MIDDELBUKGSCHE COURANT.
H\ 229
149' Jaargang.
1906
Vrijda;
28 September.
Uil Stad en Provincie.
Daze eoarant rersobijnt dagelijks, met uitzondering ran Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermom. entelegr. weerberiobt v&n ket E. N. MeLlnstit. te Do Bilt.
27 Sept. 8 u. vm 54 gr., 12 u 61 gr., av. 4 u. 61 gr. F. Hoogste barom.stand 779.2 te Oxford
laagste 753.1 ie Bodo.Verwachting tot den avond van 28 Sep.: zwakke tot matige N. tot
W. wind, bewolkte lnoht, droog weer en iets warmer temperatuur.
AdvartentiSn; 20 cent por regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dooi- en
alle andere familieberichten en Dankbotuigingon van 1—7 regols f 1.50; elke regel mee»
20 oent. Reclame» 40 oent per regel. Groote letters naar de plaats, die sij innemen.
Tot de plaatsing van advertontiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, NJjverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertcntle-Bnrean A. Dl
LA MAS An., IV.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelburg 27 September,
Sprokkelingen.
Eon enkel woord om de kiezers voor de
Kamer van Koophandel en Fabrieken te
Middelburg te herinneren dat er morgen
(Vrfidag) van des voormiddaga tien tot des
namiddags een uur gelegenheid is tot het stem
men voor een lid dier Kamer.
Et is slechts ésn oandidaat bekend, en wet
de heer M. C. Roest, op wien wjj die kiezers
nogmaals uitnoodigen hun stem uit te brengen.
Hfi is dit ter aanvulling van hetgeen
wö in een vorig nommer reeds schreven een
practisoh mas, die gerust voor zjjne meening
durit uitkomen en dit op kalme, heldere en
duideljjke wjjze steeds doet.
Om daarna afscheid te nemen van de be
schouwingen over de Troonrede, moeten wjj
hier nog even laten volgen eenige zeer juiste
opmerkiagen, door De Vaderlander naar aan
leiding daarvan gemaakt.
De redaotie van dat blad wjjst er op hoe
van de overzjjde de legende verspreid is »dat
met dr Kuyper's val het sooiale hervormings
werk zou zijn onderbroken."
En dan vervolgt zjj
Nu is dit zeggen ons nooit zeer duideljjk
geweest. Toen het Kabinet PierBon—Borgeaius
in 1897 kwam te vallen, kon men zeggen,
omdat genoemd Kabinet tal van sooiale wetten
in het Staatsblad had gebrachtLeerplichtwet,
Woningwet, Gozondheidswet, Ongevallenwet,
enzdat hare sooiale wetgoving onderbroken
was.
Maar de sooiale wetgeving van dr Kuyper
is in 1901 daarom reeds niet onderbroken,
omdat ze gooit begonnen is. In de heele
vierjarige periode van de ooalitie, heeit se
geene enkele sooiale wet tot stand kunnen
brengen. Dat dient niet vergeten te worden.
En om nu eens even bjj dat ouderdomspen
sioen te bljjven. Dat was no 1 van het program
van het ministerie van sooiale hervormingen
op Christeljjken grondslag. Welnu, dr Kuyper,
die over eene meerderheid van 16 stemmen iD
de Tweede Kamer besohikte, heelt zjju vier
kostelijke jaren voorbjj laten gaan zonder
daaraan iets ernstigs te doen; die arbeiders,
die |niet waohten konden >geen dsg en geen
nacht", moesten zien, hoe alles voorging,
Drankwet, pensioen voor den bjjzonderen Onder
wijzer, Hooger- en Lager Onderwijswet, maar
hjj zelf kreeg drie nieten in een bodemloos
mandje. De Nederlandeohe werkman moest
zich tevreden stellen met een ontwerp, haastig
ingediend vóór de verkiezingen, om als lok
vogel te dienen, maar hjj liep er niet in, en
ontzegde hem, die cjjn woord niet had gehou
den, zjju vertrouwen.
