MIDDELBURGSCHE COURANT.
■HI
149* Jaargang.
W oensdag
15 Augustus.
Uit Stad en Provincie.
N'. 19ft.
1906.
Deze courant verschijnt <1 a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor allo plaatsen in Nederland franco pp. 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermom. entolegr. weerberioht vbb het K. N. Met. Instit. te De Bilt.
14 Aug. 8 u. vm 69 gr., 12 u. 68 gr., av. 4 u. 65 gr. F. Hoogs te barom. stand 765 5 te Memel;
laagste 747.5 te Valentia.Verwaohting tot de» avond van 15 Aug. zwakke tot matige Z.
tot Z.W. wind, zwaar bewolkte lucht, waarsohgnlgk rogen of onweer en iets koeler temperatuur.
AdvertontiSn; 20 cent por regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meoi
20 cent. Reolames 40 cent per regel. Grooto lettors naar de plaats, dio zij innemon.
Tot de plaatsing van advertentiën on reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DO
Uk .71A IS As., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelburg <4 Augustus.
Op Engelsche leest.
Dr Bronsveld heeft in zijn Kroniek weer
eens iets over dr Kuyper geschrevon.
En in 't bijzonder over diens reizen, on
de daarop den oud-promior, van mahome-
daansclie en roomscho vorsten, te beurt ge
vallen onderscheidingen.
Hij heeft zich daaraan geërgerd.
Nu, daar zijn er meer die dat godaan
hebben.
Zulk een humbng, als daarbij viel waar
te nemen, Btuit den Utreohtschen predikant
zeer tegen de borst; „dr Kuypor is tot het
ambtelooze leven teruggekeerd en een ge
woon burger van don staat geworden. Op
een officieele ontvangst heeft hij dus geen
aanspraak en een opdracht om bij de hoven
van vreemde vorsten zijn opwachting te
gaan maken, ontving hij niet."
Maar vooral merkt dr Bronsveld op dat
bier niets te bespeuren valt van de zoo
hoog geprezen Calvinistische geringschatting
van het schepsel.
Het is, morken wij op, bij dr Kuyper ook
al veel nederige hoogmoed, allerminst passend
bij een chriBten-staatsman.
Tegen do door hem geuite klachten over
do hem betreffende onjuiste berichten die
in de pers de rondte hebben godaan, en zijn
met kruizen en grootkruisen overdekt ge
moed hebben gewond, merkt dr Bronsveld
op dat iemand als hij daarboven verheven
moest zijn en dat hij trouwens het loon
thans krijgt voor hetgeen hij anderen hoeft
gedaan. Geen blad heeft zulk een persoon
lijke polemiek gevoerd dan juist do beide
lijforganeu van dr Kuypor, De Standaard
en De Herauten ook ah journalist is op
hem het woord van toepassingoen groot
talent, maar geen groot karakter. „Ook
daarom met deze woorden eindigt dr
Bronsveld zouden wij 't niet betreurd
hebben dat de een of andere Sultan hom
had benoemd tot groot-vizier. Yoor een man
als hij is, valt er bv. in Turkije vrij wat
meer te hervormen dan in ons vaderland."
Dat is weer scherp, zooals dr Bronsveld
ziju kan, vooral tegenover dr Kuyper.
Het geeft ons een eigenaardig kijkje op
de gedachten en de uitingen van christe
lijke belijders en predikers van het Evangelie
der liefde en der verdraagzaamheid.
zelfs oon atheïst antirevolutionnair kan I blijkbaar hun roeping, hun plicht tegenover
wezon, maar wol wijst hij op 't feit, dat die kerk mee.
aan grooto staatkundige en sociale, her- Een stap in die goede richting mag zeker
vormingen dool is genomen door mannon wel genoemd worden het Maandag door do
van allerloi gochdionstrichting.
