MIDDELBERGSCHE COURANT. Dinsdag 8 Januari. Uit Stad en Provincie. f>\ 6 ISO' JUffUl. 1907. Doze oourant veiaohgnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- on Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowol voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland firanoo pp./2. Afzonderlijke nummers koaton 5 cent. Therm, alhier en tel. weerberioht ym het K. N. Met. I n s t i t. te De Bilt. £7 Jan. 8 n. vm 42 gr., 12 n. 44 gr., av. 4 u. 42 gr. F. H o o g b t e barom.stand 778.9 te St.Mathieu! laagste 750.6 te Bodo. Verwaohtingtof den avond van 8 Jan..: zwakke tot matige meest W. wind, nevelig, weinig ot geen regen en dezelfde temperatuur. AdvortentiSn.' 20 cent per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- on alle andere familioboriohton en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel moor 20 oent. Boolamoa 40 oent per regel. Grooto letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën eu reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende Handel, Ngvorhoid en Geldwezen, is gereohtigd het Algemeen Advertontlo-Biireiin A. Dl LA HAR An., K.*. Voorburgwal 360, Amsterdam. Bij deze courant behoort een by voegsel. De opgaaf van den spoordienst komt in dit nommer voor op de gebruikelijke plaats. Middtlburg 7 Januari, Sprokkelingen. Da Boerenleenbanken hebben een onderwerp van bespreking uitgemaakt in de Tweede Kamer bjj de behandeling der be grooting voor Landbouw. Daarop was een subsidie uitgetrokken voor die instellingen, waartegen de vrgzinnig-demo- oratisohe leden opkwamen, op grond dat die banken geen neutraal karakter dragen. Minister Veegens verdedigde die subsidie en beweerde, in verband met die gemaakte opmerkingen, o. a.»De door den geaohten afgevaardigde uit Kampen van mg verlangde toezegging, dat geen subsidie zal worden ge geven aan boerenleenbanken, waarbg gelet wordt op de staatkundige of godsdienstige overtuiging der leden, kan ik niet doen. Wel kan ik de verzekering geven, dat boerenleen banken van andere riohting dan vele der be staande, hetzg die riohting een positieve, hetzg een nentrale sjj, mits z£ overigens aan de gestelde voorwaarden voldoen, op deizelfden voet znllen worden gesubsidieerd. Deze zaak heeft groote overeenkomst met de sohoolquaeBtie, waaronder het land zoo vele jaren lang is gebakt gegaan. >Maar dit wil ik nog zeggen, dat ik mg voor den landbouw, waarvan ik de belangen mot groote voorliefde behartig, geen grooter ramp zon kannen denken, dan dat men een stigd in den geest van den onzaligen school strijd op dit gebied zon overbrengen. De ge achte afgevaardigde uit Kampen en de andere sprekerB, die over deze zaak het woord hebben gevoerd, kannen van mg niet verwachten, dnt ik daartoe ion wensohen mede te werken. Het is mg dan ook niet mogelgk, al zou ik der Kamer gaarne een stemming besparen, de toezegging te doen, die de geaohte afgeva*r- digdo uit Kampen van mg verlangt." Ieder die een weinig op de hoogte is van de leenbanken, weet dat de Minister op dit punt «ioh aan eene illusie overgeeft. Het is met die banken als met zoovele van die instellingen met een zg. ohristelgken of kerkelgken tint. Het zgn altomaal pogingen om, onder den ■ohgn het een of ander praktisch belang te b 3vorderen, ot dit ook wel degelgk beharti gende, tooh vooral de belangen van een kerk of eene korkeljjke gemeente in het oog te honden. De zieltjes bjj elkaar doen big ven of nieuws zieltjes winzen iB ïummer een. Het gezag en de maoht der geeatelgken en van do predikanten, dat meer en meer ver mindert, met allerlei middelen te handhaven, liefst uit te breiden, staat niet minder op den voorgrond. Waar men vroeger niet aan daoht, wat men eottgdi afkeurde, wordt thans ter hand geno men. Zoo heeft men ohristelgke muziekge zelschappen en nog meerdere van die vereeni* gingen, welke alle op een en dezelfde leest zgn gesohoeid. Dat is alles begrgpelgk en te verdedigen