MIDDELBURGSCHG COURANT,
Vrijdag
19 October.
Uit Stad en Provincie.
ïersGiiiueiMö Berichten
N». 247.
149' j»nani.
1906
jDoze ooaraat vorschijut dagelijks, mot uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middolbnrg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermom. en tele gr. weerberioht van het K. N. Met. ïn t i t. te De Bilt.
18 Oct. 8 a. vm 56 gr., 12 a 60 gr., av. 4 n. 61 gr. F. Hoogste barom.stand 767.3 te Memel
laagste 746.3 te Christiansund.—Verwaoh ting tot den avond van 19 Oct.: zwakke tot matige
Z. tot W. wind, veranderlijke bewolking, mogelijk regen en dezelfde temperatuur.
Advertenliën.' 20 cont por regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbotuigingon van 1—7 regels 1.50; elke regel mooi
20 oent. Roolames 40 oont per regel. Groote letters naar do plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet alkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is geroohtigd het Algemeen Advertentle-Bnrean A. Da
IA HAR As., N.X. Voorburgwal '466, Amsterdam.
Middelburg 18 October.
Sprokkelingen.
M«t een zeldzame, eene verpletterende
meerderheid is de heer G. A. Vorsteiman van
Oyen, de candidaat der Vrijzinnigen, Dinsdag
in het district Sluia tot lid der Provinciale
Staten gekozen.
Bg verwierf 2012 Btemmen. En waar er in
het distriot 3962 kiezers zgu, kan de gekozene
met trots zeggen dat de meerderheid der
kiezers hem heelt afgevaardigd
Dit bohoert zeker wel tot de zeldzaamheden.
Bjj de stemming in 1904 verkregen de aftre
dende, zittende leden 1954, 1826 en 1583
stemmeD.
Allerlei omstandigheden hebben tot dien
gunstigon uitslag meegewerkt.
De stoute toon der olericale bladen prikkelde
de kiezers in hot liberale district.
De algemeens bekendheid van den candidaat
werkte mee tot zgne overwinningen al mogen
ook enkele, meer dan waarsobgnlgk liberale
kiezers, o. a. leden der kiesvereeniging, zich
uit persoonlijke overwegingen onthouden
hebben, dit deed aan de overwinning geen
schade.
Wjj honden ons overtuigd dat het onhandig-,
onverstandige besluit dier Voreeniging ook
velen aanspoorde om op den nu gekozene hun
stem uit te brengen.
Zoo heeft juiBt dat beBluit verkeerd gewerkt
en wel in den tegenovergestelden geest van
hen die dit uitlokten.
Dit kan een les wezen voor het vervolg.
Men moge die Vereeniging wel eens op een
andere leest schoeien, zoodat zg hare vleugelen
wat meer kan uitslaan en den ruimen weg
der vigzinnigheid opgaan.
Zooals nu, gaat het niet verder.
Tegen het volgend jaar herzie men haar, die
vrg eeazgdig oas toesobgut en nog te veel
door den omden zuurdeesem doortrokken.
Hadden hare leidslieden verstandig gehandeld,
sg hadden onomwonden en flink den leden
der Vereeniging mooten voorstellen bg herstem
ming den tegenoandidaat der olerioalen met
alle macht te steunen.
De eenige grief, die wg tegen den heer Vor-
■termsn van Oyen vernamen, was dat hg de
kiesvereeniging wel eens heeft aangevallen en
bespot.
Maar wg vragen gat zg oi gaven hare leids
lieden daartoe dan ook soms gegronde aanlei
ding?
Hieromtrent kan men in meening verschillen;
maar juist daarom te meer had men zioh boven
zulke gedane, onaangename zaken moeten
heenzetten, en, zioh op een hoog standpunt
plaatsend, de vrg zinnige zaak moeten stellen
boven den persoon, de liefde voor het beginsel
zwaarder moeten laten wegen dan persoonlgke
antipathieën.
Dat dit niet is geschied, was eene groote
fout.
Wg wezen er echter reeds opperjoons-
kwesties spelen helaas 1 in vele kringen in dat
distriot maar al te z9er een rol.
