MIDDELRURGSCHE COURANT.
Vrijdag
16 Februari.
Een gedenkdag.
N°. 40.
149° Jaargang.
1906.
Dcio courant verachgnt degelijke, met uitzondoring van Zon- en Feestdagen.
Prjji per kwartaal, xoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER, VERWACHTING EN BAROMETER.
lSFebr. 8 u. ra 37 gr., 12n. 40 gr., av. 4 n. 48gr. F. - Verwachtzwakke tot matige Z tot
Z.W. wind, zwaar bewolkte of betrokken lacht, mogelgk neerslag en dezelfde temperatuur. Baro
meterstand hoogste 774.0 te Horta1 a a g b t e 744.7 te Stornoway.
Advertentdën: SO cent per regel. Bjj abonnement veel lager. Geboorte-, deed-
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel maei
SO eest* Reclames 40 cent per regeL Groote letters naar de plaats, die ijj innemen.
Tot do plaatsing van advertentiën [en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid ei Geldwezen, is gereohtigd het Alfeaeea AdTsrUnlfi-Barsaz A. DM
LA MAR Al., N.B, Teerbargwal 869, ABUtsrdaH,
Middelburg 15 Februari.
Nog korten tijd en do Maatschappij tot
Nut van 't algemeen herdenkt den 100-
jarigen sterfdag van haren stichter Jan
Nieuwenhuijzen.
Dinsdag '27 Februari zullen afgevaardig
den een bezoek brengen aan zijn graf, in
de kerk te Monnikendam, in welke plaats
tevens een reünie wordt gehouden met be-
stnnrderen en leden der afdeelingen Mon
nikendam en Edam.
's Avonds heeft to Amsterdam in het
Concertgebouw eene feestelijke samenkomst
plaats van zeer stemmigen aard. De
Marcke funèbre uit de Eroica van Beet
hoven, eenige gedeelten nit het Requiem
van Brahms en de Cantate van Jer. de Vries,
getoonzet door Daniël de Lange, en in 1884
gezongen bij gelegenheid van het eeuwfeest
der Maatschappij zullen worden ten gehoore
gebracht.
Dr D. Bos, oud lid van het Hoofdbestuur
en lid der Tweede Kamer, zal dan eene
gedachtenis-rede uitspreken.
Ook zal een gedenksohrfft verschijnen
tan de hand van prof. dr. G. W. Kernkamp.
Zoo zal wijding gegeven worden aan den
hennneringsdag. En al zal niet veel nieuws
gezegd kunnen wordenveelal moeten wor
den herhaald wat op dien eeuwfeestdag
reeds is uitgesproken, het kan stellig zijn
nut hebben dat nog eens in 't licht worde
gesteld het groote heil, dat de stichting braoht
van den predikant, die aohtereenvolgens,
na in de doopsgezinde gemeente te Haarlem
als spreker of liefdeprediker gefungeerd te
hebben, te Middelharnis,te Aardenburg
•n van 1771 tot aan zijn dood te Monni
kendam dit ambt vervuldeeen ambt, waar
aan menig lid van zijne familie zich met
voorliefde wijdde.
Meer nog dan door dit ambt, hoewel
tooh een uitvloeisel der hooge roeping
daarvan, heeft hij naam gemaakt door de
Maatschappij tot Nut van 't algemeen.
En 't is een bewijs van de hooge waar
deering van hot groote werk, door hen
gesticht, dat honderd jaren na zijn dood
een bedevaart plaats heeft naar zijn graf,
om hem te huldigen en te danken tooi zijn
streven.
De eischen van het maatschappelijk leven
zijn in die honderd jaren heel wat gev
De behoeften van het oogenblik toen Jan
Nieuwenhuijzen doordrongen werd van de
noodzakelijkheid om te arbeiden in het be
lang van volksontwikkeling en volksbescha
ving, verschillen hemelsbreed bij die van
deze dagen.
Sinds dien is aan hetzelfde doel, in de
zelfde richting op andere wijze, door tal
van andere vereenigtngen en bonden ge
arbeid.
