MIDDELBIJRGSGHE
COURANT.
ling
rf
!G
ERK,
s,
Maandag
5 Maart.
Uit Stad en Provincie.
tRINK.
;e!o,
ARTOG
a. s-,
ma.
jeneden
>rte St.
BAK
THOUT,
N, niet
jet vak,
bg C.
KERS-
flVIDSE
e Kado,
m tegen
ennren.
ivraagd.
nwr>AM
Qtterdan.
erd.tgd
845
8.45
845
gewone
igekon-
rotrlïün,
roeping
e reizi
enheid,
ireiken.
ik^et
IBS.
does:
n. 1.30
0
m. 7.3
0
zoo
n. 9.-
01. 2.-
3.-
3.-
3.-
3.-
Jr. -
N°. S4.
149' Jaargang.
1906.
Doze conraut versobijnt dagelijks, met nitzonderiiig van Zon- en feestdagen.
Prgs per kwartaal, zoowol voor Middolbnrg als voor alle plaatsen in Woderknd franco pp., 2
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent,
TOEBHOIHETEB, VERWACHTING EN BAROMETER.
3 Maart 8 n. ra 41 gr., 12 u. 42 gr., av. 4 n. 42 gr. F. V e r w a o h tzwakke wind, ainemonde
bewolking, waarschijnlijk droog weer en iets zachter temperatuur. Barometerstandho o g s t e
774.2 te Oxfordlaagste: 748.0 te Haparanda.
Advertenüën: 20 oent por regel B(j abonnement voel lager. Geboorte-, deed- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel mee
20 esct« Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolameB, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nflvorhoid on Geldwezen, is gereohtigd het Algtniisa Adivrkitls-Baru* A. DM
KiA NAR AB., IJ, Vssrbnr|iral 966, Amrtsfdaoi.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel
Middelburg 3 Maart.
Zeeuwsche Omtrekken.
Er komt dus liebt in de Gasthuiekweatie
te Middelburg.
Daar is oen tipje opgohevon van den
sluier die b'gt ovor hot onderzoek, door
regenten ingesteld.
En weldra zal, dank zij hot prijzens
waardig besluit van den Raad om alle ge
wisselde Btukken dooT den druk bekend te
maken, het publiek nog meer on beter
kunnen ooi'deelen over hetgoen bij dat
onderzoek aan het licht is gekomen.
Zoo lang dient men dus zijn oordeel op
to sohorten.
Ook over de vraag of regenten al of
niet goed doden het derde onderzoek te
weigeren.
Voorloopig zouden wij, na wat Woensdag
in don Raad is gezegd, ons scharen aan de
zijde van hen, dio nog moer licht verlangen.
Zelfs de burgemeester verklaarde dat ook
volgens hom de zaak door rogenten nog
niet tot klaarboid is gebracht en er meer
licht moet komen, zoodat, als de voorzitter
van den Raad een stom had mogen uitbren
gen, nu al besloten zou ziju tot een onder
zoek door Burg. en Weth.
Reeds de meerderheid van hen die de
stukken hebben gelezen, is dus niet voldaan.
Dit teekent.
Regenton hebben, volgens den heer Er-
morins, het gevraagde onderzoek geweigerd
omdat do twee zustors, die men wenschte
te hooren, vertrokken waren vóór het op
treden van den directeur.
Dat is mogelijk.
Maar weet do heer Ermorins en ook
de heer Fruin, die daarop zinspeelde,
dit wel zeker?
Bedoelde zusters verklaren in een inge
zonden stok, in ons nommer van heden
opgenomen, hot tegendeel.
Verder werd door don hoer Frnin ver
zekerd dat er in het gasthuis betreurens
waardige feiten zijn voorgevallen, maar
dat niet gebleken is wie daarvoor verant
woordelijk is.
Zou bg zulk een nader onderzoek namens
den Raad die verantwoordelijkheid dan niet
kunnen blijken?
