IIIDDELBllRGSCHË COURANT
Maandag
12 Maart.
N\ 90.
149' Isargsng.
1909
Deze courant vewchjjnt dagelijks, mot uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prgs por kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 1
Afzonderlijke nummers koBten 5 cent,
THEBÜfOnBTEB, VERWACHTING EN BAROMETER.
10 Maart 8 a. ra 42 gr., 12 u. 46 gr., av. 4 u. 46 gr. F. Verwiotl toenemende Z. tot ZW.
wind,betrokken lucht, wanrschjjnljjk regen en de temperatuur hooger. Barometerstandhoogste
769.4 te Biatilz; laagste: 740.9 te Wisby.
Advertenb'Sn10 oont per regel. Bjj abonnomoat veol lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel wee
10 «ent. Reclames 40 oont per regel. Groote letters naar de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van sdvertontië» en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend'
Handol, Nijverheid e* Geldwezen, is gereohtigd hot Alganscaa A4isri«alli.BBr3H< A. DM
I* MAR An., B.S, TssrbHSml 266. Amilsrdam.
Bij deze courant behooren twee Bijvoegsels,
waarvan een reeds heden middag aan enze
geabonneerden te Middelburg en te
Vlissingen is bezorgd, terwijl het andere
voor zoover dit niet hierbjj is gevoegd
zoo spoedig mogelijk zal worden nagezonden.
Middelburg 10 Maart
Zeeuwsche Omtrekken.
Wij hebben kennis genomen van de stuk
kon, gewisseld naar aanleiding van de Gast
huis-quaestie te Middelburg.
En de indruk, bij die lezing door ons
verkregen, wonscben wij in 't kort hier te
openbaren.
Over de foiten spreken wij geen oordeel
uit, omdat wij ze, om hierna te melden
redonen, nog niet allo als vaststaande kun
nen en durven aannemen. Maar wel ge
voelen wij ons gedrongen, naar aanleiding I
van enkele, eenige opmerkingen te maken.
Allereerst heeft de lezing van die stukkon
ons overtuigd vau de dringende noodzake
lijkheid dat het voorstel der raadsleden Van
der Harst, De Veer en Tak, om een nader
onderzoek aan ,burg. en wetb,. op te dragen,
worde aangenomen.
Want de wijze, waarop thans de zaak is
geleid, kan allerminst een onpartijdige vol
doen.
Wat toch is het geval
Do drie doktoren hebben elk een rapport
uitgebracht. Die rapporten nu zijn den
direoteur in handen gesteld en deze heeft
daarover zjjn gevoelen gezegd.
En hij valt daarin verklaringon, o. a.
van dr. Schoute, aan.
Maai* nu is deze weer niet in de ge
legenheid gesteld om zijnerzijds to getuigen
of al wat de directeur opmerkt, juist is.
Dat is een zeer groote leemte bij dit
onderzoek.
Het laatste woord is nu aan don direc-
tour, terwijl regenten van het gasthuis
eigenlijk de geneesheeren en den directeur
tegenover elkaar moesten hooren, vragender
wijs, zooals dit geschied is met de dames
Van Eijk en Blauw.
En die regenten spreken over do rappor
ten der heeren Meijers en Schouto op eene
wijze, die niet getuigt van onbevangenheid;
zij beweren o. a. over dat van laatstge
noemde dat de toon daarvan „getuigt van
een groote animositeit tegen den directeur
en zoo weinig in overeenstemming is met
dien, welke voegt aan een onpartijdig ge
tuige, dat reeds nit dien hoofde het gere
lateerde weinig vertrouwen inboezemen kan."
"Wij zouden willen vragen of iemand, die
van nabij alles gadegeslagen heeft in het
Gasthuis, en daarbij zelf betrokken is, onpar
tijdig kan zijnof de directeur dat wezen
kan; of regenten zeiven dit zijn.