Maar des te meer waarde heeft het dat
de Maatschappij tot Nut van H Algemeen
nog het hoofd mag opheffen, trotsch op het
verleden, fier op het heden en vol vertrou
wen op de toekomst.
Maar het is thans san de algemeene ver
gadering die Woensdag 28 Februari zal
worden gehouden om te toonen dat zij be
seft de verpliohtiug die deze gedenkdag
met zich brengt.
Er zal op die vergadering een gewichtig
voorstel ter tafel komen, nuttig voor ons
openbaar, voor ons volksonderwijs in het
algemeen, waarvoor het Nut zich steeds op
de bres stelde, geheel overeenkomstig het
„hoofdoogmerk" van den stichter toen hij
■ohreef dat de Maatschappij werkzaam zijn
aou „ter verbetering van het burger-
schoolwezen."
Het voorstel beoogt het stichten van een
Nieuwenhuijzen-fonds, waaruit jaarlijki
gelden zullen worden toegestaan: lo tor be
vordering en verdediging van hot geven
van deugdelijk openbaar lager onderwijs
hot stichten van voor allen toegankelijk!
bjjzondere Nutsscholen in den goest der
Maatsohappjjhet verboteren van de op
leiding van de onderwijskrachten voor het
lager onderwijs2o ter bevordering van
het lager vakonderwijson 3e ook van
hooger onderwijs voor hot volk.
Jaarlijks zal voor dit fonds eon som uit
do algemeene kas worden verleendtorwijl
wordt voorgesteld voor do stichting daarvau
uit het kapitaal dor Maatsohappij f 10.000
bij te dragen.
Het is een uitstekend plan dat men beoogt.
Vooral in den tegenwoordigon tijd, waar-
door de veranderde omstandigheden op
onderwijsgebied der laatste jaren, het open
baar onderwijs en de openbare onderwijzers
oen geduchte en niet altijd even waardigo
concurrentie wordt aangedaan, is het meer
dan noodig dat er wachters komen om dat
onderwijs en die onderwijzers te beschermen.
Dit wil het hoofdbestuur van het Nut
doen.
Maar ook de opleiding van de onderwijzers
en de onderwijzerossen bij het lager onder
wijs, het vakonderwijs en het hooger volks
onderwijs wil het onder do bescherming van
de Maatschappij brengen.
Dit alles zal gold kostenzal veel vor
deren van de offervaardigheid, niet alleen
van de Maatschappij en hare leden, die do
daarvoor noodige duizenden guldens alleen
niet zullen kunnen opbrengen, maar van de
offervaardigheid van i\llen, die voor goed
volksonderwijs en voor het beginsel van ons
openbaar onderwijs wat voelen.
Wat de opleiding der onderwijzers betreft,
het hoofdbestuur wil de Maatschappij haar
invloed bij de Hooge Regeering doen aan
wendon om de noodige verbeteringen te
verkrijgen, zoowel herziening van de wet
telijke bepalingen en voorschritten Betref
fende den aard en den omvang van de
vereisohte kundigheden en de inrichting der
examens, als ook verbetering van de ge
legenheid en van de inrichtingen tot op
leiding van onderwijs-krachten.
Blijft dit zonder gewenscht gevolg, dan
zou het Nut zelf de hand aan den ploeg
kunnen slaan door een eigen kweekschool
voor de opleiding van de onderwijzers en
onderwijzeressen, ook voor de hoofdaote, te
stichten en daarin een model opleiding
aan te bieden.
Zoolang echter de Maatschappij daartoe
de noodige middelen ontbreken, kan zij op
meer bescheiden wijze aan de verbetering
der bedoelde opleiding werkzaam zijn, nl.
door in den lande eenige centrale model-
cnrsussen voor de opleiding voor de hoofd-
acto te vestigen of te steunen op voorwaar
den die een voldoende opleiding zooveel
mogelijk waarborgen.
Het vakonderwijs wil het hoofdbestuur
helpen bevorderen o. a. door in de scholen,
cursussen en instellingen van hare departe
menten, voorbeelden te stellen van wat dit
door don Staat later te
wijs zijn moet.