En vergeljjk daarmee nu eens zoo besluit
De Vaderlander het ministerie De Moester,
dat niet alleen niet besohikt over eene meer
derheid van 16 stemmen, maar leiteljjk sleohts
■oker is van eene minderheid. Het belooitbjj
zjjn optreden niet alleen bjj monde van den
minister Veegens, dat hetontwerp-ouderdoms-
pensioen de Kamer tjjdig genoeg zal bereiken,
om het nog in deze vierjarige periode te be
handelen, maar reeds in de tweede Troonrede
sien wjj de vervulling vau deze belofte gegeven.
Een argument tegen het Kabinet De Mees
ter, ter reohterzjjde van goeden koers, is dat
hit de vrghandelsleuze zou willen verzaken,
waaronder in Juni 1905 door de vrijzinnigen
is getriumteerd. De Standaard sloeg in dit op
zicht alle records met de driestheid, dat het
tarief van invoerreohten ook voor dit mini iterie
>de melkkoe" zou zjjn.
Gelukkig heeil thans De lijd uitkomst ge
bracht. «Mannen van de meest absolute en
dootrinaire vrjjhandelsleer," heet het blad onze
Ministers.
Er kan aanleiding komen om deze uitspraak
nog eens in herinnering te brengen, merkt
Hel Vad. op.
Dezer dagen behandelde Medicus, die in de
N. R. Crt besohouwingen sohrjjtt, de gedachte
ons land meer en meer wordt uit-,
gesproken, om »den dood als genees
middel te gebruiken of, om een andere
uitdrukking te bezigen, »moord uit me'ntch-
lie?endheid" te plegen.
Het vraagstuk van den mensohlievenden
moord is er een, dat, als zoovele, van allerlei
kanten bekeken kan worden. Het is geen
zuiver geneeskundige quaestie, zegt Medicus
zelfs komt de geneeskundige zjjde er niet in
de eerste plaats op den voorgrondmaar toch
sgn juist de medioi er zóó van alle kanten in
betrokken, dat zjj wel het recht hebben er
een groot woord in mee te spreken. De zaak
komt, zooals men uit de verBohillcnde dagblad-
beriohtjeB wel weet, hierop neer, dat men het
recht verlangt om, wanneer er goen mogelijk
heid meer bestaat van genezing, aanljjdeneen
einde te maken, door het leven af te snijden.
Dat is de grondgedachte, die meer oi minder
uitgebreid kan worden en die in verschillende
richtingen wordt uitgewerkt. Maar hoe het
stelsel zioh ook uitspint, altjjd komt het neer
op vernietiging van leven, dat geen waarde
meer heeft, dat alleen nog sleohts last en
ellende beloofi.
Medicus wil niot ontkennen het verleidelijke
dat er in is, om iemand, die duldeloos en
zonder eenige kans op beterschap ljjdt, uit
zgn ljjden te verlossen. Dat komt herhaalde
lijk voor. Bjj zieken, voor wie geei genezing
is, en bjj stervenden, wier doodtttgd zioh ver-
lengt. Oi bjj het geval, dat kinderen geboren
worden, die gedoomd zjjn hun leven lang
een leven dat toch bestemd is kort te zjjn
te ljjden. In al die gevallen zou de dood
de welkome verlosser zjjn. «Maar, zegt Medicus,
sprekende over den wensoh om dan in te
grjjpen, wanneer men dan nagnnt, op welke
wjjse die mogelijkheid geschapen zou moeten
worden, dan komt het verkeerde van hun
wensohen voor den dag. Dat verkeerde is, dat
men de verbetering van den natuurlijken loop
der zaken wil opdragen aan mensohen, die toch
zeker niet volmaakt zga, en tevens, dat men
enkele speciale gevallen tot algemeene zaken
gaat uitbreiden."
Medicus wjjst dan op de gioote verantwoorde
lijkheid, die op den geneesheer den voor
het ingrjjpen natnurljjk aangewezen man
zou rusten.
«Wel is waar kan men allerlei beperkende
vooraobriften van oontióle enz. maken, maar
niettegenstaande deze moet de eindbeslissing
over leven en dood toch altjjd by den genees
heer biyven, wanneer het afhangt van de
ziekte-diagnoBe. Het gevaarlijke evenwel is
dat, hoe voorzichtig en oonsoientieus men ook
te werk gaat, foutieve diagnosen niet altyd
te vermyden zgn, zoodat het niet voorkomen
zal kunnen worden, dat nu en dan een ver
keerde door het medische vonniB getroffen
wordt. En daar men in zulke gevallen nog
niet eene den geneesheer daarvoor verantwoor-
delgk kan Btellen, staat het te vreezen, dat,
indien het zedelgke vorantwoordeiytheidsge
voel eens niet bgzonder Bterk ontwikkeld is,
de gelegenheid tot misdry ven langs dezen weg
openstaat."