Men lette ook op hot togonwoordigo
Britsche ministerie dat de liberale politiek
voorstaat, maar onder zijn leden mannen
telt die behooron tot velerlei kerkgenoot
schappen en agnostici, gelijk mr S. van
Houten or eon is. Dezelfde schakoeringon
en tegenstellingen vallen waar to nomen
bij de meerderheid van de parlementsleden.
„Is het nu zoo ongerijmd," vraagt dr
Bronsveld, „dat wij ons een staatkundige
midden-partij denkon waarbij mannen zijn
aangesloten, die op godsdienstig gebied ver
iteen gaan Onder degonen, die hot
manifest-Tydoman onderteekenden, komen
er voor, die zich de belijdenis van hot
Evangelie niet schamen, maar die met
mannen als mr Yan Houten, ons land wil
len bewaren voor kerkelijke politiek en voor
de ovorheersching van het farizeïsme. Zulk
een partij-formatie is een doorn in betoog
van De Standaarddie dan godsdienst niet
missen kan, om zijn getrouwen bijeen te
houden, maar wij herhalen hotnoch ele-
ricaleu, noch socialisten begeeren wij aan
het roer van den staat. En zijn deze voor
standers van een echt liberale politiek
daarbij persoonlijk belijders van hot Evan
gelie, dan geeft ons dat in hun beleid des
te grooter vertrouwen, en voor huu per
soon des te warmer sympathie."
Synode dor Ned. Hervormde kerk genomen
besluit waarbij het predikantschap met het
lidmaatschap dor Tweede Kamer onver-
oonigbaar wordt verklaard.
En als wij nu dr Kuypor on dezulken
vooral hard vallen over hun verderfelijk
optreden, hun op den voorgrond stellen van
oono antitheso, dan verschoonen wij daarom
nog niet dr Bronsveld on zijn aanhang vooral,
dio toch ook nog te veel vaak hun en
andercr geloof op kerkelijk gebied op den
voorgrond plaatsen.
Die toetssteen moest verdwijnen.
Men moest die belijdenis buiten spel laten.
Zonder dat zal men geen zuivere poli
tieke partij krijgen, laat zij dan zijn een
middenpartij tusschen uitersten op staatkun
dig gebied.
En ook geen goede bohartiging van de
practische belangen cener natie.
Als dr Bronsveld dus sterk, vurig verlangt
een toestand als in Engeland, dat hij dan
geheel van zioh zette den dominee, den voor
ganger en voorvechter voor eene bepaalde
kerkelijke richtiDg en zonder deze strijden
als politiek man.
Als dat ten minste mogelijk is, wat wij
betwijfelen.
Anders blijft de toestand onzuiver.
Hij jaagt nu een illusie na die hij zelf,
misschien zonder het zelf te willen, nog te
veel onbereikbaar maakt.
Tegelijk richt de schrijver van de Kroniek
zich tot De Standaard over diens hatelijke
aanvallen aan zijn adres.
Indertijd heeft hij de verwachting uitge
sproken dat door den Bond van vrije libe
ralen zou ontstaan een middenpartij, waarbij
hij en de zijnen zich zouden kunnen aan
sluiten.
Hiermee nu nam de redactie van De
Standaard, niet onaardig en niet zonder
reden, een loopje. Onder het opschrift
„Raar Gezelschap" schreef zij
•Begrijpelijker wijze zon, en zint nog,
dan één op een middenpartij.
De steller van zekere Kroniek sinds vgf en
twintig jaren.
Eindelijk komt ze in 't zioht. Love de Vr ij-
Liberalen 1 Daar ia ze. De lang afgebedene, de
laig ingewachte parfjj van het juiste midden.
Wel ontbreekt 't Christelgk tintje nog. Maar
dat komt er bg de stembus wel op. En dr
Bronsveld is in verrukking!
Hg laat zioh aan de heeren voorstellen.
Naar anciënniteit staan ze in breecle rjj
geschaard en opgesteld.
De prediker van Utreoht begint bjj den
eersten grjjzen kop.
»U«r naam?" vraagt die grijze kop hom.