ieder handhaatt gaarne zgn standpunt en traoht propaganda te maken voor zjjn ideeëa. Men ziet eohter uit het streven aan die zgde dat de moderne, de nieawere geest ook in die eg. chrintelgke kringen zjjn invloed doet gelden. Men moot daarmee wel rekening honden. Maar daarom behoeft de Staat, van zjjn neu traal standpunt, aan alle zoo sterk gekleurde vereenigingen geen subsidie te verkenen, Er wordt zoo sohreef Zand en Ve/k dezer dagen er wordt subsidie verleend aan Boe renleenbanken, in welker statuten voor de leden wordt voorgesohreven»dat men gods dienst, huisgezin en eigendomsreoht in ohris telgken zin als de grondslagen der samenleving erkenne en zgn gedrag daarnaar regel e." Wg hebben hier te doen met banken van den Roomsohen Boerenbond. Wat de hier afgeschreven eisoh, zooals zg door den Minister Yeegons is geformuleerd, onder Katholieken beteekent, zal hier wel niet behoevëh te worden uiteengezet. Evenmin, dat het in Roomsohe streken voor andersdenkenden en minder gehoorzame zonen der Kerk onmogelgk is om van deze door den Staat gesubsidieerde banken gebruik te maken. Dit geval wordt nu door de tegenparig voorgesteld als een strgd tussohen reohts en links -en als bewgs aangehaald, dat de recb- terzjjde bgeen behoort. Allereerst moet ons de opmerking van het hart, dat die eenheid daaromtrent aan de reohterzgde niet anders dan kunstmatig kan zgn. In waarheid wensoht geen enkel Protestant, hoe reohtzinnig ook, en des te minder naar mate hg fanatieker is, dat de Roomcehe gees telijkheid door middel van boerenleenbanken de gehoorzaamheid van haie kinderen contro leert en bevordert. Bovendien wordt, zoo goed als aan ben, die politiek tot de linkerzgde behooren, aan recht zinnige Protestanten de toetreding onmogelgk gemaakt. Het is niet aannemelgk, dat zonden worden toegelaten sg, die door colportage met bgbels en andere zending de Katholieke geloovigon van hnn kerk zoeken af te bren gen, terwgl zg, die zich buiten dien strgd honden, worden geweerd. In de tweede plaats gaat eene vergelgking met het bgzonder onderwgs, met zooveel aplomb in dezen gemaakt, in het geheel niet op. Wanneer men te linker egde het bgzonder onderwgs subsidieert, doet men het, omdat men de bezwaren erkent en eerbiedigt van Roomiohen en reohtzinnige protestanten om hunne kinderen naar de openbare school te zenden. Maar wie zal te linkerzgde hetzelfde be zwaar erkennen van een boer, om geld te leenen bg een bank, waar ook een andersden kende zgn geld leent? Dat bezwaar zon niet anders dan belaohe- ljjk zgn. Dit is dan ook de ware reden niet. De boerenleenbanken hebben niet alleen ten doel, het orediétwezsn te ontwikkelen, maar tevens de belangen dor Kerk te dienen. Tegen den eisoh om de voren geformuleerde voorwaarde uit de statuten te «oh rappen kan geen enkel redelgk bezwaar worden aange voerd. Wg betrenren het daarom, dat de Minister Veegens in zgn gver voor de verdediging van een zwakke zaak heeft kannen goedvinden de voorstelling te geven, alsof door den eisoh van aohrapping der voorwaarde de sehoolBtrgd op het gebied van den landbouw zou worden overgebracht. Het is juist andersomde Minister laat hier een gelegenheid voorbjjgusn, om het door dringen van dien atrgd op vreemd terrein tgdig te voorkomen. Wg betreuren dit terwille van den land bouw, die de volle ontwikkeling van het oredietwezen zoozeer behoeft. En hier komen wg op de hoofdzaak, waar door tevens de stem van >a 1 de in de amer aanwezige vrgzinnig-de- m oor aten" wordt verklaard. Men daoht in het debat veel meer om den ohristelgken kant der zaak dan om de zaak zelve. NietB is verderielgker voor alle instellingen van aooialo ontwikkeling dan de splitsing op gronden, die vreemd zgn aan de zaak zelve. Wg hebben daartegen uteedc atrgd gevoerd en zullen dat blgven doen. Dat geldt niet alleen de ohristelgke partgen ieder afzonderlgk, maar evenzeer de sociaal democraten. Daardoor