MIDDELBURGS® COURANT,
Vrijdag
2 Februari.
Uit Stad en Provincie.
N°. 28.
149° Jaargang.
1906.
Dose courant verschijnt d a g e 1 ij k b met uitsondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, „zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp.,/2.
Afzonderlijke nummerB kosten 5 cent.
THEBHOMETEB, VERWACHTING BS BABOMKTKB.
1 Febr. 8 u. vm 43 gr., 12 u. 45 gr., av. 4 u. 46 gr. F. Verwacht: matige tot kraohtige W.
tot N.W. wind, zwaar bewolkte ot betrokken lucht, mogelyk tegen en iets kouder temperatuur.
Barometer»tandhoogste 775.0 te Clermont; laagste: 739.8 te Bode.
Advertentiën20 cent per rogel. Bjj abonnement veel lager. Geboorte-, do«d- an
alle andera familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel moe
20 eent, Reclames 40 oent per regel. Grooto letters naar de plaats, die sjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolamei, niet aikomitig nit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverlieid en Geldwezez, ia gereohtigd het Algenseea A4iarlaaUa>BarMB A, HU
LA MSB An., IJL Voorbmrgwal 866, Aiutardsa.
Voor de stemming te Vlissingen, voor
een lid van den gomoentoraad, op Dinsdag 13
Februari, bevelen wg ten dringendste aan den
heer
J. M. STUART.
Middelburg 1 Februari.
Sprokkelingen.
Opmerkelijk is het verschil van meening dat er
over een endezelfde belangr jjke kwestieheersoht
tussohen twee voormannen der anti-liberale
partgjhr. mr. A. F. de Savornin Lohman, den
Goescben atgevaardigde, en het oud-lid dei
Tweede Kamer den heer J. Th. de Viner, die het
maar niet nalaten kan zioh met de politiek te
bemoeien, niettegenstaande er onder zgn eigen
partggenooten meer en meer stemmen opgaan
en zgdelingsche wenken worden gegeven aan
het adres van hem en zgne collega's om zich
maar liever tot hunne herderlijke plichten
te bepalen.
Beiden Bpraken dezer dagen alsof wg
midden in de verkiezingsdagen van vorleden
jaar waren over de samenwerking met Rome.
De heer De Savornin Lohman liet zich te
Zwolle over dit punt aldus uit:
»Men had den ohrist-hist. voortdurend ver
weten, dat zjj, de zonen der geuzen, samen
gingen met de roomschen, die hun voorouders
op den brandstapel brachten. Maar de liberalen
zelf z{jn daarvan de schuld. Erkenden zjj
ook al waren zjj zelf niet geloovig het ver
band tussohen God en het staatsrecht, men had
de roomschen niet noodig gehad. De neutra
liteit der liberalen dwong de ohrist. hist, hulp
te vragen bg vroegere vijanden. Dit is onaan
genaam, ook voor de roomsoh kath., die zoo
steun kregen en moesten zoeken bg hen, die
zjj vroeger ketters soholden."
Al had mou het ons niet gezegd, bjj het
lezen dier woorden zouden w{j direct geweten
hebben door wie ze zjjn gesproken.
Zjj klonken op en top Lohmaniaansoh scherp,
tond, eerljjk en raak.
Hg, eertyds de vurige Roomschen-bestigder,
heeft zich nooit geheel kunnen voegen in het
gareel van dat samengaan. Hg deed dit
tegen zjjn zin, ter wille van de politieke be
langen zjjner partij.
En toch is hg huiverig voor dat samengaan
en z{jno mede-ohristelgk-historisohen niet
minder.
Dat vorzekerde hg zelf nog eens uitdrukkelijk
tegenover den heer Vob de Wael, die zulk een
verklaring alles behalve aangenaam vond.
Geen wonder dat Het Centrum zioh daarover
bitter uitlaat, en zeer teleurgesteld is.
Hoor de klaagtoon der redactie van dit blad
»Is het enkel de sohuld der liberalen, ïb
het enkel dwingende noodzakelijkheid, welke
de partgen der rechterzgde tot hun leedwezen
als 't ware doet samengaan, dan lgkt ons die
federatie niet zeer hecht en de grondslag
tamelgk wankel.
Wg meenden, dat er betere motieven waren,
motieven, die in vroegere verklaringen van
den heer Lohman en in meer dan éóa artikel
van zgn orgaan De Nederlander ongetwijfeld
te vinden zouden zgn.
Maar waarom dan die koele toon te Zwolle,
die herinnering aan den brandstapel, dat op
halen van oude oonflioten?
Wg kunnen het ons moeilgk verklaren, en
aan de teleurstelling, waarvan de katholieke
debater gewaagde, moet zioh paren esn gevoel
van niet geringe verbazing,"
Nog aan een stroohalm houdt Het Centrum
zioh vast. Het veialag zal wellioht niet correct
geweest zgn.
Dan is dr De Visser een ander man.
