IHIDDELBLRGSCHE COURANT.
Dinsdag
19 Februari.
Uit Stad sn Provincie.
42
ISO' Jaargang.
1907.
i oren
>eker;
wnon
i of
bij den
h ge-
ci. a.
adding
Wftge-
i XlIIe
aal van
angaels
rd. Bol.
oboule-
•insdags
oganga-
van te*
eraohei-
j orgel,
rgstraat
Raad-
ailderde
rkdftgeu
Aan
dog.
Kerk
bij den
le D 25
r 16e
iSNZ.
Deze courant vorsohijut d a g e 1 ij k a met oitzondoring van Zon- en Feestdagen,
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor allo plaatsen in Nederland franoe pp. 2.
Afzonderlijke nummers kosten 6 cent.
Therm, ftlhierea tel. weerberioht va* het R. N. Met, Iaitit. te De Bilt.
18 Febr 8 u. vm 42 gr., 12 u 47 gr., av.4 a. 45 gr. F. Hoogite b»rom.itft*d 774.8 te Horta,
laagste 738.7 te Haparanda. Verwachting tot den avoad van 19 Febr.: toenemende tot
k-aohtige of stormachtige, later ainemeide Z.W. tot W. wind, regen, later opklarend en dezelfde temp.
AdvertentiSn! 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meet
20 cant, Reclames 40 oent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentie* en reolamei, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Nijverheid en Qeldwesem, is gereohtigd het Algemeen Advertentie-Baren A. Dn
LA MAR Mm., n.M. Veerbargwnl 366, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel
Do opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op do gebruikelijke
plaats.
Middelburg 18 Februari.
Met opzet legden w|j die oixoalaire terzg in
de verwachting dat zjj weersproken zon worden
namens de genoemde firma of door den heer J.
A. van der Sanden.
Dit is tot heden niet gesohied.
Wat moeten w(j nu daarvan denken
actie, dat in 1901 is vastgesteld en dat onder
V inzake de Defensie o.a. inhoudt«Bezui
niging op het beheer."
Dat is de theorie!
En de praotgkP
In de Tweede Earner stemden alle anti-
Is wezenlijk voorgevallen wat adressanten revolutionnniren met uitzondering van de heeren
meedeelen? Okma en Talma en in de le Kamer stemden
Sprokkelingen.
Juist aoht dagen geleden schreven w|j een
lofrede op de politie te Middelburg of
liever op den heer Ten Harmsen van der Beek,
onzen oommisaaris, voor zgn Anken maat
regel om Zondag te voren, 10 Februari,
het publiek te verzoeken zich 's middags te
vgt uren van het gs te verwg deren.
Met saohten drang en met tact werd aan
dit verzoek eenige meerdere kraoht bijgezet.
Aan het versoek werd voldaan; en sleohfg
enkelen, grootendeels of uitsluitend levenma
kende jongens, wien het meeetal om een Telletje
is te doen, protesteerden.
W{j ontvingen eohter van een onzer lezers
«- gelukkig maar van een 1 een opmerking
over dit optreden, dat in de oogen van dien
leser niet gewettigd was en niet te verdedi
gen met de wet of de politie-verordeniig in
de hand.
Nu is het waar dat niet met zooveel woor
den daarin staat dat de politie het ieoht heeft
om het publiek van het ga te verjagen. Maar
wie sioh, zooals wjj, plaatst op het standpunt
der algemeene veiligheid, aal tooh toejuiohen
dat er gehaideld werd zooals toen is gesohied.
Onze politie heeft het reoht personen ver-
lot te geren tot het vegen van banen. Dit is
van oudsher voor het publiek het sein dat het
gi goed is, zoo zelfs dat sommige hoofden van
scholen hun leerlingen niet eer vr|j geven voor
dat die ottioieele goedkeuring is gegeven.
De politie draagt dus in dezen eenige, zoo
niet een zeer groote, verantwoordelijkheid.