Gelukkig toonden ruim twee duizend kiezers
zioh dasrboven verheven.
Dat is ook een gelukkig toeken bg deze
stemming.
Als men hieraan nu een voorbeeld neemt en
men besluit in 't vervolg, o.a. tegen 1907,
overleg te plegen met de velschillende itaoties
onder de vrgzinnigen, b.v. dat men bg
herstemming wederkeerig elkaar steun toezegt,
dan zgn wg al een groote schrede op den
goeden weg gevorderd.
De tegenpartg heett een leelgk echec geleden.
Oi dit haar tot ootmoed stemmen zal en
weerhouden om in 't vervolg een zoo hoogen
toon aan te Blaan als ditmaal, wg weten het niet.
Verstandig zou het zeker wel zgn als zg dit
naliet.
over gebrek aan >hooge kunde, rgpe ervaring
'u kostelgke memorie", die aan het departe
ment van Buitenlandsoha Zakenlii
zgn ambtenaren big vend moeten zgn gewaar
borgd, en schreef
«Tengevolge van een en and6r staat voor
Buitenlandsohe Zaken de wissel niet op veilig
wat nu wel niet hindert zoolang er .geen be
langen van beteekonis te verhandelen zgn
maar in het buitenland niet onbekend blgtt
en bg het eerste incident 't beste ernstig ge
vaar kan opleveren."
Wg hebben zoo sohrgtt Land en Volk,
naar aanleiding hiervan, zeer ad rem wg
hebben eens een Minister gehad van Binnen-
landtche Zaken, wiens neiging om in de Buiten
landsohe te liefhebberen ons land in opspraak
braoht en menigeen voor het gevaar van
avonturen zgn hart deed vasthouden. De sohrg
ver van bovenstaande klacht kent hem van
nabg.
Is het niet wat belaohelgk, dat deza pen ons
waarschuwt voor den «wissel", die niet «op
veilig staat"
Wg zouden er bg kannen voegen dat die
zelfde man zich ook nog wel herinneren zal
een kabinet, waarin een Minister van buiten-
landsohe zaken zitting had over wiens beleid
i- en tegenstanders zioh al oven bezorgd
maakten.
Men moet maar durven 1
Nu, de .S/antfaard-BohTg ver durft veel, dat iB
bekend genoeg.
Men wil in de Tweede Kamer, ter vervanging
tn de tegenwoordige gewone bank ter reoh-
terzgde, die als spreekplaats dienst doet, een
spreekgestoelte oi sprcektribuneplaat-
n.
O hemel 1
Als menig lid dan maar niet verleid wordt
om nog meer of nog langer te spreken of te
preeken 1
De goede naam van ons koatelgk zee
banket loopt gevaar, evenals die van onze
oesters.
Uit een twistgCBohrgt tussohen reedersinde
Nieuwe Vlaardingsche Crt. blgkt dat men zioh
plaats van hare verechgning heeft.sohul-
dig gemaakt aan het importeeren van Fran-
sche of Engeltohe haring, en het exporteeren
van deze als puike Hollandsohe haring. Ten-
3 aan dit geknoei, dat de goede naam van
het Hollandsohe zeebanket ten slotte geheel
doen te met gaan, een einde te maken,
heeit de afi. Vlaardingen van de Vtruniging
ter bevordering van de Ned. vistcherij in eene
vergadering een voorstel aangenomen, om zich
wenden tot de Rsgeerizg met het verzoek
om bg een wetsontwerp op oneerlgke concur
rentie, ook op het artikel haring bedaoht te
zgn.
Het is le hopen, merkt de N. Crt op, dat de
Regeering in het haar toegezonden adres aan
leiding moge vinden om in deren het advies
in te winnen van het offioieele «Ooilege voor
de ZseviBsohergen", opdat maatregelen worden
beraamd om intgds hst gevaar, dat onze Hol
landsohe haring bedreigt, af te wenden.
Oazerzgds deze opmerking
Er zgn dus ook op dit gebied die don eer-
Igken handel bederven en in disorediet brengen.