»Ik ben dr Bronsveld". En u >Ik
ben Sam van Houten."
»Nu, 't Christelgk tintje kan wol, is
niet gaat dr Bronsveld voort.
Pardon, ik ben atheïst", is het sugdend
antwoord van Van Houten."
Dr Bronsveld vindt dit lang niet aardig
en verwijt zijn aanvaller dat hij godsdienst
en politiek verwart.
Omdat de heer Van Houten atheïst is,
zou hij moeten worden uitgesloten van een
middenpartij, welker politiek program van
actie de oud-minister ondersohrijft. Dr Brons
veld wil zich niet beroepen op een uitspraak
van den heer De Savornin Lohman, dat(
Wij zijn het met dr Bronsveld eeuB dat
in menig opzicht samouworking niet alleen
gewenscht maar ook mogelijk is tusschen'
mannen van verschillende opvatting op
godsdienstig gebied.
En op dit punt waardeeren wij zeer zijn
standpunt.
Maar zoudon wij hem willen vragen heeft
de verklaring, die gij ten slotte geeft, toch
ook niet een bedenkelijke zijde? Yan zijn
kant is zulk een voorkeur zeer begrijpelijk
en te billijken maar niot ieder is in deze,
zooals hij, in staat goed en onpartijdig te
oordeolen.
Velen laten zich j'uiBt ook daardoor te
ver meeslepen.
Wezenlijk, menig volgeling van dr Brons
veld is ook niet zonder schuld aan don
strijd der laatste jaren.
Het verschil tusschen dr Kuyper en hem
is, behalve een omtrent principes, ook een
kwestie van meer of minder.
Dr Kuyper drijft tot het uiterste.
Dr Bronsveld deinst voor zulk een con
sequentie terug. Maar is hij of zijn zijne
volgelingen daarom geheel van drijven vrij
te pleiten
Juist dat meer vertrouwen stellen in hen,
die het Evangelie belijden, brengt menigeen
uit den koers.
Daarin schuilt juist het groote strui
kelblok om een toestand te verkrijgen als
in Engeland en een ministerie, op Engelsche
leest gesohoeid.
Daar, zoowel als in Amerika, laat mon
de kerk in 't midden, al zal ieder toch wel
ook voor eigen parochie ijveren.
Zeker, wij wenschen ook gaarne dat op
politiek gebied hoofdzakelijk kwesties van
staatkundig en sociaal belang zich deden
maar een eerste vereischte daar
voor is dat de godsdienst, of eigenlijk de
kerk, buiten spel blijft.
Eu dat schijnt nu eenmaal in ons land
niot to kunnen.
Daarvan ligt de schuld bij vele, niot alle,
bedienaren van de kerk, of, zooals zij zich bij
voorkeur noemen, de dienaren des woords,
en hun aanhang, en bij do Roomsch Katho
lieke geestelijkheid niet minder.
Het rustige, kalme leven van menig
prediker uit den vroegoron tijd, dio opging
in zijn herderlijk werk en den politieken
strijd mood, is grootendeels voorbij,
Men strijdt, men agiteert, mon veront
rust de k alme menschen, die zulk een
ruBtigen tijd liever wenschen dan al die
beroering.
Niot het belang van hot land maar dat
van hunne kork staat bij die drijvers op
den voorgrond.
Dat brengt tegenwoordig in hun
op
Den kiezers voor leden van don gemeenteraad
te Ylissingen bevelen wg, op de in ons
vorig nommer ontvouwde gronden, voor de
stemming op Donderdag s. 16 Augustus ten
zeerste aan de navolgende heeren, in het:
tweede dis triot
L. van Aartsen
on
W. 8, Bosch,
derde diitriot
L. Taat.
is geopend van des morgens
o h t tot des namiddags v g f uren.
Drukke opkomst van vrgtinnigen kant is
dringend noodig.
