MIDDELBURGSCHE COURANT.
Dinsdag
2 October.
Uit Stad en Provincie.
V. '132.
I49a Jaargani.
1906.
Doze courant rorsohijnt dagelijks, met uitzondering ran Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. 2.
Afzonderlijke nummers kosten cent.
Thermom. entelegr. weerberiohfcvanhetJLN. Met. Instit. te De Bilt.
1 Oofc. 8 n. rm 59 gr., 12 a 61 gr., av. 4 u. 64 gr. F. —Hoogste barom.stand 769.6 te Dresden
laagste 754.5 te Horta.— Verwaoh ting tot den avond van 2 Oot.: zwakke tot matige Z.O. tot
Z. wind, bew. Inoht, waanchgnlgk droog weer en geringe staging van temp. en wogelgk nachtvorst.
AdvertentiSn: 20 cent per regel. Bij abonnomont veel lager. Geboorte-, dood- en
allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke rogel meoi
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-Bnrewn A. Dl
LA MAB Al., N.I. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Middelburg 1 October.
Stemmen!
Dat is het eenige wachtwoord voor
morgen, Dinsdag, in het district Sluis.
Hoe grooter het aantal nitgebrachte
stemmen is, hoe moeilijker het voor de
anti-liberalen zal zijn om de overwinning
te behalen.
Men rekene er op dat zoowel van katho
lieke als van anti-revolutionnaire zijde alle
kiezers, die op hnn candidaat hunne stem
men zullen uitbrengen, aangespoord, opge
zocht en ter stembus gevoerd zullen worden.
En dat is hnn recht.
Onze bestrijders knnnen ons in deze ten
voorbeeld zijn.
Maar daartegenover sta ook ijver aan
deze zijde.
Tusschen 's morgens acht en 's namid
dags v ij f uren begeve men zich naar de
Btembus om zjjn plicht te doen!
Sprokkelingen.
Men zal dezer dagen, heden te beginnen, een
man huldigen, een dichter, over wien het alge
meen oordeel zeer verschillend is.
Wg bedoelen mr Willem Bilderdjjk, wiens
150-jarige geboortedag aanleiding tot die her
denking geeit.
Tereoht werd in eene beschouwing over hem
im het jongste nommer der Zutph. Crt. opge
merkt dat de wereld het over hem wel nooit
eens zjjn zal.
»Een dichter grooter dan Vondel, pijjst
hem de een. Een armzalig rgmelaar, verguist
hem de ander.
Een genie, dat door zjjn tjjdgenooten sohan-
deljjk miskend werd, klaagt verontwaardigd de
geestverwant. Een bekrompen reactionair, die
nioh zeli door zjjne heitigheid onmogeljjk
maakte, antwoordt geprikkeld de tegenstander.
Begroet als de Johannes de Dooper van een
nieuwe Christelijke aeragesoholden voor een
■ohjjnheilig losbol, die liefde dithyramben op
zgn vrouw diohtte hoewel hjj haar afranselde.
Vaderlander bjj uitnemendheid, die liever in
ballingsohap ging, dan Oranje te vetzaken
dienaar van Koning Louis en slippendrager van
Napoleon.
Ziedaar de elkander uitsluitende meeningen
der uitersten."
Zelden is een man zoo verschillend beoordeeld.
Misschien ligt de waarheid ook hierbjj in't
midden, maar te ontkennen valt het niet dat
Bilderdjjk een draaibord was, ook alles be
halve stiohtoljjke verzen Bohreef en hekeldich
tjes, die nooh door fijnheid van gedaohten noch
door sierigkheid van woordenkeus uitmuntten.
Populair is hg nooit geweest en zal hg
nooit worden.
Zgne hedendaagsohe vurige bewonderaars
zullen door hunne herdenking zelfs niet kun
nen bewerken, dat zgae tegenstanders billgker
over hem oordeelen en zgne verdiensten als
dichter waardeeron, en men zal later nooit
kunnen spreken van eene herdenking, die bg
ons volk veel sympathie wekte en het warm
maakte.
Louis Bouwmeester is weer in 't land.
Men heeft hem met hartelgkheid ontvangen
en opnieuw gehuldigd.