Do zucht tot knoeien, om zoodoende maai
veel geld te verdienen, dringt overal meer en
meer door en de soliditeit, waarop men vroe
ger prat wa«, wordt in allerlei handelskringen
verdrongen.
moet je 't noemen door een hooidmaohi-
nist op 'a traotement van f 400 in de maand
De man heeft niets te doen, staat op stal en
eet uit de staatsruif.
Grappig hé
Of ergerlgk
Van hoogen fooa gesproken, De
heeft het op dit punt al heel ver gebraoht.
Daarvan geeft de bekende sohrg ver van kleine
stukjes in dit blad herhaaldelgk het bewgs.
Zoo nog deser dagen. Hg klaagde nota be
Aardig zooals men in Indie en dan
alleen? met's lands geld omspring1
Onlangs stelde de resident van Madoera voor
m gouvernements suikerfabriek op te riohten
te Mangoenan, distriot Boender, aideeling Pa-
makassan.
Hg had daar zoo'n uiterst goed gebouw
ontdekt, groot, geschikt, volledig ingericht,
zelfs met machines, 't Was een zoutbriketf*-
briek, die men voor een paar ton gouds had
klaar gemaakt en toen niet in gebruik geno
men, omdat de fabrieken te Kaliangat (Soe-
meneb) en te Krampen (Sampaug) voldoende
waren voor [den heelen Indisohen zoutbriket-
aanmaak. De Ieege fabriek, de nooit-gebruikte,
werd bewaakt of beheerd of bestuurd I
siameraveriicht
Zitting van Woensdag.
Den goheelen dag zwaar debat orer het
voorstel vai Minister Fook om hst particuliere
land Nanggoeng voor f 260.000 te koopen als
eersten stap op den weg tot opheffing van het
instituut der particuliere landeigen op Java.
Schier alle sprekers, die daarover Dinsdag
en van daag hot woord voerden, oefenden felle
critiek uit op dit plan van den Minister van
Koloniën.
In beginsel waren do koloniale specialiteiten
er natuurlgk vóór.
"Van Deventer en Bogaard en, per procura-
i van den heer Van Kol, ook Troelstra,
vonden het opperbeBt dat de particuliere
landeigen aan den Staat terug zouden komen.
Landheeren, die belasting heffen, hun eigen
politie uitoefenen, kortom kleine koninkjes
zulk een toestand past niet meer in het
kader van onze moderne koloniale opvattingen.
Alleen de heer De Waal Malefgt wilde niet
aan het «particulier bezit" tornen of, zooals
hg het noemde, dit bezit «aanranden",
hoewel de heer Troelstra hem er op wees, dat
dit «privaatbezit" ook publiekrechtelgke be
voegdheden gaf, wat toch wel eenig verschil op.
leverde, als men het beginsel van «privaatbe
zit" op den voorgrond stelt.
Maar al gingen de heeren dus mede wat
betreft het einddoel, dat de Minister zioh voor
stelt te bereiken, noch van «terugkoopen" in
het algemeen, nooh van den teiugkoop van
het land Nanggoeng wilden zg, met uitzonde
ring van den heer IJzerman, iets weten.
In stede van terugkoop moest het beginsel
.n «onteigening" op den voorgrond treden
en dan volgens een vaat systeem, niet zoo
maar een willekeurige greep gedaan, als het
geval is met Nanggoeng. Een standpunt, dat
het eenig juiste ie, vooral als men bedenkt
wat de heer Troelstra opmerkte, die maar niet
zonder eenige conti 61e aan de Indische regeering
de jaarlgksohe beschikking wilde ge'en over
een half millioen, tot aankoop van particuliere
landergen. Men kan nog zoo gunstig desken
over de bureaucratie in Iudië als men wil,
maar zulke perspeotieven opent men nooit
ongestraft in Oostersohe landen.
De verdediging van den Minister tegen deze
aaav&Uen was liet fameus. Over het geheel
praatte hg er langs. Den heer Tydeman, die
govraagd had om «feiten", werd geantwoord, dat
hier het «ondeugdelgk stelsel" op den voorgrond
trad; en dat ZExo. niet «onteigening" maar
terugkoop" had voorgesteld, was veroorzaakt
door de «tgdroovende opmetingen", die daur-
vooraf mooten gaan. Men ziet: sterk is
andetB.