En wat den toon betreft, waar de
heer Bijlsma in zijn briefje aan dr Sohoute
o. ft. schrijft: „het zal voor jou hoogst
onaangenaam zijn" en in zijn rapport zin
speelt op „al het geleuter over de operatie
kamer", daar is door hem, meenen wij, meer
tegon den goeden toon gezondigd dan door
anderen.
Laat ons echter ook dit niet te zwaar
aanrekenenna *1 het gebeurde moest er
ten slotte wel eenige animositeit ontstaan
die prikkelt en minder bedachtzaam doet
schrijven of handelen.
Maar dit zijn bjjzaken.
Van meer gewicht is de vraag, waarvoor
allo grond bestaatwaarom stelde men de
geneesheeren niet in de gelegenheid om
tegenover de opmerkingen van regenten en
de verklaringen van den directeur zioh te
verantwoorden
Dan is een nader onderzoek ook zoo
hoog noodig met het oog op de velen die
niet gehoord zijn.
Met den regent Verheijden zijn wij het
volkomen eensde onderzoeken zijn on
volledig geweestomdat niet gehoord
zijn de vertrokken zusters, z. i. do
eerst en meest aangewezen personen, die
het best in staat moeten worden geacht
de door den Raad gevraagde inlichtingen
te kannen versohaffen; omdat niet ge
hoord zijn de gemeente-apotheker, de ge-
meonte-apothekers-bedfende, de commissaris
en de onderinspecteur van politie.
De rapporten van regenten steunen, zegt
de heer Verheijden, op inlichtingen en eene
memorie van den directeur van het Gast
huis, oen, volgens zijne vorzekoring „abso
luut onbetrouwbare persoon".
Die verzekering blijve voor rekening van
don heer Verheijden, die intnsschen toch
ook wol èn in zijne qualiteit van regenton
als geneesheer over de zaken in hot Gast
huis oordeolen kan.
Maar zij geeft te meer recht voor onze
vordering dat niet het laatste woord aan
don directeur zij, maar de verschillende
partijen tegenover elkander worden gehoord.
En dan is or nog eene belangrijke reden
om op zalk een nader onderzoek aan te
dringenzij is deze
Do voornaamste getuigen kunnen niot
meer sprekenbeide zjjn overleden: mej.
Greeve, over wier verblijf en zijn in bet
Gasthuis en bet optreden van den direoteur
tegenover haar de verklaringon zeer uiteen-
loopon, en mej. Glaser, die ook zeer ver
schillend wordt beoordeeld, doch die toch
door dr Schoute wordt genoemd „een eer
lijke vrouw die recht door zee wenschte te
gaan."
Juist daarom te meer dienen anderen te
worden gehoord die in al het nu nog duistere
licht kannen versohaffen.
Vooral ook omdat bij het tweede on
derzoek, op verzoek van den raad nog in
gesteld, slechts twee dames verklaringen
aflegdenmej. Van Eyk, de huishoud
ster, diisgeen verpleegster, en mej. Blauw,
die, als opvolgster van wijlen mej. Glaser,
van al hetgeen is voorafgegaan niets weet,
en die zelf verzekert dat zij alleen moost
afgaan op hetgeen zij had hooren zeggen.
Regenten wensehen het onderzoek niet
verder uittebreiden met het oog op de
fïnanoieele gevolgen, die dit zou hebben, en
omdat men niet zeker is of do verpleegsters,
dio nu elders wonen, wel herwaarts kunnen
komen.
Het eerste mag, dankt ons, niet wegen,
waar het zulk eene ernstige zaak geldthet
tweede is nog af te wachten.
Maar stellig ongemotiveerd is de ver
klaring van regenten dat zij zeiven zich
niet ten allen tijde kunnen beschikbaar
Btellen.
Gebrek aan tijd vervult in deze kwestie
ook menigmaal een rol.