wordt met name verhinderd, dat de arbeiders ocöperatie die vlucht neemt, welke haar tot een zegen zou maken voor de maat- sohappg. De Katholieken, die nu miBbaar tegen ons maken over amti-olerioalisme, hebben het vsèl te overwegen: wat in den Bohoolstrgd niet kan voorkomen, tal op ander terrein zeer stellig gebeuren; men komt op een goeden dag om subsidie voor een eoonomisoho instelling, welke in hare statuten uitsluit al degenen, die niet zuiver zgn in leer en prakfgk van het Marxisme. Wat dan? Over eene onbiilgkheid bg de regeling be treffende de >viermaandeis" achrjjtt men aan De Tijd o. a. Bg het institnnt der viermaanders doet zich do grootste oibillgkheid voor, welke nitgedaoht kan worden. Gelgk bekend, kan elke gemeente een zeker getal viermaandorB leveren, echter met dien verstande, dat aan een zeker examen voldaan worde. Gesteld nu dat de gemeente A er 50 mag leveren en de gemeente B slechts 10; dat hangt natuurlgk at van het getal zielen dat elke ge meente bevat. Zgn er na in A 40 geëxamineerde» en inB 20, dan zou men zoo zoggen, dat wat er in A te kort komt, door B kan worden aangevuld, djoh mis hoor, en hierin nu zit juist de grooto onbiilgkheid. De 10, welke B te veel heeft, moeten toch maanden dienen en deden hnn examen voor niet en de 10, welke A te kort komt, valt men aan uit de hoogste nummers, welke bg de lo ting in die gemeente zgn getrokken. Wie brengt hierin verandering 01 liever verbetering, opdat onze jongelui, vooral uit de kleinere gemeenten, zioh niet maanden behoe ven inteBpannen met het voomitzioht om, on danks hnn inspanning, toch 8 maanden te moeten dienen." Voor die opmerking is wel grond. Zon niet eene verandering te brengen zgn door het aantal te bepalen voor eene pro- v i n o i e en dan het getal te verdoelen over de gemeenten, naar het aantal inwoners of het aantal ingesohrevenen voor de nationale militie van iedere plaats Wg weten nu het is de antirevolution- naire Rotterdammer die het ons vertelt hoe in zgn werk is gegaan de ommekeer van mr Heemakerk, den tegenwoordigen leider der aitirevolutionuaire partg ia de Tweede Kamer, die als student indeDibating-Society te Leiden, op de wgze als wg aan de hand van het Haag- sche Weekblad in herinnering braohten, dr Kay- per's geBohrift: Het Calvinitme oorsprong en waarborg onzer constitutioneels vrijheden bestreed. Men leze: »Op die vergadering in 1874 is dr Kuyper zeil verschenen, om het betoog van den heer Heemskerk te weerleggen, en het resultaat is geweest, dat naar aanleiding van dat debat de heer Heemskerk tot andere overtuiging kwam, en thans sedert lange jaren in de anli- revolntionsaire gelederen zulk een voorname plaats bekleedt. Zoo ziet men, niet altgd is debat onvruoht- baat." Zou de redaoteur, toen hg dit sohreel, zgn laohen hebben kannen honden Het Vaderland, hiervan melding makende, teekent eibg aan Gaat men na, dat de heer Heemskerk de door dr Kuyper geleide Calvinistische beweging niet alleen »gevaarlgk voor den Nederlandechen Staat" aohtte, daar deze, op geheel andeie grondslagen gevestigd iB", maar ook, dat hg van de twee grondbeginselen van het Calvi nisme, zooals het door dr Kuyper werd verde digd (Gods souvereiniteit en de uitverkiezing) de eerste een gdelen klank en het tweede dear noemde, waardoor de heerschappij der geeBtelgken op het staatkundig terrein bin' nenkomt", en dat hg van hot digven van dr Kuyper's partg niets verwschtte »dan het verwarron van gododiemt en politiek met elkaar", weahalve die partg »zoo spoedig moge lgk in het vergeetboek (diende) te geraken", dam moet men erkennen dat twee debat avonden niet te veel tgd waren om znlk een overtuiging aan het wankelen te brengen niet Bleohts, maar ook den bestrgder der aange vallen leer te veranderen ia dr Kuyper's vurigsten adept. Inderdaad, zg die wel eens wanhopen aan de vrnohtbaarheid van debat, kunnen moed scheppenniet altgd is debat onvrnohtbaar.'i 