BENOEMINGEN, enzi
kon. besluit
benoemd tot liohtwaohter maohiuist, aan
boord van 'sRgks liohtschip Noord-Hinder, de
heer H. G. Spaan, machinist ter koopvaardij
zgn aangewezen als gedelegeerden der Na-
derlandsohe Regeering op de in September
te Bern te houden diplomatieke conferentie,
waarop o a. zal worden behandeld een tractaat
nopens don nachtarbeid voor vrouwen
minister-resident te Bern mr A. F. L graaf
van Rechteren Limpurg, en mr L. H. W.
Regout, lid van de Eerste Kamer te Maastrioht
is aan mr H. L. Sixma baron van Heemstra,
zgn verzoek, eervol ontslag verleend als
adj.-cowm. bjj het Dep. van Landbouw, Nijver
heid en Handel, en is als zoodanig beno
jhr mr G. W. H. van Swinderen, thans adj.-
oomm. titul. bjj voormeld Dep.;
is benoemd tot ridder in de orde van Oranje-
Nassau mr J. A. Stoop te Leeuwarden, voorz.
der vereeniging Nijverheid en van het uit
voerend comité der tentoonstelling te Leeuwar
den 1906.
Ministers van Marine, Financiën en
Koloniën verleenen deze week geen audiëntie.
KORT IC HEDEDEBLINGEN
VER GADBBIS GEJV.
Te Zutphen is Maandag, onder voorzitter
schap van den heer K. J. A. G. baron Collot
,'EsouTy de algemoene vergadering gehouden
van den Federatitven Nederlandschen Zuivelbond.
De heer dr A. J. S waving, inspeoteur
algemeenen dienst aan het ministerie, hield
belangrjjke rede over het vrjjwillig boter-
contiölestelsel.
Hg deelde mede dat binnen enkele weken
een wetsontwerp ter aanvulling van de boter-
wet, om knoeierjjen te beteugelen, de Tweede
Kamer zal bereiken.
BAGAGE.
Bjj resolutie van den Minister van financiën
is aanwjjzing gedaan van de goederen, die als
bagage worden beeohouwd.
AIb bagage wordt in den regel sleohts be
schouwd al hetgeen de reiziger aan reisbe-
noodigdheden medeneemt, alskoffers, mantel-
en reiszakken, hoedendoozen, kleine kisten en
dergelijke; groote kiBten, tonnen, meubelen
en andere voorwerpen, die niet als reisbenoo-
digdheden kunnen besohouwd worden, behoeven
niet als bagage ingesohreven te worden.
Onverminderd het bepaalde in het volgend
lid is bet verboden goederen, welke niet met
spoortreinen mogen vervoerd worden, of waar
van het vervoer voorwaardelijk is toegestaan,
ten vervoer per spoorweg als bagage aan te
bieden of te laten aanbieden of per spoorweg
te vervoeren.
Motorrjjwielen, welker reservoirs niet meer
dan 2 liter benzine bevatten, mogen als bagage
vervoer worden aangeboden en aangeno
men, indien de reservoirs van sterk metaal
zgn vervaardigd en luohtdioht gesloten zgn.
De
Naar verluidt wordt, zou H.M. de Koningin-
Moeder voornemens zijn in den loop van de
maand September een bezoek te brengen aan
de tentoonstelling van oud goud en zilverwerk
1 h i e r.
Naar w(j vernemen is hiervan bjj de com-
issie voor de tentoonstelling niets bekend.
Het Provinciaal blad van Zeeland no 95
bevat een bekendmaking van de samenstelling
der gezondheidscommissiën in Zeeland.
Door de politie alhier is procesver
baal opgemaakt wegens overtreding der drank
wet, het schenken van sterken drank zonder
vergunning, tegen zekeren M. alhier.
Verder is procesverbaal opgemaakt tegen de
22jarige dienstbode A. v. Z., wegens diefstal
ten nadeele van haar meesteres.
De daderes is overgebracht naar het Huis
van bewaring.
Vervolgens is in beslag genomen een rjjwiel,
verduisterd ten nadeele van zekeren
lhier; de dader B. is voortvluohtig.