Ons dunkt van wol. Juist na het dooi
den heer Fruin gesprokene kan,
meenen wij, een nader onderzoek des te
minder achterwege blijven. En daarom
verwondert het ons wol eenigszins dat dit
raadslid tegen het voorstel dor drie heeren
stemde.
In elk geval, wordt tot zulle een onder
zoek besloten, dan hoore men ook vooral
de zusters, die den directeur gezind zijn,
al brengt dit meerdere kosten mee.
Strikt onpartijdig dient het onder
zoek te zijn, evenals het zoo ver moge-
1 ij k moet uitgestrekt worden.
Zoo alleen kan men komen tot de waar
heid en de belangen van hot Gasthuis be
vorderen,
Sn er in den Raad al gezinspeeld is op
feiten, die niet goed to keuren zijn, is het
noodig dat ook daarover hot publiek nader
worde ingelicht opdat geen verkeerde op
vattingen aanleiding geven tot overdreven
meeningen. Ook uit dat oogpunt zou het
gewensoht zijn dat het voorstel der drie
heeren werd aangenomen.
En geschiedt dit, dan is het onzes inziens
onvermijdelijk dat, zooals trouwens ook
wordt voorgesteld, Burg. en Weth., bij wie
de heer Ermerins merkte dit terecht
op het toezicht op de godshuizen be
rust, dit onderzoek instellen.
Waar regenten zeiven erkennen dat het
dagehjksch bestuur recht heeft in de zaken
van het gasthuis een woord mee te spreken,
is dat college als van zelf aangewezen
terwijl, draagt men dit onderzoek aan
commissie uit den raad op, de vraag oog
kan gedaan worden of deze wel het recht
heeft zich in die zaak te mengen.
Voor het overige schorten wij ons oordeel
op totdat wij kennis hebben genomen van
de stukken.
Zou hot echter niet verstandig zijn met
de openbaarmaking daarvan te wachten tot
dat ook, wanneer daartoe ten minste
sloten wordt, hot nader onderzoek is afge-
loopen
Allicht komen de nn reeds afgelegde ver
klaringen in eon ander licht, wanneer even
tueel nog meerdere personen zijn gehoord.
Voor een juist en billijk oordeel, voor
een goed overzioht van het geheel, komt
het ons daarom gowonscht voor een vol
ledig verslag hot licht to doen zien.
Binnen kort zal do Raad weer vergaderen
en Icomt hot voorstol der heeren Van der
Harst c. s, op nieuw in stemming.
Wordt dit aangenomen, dan zou het,
meenen wij, verstandig zijn tevens te be
sluiten in den door ons aangegeven geest
en de publicooring van de resultaten, èn
van het onderzoek door regenten èn van
dat namen9 don Raad, in eens te doen ge
schieden.
Maar dit is oen bijzaak die aan de
hoofdkwestieeen nader onderzoek al of
niet? niets toe- of afdoet.
Het was een aardig stukje dat wij dezer
dagen ontvingen.
Een pleidooi voor de Arnemuische
vischvrouwen, gericht aan „huismoeders en
dienstboden".
Het getuigde van warme belangstelling:
in die menschen, wier bestaan zoo moeilijk
is en die een zuur stukje brood verdienen.
En wij geven daarom aan dit schetsje
van V. D. S. gaarne oen plaatsje onder de
Zeeuwsche Omtrokken.
Nog enkole wekon zoo schreef hij
't ver van melodieus klinkend „schar-
retjoe scharretjoewordt vervangen door
het al even onmuzikale „zeekeraolzeeke-
raelI"
De in Middelburg on Vlissingen zoo
over en over bekende „Aerremuusehen",
hebben alsdan hunne korven in plaats
van met uit IJmuiden of Nieuwedlop aan
gevoerde visch of do door hunne mannelijke
stamgenooten gevangen en gokookte „gor-
rinet" weder gevuld met de zoo ge
wilde groene zee- of liever waterplant, die
voor zoo menige huismoeder eene uitkomst
is in don tijd, wanneer de oude groente
op en do jonge er hoegenaamd nog niet is.
