MIDDELRIJRGSCHE COURANT
Maandag
11 Maart.
69
150'jJsif|U|.
1907
Dexe courant reraohijnt d a g o 1 y k smet uitxondering yan Zon- en Feestdagen.
Pry's per kwartaal, aoowel yoor Middelburg als yoor alle plaatsen in Nederland franca pp. 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tol. weerberioht van het JLN. Met. fastit. te De Bilt.
9 Maart 8 n. ym 38 gr,, 12 n, 45 gr., av. 4 u. 42 gr. F. Hoogste üarom.stnnd 779.2 te Horta
laagste 741 6 te Bjdo.—Verwaoh tiag tot den avond van 10 Maart, meest matige tot krachtige
N.W. tot W. wind, veranderlgke bewolking, buiïg weer en dezelfde temperatuur.
AdyertentiSnS 20 oent per regeL Bij abonnement veel lager. Geboorte-, deed- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.60; elke regel meet
20 oent. Reclames 40 oent per regeL Gxoote letters naar de plaats, die xjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreBends
Handel, Nijverheid en Geldwesen, is goreohtigd het Algemeen Advertentle-BnroaB A. Dm
LA 5SAB An., H.B. Voorburgwal 306, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
Do opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
Middelburg 9 Maart
Zeeuwsche Omtrekken.
Er zijn in den laataten tijd weer dagen
van mist en ongemak geweest, zeer ton
ongerieve vooral van de bewoners der
beide Zeeuwsoh Vlaanderens.
Do Provinoiale booten konden niet varen
en door den nevel raakte een er yan vast,
zoodat de opvarenden een nacht aanboord
moesten doorbrengen.
Men leerde weer al de ongemakkon ken
nen, verbonden aan het reizen in dat deel
van onze provincie, in verbinding met do
spoorlijn VlisaingenRoosendaal.
Do reis is al omslachtig, maar op zulke
sombere dagen ondervindt men dobbel on
gerief.
Hieraan zou tegemoet gekomen kunnen
wordenmaar daarover straks.
Nu eerst een enkele opmerking in ver
band met eene te wachten regeling, die ook
weer don bewoners van het vierde en het
vijfde district allesbehalve tot gemak zal
strekken.
Zooals wij meldden, wil men don middag
trein, die thans te 4.30 van Vlisaingen naar
Roosendaal vertrekt, tien minuten ver
vroegen.
Dit zou ten nadeele zijn van de aanslui
ting met de boot, die van BreBkens komt.
Wat toch is het geval
Do middagtrein van 3.16 te Vlissingen
blijft onveranderd.
De daarop aansluitende boot kan niet
vroeger dan 8.23 van Vlissingen naar
Breskons vertrekken.
Is de trein op tijd en werkt alles mee,
zooals weer, geen onklare haven, niet te
veel passagiers enz., dan kan die boot,
terugkomende van Bre8ken8, juist te Vlis
singen den trein van 4.30 halen.
Door hem met tien minuten te vervroe
gen, gaat stellig de aansluiting verloren.
En dat is voor de bewoners van Zeeuwsoh
Vlaanderen's Westelijk deel niet alleen een
groot ongerief maar ook voor bowonerB
van kleine gemeenten aan genoemde
spoorljjn.
De trein van 4.30 alle oyfers zyn
overeenkomstig den spoortijd is eon
gewone, geen sneltrein. En wie dus aan
de z. g. kleine stations wil afstappen,
zon met de a. zomerdienstregeling niet eerder
Tan Vlissingen kunnen vertrekken dan
'b avonds 7.85 en komt alzoo meestal zeer
Iaat in zijne woonplaats.
Dit zou voor velen en ook voor de post
een groot ongemak opleveren.
Wij weten dat daarop reeds van bevoegde
zijde ia gewezen, ter plaatse waar dit behoort.
Laat ons hopen dat dit baten zal en de
bij het eerste ontwerp voorgestelde voran-
dering niet doorga. Met het oog op
internationale aansluiting heeft men haar
waarschijnlijk willen invoerenhet nationale,
hier het provinciale, belang brengt mee dat
men den toestand late zooals hij nu is.
W|j voegen daarom onze stem bjj die van
hen, die zioh in dezen reeds lieten
moor dan een kant do aandacht is gevestigd.
Dit is ook gebleken uit hetgeen in ons blad
daarovor is gesohreven.