Heel goed.
Maar het heeft daarbg wtêr niet aan ovor-
drgving ontbroken.
Van al zgn bewegingen, zgn woorden heeft
mes tot in 't bespottelijke gewag gemaakt.
De Amiterdamsche bladen waren daarin
vooral sterk en de satyrieke organen hadden
volkomen reoht daarmee een loopje te nemen.
Louis is eei groot artist maar men bena
deelt door die overdrgvïng zgn roem en zgn
glorie, omdat men is 't belaohelgke vervalt.
En dat spgt ons die tot zgn vereerders
hooren.
Men kent het spreekwoord: Le ridicule tut.
Bovendien zgn er weer onhandige vrienden
aan het geven van wenken aan den Raad vsn
beheer van Het Nederlandse!i Tooneel.
Zg moeiten ook dat nalaten.
Als zg er zich buiten hielden, zou dit meer J
kunnen zgn, dan al hun geEchrgf, waaruit
husse totale onbekendheid met den foitelgken
toestand blgkt.
Jaren geleden hebben wg reeds in dien geest
geschreven. Maar nog steeds gaan onpiactische
bewonderaars voort met hun onhandig gesohrgf.
Dio Amsterdamsohe correspondenten voor
provinciale Waden moesten hever dit onderwerp
laten rusten.
Hun onhandigheid heeit in deze al te veel
kwaad gedaan.
Het voorstel van den Minister van oorlog
tot afwerking van de stelling van Amsterdam
vindt maar bitter weinig sympathie.
Tot dusver betuigde De Star.daard daarmee
instemming.
Voor die afwerking is rond 8 millioen
noodig en dan t 2.150.000 voor completeering
van de bewapening en de munitie-uitrusting^
Nu wil de Minister om een snelle afwerking
te bevorderen een ateonderlgk tonde in het
leven roepen, waarin elk jaar f 850.0C0 moet
worden gestort, gedurende 9 10 jaar (afge
scheiden van een jaarlgksoh rente-dragend
voorschot uit de Sohatkist om eventueele
meerdere uitgaven van het fonds te dekken).
Een prachtig idee voor hen die op de
snelle afwerking van die Stelling gesteld zgn
on liefst zoo weinig mogelgk verder daarover
in de Kamer willen zien gesproken. Msar
voor allen die bezuiniging wenschen en telken
jare verlangen nategaan hoeveel de Kamer
met het oog op 's lands fitanoiën msg uit
geven voor militaire uitgaven, ten einde het
budget niet te zeer te bezwaren, is dit voor
stel volstrekt onannnemelgk.
Voor de tegenstanders van de Stelling en
voor allen die van jaar tot jaar wenEchen te
beoordeelen ot met het oog op de veranderde
denkbeelden op het gebied van oub defensie
wezen met de afwerking van de Stelling op
den thans aangenomen voet mag worden voort
gegaan, zal dit fonds n&tuurlgk volstrekt ver-
werpelgk zgn.
Zoodat we kraohtige oppositie tegen dit
fonds voorzien dat in onze oogen wel iets
heeit van een donkeren put, waarin de volks
vertegenwoordiging beleefd wordt uitgenoodigd
jaar op jaar bgna een millioen te werpen
zonder zekerheid dat de put na tien jaar zal
sgn gedempt.
Deze juiste opmerking van het
weekblad beamen wg ten volle.
Wg gelooven dan ook wel dat de Minister
met zgn ontwerp van eene slechte reis zal
komen.
Tragisch klonk het Zaterdag nit Bali ont
vangen telegram.
De vorst van Tabanan.Goesti Ngoerah Agoeng,
en zgn zoon, de troonopvolger, hebben den
dood gezocht, die de krgg hun niet braoht.
Hun trots van Balisoh edelman behield de
overhand en deed hen het Bterven verkiezen
boven de vernedering. Het zgn gebeurtenissen
van een geweldige tragiek, die op Bali zgn
voorgevallen, de poepoetan te Den Pasar,
zelfmoord dezer vorBten. Gebeurtenissen, die
onzen eerbied voor dit volk van ras-mensohen
sleohts kunnen vermeerderen. Wg
zegt Het Vadhier te doen met de besten van
den Indisohen-Arohipelen wanneer het N.-I.