3emt zij ook deze lagere vakopleiding
hand, zoo deugdelijk en breed, als
wenschelijk is, dan zal in dien arbeid
steun van Regeeringswege allicht te ver-
ijgen zijn, zoolang de regeling van staats-
sge uitblijft.
In het belang van het hoogere volks
onderwijs wil het hoofdbestuur meer
f werkzaam zijn in den geest van
University-Extension, VolkskockschuleOeu-
vres postscolaires, Universiteits-cursussen, en
wetenschappelijke leergangen voor volwas-
zal dit Nutswerk inderdaad een stuk n a-
i o n a 1 e arbeid kunnen wordeD.
In hoever bij totstandkoming van dit
plan hot nu reeds van wege de Maatschappij
opgerichte schoolfonds en de Gemengde
Commissie voor onderwijsbelangen dionon
te worden voortgezet is eene kwestie van
later zorg.
Er behoeft wol geen twijfel te bestaan
of dit plan zal worden aangenomen, zoo
niet met algemeene stemmen dan tooh zeker
met oveTgroote meerderheid.
En zoo zal de Maatschappij tot Nut van
algemeen zich een monument stichtenden
man waardig, die in zijn tijd toonde een
goeden kijk te hebben op do dingen nuttig
noodig voor het algemeen welzijn, den
man die tevens een ruimen blik had en den
strijd aanbond tegen dogmatiek, denzolfden
strijd waarvoor wij ons voortdurend moeten
Men ziet t het is een grootsch plan dat
en beoogt.
Geheel in eens uittevoeren zal niet
Dit zal geleidelijk gesohieden al naar
ilang der middelen, waarover men be
schikt.
Die uitvoering wil het hoofdbestuur op-
dragon aan eeno Nuts-commissie voor on
derwijs, gesplitst in drie onderdooien en
samen te Btellon uit onpartijdige, bekwame
personen uit onderscheidene kringen, ook
buiten de Maatschappij, bekend met de be
hoeften van lager-, vak- en hooger volks
onderwijs on bevoegd tot oordeelen en han
delen, in den geest der Maatschappij. Op
deze wijze samengesteld, zal de Nuts-com-
missie voor onderwijs overal haar voelhorens
kunnen nitsteken, in alle kringen van stad
en land hare medewerkers vinden. Zóo
dienstorder, onder Minisier Kraus tot stand
Kameroverzicht
Zitting van Dinsdag.
Nadat gisteren was uitgemaakt dat de Kamer
eerst de grieven van het postpersoneel, daarna
de Velserponthistorie en ten slotte den toestand
van het spoorwegpersoneel zou behandelen
allen nog overgebleven schotels van het groote
gala begrootingsbanket zoodat de volgorde
van behandeling der wetsontwerpen juist om
gekeerd werd, maakte heden de Kamer een
aanvang met de bespreking van de poatgrieven.
Laten wg hieraan nog even toevoegen dat
gisteren het nieuwe lid voor Breda,
Boogaardt, geïnstalleerd werd. De Kamer is
dus weder voltallig, wat bg gewichtige stem
mingen en bg de huidige politieke constellatie
van grooten invloed kas zfn.
De heer Boogaardt, de laatste aanwinst van
het hooge College of Hooge Huis," zooals de
minister van buitenlandzche zaken beleefd
pleegt te zeggen, kan men aanzien dat hg
langen tgd in Indië heeft vertoefd. Zgn ge
laatskleur vertoont duidelgk de sporen van
de tropisohe zon Overigens iemand, die te
oordeelen naar den lichaamsomvang er zjjn
mag. Een goedig heertje, die aan zjjn opper
sten ohef in de Kamer, den heer Kolkman, geen
last tal bezorgen. Eu nu de zitting van heden.
De 10 leden, die bjj het postdebat in het
vuur kwamen, schenen zich zoo goed in hot
onderwerp »ingewerkt" te hebben, zooals de
teohnische term luidt, dat ze beat hadden kun
nen doorgaan voor personen, die jarenlangen
diensttjjd als post- of telegraafman achter den
rug hadden.