Wij zelven wezen reeds in ons noemer
van 28 Januari op oen ernstig, degelijk
plan, dat yer gevorderd was en waarvan
wij do verwaohting koesterden dat een
nog niet zoo'n onafzienbare tijd noodig zou
zijn voor de verwezenlyking, mits ook de
medewerking worde verleend door de corpo-
ratios en lichamen die in de eerste plaats
geroepen zijn hot te steunen
In bijzonderheden kondon wij toen niet
treden, maar wol deelden wjj mee gerech
tigd te zijn, mits een verzoek tot ons kwam
van wezenlijk belangstellenden, nadere aan
wijzingen te geven om zoodoende de ont
werpers ervan en voorloopige oonoessie-aan-
vragers tot elkaar te brengen.
Niemand meldde zioh bij ons aanook
niet nadat wij nog oens, in verband met
geruchten omtrent andere plannen, herin
nerden aan hetgeen wy op het oog hadden.
Wol word ons gemeld, dat er voor zulk
een tramverbinding samenwerking was
vorkregen tuBsohen de Yzendijksche stoom-
trammaat8chappij en een te Neuzen bestaand
comité.
Dit was echter niet wat wij bedoelden.
Wy hadden het oog op het plan, waar
over wij nu niet moor het stilzwygen be
hoeven te bewaren. Mededeelingen in do
jongste nommers van ons blad hebben het
reeds geopenbaardde directie der tram
BreskensMaldeghem heeft sedert geruimen
tyd een verbinding tu98oben Breskens en
Neuzen over den Braakman onderhanden.
En haar plan is reeds zeer ver gevorderd.
Haar doel is niet conoessiejagerijzij wil
uitsluitend uit algemeen b o 1 a n g, ter
bevordering van hetgeen reeds lang er
had moeten zyn, de zoo noodige en ge-
wensohto samenwerking met andere co-
mité's bevorderen.
Wg willen aannemen dat allen die een
zelfde verbinding willen tot stand brengen,
o. a. zy van wier plan in ons nommer van
Feb. melding is gemaakt, ook alleen
dat algemeen belang beoogen.
Welnu, laat hen dit toonen door zioh
et de directie der tram BreskensMal
deghem in verbinding te stellen.
Dan, maar dan ook alleen, kan er iets
goeds tot stand komen.
Nog niet lang geleden is gewezen op den
invloed van vreemden, die zich meer en
meer in dat deel van Zeeland doet gelden.
Wg zullen niet beweren dat die invloed
steeds nadeelig werkthg kan ook ten
Ie komen aan onze belangen; maar
wensohelijker komt het ons toch voor dat
wg, Zeeuwen, door eigen kracht vooruit
komen, dat wg ons zelven helpen.
Dit verlieze men ook
kwestie niet uit het oog.
Daarom te meer juichen wg het plan
der directie van de Stoomtram Breskens—
Maldeghem zoo zeer toeeen plan dat de
ondste reohten heeft en reeds, zooals wg
schreven, ver gevorderd is.
Wie aan de tot standkoming daarvan wil
en kan meewerken doe dit, zelfs met terzij
stelling van eigen ideeën en voornemens,
zoo mogoiyk ook met opoffering van eigen
persoonlijke belangen.
Hy verricht dan een goed werk in het
lang van Zeeuwsoh Vlaanderen niet alleen
maar van gansoh Zeeland.
Het spreekt van zelf dat in mistige dogen
de reis naar Neuzen nog moeilyker is dan
naar Breskens.
Men heeft dit nog dezer dagen ervaren.
Zoo'n nachtverblyf op een, zoo min wat
logies als wat levensmiddelen betreft, daar
voor ingerichte boot, die bij Ellewoutsdyk
vast ligt, is niet van de aangenaamste.
Eq de dienst op Breskens houdt men
allioht langer vol.
In elk geval doet men dit met do post.
De ervaring dus, na pas opgedaan, pleit
weer ton zeerste voor eene tram verbinding
tusschen Breskens en Neuzen.
Die te verkrijgen over den Braakman
wordt_meer en meer een behoefte, ook voor
de tusschen gelegen plaatsen.
Een voorreoht is 'tdus dat daarop van
Wat op hetjongsteLandelgk Propaganda
Congres, te Amsterdam gehouden, is ge:
omtrent de noodzakelykheid tot uitbreiding
der kinderbescherming op arbeidsgebied
vooral wat huisarbeid betreft, gaf den
bekenden V. d. S. aanleiding ons het vol
gend-» schetsje ter plaatsing te zenden, dat
hem eonigen tijd geleden uit de pen vloeide.