Nu, goed klaargemaakt, laat de zeekraal
zich ook in dien tijd wel smaken en geeft
dan eene gewilde afwisseling tusschon
't gewone menu, „of uit de bus of uit den
inmaakpot."
Misschien kan 't geen kwaad, wanneer
men eens weet wat er alzoo gedaan moet
worden eer de zeekraal uit de mand van
de verkoopster goed en wel in de keuken
is aangeland misschien dat 't een enkele
huismoeder of keukenmaagd zal weerhou
den om bij 't koopen ervan den stelregel
te volgen, die zij nog al eens bij 't koo-
van visch toepassen, voor 't z. g. n.
klusje een derde te bieden van 'tgeen de
verkoopster vraagt, gedaohtig als zij dan
steeds zijn aan 't bekend „overvragen als
in vischvrouw".
Want waarlijk aan do zeekraal wordt
'tgeld bij lange na zoo gemakkelijk niet
verdiend.
Om de zeekraal te vissohen of te snijden,
moeten de vrouwen zorgen tegen hot
vallen van het water op do plaats harer
bestemming te zijn.
De beste nu is te vinden aan de West
zijde van den Zuid-Bevelandschen wal.
Yan Arnemuidon uit ia de wandeling
daarheen drie en een half a vier uur,
dat, indien het 's ochtends om zes uur hoog
water is, de vrouwen en meisjes reeds om
drie uur 's nachts zich moeten opmaken
om tijdig ter plaatse te zijn.
Gekleed met de alleroudste plunje, bloot-
voets en gewapend met twee of drie kor
ven, eenigo doeken en een hark,
het gezelschap zich op weg naar het z. g.
schor, waar middelerwijl het water aan
het vallen is on hier en daar ondiepe put
ten of kreekjes zijn, waarin eenig water
blijft staan.
Daar aangekomen, zoekt ieder, nadat
zij allen hare rokken op de wijze van een
diepen, do uitgegraven slib gebruikend
om rond haar kreek een wal te maken.
Dat dit een zeer nat en alles behalve
ploiziorig werk is, valt licht te begrijpen,
daar einde Maart en April 's ochtends nog
wel eenB een vinnig vorstje kunnen geven.
Men heeft de kreek klaar en ondertus-
schen is 't water zoovel' gevallen dat deze
door de golven niet meer wordt bereikt,
lo kreek dus oen meertje of waterput
in het drooggeloopen schor vormt.
Nu begint men met de hark do zeekraal
op te vissohen en werpt men deze in de
kreek, waar men, door roeren en spoelen,
wortels, zand onz. er zooveel mogelijk van
verwijdert.
De zeekraal zelf drijft dan echter ver
van schoon bovon.
Na verloop van een paar uren zijn de
korven en do meegebrachte doeken met de
doornatte planten gevald.
De doeken worden aan de korven be
vestigd, het juk op de schouders gelegd,
de manden er aan gepikt, de hark op den
schouder genomen en weder blootsvoets is
men gereed huiswaarts te keeren.
Wat oen wandeling!
Reeds vijf ii zes uren in touw geweest,
en nu doornat beladen mot eene vracht van
40 h 50 kilo moet men wederom drie a
drie en half uur marcheeren.
Waarlijk het zookon van zeekraal bo-
hoort niet tot do goede baantjes in deze
wereld.
Eindelijk zijn dan de stnmperds weer
thnis.
Met eene zucht van verlichting worden
i zwaro manden, nog verzwaard door de
groote bonken slib die er onderaan hangen,
neergezet, en oen „ba1 je" koffie met een
kokiontje" is de, voorzeker door niemand
misgunde verkwikking, waarnaar de moede
draagster het eerst grijpt.
Nu wordt de zeekraal uitgezocht en ge
reinigd van do schelpen, onkruidwortels
enz., die er zich nog in bevinden, daarna
gewasschen on dan losjes uitgestrooid om
op te droogen.