Alles te zsmen genomen, is Medicus van
oordeel, dat het pro in deze niet tegen het
contra opweegt, afgezien nog van al wat uit
ethisch, juridisch, religieus standpunt er tegen
ingebracht zou kunnen worden »ZooaIs ik in
den beginne zeide", aldus besluit hg tgne be
spreking, >er zit soms wel wat verleidelgks in,
om, waar wy tot genezen geen kans meer zien,
onze krachten aan te wenden tot verzaohting
van het ljjdenom dit tot het niterste door
te voeren en niet maar alleen het ïyden te
verminderen, maar het geheel op te heffen,
zelfs ten koBte van het leven, daar pleiten
argumenten tegen, die niet lichtvaardig ter
zyde gesteld mogen worden. Als mensch heb
ik in my zeiven wel eens ingestemd met het
verlangen naar een uitkomstgevenden dood,
maar als medicus zou ik my met hand en
tand verzetten tegei het kunstmatige uiteinde
uit menschlievendheid."
Tot zoover Medicus.
Als hg ons, leeken, eene opmerking toelaat,
zouden wy willen vragen of bg hem zells
tegen een dergeiyk ingrjjpen bezwaar zou
bestaan wanneer meer dan één medicus, een
oommissie van daartoe aangewe
zen dosknndigen, na ampel en breed
onderzoek, daartoe adviseerde en het gesohiedde
met toestemming van den betrokken persoon,
voor zoover hfi ia siaat is daarmee te beslissen,
on van de nabestaanden 7
Hoe dikwyis b'yven er in het leven, voor
wie het beBlaan ondrageiyk is geworden (f
by wie van genezing nooit meer sprake kan zjjn
Is hef dan te verdedigen tegenover hei eel
ven, tegenover husne familie, tegenover de
Maatschappjj dat hun ellendig bestaan wordt
gerekt
Wy zouden zeggende dood zou eene ver-
loising sga; en dien te verhaasten allerminst
bestempeld mogen worden mot den naam van
moord.
KORTB MHDKDICEULINGBN
VERGADERINGEN.
Te Njjmegen is de algemeene vergadering ge
houden van de Ned. Gustaaf Adolf Vereeniging
Biykens de rekening, welke werd goedge
keurd, is ontvangen rond t 81.000 en uitgege
ven rond i 19.000, zoodater i 12.000 beschikbaar
is. Biykt daaruit belangstelling, in het jaar
verslag werd gewezen op afneming van het
ledental.
Bg de behandeling van het ondersteunings
plan bleek, dat vele plaatsen steun behoeven.
Do belangen van sommige plaatsen werden
warm aanbevolen. Voor verschillende doelein
den it f 12.304 uitgetrokken, waarvan voor
Nederland f 4240, voor Mmahassa f 250 en
België f 600.
De feestgave van t 400 werd aan CaBlau
in Bohemen toegekeid.
Tot lid van het hoofdbestuur, vaoature
Evelein, is gekozen de heer prot. dr J. J. P.
Valeton.
Omtrent de plaats van de volgende verga
dering werd geen beslissing genomen.
Te Utreoht is Woensdagmiddag de eerste
algemeene vergadering gehouden van de Ver
eeniging tot Christelijke verzorging van zenuwlijders
in Nederland.
Van 1 Mei 1905 tot 30 April 1906 zgn in
het sanatorium in het geheel verpleegd 197
lgders en lgderessen (98 mannen en 99 vrou
wen).
In dien tyd zgn opgenomen 141 patiënten
(75 mannen en 66 vrouwen).
Het aantal verpleegdagen bedroeg 21.732
De meeste verpleegden behooren tot de Ned.
Herv. kerk, velen tot de Ger. kerken ook
Joden en Roomschen zochten de stichting op.