En wat betreft den aaskoop van Nanggoeng
voor f 260.000 maakte Z.Exc. het niet beter,
toen bg zeide dat een Cdinees dat land van
de Weeskamer wilde koopen voor t 275 000,
zoodat de Staat eigenlgk nog zoo slecht niet
af waB. De Chinees wilde alleen een gedeelte
van de koopsom als hypotheek laten staan
geen klein versohil dus
Het feit, dat indertgd hetzelfde land door
de Weeskamer als hypotheek-houdster voor
1000 was gekooht, werd niet tegengesproken,
maar bedekt met een redeeeering over het
versohil tuBschen het begrip «verliespost" en
het begrip «strop".
De dag van heden eindigde met het voor
stellen van een motie van orde door den heer
Van Deventer, waarin de wenschelgkheid uit
gesproken wordt om de particuliere landergen
te «onteigenen" en wel naar een «vast plan".
Die motie komt morgen in behandeling.
Waarachgnlgk zal de Minister zgn wetsont
werp wel introkken, zooals de heer Van De-
ventor hem aanraadde.
BENOEMINGEN, «nz;
Bg kon. beBluit:
is bevorderd tot commies bg 's Rgks werves,
de adj -commies H. Mogers, en zgn aangesteld
tot adj.-commies de klerken J. W. Smith en
W. C. Bruggink;
is benoemd bg het wapen der cavalerie,, bg
het 2e reg. huzaren, tot maj, de ritmeester
A. W. J. Soonck Hurgronje, adj. van het korpi
is benoemd tot lid voor Nederland van de
Parmanente internat, comm. voor scheepvaart-
congressen te Brussel en tot plaatsverv. lid
van het door die commissie ingestelde Perma
nente Bureau, tot voorbereiding der driejaar-
lgksohe congressen, de heer A. Deking Dura,
oud-hoofdingon. van den prov. waterstaat in
Overgsiel, te Zwolle;
zgn de Rgksveearts J. L. van Eok benoemd
aangesteld tot paardenatts 2de kl. en de
arts A. J. J. C- Niks benoemd en aangesteld
tot off. van gez. 2de kl. bg het pers. van den
geneesk. dienst van het leger in N.-l.
De generaal-majoor H. van 't Sant, i
pcctear der genip, vergpzeld van den kapitein-
adjudant T. L. baron Qaarles de Qaarle»,
inspecteerde heden de militaire gebouwen ie
het garnizoen Middelburg.
Door de politie alhier is proces-ver
baal opgemaakt legen G. v. d. W., een 21jarige
juffrouw, verdaoht van diefstal van een porte-
monnaie met inhoud, uit de hut van den
kapitein van de hier aan de Loakade gelegen
hebbende Zweedsche stoomboot Dona.
Dinsdag avond sprong, ter hoogte van
den tramsingel, nabg Middelburg een
meisje, dat door een medereiziger werd lastig
gevallen, uit de tram en kwam met het hoofd
op den grond tereoht. Zg kreeg daardoor eene
lichte hersenschudding.
Haar toestand is thans zeer bevredigend
Alleen moet zg nog rust nemen.
De St Ct no 243 bevat o. a. de gewgzigde
statuten van de Sohiet- (weerbaarheids) ve
niging Nut en Genoegen, thans genaamd Schiet-
vereeniging Nul en Genoegen, teBiggekerke.
Met 1 November zgn verplaatst J, M.
Wegler, postbode te Westkapelle, naar
Dinteloord en B. Louwerse, postbode van
Middelburg op Grjjpskerke naar Westkapelle.
Bg kon. beBluit is (her)benoemd als bur
gemeester van Heinkenszand J. Baren-
dregt Azn.
Dit is reeds medegedeeld in de tweede editie
vai ons vorig nommer.