Ea nu zou z{j niet het reoht hebben om,
wanneer zjj bemerkt dat er gevaar dreigt of
kan dreigen, zïoh van die verantwoordelijkheid
vorder te ontslaan door een maatregel als z|j
Zondag nam II
Naar onze meaning heeft zjj dat zeer zeker
èu voor zich zelve èn in het belang van het
publiek.
Wg durven nog iets verder gaan.
Zelfs al ging zg in dezen eenigssins hare be
voegdheid te buiten, dan nog zoudei wg haar
daarom niet willen laken, waar zg meende
preventief handelend te moeten optreden.
Eén ongevalen menigeen zon de poli
tie weer de schuld hebben gegeven op grond
dat zg haar goedkeuring had verleend om op
het gs te gaan. Men zou heel wat afkeurende
stommen hebben gehoord.
Waarom ook verlof gegeven 1
Waarom later niet gewaarschuwd!
Zulke uitroepen zou men vai meer dan eene
zgde hebben gehoord.
Wg big reu er dus bg dat, van algemeen
mensohlievend standpunt gesien er voor
een woord van lof aan den commissaris van
politie alle reden was; en wg mesnon dat een
aanmerking op hetgeen hg deed gerekend
moet worden tot, wat men wel eens heethet
zoBken van spgkers op laag watsr.
Sedert eenige dagen ligt op onze sohrgftafel
een oiroulaire van een zevental tuifmakers,
veenarbeiders en werkers in de fabriek van
>de erven Van Royen" te Bergentheim, tot
welke erven ook behoort «de WelEdGestr.
Heer I. A. van Royen, burgemeester der stad
Zwolle, die zoo sohrgven adressanten
«door ons »»i» het veld"" wordt aangemerkt
als een man van grooten invloed in genoemde
onderneming".
De onderteekenaars, van wie een met een
kruisje teekende, zgn voorstanders van een
ohristelgke «obool en wilden hunne kinderen
derwaarts zenden, doeh de baas, J. A. van der
Sanden, lid der Provinoiale Staten van Over-
gsel ei lid van den raad van Ambt Harden
berg, had hun geiegd of doe» weten dat, deden
zg dit, >jj geen werk meer van hem konden
krggen.
Zg hebben nu de Koningin hulp gevraagd
tegen desem maatregel.
Dan zouden wg dat een zeer
onvrgzinnige daad noemen, die niot
genoeg kan worden afgekeurd.
Wg hqpen daarom nog op eene weerlegging
of eene opheldering die de aangevallen per
sonen zuivert van de blaam, welke de stellers
der oiroulaire op hen werpenof ie gesohied
wat gezegd wordt op eene mededeeling dat
de firma, hare vergissing inziende, teruggekomen
is van haar eens genomen besluit.
Wg, die steeds afkeuren elke pressie, welke
door onze tegenstanders wordt uitgeoefend,
verzetten oib met alle macht tegen dergelgk
ongewettigd en ongeoorloofd optreden van
eigen partggenooten.
Maar wg protesteeren tevens tegen de hou
ding van De Standaarddie in dezen als zede
meester optreedt.
In het jongste nommer van dat blad durft
zgne redaotie te sohrgven dat er «herhaaldelgk
geruohten opdoken dat liberale maohthebberB
misbruik maken van hun geldmaoht, om de
vrgheid van consciëntie bg hun onderhoorigen
intake de ohristelgke sohool aan te tasten."
Et dan wgzende op die oiroulaire uit Ber
gentheim, houdt zg daarover eene strafpredi-
oatie.
Met haar dringen ook wg aan op eene weer-
legging, zoo die mogelgk is, van het in dat
adres aan de Koningin meegedeelde.
Maar zg is met het oog op hetgeen in haar
eigen kring voorvalt, en de ongeoorloofde
pressie die op het gebied van onderwgs, open-
Igk of bedektelgk, wordt uitgeoefend, niet
gereohtigd zoo'n hoogen toon aan te slaan
tegenover de firma Yan Royen.