Dan nog eens vlug doorgezocht en onze
zeekraal is verkoopbaar.
Ja, nu is zij verkoopbaar! Nu kan de
vrouw, „weer geladen als een zandschuit1
het uurtje wandelen naar Middelburg of
verder per tram, iD gezelschap van nuchtere
kalvers en vrachtgoed, naar Vlissingen gaan.
Yoor wat?
Om, als ze 25 cent vraagt voor een vollen
schotel, zich te hooren toevoegen „Griet, ik
geef je 'n dubbeltje."
Och, geef er Griet maar gerust twee.
Ala Griet weer uitverkocht thuis komt?
heeft zij voor al haar loopen, haar werken,
haar kou lijden, twee volle dagen lang,
nog nooit meer, maar wel dikwijls minder
twee honderd vijf en twintig centen
thuis gebracht.
Wie zal dat aan Griet misgunnen?"
Vinden onze lezers en vooral onze leze-
ssen dit ook niet een aardig stukje
Maar om het aardig vinden alleen is het
niet te doen.
Het moot dool troffen. Dat wil zeggen
het moet spreken tot uw gevoel,huismoeders
Het moet u opwekken om mee te werken
die vTonwon uit Arnemuiden een behoorlijk
loon te verschaffen, overeenkomstig den ar
beid, dien zij verrichten.
Het is toch steeds een zuur stukje brood
dat zij verdienen.
Wij hebben hoop dat velen, dio niet
wisten hoe veel moeite het kost zeekraal
te vergaren, maar die dit thanB wel weten,
niet meer karig willen zijn, maar een goeden
prijs zullen betalen.
Wezenlijk: de zeekraal wordt nu nog
lang niet dnor betaald.
Wel doen dit zij die haar verzamelen,
zwoegend uren aan uien
Do Woningwet is voor velen, reeda een
zegen, maar zij kan en zij iftioet dit nog
voor meerderen zijn
Dat is de grondtoon van oen Bobrijven,
door ons uit Z e e u w s c h-Y laanderen
Oostelijkdeel ontvangen, dat alduB
Klerk, het lid dor Tweede Kamer voor
Rotterdam II do toepassing dor Woningwet
besprak, had bij het over de woonsteden van
de menschen, die in de grienden werken, en
daarbij, om aan zijne woorden meer klem
bij te zotten, photograpliieün meegebracht
van do „Koeten", waarin die menschen,
min of meer tijdelijk, huizen. Wie de
redevoeringen in de Tweede Kamer volgt,
herinnert zich, hoe dit lid met schrille
kleuren dio woningtoestanden schetste on
vroeg of do toepassing der Woningwet
een wet door ieder ;n de Tweede Kamor
toegejuicht niet hier en daar, misschien
wol op vele plaatsen, eon bespotting was
n de bedoelingen des wetgevers.
Er is in zake die Woningwet veel ge
sproken ongeschreven over de woningtoe
standen in groote gemeenten, over 't ver-
koopon van weide en akker voor bouwgrond,
noodig geworden door het Btoeds uitdijen
van reeds diohtbevolkte plaatsen,de grond- en
niet minder bouw-specnlaties, die daarvan
het gevolg waron, en de groote moeilijkheid
voor den arbeider, den daglooner, deneen-
vondigen werkman, om in zulke volks
centra voor betrekkelijk geringen prijs onder
dak te komen. Nemen we als norm bv. een
huurprijs por week van f 1.50 a f 2, dan
kannen zulke menschen geen woning huren,
die eenigszins aan hygiënische eischen
voldoet, als men bedenkt, hoeveel die grond
reeds den bouwondernemer kost, die hij
pas uit de derde of vierde hand, en dan
nog vaak onder iiypothecair verband, in
handen krijgt.