In de provincie Zeeland kwamen in
week van Woensdag 10 tot en met Dinsdag
16 Ooiober 28 gevallen van besmettelijke
ziekten voor, n.l. te Axel en Oad-Vossemeer 1
van typhus en febris typhoidea; te Sas van
Gent 1 van pokkente Baarland 2, Hoedekenz-
kerke 1, St. LaurenB 3. Ondelande 1, Sohoon-
dgke 1, Wemeldinge 2 enYerseke 1 van rood
vonk en te Aardenburg 4, Eede 1, Goes 2,
Groede 2, Koudekerks 1, Oawerkeik 2, Sluis 1
en Zierikzee 1 geval van diphterithis.
LETTEREN "EN KUNST,
BRODSKY-KWABTBT.
De meest zuivere vorm van Kamermuziek,
ik zou willen zeggen de reinste vorm, dien
uitvoering en uit de in dien tgd blgkbaar nog
niet doorgedrongen gewoonte om tussohen do
onderdeelen van een werk zich van bgvalsbe-
tuigiag te onthouden ook ton onzent bleek
die goede gewoonte nog niet te bestaan, wat
betreurweton we, dat het 2e en hot
4o deel stormachtig werden ontvangen, terwjjl
-le beide andere niet begrepen werden. Dat
geen ongewoon verschgnsel in dien tgd,
aangezien Beethoven zgn tgógenooten ver
vooruit was. Er fühlte sich als Steger, zoide
Wagner, und wuiste, dats er der Welt nur ah
freier Mann anzugehören habe. Diese mu ste sich
ihn getallen lassen, wis er war.
Beethoven was te groot, te maohtig ooi niet
geheel zich zeil te zgn, om niet zgn inspira
ties, het zg er dan oen blgmoodige geest mt-
ipreekt, of wel een diep-roerende zang daaruit
ontstaat ik denk hier aan het inderdaad
meesterlgke spel van den eerste viool in de
Cavatina in een vrgen vorm te gieten, zooals
te hem vrgilgk uit zgn rgken geest ontspro
ten.
Altgd door voert hg ons op tot ietshoogers
Door uit het hart opgewelde en tot het hart
sprekendo melod ön, waarvan we nooit ver
zadigd zgn en waarnaar we niet moede worden
te luisteren, omdat ze zioh van ons meeslo'
maken, onze gedachtensfeer zuiveren en ook
omdat we ons geheel willen overgeven aan
Beethovens goddelgk genie!
Mot die gedachte verliet ik de zaal en vol
komen instemmend mot de hartelgke, na
Beethoven zelfs warme ontvangst der vier kun-
stenaars, herhaalde ik tot me zelfwat hebben
g die er niet waren veel gemist 1
A. A. NOSKE.
men zich denken kan, rein door de volkomen
homogeniteit der vier instrumenten, heeit
Woensdagavond in de conoertzaal een niet
overtalrgk publiek in hooge mate geboeid.
Toen mg bekend werd, dat er vier nationa
liteiten sohuilen in dit kwartet, vreesde ik een
oogenblik, dat dit aan de opvatting der werken
afbreuk zou doenanderzgds zag ik er voordeel
het eigene, dat ieder der landslied* n
toch van huis uit in zioh heeft, na vereeniging
daarentegen eenzgdigheid van
opvatting zou buiten sluiten.
Maar voor die vrees bleek niet de minafe
grond te bealaan. De vruchten van een eli-
jarige samenwerking zgn niet uitgebleven.
Trouwens, was het anders mogelgk? Waar
een violist als dr Brodsky de leider is, mag
het gevaar van niet-opgaan in één gedaohte
als geheel geweken worden beschouwd. Hg
toch teheeracht het kwartet zonder te over-
heeraohen; de grootste lof, dien men hem qua
kwartetaanvoerder brengen kan. Een kern
gezonde, geheel in den stgl gehouden voor
dracht kenmerkt zgn spel om niet te spreken
van zga technisch meestersohnp.
De tweede-viool en de alt waren mg wel eenB
beaoheidun maar beider toon was mooi en
de cello, die de basis van het kwartet vormt;
de ondergrond, waarop de andere stemmen als
het ware zgn opgebouwd en waartegen ze öf
alternoerend óf figareerend optreden, had een
uitnemend vertolker.