Wat niet met zioh brengt dat dit onloochen
baar feit die heeren eenigazins zou verichoonen.
Waar zulke pressie van vrgzinnigen gelukkig
zeldsaam is dooh aai olerioale sgde telkens
telkens weer voorkomt, past het De
Standaard allerminst om ook in dat opzioht
weer den Heer te danken dat zgns redaotie
es zgne partggenooten niet zgn als de anderen.
Dat is Pharizeesoh 1
r g e r 1 g k e, allen tegen de oorlogjbegrooting, die inderdaad
van ernstige bezuiniging blgk gaf, en die
oiroaeen millioen gulden lager wa», da* anders
het geval zou zgn geweest
Door de roomsoh-katholieke» ia bg boven
bedoelden stombusstrgd gestreden onder het
door de katholieke leden der Tweede Kamer
op 20 October 1896 vastgestelde en in Maart
1901 aangevulde «Program der Katholieke leden
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal."
Dit program bevat onder III «Leger" o. a.
de olausule
«Vermindering van fUantieele en perioon-
Igke lasten moet richtsnoer en doel big ven."
De vraag moet worden onderzocht of bg den
tegenwoordig» stand van zaken een uitgave
van meer dan twintig millioen 's jaars voor
het leger gewettigd is."
Al weder, dit is de theorie
En wederom vragen wg naar de praotgk.
Ia de Tweede Kamer stemde de meerderheid
der katholieke leden (een tiental meer voor
uitstrevende» stemden vóó') en in de Eerste
Kamer stemden alle Roomsoh-katholieken
tegen eene begrooting die niet alleen ver
mindering vantinantieele lasten
met oiroa een millioen gulden gaf, maar waar-
dooi tevezs de p e-Sfa oonlgke lasten
aazzienlgk werd verminderd 1
Ons dunkt, dat bg de komende verkiezingen
de Roomsoho sprekers den kiezers wel mogen
verzoeken, allééa te letten op hunne woorden
niet op huine daden 1
De redaotie van het Weekblad van het Recht
betuigt hare ingenomenheid met het door
Tweede Kamer aangenomen Arbeidsoon-
t r a o t.
Het voorloopig verslag, door de Eerste Kamer
daarvoor nitgebraoht, gaf haar aanleiding tot
t opstel dat zg aldus eindigt
Wg hebben in deze bssohouwing Bleohts
enkele van de tallooze bezwaren kunnen op
nemen, in het Verslag van de Eerste Kamer
saamgevoegd; niet eens alle hoofdbezwaren
konden ter sprake komen. Ten aansien van
die enkele prinoipieele bedenkingen hebben wg
getraoht aan te toonen, dat zg niet zoo zwaar
mogen wegen als in het verslag wordt aange
nomen. Wg stellei er prgs op ten slotte onze
ooiclusie met een enkel woord samen te vatten.
Oagetwgteld komen er ia het thans voor de
Eerste Kamer liggende ontwerp bepalingen
voor, wier strekking grond geett tot regelma
tige critiek, welker werking verkeerde, oibil-
lgke uitkomsten kan geven. Wg hebben indertgd
in W. 8172 naar aanleiding van het gewgaigde
ontwerp-Loeff nog eenige bedenkingen ont
wikkeld, die niet zgi opgelost. Dooh ia zgn
geheel besohouwd geeft het ontwerp een rege
ling van de arbeidsovereenkomst, dio bg ver
standige en beleidvolle toepassing, aan de belan
gen va* beide parfgea reoht doet wedervaren.
Wg aohtem de aanneming te zgn in 's lands
belang."
Hela&s 1 aan het tot stand komen van dat
goede werk is door het gebeurde in die Kamer
ook een spaak in hot wiel gestoken I
Oase politieke wagen zit danig in het moeras.