Toen mejuffrouw Glaser verzocht een
laatste onderhoud te mogen hebben met
den heer mr. A. P. Snouck-HurgroDjo, preBi-
dent-regent, die in het gasthuis was, Iaat
deze zeggen geen tijd te hebben.
Op haar verzoek om een onderhoud met
don heer Bijlsma in tegenwoordigheid van
den president komt hetzelfde antwoord
geen tijd en onnoodig; elk komt dan slechts
mot zijne grieven.
Dit gebrek aan tijd kan momenteel zijn
geweest, maar dat regenten geen tijd vrij
kunnen maken om een grondig onderzoek
in te stellen bij zulk een belangrijke zaak,
dat is toch eigenlijk niet te verantwoorden.
In elk geval is dit een reden te meer
om dan zulk een onderzoek aan burg. en
weth. op te dragen.
Dit blijft in onze oogen meer dan nood
zakelijk.
De ernstige grieven, tegenover mej. Glaser
geuit, die zelve niet meer spreken kan,
maken dit dringend noodig.
En niet minder ook de elkaar weerspre
kende verklaringen van de hoofdpersonen
in deze, wat een kruisverhoor noodzakelijk
maakt.
Ook de directeur moest op zulk een
nader onderzoek aandringen.
Hij haalt een ergerlijk feit aan van haar,
wier dood het sein was tot de huidige be
weging.
Hij neemt aan dit door getuigen te be
wijzen.
"Welnu, daartoe dient nog de gelegenheid
te worden gegeven.
En zoo ook, ter verdediging van 'zijn
eigen beleid, bij de vervulling van zijne
zeer moeilijke taak dit erkennen
wij gaarne iB het noodig zooveel moge
lijk licht te ontsteken.
De raadsleden, die tegen de motie-Yan
der Harst c. s. stemden, laten hierover hun
gedachten nog eens ernstig gaan.
Zij zullen dan, dunkt ons, van govoolon
veranderen.
Er is nu nog niet ton volle vecht ge
schied voor geen dor beide partijen.
Voor het overige is er, naar onzo mooning,
in de stukken voel dat weinig of niot be
langrijk is, maar toch getuigt menigo medo-
deeling van moeilijke dagen en van gebrek
aan harmonie.
Dit moge, zooals beweerd wordt, ook
eldors in zulke inrichtingen zoo zijnhot
geeft toch ook aanleiding tot de ernstige
vraagbij wie in deze de schuld lagbij
het personeel, bij don directeur, bij do or
ganisatie, bij het bestuur, of bij wien of
wat ook?
Was het eerste onhandelbaar of had de
tweede niet de tact om met dat personeel
om te gaan en gaf hij ook wel steeds aan
de directrice de eer dio haar toekwam?
Wij zouden hieromtrent nog niot gaarne
eene conclusie uitspreken.
Zoo zjjn er meer vragen, wier beantwoor
ding ook voor de toekomst van groot be
lang is, maar waarop wij nu nog, opgrond
van de geopenbaarde stnkken, geen ant
woord zouden durven geven.
Meer licht is dringende eisoh.
De Vereeniging tot Christelijke verpleging
van krankzinnigen in Zeeland is nu door
aankoop eigenares geworden van een go-
schikt terrein.
Maar een dat niet gelegen is in Zee
land, al is hot uit enkele doelen onzer
provincie gemakkelijk te bereiken.
Toon indertijd het plan voor zulk eene
inrichting werd bekend' goiüaakt, legden
velen, misschien togen de bedoeling der
ontwerpers, al streefden die naar dat doel
toch zeker wel in de eerste plaats, den
nadruk erop dat het gesticht in Zeeland zou
worden gevestigd, zoo dat de lijdors dicht
bij hunne familie zouden blijven.
Dit zal nu niet het geval zijn.
Wij nemen gaarne aan dat dit ook eene
teleurstelling is voor de ontwerpers van het
plan, die met zooveel ijver aan de ver
wezenlijking ervan arbeiden, en daardoor
een beschamend voorbeeld geven aan hen,
die hadden kunnen en moeten meewerken
om het andere plan uit te voeren.