01 de bekeerde mr Heemskerk De Rotterdam mer voor de gegeven opheldering erg dankbaar zal zgn? Oaze lezers kennen het vonnis van den Haagechen kantonrechter inzake den eisoh tot belaztingbotaling, door de Ned. Hervormde gemeente in de residentie inge steld tegen een onwilligem lidmaat. Die beBlissiig is, vooral wanneer zg in hooger instantie wordt bevestigd, een misre kening en voor alle kerkelgke gemeenten van groot belang. De Heraut, dr Kagper's orgaan, komt nu daartegen op, vooral tegen het nogeeren door dien reohter van de eigen reohten der Kerk. Vooreerst tooh verklaarde, zooals men weet, de kantonrechter: »dat de doop iemand niet tot lidmaat der Kerk maakte, want dat hiertoe eon handeling noodig was, door den betrok ken persoon zeil op meerderjarigen leef tgd verricht." Zeltsde belgdenis des geloofs, op minderjarigen leeftgd afgelegd, was zonder meer niet voldoende om iemand als lidmaat der Kerk te beschouwen. De gowone regels van een bnrgerlgke ver- eeniging werden hier das op de Kerk van toepassing verklaard, zonder dat de reohter ook maar eenigszins rekening hield met het eigenaardig karakter dat de Kerk draagt. De Heraut nu ziet hierin (nota bene 1) hot- zelfde wat do regeering in Frankrgk heeft gedaan, toen ze de kerk wilde oplossen in associations cu'tuellet. Nauw daarmede in verband staat volgens haar in de tweede plflats, dat de kantonreohter klaarde geen rekening te willen honden met de bepalingen, door de kerk zelf gemaakt, om dat deze voor den reohter geen beteekenis hadden en hg alleen gebonden was aan de regelen van het bnrgerlgke recht. Niettegen staande de Staat erkent, dat er een eigen reoht is op handelsgebiedeen eigen reoht voor de verhonding van heeren en dienstboden; een eigen reoht voor de militairen wordt alleen aan Christus' kerk het reoht ontzegd om op haar eigen terrein bepalingen te maken, die de bnrgerlgke reohter te eerbiedigen heeft. Wg mogen merkt het Vaderland op De Heraut er wel aan herinneren dat, wat het sub lo aangevoerde betreft, een oongrnente regeling bestaat ten opzichte van het huweigk. En wat het snb 2o opgemerkte aangaat, dat het bgcondere recht, waarop de handelaar de dienstboden zioh beroepen, behoort tot ons gemeen recht, terwgl het militair reoht zgn oorsprong en Teden van bestaan vindt in de geheel bgzondere rechtsverhoudingen die het militaire leven beheersohen, maar in elk geval is ingesteld door den Staat. Begrgpen wg De Heraut goed, dan zou zg daarentegen wensohen, dat de Kerk, ook waar het verhoudingen betreft die door het gemeen reoht geregeld zgn, werd behandeld naar rege len die zg zelf heelt gesteld. Maar wat zou in dat geval de kerk anders worden dan een Staat in don Staat Ten slotte iets over een Dok en een groote G. Mr H. J. Verkouteren, de bekende schild knaap van dr J, Th. de Visser, heeft in een boitenlandsoh tgdsohrift een opitol gesohreven over de verhonding van den Staat tot de kerken in Nederland. Daarin sohoot hg meer daa een bok. Nn, dat is hem wel meer overkomeD. Zoo schreef hg o. a. dat bg de opening van de zitting der Staten-Generaal het gebed nog beBtaat. Hoe komt de man eraan? De Standaard maakt zich boos over dezes andere blnnders. Maar ook is de hoofdredacteur van dat blad uit zgn humeur omdat de heer Veritonteren in dat aritikei alleen heeft gesproken over Nederlandooh Hervormdo kerk en de overige kerken maar te hooi en te gras heeft aangestipt, en dat hg ja wezenlgk hg deed het, zgno kerk noemt de Groote Hervormde Kerk, met oen groote G. Die groote G verkerft de zaak geheel, en opBtrat fen toon verklaart dr Knyper, dat mea dio groote G niet mag sohrjjven, omdat het woord groote nooh in den naam, noch in den titel van de Noderlandsoh Hervormde Kerk is op genomen. »Wg stellen ons in die groote G geenc partg, zegt De Vaderlandermaar we kannen het begrgpen, dat het den leider niet aan- taat, bg Mr. Verkouteren do nataur sterker te zien