Theorie on praktgk.
Waarlgk, op het volgende kan niet genoeg
gewezen worden
Door de anti-reT. partg is ook bg de stembus
van 1905 gestreden onder he program van
In het program van den ChrUteüjk-Hiitorischen
Kiezersbond, vastgesteld 25 November 1900,
a. onder medeverantwoordelgkheid van
mannen als dr De Visser en mr Verkouteren
vinden we in art. 12
«Het leger moet een volksleger worden.
De militaire lasten moeten, zooveel moge
lgk, op allen en niet slechts op enkelen
worden gelegd".
Alweder bleek dit slechts theorie, want de
praktgk leerde, dat in de Tweede Kamer de
heeren Van Idainga en Van Veen zelfs niet
«voorwaardelijk" vóór de begrooting wilden
stemmen en dat in de Eerste Kamer alle
ohristelgk-hietoriachem stemden tegen eene
begrooting, juist omdat de Minister daarin
had doen uitkomen, dat hg den weg op wilde,
die naar een volksleger voert, onder meer,
door de militaire lasten, zooveel
mogelgk op allen, in plaats van
op enkelen te doen drukken.
Theorie en praktgk bleken alléén bg elkan
der aan te sluiten bg de vrgzinaigen die
hebben gestreden onder het program van aotie,
den 21en Jan. 1905 door de Liberale Unie en
den Vrijzinnig Democratiichen Bond aangenomen
Daarin tooh vinden wg als doel waarvoor
de strgd op dit punt werd gevoerd:
«Hervorming van het defensiewezen in
de richting van een volksleger. Bezuiniging
op militaire uitgaven".
Ea de practgk toonde, dat zoowel in
Tweede als in de Eerste Kamer alle vrgzinnigen
stemden voor de begrootiag, die verliohting van
flnanoiëelo en persoonlgke lasten gaf, met dien
verstande sleohts dat in de Tweede Kamer de
moeilgk onder de vrgzinnigen te rangschikken
heer Van Kamobeek tegenstemde, en in de
Eerste Kamer alleen de heer Van Houten
de felle bestrgder van alle vrgzinnige Kabi
netten, waarvan bg geen deel uitmaakt, althans
de felle bestrgder van een Kabinet, gevormd
door den heer Goeman Borgesius ook nu in
zgn rol bleef 1
Aan welke zgde, geaohte lezers, maakte men
sioh nu sohuldig aan kiezersmisleiding vraagt
De Gooitche Huisvriend tereoht. En het antwoord
is voor ieder onbevooroordeelde niet moeilgk
te geven.
Inconsequenties van mr. S. van
Houten.
Die kennen wg maar al te goed en wg
wezen daarop reeds vroeger meermalen.
Thans doet dit de redaotie van Land en Volk.
Zg herinnert er aan dat dit lid der Eerste
Kamer zioh bg de aanvallen op Minister Staal
toonde een voorstander van een politieleger en
den weneoh uitte, dat geregeld het maii-
m in dienst zg van het aantal mansohappen,
dat de militiewet veroorlooft op te roepenen
sohrgft dan verder
Er is wel eens van -den he6r Van Houten
gezegd, dat hg zioh zelf niet steeds gelgk bleef.
Dit zou nu wederom kuanen beweerd wor
den. Ziehier eenige citaten.
Van Houten. Staatkundige brieven (Nieuwe
reeks).
No. 1. 28 Cbtober 1890 behandelt met
soherpe ironie het toenmalige Regeeringsont-
werp-Militiewet, en roept ten slotte uit.
•Van burgerweer geen sprake meer. Alge
meene oefenplicht e* volkswapening worden be
handeld als een droombeeld of - als een
gevaar." (Bladz. 6.)
Op volkswapening, locale oefening, beiuini-
ging wordt in de brieven telkens teruggeko
men, bgv.
