore, die den eersten in het
door haar gesponnen net vangt en op vernuf
t-ge wgte, met eoht vrouwelijke geslepenheid,
tot terugkeer noopt op den weg der mensohe-
\{jkheid, dien hg in zgn rfikaards-verwatenheid
had verlaten.
De hoofdpartgen zgn bg mevrouw Van Lier-
Cayperi en de heeren Louis de Vries, Erfmann,
en Sohwab in goede handen. Een leerling van
Tooneelsohool, de heer W. v. d. Veer,
maakte in een niet onbelangrgke rol een
gunstigen indruk."
Voeg daarbg de gunstige beoordeeling in
de groote bladen, o.a, in het Handehb'.ad, die
zeldzaam eenstemmig zgn, dan meenen wg dat
dit voldoende pleit voor het nieuwe stuk, dat
'olgende week Donderdag te Middelburg
wordt opgevoerd, en geheel wettigt dat wQ
hierop de bgcondere aandaoht van onze lezers
vestigen.
Men herinnare zioh tevens de uitmuntende
vertolking van Nareist, de vorige maand te
Middelburg.
Aanstaanden Maandagavond zal zoo meldt
men ons de heer Herm. Sngders zoo vriend-
delgk zgn, op verlangen van de hoofden van
eoholen a 1 h i e r,zgn voordracht over De Rugter,
opgeluisterd met liohtbeelden, welke hg Dins
dag te Vlissingen heeft gebonden, in het
Schuttershof te herhalen voor de oudste leer
lingen van alle lagere soholon te Middelburg
In hot voorportaal der Rgksleeriohool
alhier ia te midden van deooratief groen
en vlaggendoek een fraai gesohilderd portret
van M. A de Rugter, in kunstig gebeeldhouwde
igat, opgehangen, welk portret voor dat dotl
welwillend is afgestaan door don heer G. J. dei
Hollander alhier. De leerlingen der hoogste
klassen van de sohool hebben samen een
«choonen lauwerkrans gekooht en bg 't portret
gehangen om de nagedaohtenis van De Rugtor
eeren.
Donderdag 11 April a., dei middags te
een uur, wordt in het Qrand Hotel alhier
de voorjaarsvergadering gehouden door de leden
van het hoofdbestuur der Zeenweche land-
bouwmaatsohnppg.
Bg kon. besluit is, met ingang van 25
Maart 1907, tot wedoropzeggens, met het ge
zondheidsonderzoek van nit zee te Vlissin
gen aankomende sohepen belast A. de Ko
ning, arts aldaar, en zgn benoemd tot burge
meester ven Nieuwerkerk J. Bonman
en van St. Jansteen C. Ysebaert.
Deze beriohten zgn reeds gemeld in de
tweede editie van ona vorig nommer.
Uit Vlissingen.
De Prins der Nederlanden komt Zaterdag
middag te 12 20 stadetfid te Vlissingen aan en
vertrekt van daar te 8.25 evoneens stadetgd.
Namens het feeatoommité is aan den Prins
een prachtexemplaar van het feestprogramma,
in satgnen band aangeboden.
De Commissaris der Koningin braoht Don
derdagmiddag een tegen bezoek aan den sohout
bg naoht W. Römer, aan boord van het vlagge-
aohip de Friesland.
Hg was daarbg vergezeld van den heer H.
J. G. Hartman, hoofdcommies, ohef der eerste
afdoeliig van de provinoiale griffie.
Het Duitiohe jslagsohip Lothringen is Don
derdag middag te Vlissingen aangekomen en
op de reede geankerd.
Bg aankomst werden de g°wone saluutscho
ten gelost die door de Friesland werden be
antwoord.
Ook twee van onze torpedobooten kwamen
aan.
Door den Walcherschen Turnbond is be
sloten Woensdag 19 Juni te Vlissingen,
ter gelegenheid van het daar te houden festi
val, een tuindag te houden.
Van de Keersluis zal gemaroheerd worden
naar de Groote Markt, waar een openbar#
uitvoering zal gegeven worden.
De vaitgeatelde kiezerslgst voor Goes
voor 1907/1908 sluit met 1154 kiezers voor d#
Tweede Kamer, 1105 voor de iProvinoiale
Staten en 1067 voor den Gemeenteraad.
Het vorig jaar waren die ogfers reipeotie-
velgk 1141, 1107 en 1076.
In het geheel zgn er 91 kiezers afgegaan en
104 bggokomen. Deze laatsten bestaan uit72
belastingfciezers, 4 woningkiezers, 18 loonkiezers
1 pensioeakiezer, 1 spaarbankkiezer en 8 exa-
menkiezers.
Door ingelanden van het waterschap
Heerarendikerke is met 48 stemmen tot ge-
sworen gekozen de heer W. van den Dries t#
Heinkenszand, in plaats van don heer Job van
den Dries, overleden. Hg werd tevens met 89
stemmen benoemd tot afgevaardigde naar dn
vergaderingen von do Piet.
In de toestand van het jongetje, dat te
Rilland op zulk eene nootlottige wgzo lm
aanraking kwam met de roimolen, is een min
der gunstige wending gekomen. Het gekwetste
beentje iB heden naoht geamputeerd. Het ver-
blgft nog oteeds ten huize van don landbouwer
Onze oorrespondent te Oud-Voss#-
meer aohtgit
Hoe in den loop dor jaron de gang van het
vloedwater zioh wgzigt, blgkt wel het best ait
dsn toestand in de Eendxaoht. Waar in vroege?