Gouvernement het bestuur uit hun hnnden
overneemt, heeit het reeds bg voorbaat den duren
plioht op zich genomen, om het volk, dat
zulke vorsten had, te regeeren op de beste
wgze, waartoe het in staat is.
Vertegenwoordigd waren ruim 90 afdeelingen:
vertegenwoordigende bgna 50.000 leden. Dit
hooge ogter is bereikt sedert de schrapping
van art 43 der statuten, welk art. bepaalde
dat alle besluiten onderworpen waren aan de
goedkeuring van Eigen Hu'p.
Sinds Mei j.l. toch sgn ruim twintig ver-
bruiks- en oonsnmptievereenigingen toegetre
den, waaronder ook de bnkkerg De Broederband
te Middelburg.
Een ingediende motie van de atdeeling
Hiarlem om den Bondsraad te verzoeken sta
tuten te ontwerpen, die tot grondslag hebben
algeheele afscheiding van de bestaande Han
delskamer en Raadgevende Kamer, weid na
een disouseie van twee uur verworpen met
201 tegen 183 stemmen.
Daarna werden de ooncept-statuten artikels-
gewgze behandeld en bg eindstemming aan
genomen met 321 tegen 44 stemmen.
De aan de beurt van aftreding zgnde leden
van den Bondsraad, de heoren dr A. Rutgers
en A. J. van Peski, werden herkozen, terwgl
de heer G. J. Bieleman, eveneens aan de beurt
van aftreding, vervangen werd door den heer
Boeling, seoretaris van do coöperatieve bak-
kerg De Volharding te 's Gravenhage.
In de plaatB van den heer C. H. Kouw, die
niet meer wenschto in aanmerking te komen,
werd gekozen de heer F. M. Wibaut te
Amsterdam.
TWKEDB EASlEB.
n voering van eenwettelgkentgd.
De indiening van het wetsontwerp, hetwelk
beoogt eenheid te brengen in de verschillende
tgdsaanwgzingen, hier te lande in gebruiken
in verband daarmede een wettelgken tgd in
voert, was bljjkena het Voorloopig verslag
vrg algemeen met instemming gezien.
De keuze van den Midden-EuropeeBohen tgd
als wettelgken tgd werd door vele leden
toegejuicht.
Men vroeg of de regeering zekerheid heeft,
dat ook de Bpoorwegmaataehappgen c. q. dien
tgd zouden aannemen.
Met de meening van de regeetisg dat de
invoering van den Greenwiohtgd eene wezen-
lgke verlating van het volksleven teweeg zonde
brengen, daarentegen het algemeen gebruik van
den Midden-Europeeschen tgd een essentieele
vervroegisg van het maatsehappelgk leven in
zioh Bluit, waren verschillende leden het eens,
terwgl veisoheidene andere leden die verwach
ting illusoir oordeelder.
ia 't belang van het doel dat zg beoogen statuten.
BENOEMINGEN, «nzi
Bg kon. besluit:
is benoemd tot ridder in de orde van Oranje-
Aatsau de luit. t./z. 1ste kl. J. H. van Leent, en
verleend de zilveren eeremedaille van die
orde aan den serg.-maj.-sohrgver bg het korpi
mariniers C. F. J. Holling;
ia bg het Dep. van Waterstaat verleend
tituL rang van reiend, aan den hoofdcom. W.
A. G. Whitlau en is bevorderd tot comm.
jhr F. E. Lopes Suasso, thauB adj. comm.
KORTK HBDBDICELINGIIN
VERGADERINGEN.
Zaterdag en Zondag had te Gravenhage de
algemeene vergadering plaatB van den Neder-'
landichen Coöperatieven Bond, ter behandeling o.
van door den Bondsraad ontworpen concept-
De heer J. A. A. Schwan, inspecteur der
postergen en telegraphie, die met 1 October
van Middelburg naar Utreoht werd overge
plaatst, heeft zich in de elf jaren van zgn
verblgt alhier, door zgn welwillendheid en
hulpvaardigheid, groote aohting en sympathie
wqten te verwerven, zoo bg het ambtenaars-
personeel, als bg het publiek.