No. 7, 31 Maart 1891. Bit. 68-69:
«Zoo iB alvast, het ziekteverloop van dezen
kanker der staten; het eenige geneesmiddel,
dat ik er tegen ken, heet militie-officieren en
volkswapening" «Een goede staatkunde op
militair gebied heeft als onwrikbare eisohea
zooveel mogelgk locale oefening en zooveel
mogelgk militie kader. Aan kazernes en be
roepskader hebben wg reeds meer dan genoeg."
No 9. 4 Juni 1891, een soort verkiezings
manifest.
Nog eens zeer scherp tegen de voorstanders
der legerwet-Bergansius. Als zgn kreet wordi
aangeheven «het streven naar een defen-
ieve volkswapening." (BI. 85).
Steeds wordt gesproken van «ons land ver
dedigen," niet van bestrgden der binnenlandse! e
onlusten. Soherp keert hg zioh tegen een
spreker, die den persoonlgke» dienstplioht had
aanbevolen, omdat het niet wensohelgk zou
zgn bg de tegenwoordige gisting de meerver-
mogonden uit het leger te houden. Daarvan
zegt hg
•Hg verraadt, welke de wezenlgke beweeg
redenen zgn van de verdediging van den per-
soonlgken dienstplioht van conservatieve zgde,
Gelukkige huisvaders, die aldus geroepen wor-
den den Staat gratis kader, gratis dienstkneoh-
ten der iawendige leading tegen het sooislisme
de kazerne te leveren 1" (BI. 86.)
Mgn sympathie voor sommige kandidaturen
der radioalen iB enkel het gevolg van hun
vasthouden aan het beginsel van volkswa
pening". (BI. 87
Thans, tegenover Minister Staal, trok de
heer Van Houten broederlgk één lgn met de
Katholieken in de Eerste Kamer, die hun
program en hun verleden verloochenden. Deze
neiging heersohte blijkbaar epidemisch in de
Eerste Kamer.
In Staatk. Brieven no. 7, 31 Maart 1891, leze*
wg, bi. 70«do geschetste politiek zal ons
wellicht één lgn doen trekken met een deel
der Katholieken, eohter niet als Katholieken,
aar als nijvere burgers
De Staten van Friesland kozen indertgd mr
Van Houten als den man, die alleen Kuyper
zou kunnen staan.
Hg heelt niet anders gedaan dan voor
Kuyper materiaal aandragen om de vrgsinni-
gen te bestoken.
En nu dit weer.
Zouden de Friesohe Staten hem niet door
generaal Staal vervangei vraagt genoemde
redaotie.
En dan wordt in Den Haag nog geflaisterd
over mr Van Houten als formeerder van een
sakenkabinet.
De hemel beware er ons voor 1
Wg hebben reeds meermalen do aandaoht
gevestigd op de Wereldklok, die op de boven
zaal de sooieteit De Vergenoeging alhier ter
besiohtigi&g gesteld is.
Wg doen dit nogmaals, met de mededeeliag
dat deze week de expositie gestoten wordt en
dan de gelegenheid om dit werkelgk interes
sante kunstwerk te leeren kennen voorgoed
voorbg is.
Wg vestigen er tevens de aandaoht op dat
Dinsdag, Woensdag en Donderdag, de klok
'e avends niet kan vertoond woraon.
De voorstelling, Zondagavond in da
Schouwburg alhier door don heer F. Keflter
van Amsterdam met de Koa. Ned. Bioscope
gegeven, was, wat betreft den laagste» rang
zeer drnk, de andere zangen minder goed be
zocht.
Allo nummers van bet programma oogstten
een welverdiend, warm applaus.
Van de oomiiohe verdienen genoemd ta
worden 'ft Comiichg inbrekersgeschtedenis, Gered
door een Vliegmachine ea vooral ook Klevende
liefde en Een kwajongenstreek; van de drama
tische Een ongelijk huwelijk en het bekende
Liever den dood dan onteerd.