Door de keurmeesters van vee en
lhier is heden morgen afgekeurd een zwaar
vet varken, Ijjdende am hevige tuberculose.
Maandagavond omstreeks zeven uur reden
de Lmgeviele alhier twee wielrijders
tegen elkander aan. De een, zekere M., viel
kreeg vrg ernstige inwendige kwetsuren,
terwjjl zgn wiel geheel en al werd ontzet. De
ander kreeg nooh aan zjjn lichaam noch aan
zjjn wiel letsel.
Uit VliS8ingon
schrijft men ons:
Het muziekkorps der d.d. sohutterg van
Middelburg, onder leiding van den luitenant-
directeur Jan Morks, gaf Maandagavond jl. op
het Grand Hotel alhier eon concert, dat zeer
goed was bezochthet geheele terras was bezet,
terwjjl een dichte menigte zioh Tustig over
duinen en langs strand bewoog, allen genie
tende van de mooie muziek, waai op de hec-r
Moiks hen vergastte en bljjkbaur zeer voldaan
over do hernieuwde kennismaking met het
verdienstelijke muziekkorps, dat in langen tjjd
hier niet meer was gehoord.
Onder de nummers van het program, die
wol den meeaten bgval vonden, moeten Piet
Hein, BoUandache Rbapsodie, ea Picaron, solo
voor kleino flait, het allereerst worden genoemd.
Degelijkheid kenmerkte overigons de geheele
uitvoering; aan de verdiensten dor rxeoutan ten
zou te kort worden gedaan, wanneer hun de
lof werd onthouden, die hun roohtmatig toe
komt voor de verdienstelijk uitgevoerde muziek.
Jammer, dat dreigende onweerswolken reeds
bjj de pauze een deel van het publiek deden
huiswaarts keeren en eene verklaarbare onrust
bjj velen der overgeblevenen zeker het genot
in meerdere of mindere ma*e heeft vergald.
De derde torpedoboot, type Draak, in aan
bouw bjj de koninkljjko maatschappij De Schelde
voor rekening vaa bet departementvan koloniën,
1 den naam ontvangen van Zeeslang.
Het Engel, ohe tankstoomschip Oranje Prince
kwam heden morgen hier binnen met een
lading melasse, komende van Cuba.
Het stoomschip Walsoorden, van den dienst
Walzoorden- Ylake, kwam heden hier aan om
sohoongemaakt te worden en eenige reparatie
te ondergaan.
De reserveboot Walcheren, van den provin-
oialen stoombootdienst vaart in haar plaat.
Maandag werd aldaar mot gunstig gevolg
examen afgelegd als binnenloods te Ylissingen
door den zeevarende J. Kamermans.
In de jaarljjkaohe algemeene vergaderisg
van aandeelhouders der stoomtram Walcheren,
12 Mei jl. gehouden, werd o.a. verslag uitge
bracht over den stand van de Snantiën en aan
commissarissen maohtiging verleend tot het
aangaan van eene geldleening van ten hoogBte
100 000, om te voorzien in het tekort op de
bouwtekening en tot het aanaohaffen van
meerder materieel.
Het tekort op de bouwtekening is hoofd
zakelijk ontBtaan door de stjjging der prjjzen
van de landeigen, sedert de opmaking der be
grooting, en daardoor hoogere onteigenings-
kosten van de baan, die geheel over eigen
terrein loopt.
Het buitengewoon groote vervoer, zoowel
personen alB van goederen, maakt het dringend
noodig meerdere personen- en goederenwagens
aan te sohaffen.
Hoe groot het vervoer is, bljjkt uit onder
staande cgters:
14-30 April 16401 personen, 288080 kilo's
goederen; f 3698.57' opbrengst;
in Mei 15960 personen, 626764 kilo's goede
ren f 4105.24 opbrengst
in Juni 26696 personen, 799349 kilo's goede
ren i 7123.90 opbrengst;
in Juli 31119 personen, 751745 kilo's goe
deren f 8553.86 opbrengst.