Nu iB het waar enkele leden met stevige
poBt- en telegraafrelatien onder de kiezers
hebben al jaren lang een speciale studie van
dit onderwerp gemaakt. Daar heb je b. v. de
heeren Ketelaar, De Klerk en Passtoors, allen
erkende en bekende specialiteiten in post
en telegraafzaken. Hoe jammer voor Passtoors,
dat hg heden niet op het appel kon verschgnen 1
Verder Nolting, de geachte afgevaardigde
van Amsterdam H, een poatautoriteit in de
van de eerste klasse. Men zou hem
zelf* een poatentnousiast kunnen noemen.
Verklaarde hg niet toen Minister De Marez
Oyens verleden jaar na veel getreuzel en ge
zanik eindelgk de reeds lang in uitzioht ge
stelde traktements-verhooging aan het mindere
postpersoneel beloofde'te zullen geven, dat dat
au eigenlgk de >eerste nationale wet van het
miniBterie-Koyper was"Als wg ons niet
vergissen was dat een episode uit de bekende
periode van het «binnenhalen van den rgken
oogst."
Nolting en de minister haalden toen beiden
hun »poat-oog»t" binnen. En hetzelfde ver-
schgnsel viel heden waar te nemen. Alleen
Nolting, de groote postman, deed er niet aan
mede. Maar met deB te meer gver en vuur
togen Ketelaar, Tak en Van der Zwaag, om
van De Klerk niet te sproken, aan den arbeid.
Hier de «grieven" na te gaan, die stuk voor
•tuk heden door de 10 sprekers in het deba'
zgn gebracht, zou ons bestek verre te buiten
gaan. Bg de post, telograaf en telefonie zgn
meet dan 80 verschillende categorien van
ambtenaren en beambten, die natuurlgk ieder
hun speciale klaohton en grieven hebben, zoo
dat een exposé van al dezo grieven eenvoudig
niet weer te geven is.
Bepalen wg ons daarom tot de voornaamste,
waaronder in de eerste plaats do bekende
dienst-order no. 248 genoemd moet worden.
Over deze dienstorder, waarin het vakver-
eenigingsleven direct wordt aangetast en waar
over indertgd heel wat te doen is goweest.
werd door vereohillende sprekers een harti
woordje gesproken. Èa de heer Ketelaar,
de hoer Tak èn de heer De Klerk vielen haar
aan, al werd algemeen instemming betuigd
met de latere «aanvulling" van deze beruohte
De heer Tak merkte het ignljes op: de
order was aangovuld hetgeen in niot-oflioieelen
stgl heet: feitelgk buiten werking gesteld.
Veider bleek een hooldgrief te zgnhet «mili-
tairistisch karakter" van den post en telegraaf
dienst. De directeur-generaal liet nog te veel
zgn hart van oud-majoor spreken, wat natuurlgk
in een burgorlgken tak van dienst tot botsingen
aanleiding geeft. Het deed ons echter ge-
noogon dat de heer De Klerk ook oog bad voor
het vele goede, dat onder het bestunr van den
heer Pop bg den post en telegraafdienst tot
stand is gekomen.
Voor het publiek valt tm grossen Ganzen
winste" onder het bestuur Van den teger-
woordigen directeur-generaal te boeken.
Nog een hoofdgrief was de quaeBtie van het
dienst nemen van «jongelingen", kinderen,
die op 20 jarigen leeftgd gekomen, op straat
komen te staan en dus niet in vasten dienst
overgaan
Dat is inderdaad «immoreel", zooalsde heer
Tak het noemde.
Over het meerendeel der «grieven" bleek bg
de meeste leden een communis opinio te bestaan.
Waar echter strgd over gevoerd werd was het
kon. besl. waarbg aan gehuwde vrouwelgke
ambtenaren ontslag wordt gegeven.
De heer Ketelaar wilde dit kon. beil. inge
trokken zien, de heer Sohokking wenschte
handhaving ervan. Ea wel met het oog op
het gezinsleven.
Morgen zal de minister op al de ingebraohte
grieven antwoorden.
De heer Kolkman verzocht en verkreeg ver
lof om over de reis van minister Kraus een
interpellatie te houden, waarvan de behande
ling zal plaats hebben na afhandeling der thans
aanhangige onderwerpen.
wg wel ingelicht dan is de bedoeling
van deze interpellatie meer om onaangenaam
wezen dan om werkelgk boos te zgn.