Hy betitelde dit: JanijsIets uit het
leven van een kleinen erwtenlezer.
Het luidt als volgt
Indion Jantje bij zyne geboorte reeds het
vermogen bezeten had, de hem omringende
voorwerpen te kunnen zien en ondersoheiden
en zijne gedachten daarover in woorden
kunnen brengen, dan ware voorzeker de
eerste klank, die de wereld van hem ver
nomen had, het woord „erwten" geweest.
Van uit de duffe bedstede tooh, waarin hy
zioh op dat gedenkwaardig oogonblik bevond,
viel, waarheen men hot oog ook door het
kleine vertrek liet dwalen, de blik bijna
altijd op erwten.
Do vorvolooze tafel, waaraan Jantje's
vader, benovens de „buro van hiornaast",
aan hem de eerste zorgen als baker zou
wijden, gezeten waren, was bedekt met een
berg erwten, waaronder Jantje gomakke-
lyk bedolven bad kunnen worden,
Z'n vader was ijverig bozig van dezen
berg kleine hooveelheden af te nemen, die
glad voor zich uit to strijken, de ge
spikkelde daaruit te lezen, deze in een
klein houten kistje, dat op zijn knieën stond,
en do ongespikkelde in een groote dito, naast
hom op den vloer, te worpen.
„Bare van hiornaist" hielp hem tusschen
do bedrijven door daarbij oen handje.
Voor do tafel stonden twee oude emmers,
oveneons gevuld met „erwten".
Eene buurvrouw, die in onderscheiding
an Jantje's baker ..buro van boven"
genoemd werd, had één stoel, waarop zij
reeds geruimen tyd gezeten had, thans als
beleefdheid aan de „juffrouw" afgestaan,
aangazien de kamer slechts drie dezer
meubelstukken bevatte, en behielp zich thans
met een zak als zetel, welks inhoud, blijkens
zijne gelijk- en gelijkvormigheid met een er
naast staande geopende dito, niets anders
kon zijn dan „orwton".
In alle reten van don vloer, op de ka
chelplaat, op don schoorsteenrand, op de
latafel, overal zag men erwten.
Erwten, erwten on nog eens erwten,
erwten waarvan men zulko lekkere marine-
snert kan koken, zoo ;nkker dat zelfs een
Koningin er mot smaak een bordje van
zon eten.
Nu zou de lezer allicht denken dat
Jantje's vader koopman in erwten was,
aar zoo was hot niet.
Jantje had hot geluk? geboren te wor
den in een van de mooiste streken van
ons vaderland.
De omgeving van de stad, waarin hij
geboren werd, is zelfs meermalen een tuin
genoemd.
Nn dat is niet ten onrechte.
Als, men den stadstoren, die den by'naam
van „Lange Jan" draagt, halverwege be
klimt en men laat z'n oogen dan rond gaan,
dan doen zioh de omstreken der stad in
derdaad als éen reusaohtige tuin voor en
blyft het oog met welgevallen daaiop
rusten.
In dezen tuin nu worden zeer vele erw
ten verbouwd.
De boeren vinden hot een „lief goedje",
niet zoozeer om het goedje zelf als wel
den meestal zeer mooien prijs, die bet
hun by den verkoop opbrengt.
In de stad wonen verschillende kooplie
den, die er hun werk van maken, deze
erwten" van de boeren te koopen, ten-
linde ze weer naar andere plaatsen met
winst van de hand te kunnen zotten.
Wanneer zy eohter de „erwten" van de
boeren ontvangen, zyn deze voor directe
levering naar elders nog niet geschikt.
De vuile en gestoken erwten moeten er
eerst uitgezocht worden.
Yoor dit work kan ieder zich aanmelden
die maar wil.
Enkele kooplieden laten een gedeelte der
erwten, dat zioh daartoe leent, dit prooes
machinaal in hunne inriohtingen ondergaan,
maar het overgroote gedeelte der erwten
wordt in do woningen der „lezers" aan
deze behandeling onderwerpen.
Ieder die erwten wil „lezen", gaat ze aan
de pakhuizen halen en brengt ze, na ze
„verlezen" te hebben, met het „uitschot"
weder daar terug, om na goedkeuring zijn
Loon voor het gedane werk te ontvangen.