De oudste patiënt was 70 jaarde jongste
13 jaar. Allerlei betrekkingen waren vertegen
woordigd leerlingen, studenten, predikanten,
artsen, sohippers, ambtenaren, kantoorbedien
den, landbouwers, kooplieden, architeoten, on-
derwgteis en onderwyzeresBen, verpleegsters
en dienstboden.
De duur der verpleging was zeer uiteenloo
pend de kortste duur was één maand. Zoowel
het platteland als de steden leverden hun aan
deel. Uit alle provinciën werden patiënten
toegezonden, behalve uit Limburg.
De uitslag der behandeling mag niet ongun
stig genoemd worden.
Van de 142 lyders en ïyderessen, die in het
aanatoriumjaar 1905—C6 vertrokken, zyn er
40 herstelden, 55 verbeterd, 28 onveranderd
gebleven en zgn er 17 verergerd. Deze laat-
Bten zgn allen naar het krankzinnigengesticht
vervoerd.
Oost-Iruïië.
Bali.
Een Woensdag ontvangen o t f i o i e e 1 tele
gram lnidt
Bjj de militaire excursie der laatste dagen
in Badoesg is alles rustig bevonden.
De overgebleven poenggawa's maakten allQn
hun opwachting.
De aotio tegen Tabanan is aangevangen.
Dit is reeds medegedeeld in de tweede editie
van ons vorig nommer.
De jongste mail, loopende van 22 tot 29
Aug., brengt goen nieowa. Van de expedities,
kwamen geen tgdingen in. Wat wg weten,
bracht de telegraal ons.
In A t j e h stuurt men links en rechts pa
trouilles, meestal onder een sergeant, de bin
nenlanden indeze dooden een of twee, somB
drie vier kwaadwilligen, soms een vrouw,
hier en daar maken ze wat geweren buit, er
vallen wel eens gewonden ook, vooral als er
een erge kwaadwillige op den troep losspringt
en steekt en hakt met z'n kris en z'n kapmes
op onze mannen om zoo een wordt dan
snbieteiyk >neergelegd".
De colonne van kolonel Tummera, die een
langen tocht van Kotah-Radjah uit naar het
Pameuesche maakte, keerde den 25 dezer in
het kampement terug. Zy hadden 13 vyanden
«neergelegd" en brachten 7 mannen en een
vrouw gevangen mee.
Zoo'n opruiming is zoo nu en dsn eena noodig
onder de «kwaadwilligen," die teonrastig zgn
om in een gepaoifioeerd Atjeh te leven.
Het wordt dus zoo langzamerhand kalm daar.
maar als, om te voorkomen, dat we ooit op
onze lauweren zouden gaan rusten, begon niet
zoo heel ver van daar, in 8 i a k, er weer ietB
te broeien.
't Was nog maar politiek spel, zegt de over-
zichtsohryver in de Prov. Overijs. en Zwolsche
Crt, en 't is ook niet verder gekomen, maar de
sultan van Sink is iemand, die weet wat hy
wil en die zeer goed op de hoogte is van wat
er in veler landen kolonies en bezittingen
plaats heett, die weet, dat er igken in de
warme landen waren, eeuwen achtereen gere
goerd door vorstelgke geslachten, die nu «kolo
nie" heeten en bestuurd worden door een
Europeesch gouverneur, en waarvan de vorst
nu woont in vergulde gevangenschap, voerende
bevel over wat bedienden en wat rongengs.
En niet onwaarschynlgk is het, dat de geruch
ten omtrent de inpa^ming van het xyk Djohore
op het Maleische schiereiland door het Eogel-
sohe gouvernement, hem in zekere opzichten
bgzonder «waakzaam" hebben gemaakt. Hg
was in conflict gekomen met oize regeering.
Het schgnf, dat de sultan bgzonder verbit
terd is tegen ons gouvernement en dat de
reden daarvan moet gezooht worden in een
gesohil over wgzigingen in het politiek eon-
tract, dateerende van 1 Februari 1858 en be
palende, dat tot het gebied van Siak Sri
Indrapoera en onderboerigbeden zullen behoo
ren de landschappen fussohen de grens Pela-
lawan tot de Tamiangrivior, waarby later nog
kwamen enkele landen ten zniden van de
Tamiasg en het landschap Kotah Pinang, en
dat de sultan is schatplichtig en leenroerig
aan Nederland. De regeoring wil het onde
oontraot met den snltan vernieuwen om het,
door het aanbrengen van enkele veranderingen,
meer in overeenstemming te brengen met de
beginselen der nienwere Indisohe staatkunde.