Er moet uit het reisje naar Chili politieke
munt geslagen worden. Dat is alles.
De reohterzgde heeft andera wel een pittigen
interpellant uitgekozen.
•nede-onderteekening van het verdrag van
Madrid. De Nedorlandsohe regoering zal echter
na'uurlgk bereid zgn, om met handhaving der
uit dit verdrag voor Nederland voortvloeiende
rechten, te doen wat xg vermag in het belang
dor eenstemmigheid ter conferentio.
BEN JÜINTK OPMERKING,
Een 132tal recders der Nederlandsohe vis-
sohersvloot hebben, met het oog op het groot
aantal voorkomende deserties, aan den minister
van landbouw verzocht om verzwaring der
*traf op desertie, en dat de visschersvloot ten
opzichte van aanmonstering en desertie niet
de koopvaardg ten achter worde gesteld.
Hierbg teekent Het Centrum het volgende aan
Wg zgn er natuurlgk verre van af, desertie
bescherming te nemen en luim of inval
onwil in de plaats te stellen van een be-
hoorlgk aangegane verbintenis.
Maar alvorens tot verzwaring der op desertie
gPBtelde Btrafien werd overgegaan, zouden wg
tooh wel eens onderzooht willen zien, onder
welke omstandigheden en voorwaarden de
vissohers hun bedrgf uitoefenen.
De visoh wordt soms zoo duur betaald!
En waar men zich eenerzgds beroept op de
«groote fiuancieele nadeelen voor het visschers-
bedrgf', moet anderzgds tooh ook worden
gedacht aan de kan® op verlies aan menechen-
levens, welke eenvoudig niet te betalen zgn 1
Dat er strenge maatregelen worden genomen
tegen desertie, uitstekend.
Orde moet er zgn-
Maar niet minder dringend is de
eitch, dat de veiligheid van het bedrgf zooveel
mogelgk worde gewaarborgd en een deugdelijke
verzekering het lot van de visschers en van
hunne nabestaanden bescherme.
RIJKSMIDDELEN.
Het jaar 1906 heeft, wat de opbrengst van
Rgks middelen betreft, zich goed ingezet.
Ondanks toch het recht van sucoessie over
de atgeloopen maand Januari mim 41/, ton
minder in 'e Rgks schatkist braoht dan in
Januari 1905, is de totaal opbrengst van de
eerste maand des jaara meer dan 3 ton hooger
dan verleden jaar. Dit wgst op een nog steeds
stggen van de inkomsten uit de bestaande be
lastingen, een verblgdend verschgnsel.
De verschillende rubrieken nagaande zien
wg dat meer hebben opgebraoht: de grond
belasting f 36.791, de personeele belasting
85,010, de bedrgfsbelasting f 55,965, de ver
mogensbelasting f 16,928, de invoerrechten
121,088, de suikeraccgns f 106,690, de wga-
accgns f 5922, de accgns op het gedistilleerd
78,897, de zoataccgns f 13,708, de accgns op
bier en azgn f 17,884, de accgns op het ge
slacht f 63,135, de belasting op gouden ei
zilveren werken i 3970, de zegelrechten
30,604, de registratierechten f 57,869, de
hypotheekrechten f 4618, de postergen 154,167,
do rgkstelegraai 1 32,761 en de loodsgelden
9771.
Minder leverden opde suocessie-rechten
het bedrag van f 463,760 en de domeinen
17,911.
De totaal opbrengst van Januari 1906 was
10,708.068.77', tegen 10,389,943.76' in Januari
1905, hetgeen voor dit jaar een voordeelig ver.
schil geeft van f 318,125.01.
(N. Ct
NEDERLAND TER MAROKKO
CONFERENTIE.