Yan de verleende maohtiging wordt thanB
gebruik gemaakt tot uitgifte, voorloopig van
bedragvan f 70.000 in eene obligatieleening,
groot f 100.000, waarvan f30.000 in portefeuille
bljjft.
De zeventig obligatiën zgn ieder groot f 1000
togen eene rente van vgf pereent 'sjaars, be
taalbaar in halfjaarljjkBohe coupons, vervallende
1 Maart en 1 September.
De amortisatie zal plaats hebben met twee
duizend gulden 'sjaars op den len September,
voor hot eerst den eersten September 1907,
behoudende de Maatschappij zich de bevoegd
heid voor, de aflossing te verhoogon of de
geheele leening of het restant daarvan in eens
at te lossen, mits drie maanden te voren
daarvan kennis gevende.
De koers van uitgifte is bepaald a pari,
betaalbaar vóór of op één September ten
kantore waar de insohrjjving heeft plaats gehad.
Mocht meer dan zeventig duizend gulden
worden ingeschreven, zal de toewjjzing pond-
pondsgewijze plaats hebben.
Te Vee re is het vorige jaar door den
staat aan de haven het huiB gekocht, eertjjds
genoemd De gouden helm.
In den afgeloopen winter is dit ingericht
voor postkantoor en heden voor hot eerst
opengesteld.
Dit mag eene groote verbetering heeten.
Het gebouw biedt een flinke ruimte, wat
van het oude niet kan gezegd worden.
In de benedes voorzijde van het gebouw is
een ruime vestibule, terwjjl aan de aohterzjjde
n ruim ingericht kantoor is.
De voorgevel is aenigszins in ouden stjjl
opgetrokken en ziet er netjeB uit.
Jammer zegt onze berichtgever dat
en de moderne bovenramen niet heeft
verwjjderd, en evenals beneden in lood heeit
gezet, daar dit het aanzien niet weinig
zou verfraaien. Ook het verwjjderen van de
oude steen uit den voorgevel zou niet over
bodig geweest zgn.
Uit Domburg sohrjjit men ons
Maandagavond hebben we hier op het pavil
joen een genotvollen avond doorgebracht.
Do goede naam van het Célèbre Orcheslre
Franfaise was reeds door dit blad in onze
omgeving verbreid, zoodat onze verwaohting
hoog gespannen was. Nu, dat ze niet teleur
gesteld is, heeft men uit den aanvang van
gtt schrjjven zeker al begrepen.
Onze totaalindruk van het ensemble iB dat
alle medespelers goede musici zgnde attentie
van en voor den direoteur, het begeleiden en
vooruittreden, het invallen, de bediening
van de bas, uit dat alles spreekt reeds de
punctualiteit van den directeur; alles wjjstop
ernstige studie onnauwkeurige ssmenwerking.
Van de uitgevoerde stukken herinneren wg
ia o. a. Jubel Ouverture van Von Weber met
het frappante Contrapuntisch bewerkte slot.
Carmen van Bizet werd pikant voorgedragen.
In Le Déluge van St. Saena toonde de direo
teur, de heer Pollack, zgn meoBtorsohap op de
viool. Doodstil was he\ zoolang zgn heerlijk
instrument gehoord werddaarna een dank
baar applaus. Behalve om deze reden bewon
derden we den heer Pollack om zgn groote
partituurkennis.
De heer Macau schonk ons een solo op zgn
violonoel in Berceuse van Joceljjn, waarna hg
oib toegaf de bekende oombinatie van Bach-
Gounod.
De heer Yalli, bary ton zanger, had geen
groot succeshg moest in de open luoht zingen
en dat valt niet mee. We hopen hem nog eens
to hooren in de zaal en dan een uitvoeriger
oordeel uit te spreken.
Ten slotte een woord van waardeering aan
de pianiste, die, hoewel haar instrument voor
het publiek niet al te gunstig geplaatst was,
telkens weer bewees, rekening te houden met