De oprichters van de Vereeniging voor
Christelijke verpleging van krankzinnigen
hebben al het mogelijke gedaan om dat
idee uit te voerenmaar de gebouwen en
terreinen, die zij in Zeeland op het oog
hadden, bleken niet te voldoen aan de
ei8chon welke gesteld worden door de
inspectie op het krankzinnigenwezen.
Vooral de toevoer van goed, zuiver
drinkwater leverde onoverkomelijke be
zwaren op.
Dien ontwerpers mag er dus geen grief
van worden gemaakt dat de stichting niet
in onze provincie een plaats zal verkrijgen.
Maar wel mogen wij er op wijzen hoe
voorzichtig men in 't algemeen moet wezen
met het vermoeden te wekken voor rege
lingen, waarvan men de vervulling niet
met zekerheid in het uitzicht kan stollen.
Het door onB aangeprezen plan werd
door de gedachte van velen dat het „Chris
telijk" gesticht in Zeeland zon worden ge
vestigd, in de schaduw gesteld.
Na het gebleken is dat die vestiging
eene onmogelijkheid is, staan op dit punt
beide plannen gelijk.
Wij meenden dit even te moeten op
merken.
Aan hen, die het plan ontwierpen, dat
ons het meest sympathiek was, thans de
beslissing of zij met hun pogen tot vol
voering daarvan al of niet zullen doorgaan.
Handelaars en neringdoenden te Mid
delburg zijn thans officieel namens de
Vereeniging üit het VolkVoor het Vólk
uitgonoodigd tot deelneming aan den optooht,
gewijd aan handel en nijverheid in den
meest uitgebreiden zin des woords, en te
houden op 31 Augustus, den jaardag der
Koningin.
Na al hetgeen wij reeds over dit plan
in 't midden brachten, hebben wij zeker niet
veel meer tot opwekking te sohrijven.
Wij wezen er reeds op: verleden jaar
was het slechts kort dag om tot deelneming
gereed te zijnnn is er nog allo tijd.
En wie zijn eigen belang begrijpt en de
middelen bezit om dit te doen, mog en zal
ook wol niet nalaten aan dezen optocht
deel te nemen.
I)e kleine stoet in 1905 gaf roods veel
voldoening en een mooien aanblik maar
ditmaal moet het geheel grootschor zijn
Nn, blijkens eene aankondiging in ons
vorig nummer, er kans bestaat dat deze
of gene onwilkeurig do uitnoodiging tot
deelname niet hoeft ontvaDgon, moonen wij
goed te doen met hier don hoofdinhoud
daarvan mee te doelen.
Bij den stoet kannen zioh ook aansluiten
bestaren of afgevaardigden van hier ter
stede beslaande en daarvoor in aanmerking
komende corporaties, veroonigingon en der
gelijke.
Die optocht moot, volgens het plan, in
do eerste plaats een duidelijk beeld kannen
geven van al hetgeen hier ter stodo ver
vaardigd wordt en in do tweede plaats
kunnon doen zien al datgene wat hïordoor
firma's buiten de stad in don handol wordt
gebracht.
Uit het Volk Voor hel Volk kan geono
kosten voor haar rekening nomen ioder
deelnemer moet die dus zelf betalen.
Ze zullen, meenen wij, wel ruimschoots
vergoed worden, zij het niet dadelijk dan
toch op den langen duur.
Reclame-maken ligt eenmaal in den geest
des fijda.
Ea men zou niet zoo grif daaraan mee
doen, wanneer dit niet vruchtdragend was.
Op een dag zooala de 31sto Augustus
wordt onzo stad het is reeds voldoende
gebleken ook bezocht door tal van be
woners van andere gemeenten in Walcheren
on ook uit verdere deelen van onze pro
vincie.