Maar waartoe mg te verdiepen in indivi-
dueele eigenschappen der vier spelers, wazr
tooh zg samen iets buitengewoons tot stand
brachten
Begonnen met het niet daddgk te doorgronden
melancholisch getinte, doch niettemin aan vele
schoonheden overrgke A mol kwartet van Brahms
door den componist opgedragen aan dr
Theodor Billroth te Woenen, in wiens woning
het werk voor het eerBt in November 1873 is
gespeeld werd het eerste deel van den avond
besloten met het D dur kwartel van Mozart,
waarvan het beminnelgk teere ka'akter,
ragfijne bewerking en de taïve speling dor
vier instrumenten een eigenaardigen overgang
vormde van don diep-ernstigon in-zioh-zelf
gekeerden Brahms tot het forsch gespierde en
grootsohe opus van Beethoven, het glanspunt
van den avond.
Dat B-dur kwartet beleefde in 1826 zgn eerste
ONDERWIJS.
Yoor de akte-examens vrge- en orde
oefeningen der gymnastiek Blaagden te Venlo
de heeren J. P. Bode van Ylissingen, J.
P. Goedebnur van Ritthem enW. Koateloo
van Middelburg en te Rotterdam J. M.
van Arenthals van Zierikzee.
Te Zierikzee braoht de collecte voor
de soholen met den bgbel (per Igat en G. K)
80.89 op.
KERKNIEUWS.
Door den kerkeraad der Ned. Herv. ge
meente alhier is, ter vervulling der vaoa-
ture dr Obbink, het volgende viertal opgemaakt:
de hei ran H. W- Creutzberg te Wgk aan Zoe,
dr A. van der Flier te Parmerend, P. Heimens
Vissers te IJlst en dr A. van Veldhuizen te
Almeloo.
Dr H. Th. Obbink deed Woensdagavond
in de groote kerk te 's Gravenbage als predi
kant bg de Ned. Herv. gemeente aldaar zgn
intrede voor een talrgk opgekomen gehoor.
Hg sprak naar aanleiding van Mattheus 6 33
Het Nationaal Comité inzake wettelijke regeling
1 Vrouwenarbeid heeft in een adres aan den
Minister van landbouw meegedeeld, na een
ondeizoek in loco en een onderhoud met de
fabrikanten en afzonderlgk met de arbeidsteiB
te Maastricht, tot de overtuiging te zgn geko
men dat de in het koninklgk besluit van 13
Juli 1.1. vervatte eisehen en verbodsbepalingen
haar uitermate Btreng voorkomen en volgens
haar zonder billijken grond duizenden vrouwen
meisjes van haar broodwinning areigen te
berooven.
Het oomi'é verzoekt daarom den Minister
dringend dat kon. besluit te wgzigen ea de
gezondheidsmaatregelen, voorgesohreven in het
belang van volwassen vrouwen, ook tot de
mannen in de betreffende branche uittestrek
ken en vóór alles te verhoeden, dat door een
partgdig, dogmatisch dig ven van enkele zgden,
duizenden vrouwen, onder de valeche leuze van
bescherming, broodeloos gemaakt en de vrouw
straks voorgoed, niet alleen uit de aardewerk
fabrieken, maar uit de geheele ngverheid, waar
ze nu vasten voet heeft, vordrevon zal kunnen
worden.
Het adres is door de dames Rufgers-Hoitsema
en Diuoker overhandigd aan den Minister die
zioh geruimen tgd met haar onderhield over
versohillende punten, den vrouwenarbeid be
treffende.
De enqoête naar de toestanden in den
bandeldig vendon en industrieelen middenstand
naar men nader ons meldt, aan de thans
bestaande Staatscommissie voor dien ttand
worden opgedragen.
Voorgesteld zal worden die in drie Bub com
missies te splitsen, waarvan er een haar on
derzoek zal instellen in het Noorden, een an
dere in het midden en de derde in het Zuiden
van ons land.
Het Vad. verneemt, dat de president van
den Senaat vat het Delftsche Studenten Corps
zioh gewend heeft tot den betrokken commis
saris van politie, die hem toezegde een ernBtig