Dit eerste heeft den hooggewaardeerden,
humanen chef bg zgn vertrek een aandenken
aangeboden, bestaande in een praohtalbum met
de portretten van de aan het gesohenk deel
nemende direoteuren en ambtenaren in het
resBort van den heer Sohwan.
Dit souvenir zal den vertrokken inspecteur
later worden overhandigd.
Zulk een hulde verwondert ons allerminst.
Wie tooh met den heer Sohwan in aairaking
kwam, werd wg sohrgven uit eigen erva
ring steeds getroffen door zgne aangename
manier van omgang, zgne hulpvaardigheid
zgne welwillendheid.
Ter aanvulling van het oob gezonden en
in ons nommer van Zaterdag opgenomen ver
slag over 1905 betreffende de Bad- en Zwem
inrichting alhier, verzoekt men ons als
vervolg op hetgeen gemeld is omtrent het feit
dat er zioh geen dames meer bereid verklaren
toezioht te houden bg het baden van onver
mogende meisjes nog mee te deelen dat
•voorloopig evenwel het bestuur gemeend hesft,
niettegenstaande deze weinige medewerking den
toegang aan onvermogende meisjes nog niet
moeten ontzeggen."
Door de politie alhier is Zondagavond
prooes verbaal opgemaakt tegen zekeren De S.,
wegens overtreding der drankwet.
Zondagmiddag zgn door de politie uit Goes
drie minderjarige jongens naar hier overgo
braoht, die Vrgdagavond gezamenlgk de oudei-
lgke woning hadden verlaten.
Bg een arme, oude weduwe in de Oude
Kerkstraat alhieT hebben eenigebaldadigen
wier namen bg de politie bekend zgn, Zondag
avond de kraan van een vat, inhoudende tien
L. petroleum, opengedraaid, zoodat deze vloei
stof door de geheeld kamer liep.
en noemt weer een BelgiEche combinatie
als de tegenwoordige bezitters.
De bg het 3e regiment infanterie nieuwbe
noemde tweede luitenants F. C. Kers en L. K.
van Loon zgn nader ingedeeld iesp. bg het
le en 4e bataljon te Bergen op Zoom en fe
V1 i s si n g e n.
Onder algemeene belangstelling «au de
ingezetenen mooht heden de heer F. J. H.
Bovin zgn veertigjarig jubileum als seorefariB
der gemeente IJzendgke vieren.
j het binnentreden der secretarie vond bg
toepasselgk vere. Om elf uur werd bg
namens de raadsleden bg monde vau den bur
gemeester Neeteson h&rtelgk geluk gewonscht.
Het muziekgezelschap had hem gaarne eeae
serenade gebracht, maar hiervoor heeft d
jubilaris bedankt.
ONDERWIJS.
In de Zaterdag door de Vereeniging van
Onderwgzers in het arrondissement Viissiogen
gehouden vergadering behandelde de heer
Frgling uit Vliesingen het onderwerp >In»tru-
menten vopr het maken van berekeningen."
Zgn rede weid met belangstelling en aan
dacht gevolgd en hg had den dank der aan
wezigen in ontvangBt te nemon.
Mej. D. P. Paul, volontaire te 's G r a v e n-
polder, is benoemd tot onderwgzeres aan
de openb. sohool te Zwgndreoht.
Zaterdagnamiddag trad in eene verga
dering der afdeeling Zuid-Beveland van den
Bond van Christelijke Onderwijzers en Onderwij-
■eresssn als spreker op de heer Hegat van
Bergen op Zoom, die zoo sohrgft men one
in een boeiend en zakelgk betoog de begin
selen der Vereeniging tot Vereenvoudiging van
Schrijjtaal en Spelling uiteenzette en tot i
sluiting opwekte.
In den heer Hasselbach, van Middelburg,
vond de spreker een niet gering te schatten
tegenstander, die ^Ö1 vóór vereenvoudiging
was, maar dan consequenter en mèèr logisch
dan door de bekende Vereeniging ia voorge
steld. Als zoo dikwgls, bleek ook hier het
re de vgand va* het goede, en dat elke
medaille haar keerzgde heeft. Tooh is, ook
door deze lezing, het ledental der Vereeniging
opnieuw aangegroeid, en de belangstelling bg
vele onderwgzers opgewekt of verlevendigd.