De Bultan is hiertoe niet genegen, aangezien
hem dan, naar zgn meening, het laatste
sohgntje van macht wordt ontnomen. Hy pro
testeert dan ook tegen een twee- ot drietal
bepalingen in dat nieuwe, hem voorgelegde
oontraot. Schritteiyk heeft hy zy'n bezwaren
kenbaar gemaakt, dooh de regeering schynt
hem mondeling te willen overhalen. Om deze
reden heeft hy, tgdenB het laatste bezoek van
den resident aan Siak, een ontmoeting met
dezen ambtenaar ontwekenZ. H. meldde
zich ziek.
En al spoedig daarop maakte de Sumatra-post
melding van een voorgenomen reis door den
saltan naar Europa. Het was echter geen
zucht naar verstrooiing, die hem tot dit snoep
reisje bewoog, maar wel het plan zich
in Nederland over de Nederlandsoh-Indisohe
regeering te beklagen.
Toen nu echter de sultan zgn koffers liet
pakken om naar het Nederlandsche ministerie
van koloniën te stevenen, ging er een Bpeed-
telegram naar den resident, het bevel inhou
dende, dat de vorst zgn land niet mocht ver
laten.
De resident, de heer J. Balot, is daarop nog
eens naar Siak gereild en toen na veel be
sprekingen is het gelakt den sultan tot bedaren
te brengen en heeft hy het nieuwe oontraot
geteekend.
Met ingang van 5 October is benoemd
tot agent van politie 3e klasse alhier A.
Allewgn, korporaal by het 3a regt. vesting artil
lerie te Breda.
A J. H. v.R te 's Gravenhage, verdaoht
van op 11 Jnli jl. voor de rechtbank te
Middelburg in een civiele zaak meineed
te hebben gepleegd, is heden,na verhoor voor
den rcohter-commisBaris, gevangen genomen en
naar het huis van bewaring alhier overge
bracht.
Heden oohtend is op den vastgeBtelden
tgd alhier gearriveerd nit het kamp «Kjjk
in de Pot" het bataljon, hier in garnizoen.
De troep zag er uitstekend uit.
Woensdag geraakte een 10-jarig knaapje
A., die met zgn kameraadjes met een wind
molen by een graanhandelaar op de Kinder*
dyk alhier speelde, met den wgsvingervan
zgn rechterhand zoodanig tuBBchen dit werk-
tnig beklemd, dat hy naar het Verpleeghuis
moest werden vervoerd, waar waaTaohjjnlijk
dit lichaamsdeel zal moeten worden afgezet.
v
Woensdagavond werden in de sooietei
6int Joris a 1 h i o r de pryzen uitgereikt, be
haald by den vier daagsoben sohietwedstrgd,
uitgeschreven door de Middelbnrgsohe sohiet-
vereeniging Medioburgum.
De voorzitter, de heer P. W. H. de Kan,
heette de aanwezigen harteiyk welkom en
•wees er op dat in 1880 de Vereeniging was
opgericht mot het doel gelegenheid te geven
tot meerdere oetemng in het schieten dan
desijjds bestond.
Blgkens de vele medailles, door haar leden
bthaald, kan de Vereeniging wgten op een
goed verleden; in dit jaar heeft ze zelts nog
drie eerste pryzen behaald.
De voorzitter betreurde het dat de eere-
vooTzitter, de heer Booac, door ongesteldheid
verhinderd was aanwezig to zyn.
Vervolgens wensohte hg de p gswinnors
geluk met hun succes en moedigde hen, die
goen voldoend aantal punten schoten om in
aanmerking te komen voor een prys, aan sich
meer te oeienen, opdat zg een volgende maal
meer gelnk hebben.