Zeer levendig en vol afwisseling is vaak
het tafreel dat menigmaal de Kade, waar
„erwtenpakhuizen" gelegen zijn, aanbiedt.
Eindeloos is soms do filo van boeren
wagens, die „erwten" brengen, of do lange
rij van handkarren, waarmee men vuile
„erwten" komt afhalen of sohoone komt
inleveren.
Vergolirikkeiyk is soms hot lawaai en legio
zyn soms de vlookon, die onder de hoogo
boomen gehoord worden, als „halers" of
„brengers" of „haalsters" of „brengaters"
vermoonen dat de een boven don ander
bevoordeeld wordt, of als mon uren aan
uren wachten moet eer men aan de beurt
komt.
Intussohen, voor menigeen is in tijden
van werkeloosheid het „erwten lezen"
eenigo. uitkomst, al was hot dan ook maar
het mjpendst gebrek do deur uit te
houden, en voor de kassen van de respec
tieve armbesturen is bet niet minder dau
Zulk eeu „erwtenlezersgezin" nu was het
dat ODB Jantje kwam vermeerderen.
Verlangd werd er niet naar hom.
Vier kinderen waren or reeds en vader,
die sinds enkele jaren door een kwaal niet
meer in staat was te werken, had, zooals
hij zeide, liever „een alf verken" thuis
gekregen dan ons Jantjo.
Echter, hy waB er nu eenmaal en kon
niet weggecijferd worden.
Trouwens, te oij foren viel or al genoeg-
De kwaal van Jantje's vader liet dezen
niet toe de erwten zelf te gaan halen of
in te leveren, zoodat hij dit moest laten
doen door personen die daarvan hun werk
maakten. Yoor een en ander brachten dezen
10 cent per mud in rekening.
Eene zeef om de erwten te ziften, waar
door het uitrapen der allerkleinste onnoodig
werd, bezat hij nietergo moest hy deze
huren, waarvoor hem 2'/, cent per mud
berekend werd.
Gevolg daarvan was dat, wanneer er een
mud kleine erwten afgeleverd konden wor
den en deze goedgekeurd werden, er van
het daarvoor ontvangen loon, ten bedrage
van 76 cent, slechts 62cent netto in de palm
van vader's hand kwam te liggen. Waren
het groote erwten geweest, die vlugger op
schoten, dan bedroeg het te ontvangen loon
slechts 47'/, cent netto.
Als Jantje's moeder nu goed was en
mede kon helpen en de drie zusjes en het
broertje van Jantje, die school gingen,
zochten 's morgens voor negenen nog een
paar uurtjes en (ussohen den middag ook
nog een paar uurtjes en 'b avonds totdat
zy van vermoeidheid in slaap vielen ook
uurtje of wat, dan kon or in gewone
omstandigheden zoowat twee mud op een
dag gezocht worden en werd dan dus f 1.25
verdiend.
Om daarvan met zes personen eenigezins
rond te scharrelen, ia al een heele toeren
nu kwam daar nog een zevende by.
'tWas cijferen en nog eens oijferen en
dan moesten de erwten nog eens erg
vuil wezen, zoodat er met geen mogelyk-
heid de 16 emmers, die de tweo mud
vormden, in een dag konden gedaan worden,
dan hielp al het oyferen tooh niet om de
rekening sluitend te maken.
Jantje's vader was altijd blij als het
Woensdag of Zaterdag was; dan haddon
de kinderen 's middags geen school en
zooveel te meer kon er gezooht worden.
Zooals men ziet, alles draaide in het
gezin om de erwten, en de erwten, rond
als ze zyn, draaiden en rolden en huppelden
het gezin zelf overal om, op en onder.
Erwten trekken zioh nergens iets van aan.
Of de zusjeB al, daar zy liever wildon
gaan spelen, 's Woensdags of 'a Zaterdag!
's middags half zaten te schreien, de erwten
rolden even vrooljjk tusschen hare vingertjes
door.
Of Kees al zat te mopperen daar hij
liever wilde gaan hoepeion, de erwten hup
peldon even vroolyk als altyd uit den zak
op do tafel, van de tafel in den emmejr gd
uit den emmer in den zak als altyd.
'tWas of zy sarrend zongen: „Erwten
erwten, wij zijn do baas".
Wat een wonder, dat het eerste woord,
dat Jantje leerde stamelen, hot woord
.erwten" was.
Het eersto wat hij zelf met z'n kleine
knuistjes in z'u mondje stak waren erwten,
z'n eerste en eenigo speelgoed bestond uit
erwten.