Nu moge men denken gegeven de duur
der bestaansvoorwaarden over dien trek
naar de groote steden, zooals men wil, hij
bestaat eenmaaldus dient men er rekening
te honden. En ook, niet allen, niet
de meesten verlaten het platteland omdat
zo zich voorstellen in de grootere plaatsen
oen luilekkerland to vinden.
't Was daarom goed van genoemden af
gevaardigde eens te wijzen op woningtoe
standen niet in een groote stad.
Wanneer men por trein of per partioulioro
gelegenheid van het westelijLdeol van Oost
Zeeuwsch Vlaanderen oostwaarts trekt, dan
ziet men, dat langs de spoorbaan groote
verbeteringen zijn gebracht aan de woningen
der baanwachters en andere beambten, die
langs de lijn hnnne tenten moeten opslaan,
Vroeger waren het geen „keeten," omdat
die meest van hout of riet zjjn opgetrokken,
maar huizen van steen, die, als ze geen
krotten mochten worden genoemd, toch
zeker voel te klein en veel te laag en veel
te ongezond waren, om voor monschenwo-
ningen geschikt te zijn. De Woningwet,
de voel besprokene, heeft, hoewel langzaam,
daarin verbetering gebracht. Veel huisjes
langs de spoorbaan zijn evenwel niet dan
nadat de „Wet" het pl&kaat „onbewoon
baar" er aan had gespijkerd, veranderd in
ruime, flinke, boven den grond opgetrokken,
goed verlichte woningen voor menschen.
Groote verbeteringen alzoo
Doch er blijft meer te doen. En 't is te
hopen dat de locale gezondheidscommissiën
zich diligent zullen toonen of zullen blijven
toonen in wat tot hare taak behoort.
Men ziet namelijk in menige plattelands
gemeente in dit deel van Zeeland woningen
voor veldarbeiders en dergelijken, die aller
minst aan bescheiden eischen voldoen, vooral
als men bedenkt dat „wee9t vruchtbaar en
vermenigvuldigt u" daar geen ijdele klank is.
Er zijn woninkjes langs den dijk, waar
men met de deur in huis valt, met één
raampje, een schoorsteen, die nauwelijks
hoven den dijk uitkomt, een vloer
vlak op do glooiing, waaronder geen lucht-
speling verrotting kan voorkomen. En dat
ééne raampje opgeschoven, open kan
het niet.
Ja, in do kom van het dorp zijn ook
andere woningen van de notabelen en
nkelen, die in korten tijd tot geld
magnaten zich hebben opgewerktmaar die
woninkjes der arbeidende bevolking, die
van vroeg tot laat bard Blooffc voor Boha-
mei brood, laten veel te wenscben over.
a de polders, op het vlakke land, dat
botoekent hier op do zware, natte klei, is
hot vaak niet boter en vindt men menig
huisje, dat heolomaal niet „ten hemel wijst."
't Is waar, minderwaardige woningen
ten plattelando doen niet zoo gauw kwaad
als in oen dichtbevolkte stad, omdat do
frissoho buitenlucht de menschen gemakke
lijker en in grooter hoeveelheid toewaait;
do voordeur behoeft maar open to gaan en
hebben haar te pakken, terwijl hun werk
ben ook altijd in de open ruimte roept.
Maar Blapen doen ze er tooh, de vaders
de moederB on hun meestal talrijk kroost,
brongen er tooh don langen, vooral voor
zulke landarbeiders langen, winternacht in
doorzo slijten er hun lange winteravonden
Waar blijft de gezelligheid in zoo'n eng,
laag, berookt, dompig vertrok, waarin
alles, Alles gebeuren moet wat in 't huis
houden niet te missen is, in do donkere,
vochtige avonden van den winter? En de
kinderen De oudere broertjes en zusjes
zijn oog- en oorgetuigen van alles wat or
voorvalt. Oorgetuigen zéker, want worden
naar den zolder of do vliering verwezen
dunne zoldoring dempt geen geluid.
fletsbroek hebben opgebonden, zoo'n put luidt
of kreek uit en beginnen zg die uit te Toen den 14 December 1U de heer D. de
Maandag a. dit ter herinnering aan
hon die de voorstelling van Het Nederland tch
Tooneel to Middelburg willen bewonen
besproking op de bekende uren.