dan de leer, en hem trots alle anti- theso te hooren spreken van de Groote Kerk, die in den volksmond zoo hoot in tegenstel ling van de Afgescheidene en Doleerendo, naS derhand verdoopt in A en B." Wat is dr Kuyper tooh kleingeestig tegenS over een kerk, die hg vroeger diende. Bg gunt haar zelfs goen groote G. DISTRICT EDE. De verkiezing voor een lid der Tweede Kamer voor dat distriot is nu bepaald op 22 dezer, de stemming, zoo noodig, op 81 Jan. en de herstemming, zoo noodig, op 12 Febr. Van ohristelgk-historische zgde wordt in dat distriot oandidaat gesteld jhr mr J. H. J. Qaarles van Offord, vóór 1897 afgevaard;gde van Hilversum, dooh alstoen vervangen door den anti-revolntionnairen en R- K. candidsat, S. baron van Heemstra. Da in ons vorig nommer gemelde oandidaat- itelling van jhr S. van Oitters geaohiedde met 40 stemmen, tegen 15 stemmen op mr. S. de Vries, gewezen lid der Tweede Kamer voor het distriot Gonda. Zondag a. weer eene voorstelling in den schouwburg alhier, uitgaande van de at- deeling van het Ned. Tooneelverbond. Wg verwgzen naar de desbetreff ende adver tentie in dit nommer. De opvoering van Het zwarte Monster, dat is de looomotiet >'n vurige draak dien 'n ieder, die zioh is z'n klauwen waagt, moedoogeloos vermorzelt" moet oei zeldzaam knnBtstnkje zgn op tooneelgebied. Groot is de lof, die den beiden vertooners daarvan wordt gebraoht van versohillende zg- den. In het jongste nommer van De Wereldkroniek geeft O. Z. daarvan een hoogst waardeerende besohrgving. De prgzen zgn voor dien avond zeer ver laagd; zg bedragen: loges en stalles f 1. partèrre f .75; hovenloge f —.50; galerg f .30- De le lnit. A. J.R. Brandt, overgeplaatst van de 4e oomp. hospitaal-soldaten te 's Gra- venhage bg het 3e reg. inf., is ingedeeld bg het 3de bat. te Middelbarg. Zondag Bpeelden de voetbalverenigingen Z. V. V. C. en Af. V. V. O., beiden alhier wedstrgd op het terrein aan den Nadorst. Af. V. V. O. won met 7—3 doelpunten. Bg de rust was do stand 2—2. Voor een staanplaats ter gelegenheid van de kermis te G o o s werd ingeschreven als volgt op de Groote Markt voor een stoomcaroussel door W. Hendriks, Breda, voor.f 151.15 en door W. Vinoken, Roermond, voor f 220den laat- sten iB de plaats gegund, en voor een biograaf door W. Lohoff, Alkmaar, voor f 226, aan wien de plaats gegnnd werd. Voor een daistont op de Beestenmarkt schreven in F. de Smet, Roermond, voor f 167.18 en Frits Sohulte, Roermond, voor f 265den laatsten is de plaats gegund. Te HoedekenBkerke werd Vrgdag avond door een nit do burgerg gevormde oom missie, bg monde van den burgemeester, den gemoente-veldwaohter, ter eere van zgn 25jarig jnbilé, namens de ingezetenen, een mooie fauteuil met voetkussen en boekenrek aange boden. Het muziekgezelschap Con Amore braoht den jubilaris een serenade, terwgl zgn huis door enkele belangstellenden met vlaggen was versierd. (Wg hadden dit bericht gaarne Zaterdag gehad, Spoedige toezending der mededeelingen zg onzen oorrespondenten ten zeerste aanbe volen. R e d.) Het sohip La teune Cecile, schipper Van Penteren, met meel geladen en bestemd naar Amsterdam, is, zoo meldt men ons uit Hans- weert, bg het omhoogloopon op den haven- dam lok gestooten. Het schip is opgosohut en wacht daar op de komBt van experts. Te Neuzen werden gedurende 1906 opgeachutbestemd voor de haven aldaar 545 zeeschepen, met eon bruto inhoud van 1.215.228 M®, (het jaar te voren 411 schepen, inhoudend 864.119 M')bestemd voor Gent 1117 zee - sohepen met een brnto inhoud van 3.181.836 M®, het jaar te voren 1003 sohepen, inhou dende 2 851.086 M®); bestemd voor Selzaete 40 zeeschepen, met oen bruto inhoud van 35.824 M*' (hot jaar te voren 46 sohepen inhoudende 45 069 M*.) Afgeschut worden van Neuzen 411, komende van Gent 1179 en van Selzaete 39 sohepen tegen reBp. 874, 1051 en 86 in 1905.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1907 | | pagina 1