Als Jantje in het oude tcenon wiegje niet
meer zoet wildo wezen, nam moeder hom
op en plakte hom op den grond te midden
van een berg uitgestorte erwten, waarin
naar hartelust kon ravotten.
Iu 'tkort: erwten waren zijn opstaan en
zyn naar bed gaan. Toen Jantje zoowat-
drie jaar was, mocht hy ook al holpon
verlezen en eer hij nog ten volle do vier
had bereikt, was het „erwten lezen", door
de onderwyzers wel eens eon ramp en door
do ouders „een tuchthuisstraf voor de
kinderen" genoemd, den ganschon dag zyn
werk.
Arm JantjeBy na nooit geen spel,
bijna nooit geon verzot, nooit iots anders
dan orwten.
Toch daar was op zekeren tijd oen hooi
pretje in 't verschiet. Yader liad op oen
goeden Donderdagavond gezegdAls wij
dio vier mud, die er nog staan, véór Zater
dagmiddag klaar krygen, gaan wij Zondag
met z'n allen naar buiten, wij nomen onze
boterhammen mee en koopen dan hier of
daar een glas bier.
Dat beloofde wat I
Als razenden hadden zij allen „gelezen
't was hard werken want de erwten waren
knap vuil.
De mondjes Btonden geen oogonblik stil
over de te verwachten pret.
De erwten waren op tgd klaar en wer
den opgeladen.
Helaas, tegen den avond komt do bestel
ler, in plaats van met geld, mot de erw
ten terug en do boodsohap „afgekeurd"
Arme kleinen I Arm Jantje
In plaats van naar buiten te gaan en
bier te gaan drinken, den ganschon Zondag
sohreiend de erwten overlezen en water
drinken als iederen anderen dag.
Wreed verdriet ook voor de arme ouders.
Jantje had reeds sinds lang een hekel
aan al wat naar erwten geleek maar van
af dien dag haatte bij de erwten en hot
erwten lezen" met al den haat van zijn
kleine kinderziel.
Hunkerend verlangde hij 6 jaar te zijn
om naar sohool te kunnen gaan.
't Was op school ook wel niet altiid even
prettig, had broer gezegd, maar Bij had
tooh ook moeten toestemmen wat de znsjes
verklaard hadden „op school waren geen
erwten."
't Was avond, buiten guur en kond,
maar binnen was het warm, benauwend
warm zelfs. De kachel brandde nog al fel,
het kamertje was niet groot en oudere en
kinderen waren allen even druk bozig.
Jantje had een gloeiende kleur van
de warmte en van het werken, maar nog
moer van de gedaohte spoedig naar school
te gaan.
Even loopt hy, naar joDgens gewoonte,
zonder petje, naarr achter, naar hot kleine
plaatsje.
Rillend komt hy weer binnen. Den vol
genden dag was Jantjo hard ziekmen
ziet het nog een dagje aan, haalt dan den
dokterdeze oonstateort longontsteking in
in ergsten graad.
Den ganschen nacht ligt Jantje in een
ijlende koorts, moeder zit aan do tafel te
waken en „erwten te lezen."
Tegen den morgen richt Jantje zich
op, roept „erwten, erwten", en als moedor
naar hem toekomt, valt zijn hoofdje tegen
haar aan en is Jantje daar heen gegaan,
waar alle ellende ook die van het „erwten
lezen" onbekend is.
Enkele dagen later 's middags om drie
uur zou Jantje begraven worden.
Om één uur kwam de timmerman om
het kistje te sluiten.
De moeder werpt nog een laataten blik
op het oversohot van haar jongston, vader
dringt z'n tranon met geweld terug, bijt op
z'n lippen on om zich een houding to govon,
werpt hy nog een ommer orwten op da
tafel.
Het werk moet immers toch door gaan
De erwten huppelen en springen als
altyd en een paar der ondeugendste sprin
gen ongezien nog in het kistje bij Jantje.
Waarom zouden zij hem immers, waar zy
hom zyn heele korte leven zoo goed gezel
schap gehouden hebben, nu in den dood
loslaten
O, die huppelende en rollende on sprin
gende erwten toch, waarvan mon, ondanks
al het kinderzweet, hot kinderverdriet on
de kinderellende die er aan kleeft, zulko
lekkere marinesnert kan koken dat zelfs
eene Koningin er met smaak een bordje