Hedenmorgen vertrok het alhier in
het dok gerepareerde fregatsohip Cromartyshire,
naar Yliflsingen. Het zal, na daar de geloste
lading weder te hebben ingenomen, de reis
naar Chili voortzetten.
Uit Vlissingen.
Dinsdagmiddag te twee nren houdt de ge
meenteraad een oponbare vergadering.
Daarin znllen stukkon overgelegd en mede-
doelingen gedaan worden.
Verder komen aan de orde verkoop van ge
meentegrond, het onderzoek der geloofsbrieven
van den heer P. Merckens en voorstellen van
burg. en weth, tot ontbinding van een pacht-
oontract met J. Wink en tot goedkeuring van
een staat van ontheffingen wegens hoofdelgken
mslag, dienst 1905.
Zaterdag 10 Maart, des namiddags te 2 nren,
zal van do werf der Kon. Maatschappij Do
Schelde aldaar te wator worden gelaten de moil-
stoomer Rindjanizusterschip van de Wilis,
gebouwd voor rekening van de Rotterdamsche
Verschillende geïllustreerde bladen gaven
juist deze week afbeeldingen van die photo-
I graphieün.
In de Vrijdagmiddag te Goes gehouden
vergadering van de besturon der watersohappen
hun vertegenwoordigers in Zeeland met het
do9l om, in plaats van aangesloten te zgn b}j
de Rijksverzekeringsbank, zich onderling aaneen
sluiten ter verzekering, werd, zooals in ons
vorig nommer gemeld werd, eene commissie
benoemd die de zaak verder bespreken zal.
In die commissie worden benoemd de heeren
voor Tholen Van Gorzel en Dorst, voor N.-
Beveland Marousse en Tazelaar, voor Z.-Beve-
land J. M. Kakebeeke en Oele, voor Z -Vlaan
deren W. deel Thomas en De Hullu, voor Z.-VI.
O deel Van Waea en Motman en voor Schouwen
A Fokker en J. v. d. Vliet. Voor Walcheren
zal naar twee leden geïnformeerd worden.
Deze commissie zal nog teregde gestaan
worden door het bestuur van het waterschap
Stoppeldijk
De vereeniging Ons Huis to Goes ver
keert in gunetigen toestand.
Hot aantal leden bedroeg op 31 December
het bezoek aan de zalen nam van de
opening af tot begin 1906 voortdurend toe, in
totaal werden 2383 bezoekers aangeteekend,
wat zeer zeker een voor de Vereeniging ver
biedend ogfer is.
—Van 22 Pebr.-l Maart werd, dank zg den
vastenavondteesten, van Y e r s e k e het enorme
getal van 1.200.000 leverbare oesters vorzonden.
In de prgzen kwam weinig verandering. Zo
waren: 100 E.G. fr. 90-95, 80 KG fr.75-80,
70 KG. fr. 50-55, 60 K.G. fr. 30-35,50 K.G.
fr. 18-20 en 40 K.G. fr 8-12.
Den lsten Maart iB het nieuwe tarief van
invoerreohton op oesters in Dnitsch'and van
kracht geworden. Tengevolge daarvan wordt
oen invoerrecht van M 100. per 100 K.G. go-
heven. Onnoodig te zeggen dat dit do eerste
dagen belemmerend gewerkt heeft op de ver
zending. Ook na 't carnaval is do verzending
elk jaar stil, zoo ook nu. (Yers. en 1h, Cl)
Ten voordeele van Kindervoeding word
Vrgdagavond in de concertzaal te Ziorik-
z e e eene uitvoering gegeven door de gemengde
zang vereeniging Polyhymnia, de redergkersver-
eeniging Concordia en het Zierikzeesche strgk-