Men zal hun dan kunnen toonen wat
hier, in Zeeland's hoofdstad, verkrijgbaar is
en vervaardigd wordt.
En wie dit doet op de meest smaakvolle,
de meest artistieke wijze, heeft de grootste
kans van slagen, d. w. z. van verkoopen.
Laten dus zij, die aan de oproeping ge
hoor geven, hun uiterBte best doen.
Wie verdere inlichtingen verlangt, vrago
die vóór 15 Maart bij een der leden der
commissie voor den optocht, de hoeren L.
,K. van der Harst J.Jz., C. A. Goethals,
mr C. L. Gratama, D. Hildernisse en E.
W. Ilendrikse.
En nu nog een vraag aan die commissie
Zou er ook mogelijkheid bestaan om,
ter afwisseling, den stoet ook 's avonds oen
rondgang te doen maken, na afloop van
het concert op de Markt, voorafgegaan door
de muziek, die dan toch wel weer naar het
Molenwater zal trekken
Men zou dan 's middags den weg, dien
de stoet neemt, kannen bekorten en 's avonds
daarmee enkele hoofdstraten kunnon door
gaan.
Wanneer dan b. v. do stoet werd opge
steld op do Balans, met het einde in de
Wagonaarstraat, dan zou hij Jangs den
Korten en den Langen Burgt. kunnen trok
ken tot aan de Markt, waar bot muziok-
korpB dan gereed kon staan, om zoo geza
menlijk door de Lange en Korte Delft, den
Dam, Noordzijde en Zuidzijde, te gaan,
waarna de muziek zich naar hot Molenwater
en de reclame-optocht zich naar de Markt
zon kunnen begevende laatste om ont
bonden te worden.
De winkeliers op den Burgt en in de
Lange en Korte Delft konden dan
meewerken door hunne winkels goed te
verlichten en de bewoners der beide zijden
van den Dam door voor de ramen hunner
woningen liebt te ontsteken.
De gemeente laat dan wellicht op den
Dam eene illuminatie aanbrengen.
Zou dit plan uitvoerbaar zijn?
In elk geval kan men de deelnemers aan
den stoet vragen of zij bereid zijn aan eene
avondwandeling mee te doenen dan van
het aantal hunner laten afhangen of het
plan al of niet doorgaat.
Kameroverzicht
Zitting van Vrijdag.
Hot meeat opvallende in de disouaeies van
heden an in die, gedurende do laatste dngon
over liet arbeidscontract in do Kamer gevoerd,
is niet zoo z^er gelegen in bet nieuws dat r|j
gebracht hebben omtrent de aanhangige rege
ling zelve na do uitvoerige Bchrifteljjke
behandeling ware dat ook zeer bozwanrljjk
maar het karakteristieke van dezo debatten is
dat wjj hior de sociaal-domocraton zien in een
positie gebracht, waarin zjj zioh zelf niet op
hun gemak gevoelen, welke bun vreomd is cn
aan, wat wfi gemakshalve maar do «burgerlijke
partgen zullen" noemen, telkens geduronde het
debat aanleiding geeft om duidelijk aan te
toonen tot welko buitensporigheden een ste
vige aotio en agitatie, zooale de hcoren van
de S. D. A. P. dat noemen, kan leiden.
Immers wat bleek koer op keer uit elke
speech, door een der voormannen van de
sociaal-democraten in de Kamer gebonden
Telkens moest gcoonetateord worden, dat
hetgeen op volksmeetings luide verkondigd
w, met de dikste woorden onderstreept wa«
door de bekende agitatoren van de partjj, ge
heel in strjjd is met de werkelijkheid. Wat
de heeren Van Ntapen, Talma en vooral profos-
sor Drnoker Donderdag ten dien opzichte zei
den en wat heden nog eens en met bjjzonderon
nadruk door de heeren Van Nispon en Drac-
ker in het licht is gesteld, nl. de schromelijke
overdrgving, waaraan men zioh schuldig ge
maakt heeft door duizenden arbeiders een ge
heel valaohe voorstolling van het ontwerp-
arbeids-contract te geven óok na de wijzi
ging daarin door den heer Loef? aangebracht
laat hierover geen twgiel. Het was in Óen
woord allerbedroevendst zooals do spiekers
van het klasse bewuste proletariaat het afl >gdon.