Het Haagsche coriespondentiebureau Beinde
ons Woensdag in het kort, zooals nog in
tweede editie werd opgenomen, dat het vol
gende wordt medegedeeld
In sommige buitenlandsche bladen wordt de
veronderstelling geuit, dat Nederland ter Ma-
rokko-conferentie met Duitschland zal
gaan. Dergelgke mededeelingen, waarvan wg
de beteekenis in het midden zullen laten,
kunnen verkeerde voorstellingen doen post
vatten. Wg meenen daarom de op zich zelve
overbodige opmerking niet to moeten achterwege
late», dat nog onlangs bg de begrootiugsdis
cussie in het Nederlandsohe parlement de lgnen
dei baitenlandsche politiek van Nederland
duidelgk zgn aangegeven. Aan hare beginse
len getrouw zal de Nederlandsohe regeering
zeker niet aan denken, hare gedragBlgn
laten bepalen door eenige met de groote poli
tiek verbandhoudende overweging.
Het standpunt van Nederland als handels-
die trouwens in de N. W. hoek
MISLEIDING.
In eene beschouwing, onder dit opschrift,
komt Q. S. in Het Volk op tegen de klein
geestige bestrgding van aanhangers der S. D.
P. die een villa er op nahouden, mgn-aan-
deelen hebben of vermogen bexitten.
Hg schrgft ten slotte
Het verandert aan het karakter van den
klaisenitrgd niets, dat er in de S. D. A. P.
studenten, dominéV, advocaten, priesters en
kapitalisten zgn. Heeft onze partg ooit de
belangen van een dezer groepen bevorderd ten
koste van die der arbeiders? Aarzelen onse
ermogende partggenooten om te gveren voor
progressiei-maken der indirecte belastingen?
Heeft Van Kol (al bezat hg ook niets dan
mgn-aandeelen) ooit de belangen der mgnon-
dernemingen gediend, in plaats van die der
mgn-slaven Werp uwen debaters zulke vragen
voor, en ge zult ze in verlegenheid zien, in-
plaats van in triomf over het inslaan van
hun persoonlgkheden.
Het doel van debaters, die met zulke fraaiig
heden aankomen, is wantrouwen te wekken
tegen de «leiders" der S. D. A. P., en daarmee
de arbeiders angstig te maken om zich achter
die leiden in 't gelid te scharen. Wg mogen
antwoorden dat wg hun vertrouwen niet vra
gen voor onze personen, maar dat wg het vragen
voor ons beginsel. En we mogen dan den deba
ter eens flink de ooren wasschen, die de aan
dacht van ons beginsel wil afleiden, door dien
wezenlgke of verzonnen gebreken onzer
personen te vestigen. Willen we dan nog wat
zeggen om onze mannen tegen persoonlgken
laster te verdedigen, dan mogen we ons herin
neren dat zg die uit de bourgeoisie tot ons
kwamen, dit deden vrijwillig, door niets dan
hun geweten gedwongen. Dat zg zioh veel op
offering, veel gemak, veel gewoon genot hebben
ontzegd, en een leven van zwaren, rusteloozen
arbeid op zioh hebben genomen. Onze Kamer
leden behooren niet tot de spgbelaars, nooh
de atemmachinesonze propagandisten
némen er hun gemak niet van, en ontvangen
geen vette betalingenEn al behoeven wg
onxe partggenooten hierom niet te prgzen of
te verheerlgken (de ervaring heeft de Neder-
landsche arbeidersbeweging geleerd hoe ge-
vaarlgk dat kan zgn), wg behoeven dit alle*
in onB binnenste ook niet te miskennen.
Maar beter zal 't meestal zgn den aanvaller
op het terrein der persoonsbespreking niet te
volgen, en in de plaats daarvan de vergadering
er op te wgzen, dat iemand die haar aandacht
naar dat gebied tracht te lokken, den stïgd
over het beginsel ontwgkt en de arbeider*
misleiden wil zooals vroeger het publiek
miBleid werd, toon men in plaats van over den
inhoud van Max Havelaar te spreken, het
boek in diBoiediet wilde brengen door den
sohrgver als een onzedelgk en oneerlgk mensch
at te beelden.
Oost-lil dië.
De jongste mail brengt berichten tot 14
Januari
De Bali-expeditie schgnt weer van de baan.
van Afrika' geen bgzondere belangen heeft, De nieuw opgetreden resident van Bali en
wordt van zelf bepaald door het feit van sgne Lombok moet in opdracht hebben al het mo-