Verder zeide de heer De Kan dank voor de
geschonken prjjzen en medailles, in de eerste
plaats aan H. M. de Koningin, hare moeder
en Z. K. H den Prins der Nederlanden. Ver
der dankte hy daarvoor den Commissaris der
Koningin, de heeien Graat van Lynden, mr
P. Dielemaa, mr Polman Krnseman, C. F, v.
Fraeyenhove, Jacq Frank, de vereeniging Uit
het volk Voor het volk, Vreemdelingenverkeer en
verder de heeren Boone, Wgtman en Pape-
gaay en de schietvereenigiag Generaal De Wet.
Ook dankte hg zgn medebestuursleden, in
het bgzonder den g verigon penningmeester en
socretari», voor hun vele werkzaamheden ten
behoeve der club, en sprak den wensch uit
dat zg nog vele jaren de vereeniging hunne
krachten zullen biyven wgden. Ook anderen,
dio medegobolpen hebben tot slagen van den
wedstryd, vergat hg niet.
Verder deelde de voorzitter mede dat hg van
H. M. de Koningin, in antwoord op een haar
gezonden telegram van hulde, de gebroikeljjke
dankbetuiging ontving.
Daarna las de secretaris den uitslag, in ons
vorig nommer gemeld, van den wedstrgd voor,
waarna de pryzen werden uitgereikt.
In de ons verstrekte opgaat waren, wat be
treft de peraoneele baan voor leden en ge-
noodigden, drie pryswinnets te voel genoemd.
De drie laatsten moesten afvallen.
Een lid van Onder Ons, welke vereeniging
een eerste prgs ten deel viel, dankte den voor
zitter van Medioburgum en wensohte hem met
harteiyke woorden geluk. Hy braoht verder een
woord van dank aan de Koningin voor de ge
schonken medaille en Btelde voor een driewerf
hoera voor H. M. aan te heffen, waaraan
geestdriftig werd voldaan.
Ook een afgevaardigde van Veere sprak den
voorzitter hartelfik toe en nitte den wensoh
dat Medioburgum steeds in kracht moge toe
nemen. Hy wensohte den voorzitter geluk met
den 25sn jaardag der Vereeniging.
Na afloop der prysnitreik ing werd, onder
genot van de goede muziek der Bekkerkapel,
nog een uurtje gezellig doorgebraoht.
Eenige heeren gaven een ot meer voordraoh-
ten ten beste en een lid voerde handige, zeer
in den smaak vallende goocheltoeren uit, met
de kaarten enz.
De driemaandeljjkaohe ledenvergadering
der coöperatieve Volksbroodbakkerg De Broe
derband alhier, Woensdagavoid in het
lokaal der Werkmansvereeniging gehouden, werd
bggewoond door 77 leden.
Ia de eerste plaats werd van de bestaura-
tafel mededeeling gedaan dat de plaats gehad
hebbende verbouwing van de bakkery in de
Korte Geore eene uitgave gevorderd beeft van
t 4025.37'.
Daarop kwam aan de orde een voorstel van
het bestuur tot waarde-vermindering der ge
bouwen. Door de uitgaven der verbouwingen
is men tot een hooger bedrag gekomen dan
de werkelyke waarde. Het bestuur liet daarom
de beide bakkeryen door twee onpartydige
personen taxaeren op. herbouw, waardoor een
totaal oyier verkregen werd van t 19.834.50.
Op den ouden voet voortgaande, zou genoemd
bedrag moeten worden verhoogd tot i 23.225.86',
een verschil dus van bgia i 4000.
Op voorstel van het bestuur werd besloten
Jat bedrag te lichten uit de reservekas, waar
door men direct op zuiver terrein komt te
staan.
Ten slotte werd langdurig gediscussieerd
over het zoogenaamde beunhazen of verrichten
van bg work na sflrop van de dagtaak in de
bakkerg, waaraan enkelen van hot personeel
zioh BOhuldig maken.
Voor Middelburg werd oon motie van af
keuring met bgna algemeene stemmen aange
nomen, dooh een van het personeel te Vlie
ringen, van wie kan worden geconstateerd dat
de bakkotg door *yn handelingen schade ïydt,
zal een termyn worden gesteld om met het
verrichten van bgwerk op te honden.
Voldoet deze daaraan niet, dan zal de leden
vergadering hebben te beslissen over het neme»
van maatregelen daartegen.