De collecte voor de scholen met den bgbel
braoht op te Colgnsplaat met Kats f 169.80'/]
Scharendgke met Elkerzee.l 29.53, Viissingen
f 161.75, Zonnemaire (G. K.) f 42.60 en
Zevenbergen f 77.13.
De in ons vorig nommer
dering tot dootor in de rechtswetenschap van
den heer B. M. de Jonge van Ellemeet, geboren
te Goes, aan de rgksuniversiteit te Utrecht,
gesohiedde cum laude.
Door den Minister van Binnenl. Zaken
bepaald dat de oommissie tot het exami-
neeren van hen die eene akte van bekwaam
heid wenschen te verkrggen tot het geven
van M. O. m Nederlandsche taal en letter
kunde, gesohiedenis, aardrgkskunde, staathuis
houdkunde en statistiek, Staatsinrichting en
sohoonsohrgven voor het jaar 1906 zitting zal
houden te 's Gravenhage evenals die voor
de akte van bekwaamheid voor het M. O.
zeevaartk., wis- en natuurk. wetensohappen en
boekhouden Voor verdere inlichtingen zie
men de St. Crt. no 228.
Veider is aan dr H. Vermeulen, op zgn
verzoek eervol ontslag verleend nis assistent
voor de scheikunde aan Rgks-univers. te Gro
ningen.
Mot den nieuwen oursus lieten zioh aan
de Vrge Universiteit te Amsterdam 24 stu
denten insohrgven, 11 voor de theologie, 8
voor de rechten en 5 voor do letteren.
De heer A. W. C. Dwars, ingenieur bg
de gemeentewerken te Utreoht, is, volgens De
Ingenieur, benoemd tot hoogleeraar aan de
universiteit te Santiago, Chili.
LETTEREN EN KUNST
Wg vernemen dat het Philharmoniscb
orchest uit Berlgn, dat steeds des zomers op
Kurhaus,te Scheveningen uitvoeringen geef'
het volgende jaar drie werken van den heer
Jan Morks, Middelburg, zal uitvoeren,
Het zgnConcertstuk voor violoncel, harp en
orkest, Suite voor Strijkorkest en Concertouverture.
Do jongste bezending van de Nederland
sche Bibliotheek bestaat uit een verzameling
boeken die van zelf de belangstelling van alle
liefhebbers van goede litteratuur zullen opwek
ken, te meer omdat ze zoo goedkoop zgn.
Allereerst noemen we De Veroveraar, hot
xooneelstuk van mevr. L. Simons—Mees, dat
met zooveel succea den vorigen winter door
UitVlissingen.
Naar wg vernemen, is de stoomtram Vlissin- b®^ Nederlandsch Tooneel werd opgevoerd. De
genMiddelburg in andere handen overgegaan, l®ring van het zeer interessante werk doet dat
i begrgpen. Een mooi portret van den
heer Chrispgn in de rol van Frederik staat
tegenover den titel
Dan is er een bloemlezing uit Bilderdgka
weiken, uitgekozen door Willem Kloos. Er ie
zóóveel op Bildordgk afgegeven, en men heeft
de lezers zóó afgeschrikt om zioh aan diens
omvangrgk werk te wagen, dat het velen
welkom zal zgn zulk een betrouwbaren gids als
KIoob te volgen door het kwart millioen vers
regels dat de eens zoo hoog geroemde Bilderdgk in
zgu leven heeft gemaakt. Bovendien heeft
Kloos een uitvoerige studie aan zgn bloemle
zing laten voorafgaan.
Voorta zgn er twee vertalingen van Noorsohe
stokken, Een poppenhuis (Nora) van Ibsea, en
Boven memchelijke kracht van Björnstjerne Bjorn-
n, beiden met een inleiding van L. Simons.
En eindelgk Ben twaalftal samenspraken
van Erasmus, uit het latgn vertaald door N.