Het is wel de moeite waard er een kgkje te
nemen, daar het programma zeer aiwisselend
do bioscope zeer duidelgk en de bekende tril
ling zeer weinig merkbaar is.
Ook worden de nummers vlug aohter elkan
der vertoond.
a
Tot verbetering en aanvulling van een
vroeger ons gezonden en door ons opgenomen
berioht, wordt ons thans meegedeeld dat het
plantselgk oomité voor de herdenking van den
300*ten geboortedag van Mioh. Adriaanaz. De
Rugter alhier iB samengesteld als voigt
eere voorzitter jhr mr L. Sohorer; voorzitter
jhr mr E A. O. de Casembrootpenningmees
ter de heer H- J. G. Hartman en seoretaris de
heer J. A. Frederiks.
Leden zgn de heeren M. G. Botoeoa, M. J.
van Hille, jhr mr W. H. Saouck Hurgrooje,
T. H. de Meester, E. L. van Mervenié?, Her
man Snijders, mr A. A. de Veer en C. Verhage.
Door her oomité is besloten tot het bijeen
brengen van bg dragen voor de stiohting van
een ceevaartsohool te Vlissingen, als blijvende
herinnering aan don grooten vlootvoogd, en
voor eene plaatseljjke feestviering te Vlissin
gen op den 23 Maart aanstaande.
Het oomité heeft, ook geheel in den geest
zooals wg vroeger sohrevea, gemeend dat van
eene teestviering te Middelburg op dien dag
geen sprake kan zga, daar bg gunstig wéér
zeker een groot gedeelte der ingezetenen naar
onze zusterstad zal trekken, om getuige
zgn van de verschillende ieestelgkheden
aldaar, die, zooals men weet, zullen worden
bggewoond door Prins Hendrik.
Bg koninklgk besluit van 5 Februari is
de jaarwedde van den commissaris van politie
alhier, met ingang van 1 April, vastgesteld
op f 2200.
Zondag speelde de Middelburgsche sport-
vereeniging 1O. V. I. D. O. een voetbalwed
strijd tegen Voorwaarts alhier.
T. O F. 1. D. O. won met 6—2 doelpunten,
bg de rust was de stand 4—0.
Te Vlissingen speelde E. M. M. een wed-
strgd tegen Willem 11 uit Tilburg.
Willem II won met 3—1 doelpunten.
Voor het te Bergen op Zoom gehouden
examen van voorturner, vanwege het Neder»
landtch Gymnastiekvirbond, gewest Zeeland, zgn
a. geslaagd de heeren M. M. van Rgsael van
T h o 1 e nH. Kramer te Y e r 8 e k e H. D.
Sohrgver te Middelburg en P. Loewer te
Zieriksee.
Door het hoofdbestuur van de» Nederland-
schen schilder/gerellen Bond is aan de Schilder»
patroonsvereeniging alhier een sohrgven ge-
rioht naar aanleiding van de stukken, in do
vorige maand gewisseld tussohen de patroons
en de aideeling Middelburg van den Schilders
gezellen Bond in zake loonsverhooging.
Het hoofdbestuur zegt daann dat van het
antwoord van de patroons met verbazing en
diepe verontwaardiging is kennis genomen.
«Was de door u verminderde verhooging tot
één cent en daarmee gepaard gaande bereke
ning van werktgd reeds een teleurstelling", zoo
flehrgft het hoofdbestuur, «spottend is het
zeker voor te stellen die verhooging voor vgf
jaar te willen handhaven, en als het eenigsxine
kan nogmaals voor denzelfden tgd.
Neen, heeren patroons, zulks kan en zal
niet door ons worden aanvaard. Uwe hande
lingen zouden tooh, op zgn minst genomsn,
oorzaak zgn, dat gg de verbittering ido aan
kweekt, dat over middelen zou worden ge
dacht, die wel is waar den gezellen in de eerst»