Wjj laten nog daar dat iemand ala b. v. do
heet Tak van da uitgebreide literatuur van
het onderwerp niet zoo goed op'de hoogte
bleek te zgn als professor Druoker, voor wie
deze regeling een zaak is gewooBt van jaren
lange studie. De raad, dien bjj van daag van
den heer Draoker kreog om zich eerst eens
beter op de hoogte te stellon, alvorens zoo
boud te spreken, was misschien volkomen ver
diend, maar raakte de hoofdzaak aleohts van
ter zjjde. Waar het in de eerste plaats om
ging was het kleine, gecoohte in de oppositie
der aooiaal-demooraren, die au fond, vorlegen
met de houding, door de «partjjgenooten" bui
ten de Kamer aangenomen, nu moesten zoeken
naar allerlei argumenten om goed te praten
wat beslist afgekeurd diende te worden. Een
zeer eigenaardige en woeiljjke oppoBitie, want
ijj werden telkens doodgeslagen met votwjj-
singen naar het goen de «paitjjgonooten" in
het buitenland in parlement on in geschriften
«èl als nuttig en goed voor de arbeidende
klasse dïtvr hadden Aangenomen en erkend,
cerwjjl het hier voor de arbeidero als kwaad
en verderfelijk wordt voorgesteld.
Zoo wat de opname in het Burgerljjk Wet
boek in Duitschland en wat het staangeld in
België betreft, hier als verkeerd voorgesteld
maar daar door de mannen van de partjj zonder
oppositie goedgekeurd. Hierbjj komt dan nog
de tegenstrijdigheid, die uit de oppOBitie, tegen
over het ontwerp aangenomen, onder de
woordvoerders zelf bl|jkt. De heer Tak traoht
de beruchte agitatie tegen het arbeidsoontraot
goed te pratende heer Troelstra achtte haar
na de wjjriging verkeerd. Inderdaad zoo iets
is nog niet beleefd in het Parlement waar do
gekeele party steeds ééa Ijjn trok, waar de
Kamerolnb nooit de verantwoordelijkheid van
zioh afwierp voor officieele daden, door de
hoofdmannen buiten de Kamer verr.cht.
Wel mag dan ook in het partjjo'gaan van
«slapte in de beweging" gesproken worden.
De debatten, de laatste dagen in de Kamer
gevoerd, illustreeren die «slapte" op tref
fende wflze. Voor de debaters, die op het plat
teland en in de steden de «praatavondjeB" or-
ganiseeren, zit er geen regel copy in. Het is
allertreurigst en met.smarte zal er wel eens
in deze dagen door hen terug gedacht worden
aan de vetpotten van het regime-Kuyper, toen
het debat van elke zitting als het ware ééa
hoofdartikel voor Hel Folfc opleverde, behalve
de prachtige stof voor de heeren met de stevige
longen en rappe tongen, die de firma bedienen
op de vergaderingen met vrg debat I Dat was
nog eena een tjjdMaar nu l het ia be
droevend.
Kwam deze, wjj mogen wol zeggen slappe,
houding der eooinal-demooraten tegenover het
ontwerp zeer sterk nitde tegemoet komende
houding van den Minister van justitie maakte
de positie niet beter. Waar de heer Tak ge
klaagd had, dat de strafbepalingen ontbraken,
beloofde Z. Ex. dat, indien uit de praktjjk
bleek, dat de civiel-reohteljjke regeling niet
voldeed, bjj niet aikeerig was om strafreohter*