Singels, met Busken Huet's beschouwing
over Erasmus uit Het Land van Rembrandt als
inleiding.
Deze laatste vier boeken bevatten allen de
portretten van de sohrgvers.
Het jongste nommer van de Wereldkroniek
uitgave van de firma Nggh en Van Ditmar
te Rotterdam, geeft als frontplaat een gezicht
op de Piet Hein, over zgde liggende in de haven
van Nieuwediep.
Onder personalia vindt n wg een portret van
wglen Jan van Rgswgok, den populairen oud-
burgemaester van Antwerpen.
Het militair bgvoegsel bevat o.a. een de-
ichouwing over de eerste Nederlandsche
onderzeescho torpedoboot Luctor et Emergo,
zooals men weet op de werf der maatschappg
De Schelde te Viissingen gebouwd. Ver-
sohillende photo's van die onderzeeBohe boot
en van Viissingen verduidelgken de bcsohig-
ving, terwgl ook niet vergeten is de beeltenis
te geven van den luit. t/z. lBte kl. P. Koster,
don eersten commandant van de Luctor die, zooals
gemeld is, onze marine gaat verlaten, on all
directeur op te tieden van een op te richten
sub-marineboot-weri te Fiume.
Wg ontvingen een Reisgids voor Neder-
landsch Indiè', samengesteld op uitnoodiging der
koninklgke Paketvaarlmaatichappij door dr. J.
van Btmnzelen on G. B. Hoog er en herzien
door J. F. Niermeger.
Het, op fijn papier keurig gedrukte en met
tal van fraaie illustraties en duidelgke kaarten
voorziene werk geeft vele bgzonderheden
over den arohipel der Nederlandsohe koloniën
en de reis erheen en erdoor.
Tentoonstelling
van «Voor de Kunst."
Do Vereeniging Voor de Kunst alhjer is
haar seizoen begonnen met een Zondag op de
bovenzaal van de sooieteit St Joris geopende
tentoonstelling van houtsneden va* J. G. Veld
heer, en van koperwerk van J. Eisenloefel.
De inzending van Veldheer bevat ook nog
teekeningen en pastels, maar de houtsneden
zgn tooh het belangrgkat. Er gaat een bgzoi-
dere bekoring van uit.
Het is met de kunBt van houtsneden zon
derling gegaan. Oorspronkelgk is zg niet
anders dan een middel tot verveelvuldiging van
een teekening. Door deze in een vlak stuk
hout zoo uit te sngden dat de Ignen hooger
kwamen te staan dan de rest, kon men er een
groot aantal afdrukken van maken. EigenJgk
deed de houtsnee denzelfdan dienet als de
koper- en staalgravures, de etskunst en de
lithographic.
Maar terwgl de laatstgenoemden zich altgd
mochten verheugen in de aandaoht van de
kunstenaars zelf, werd de houtsnee een stief
kind Onder de houtBngders waren wel zeer
bekwame mannen, maar hun kunst weid lang.
zamerhand alleen gebruikt om werk vanande-
reproduoeeren. Eigen kunstwerken,
zooals er etsen, litho's en gravures bestaan,
speciaal als zoodanig zonder voorbeeld gemaakt,
werden voor de houtsneden hoe langer hoe
zeldzamer.
In de laatste jaren ie daarin een verandering
gekomen. De houtsnee werd door kanBtenaarB
weer gebruikt om haar bgzondore eigenschap
pen. In ons land hebben vooral Nieuwenkamp
Veldheer in dat opzicht prachtige dingen
gemaakt. En men behoeft op deze tentoon
stelling het werk van Veldheer maar te be-
kgken, om te zien dat men met houUnedei iets
kan uitdrukken dat goen andere kunst zoo doet.
Men lette bgvoorboold eens op de weergave
der steenklompen van oude bruggen en ge
bouwen. Daarvoor zou een etsnaald te fijn,
het lytogiaphisoh krgt te zacht zgn. En dan
vooral op het water, de gebroken weerspiege
ling in zacht golvend water 1
Veldheer heeft de speoiale eigenschappen
van de houtsnee met bgzonder talent aange
wend, en daardoor de houtsneekunst tot een