Willende weerleggen het vorwjjt dat men
hem en don zgnen over dat samengaan maakt,
reide hg dezer dagen te Amsterdam, dat men
dit ten onrechte doet:
»Ton onreohte, omdat ten aanzien van den
persoon van Christus Roomsohen onorthodoxe
protestanten hetzelfde denken, en omdat beiden
volkomen homogeen gaan waar het geldt de
drie oardinale puntenopvatting van het gezag
de organisatie van het ohristelgk lager onder-
wysde erkenning van het particulier initiatief
in zake de sociale wetgeving."
Dit laatste vindt de redactie van Het Centrum
wel wat vaag; het eischt eenige nadere om-
■ohrgving.
Maar overigens?
Mot dr Do Visser en de zgnen valt nog te
praten Maar met do Lohmanianen niet.
En toch behooren zg allen tot oen en de
zelfde partg de ohristelgk historisohen.
Eigenaardig dat groote verschil in opvatting
AUoa behalve vleiend en veroerend voor de
Roomschen.
Want men vergeto ook niet dat bg dat
bondgenootschap, zooala sedert jaren steeds
bleek, zg het kind van de rekening zgn.
De diensten, die zg bewgzen, zgn veel groo-
ter dan die welke hun do antirevolutionairen
en christelgk-historischen verleenen.
Eu dan nog beoordeeld te woiden als jhi
De Savornin Lohman doet!
Het is een heerlgk bondgenootschap, dat
op znlke grondslagen rust!
En na zulke uitlatingen zal het er niet
steviger op wordentenzg er weer verkiezin
gen moeten plaats hebben.
Dan handelt men oi er geen kou aan de
lucht is
Eenvoudig voor eigen profijt.
Het gemeentebestuur van Amsterdam
doet heel wat, zoowel tot verfraaiing der stad
als tot hare verbetering en tot praotisoh nut.
Zooals men weet, beploot de Raad tot aan
koop voor f 900 000 van de terreinen waarop
de waskaarsenfabriek is gebouwd.
Voor de omgeving was die fabriek door hare
onaangename geuren hinderlgk.
Nu moet daarvoor een ander terrein aange
wezen worden; want men wil de fabiiek,
waaraan zoovelrn hun brood verdienen, be
houden. Men zoekt naar eene geschikte plaats.
Dat is praotisoh.
En tegelgkertgd kan men het nu gekochte
terrein productief maken door het als bouw
terrein te verkoopen.
Alzoo Bnjjdt het mes aan twee kanten, en is
er allicht door de gemeente voordeel te behalen.
Dit voorbeeld mocht ook elders wel gevolgd
worden 1
En met den bekenden Dam en omgeving
heeft men ook goede plannen.
Men zal, worden ze goedgekeurd, volvoeren
het reeds lang bestaande voornemen om het
Commandantshuis af te breken en een aantal
pereeelen om dat gebouw te sloopen, die deels
reeds in bet bezit der gemeente zgn, of door
onteigening moeten worden verkregen. Met
deze plannen hangt ook samen de bouw van
het telegraat- en telephoonkantoor op het
Damrak, waartoe het Rgk nog meer terrein
zou behoeven dan het gedeelte Damrak dat
nu door de bekende schutting is omheind.
Mocht het noodzakelijk bljjken, dan zal men
ook een deel van het Rokin dempen.
Zoo gaat het in een stad, die bloeit en tiert en
als hoofdstad van het Rgk 's lands eer moet
ophouden
Do stemming in de Eerste Kamer
MeerusttUe und g/ückliche Fahrt bljjft het
tot nu toe in de Eerste Kamer voor het mi
nisterie. De Kamer komt, trouwens terecht,
niet zoo gauw tot actief optreden. Haar taak
is uiteraard een meer passieve; ze ligt meer
in het wezen dan in het voorkomen, meer in
het repressieve dan in het preventieve.
Zelfs de heer Van Houten, al heeft een zoo
militair en intransigent man als hg n&tuurijjk
wel een foraoheren toon in *t debat gebracht,
is betrekkelijk nog goedertieren geweest.
Aldus de Kamer- Overzichtsohrjjver van het
Handelsblad.
En die van Het Vad. heeft hoop dat heden
nog bljjkon zal, wio in het Afdeelingsverslag
de beleedigende opmerking aan het adres van
den heer BorgesiuB heeft doen opnemen, dat
deze het verlof van Minister Kraus niet zou
hebben goedgevonden als hg zelf deel van het
Kabinet had uitgemaakt.
Mr Willinge constateerde Woensdagmiddag,
bjj zjjn krachtig protest tegen deze insinuatie,
dat nog niet gebleken was op wiens rekening
zjj moot worden gesteld. En het is toch zeker
wonschelgk, dat dorgelgke beleedigingen niet
anoniem bljjven.
benoemingen, ena
Bg kon. besluit
is B. Wgnhoff, dir. der gem. H. B. S, te
Tiel, benoemd tot off. in de orde van Oranj'e-
Nassau
is E. J. Hoos, oud-oif. der marine, dir. der
zeevaartschool te Rotterdam, benoemd tot
ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw,
is de eerste-luit. L. Schutte, van het 5de
reg. inf., voor drie jaren gedetacheerd bg de
landmacht in Woat-Indië.
Eerlang zal een vergelgbend examen plaats
hebben voor jongelieden, die bg het Dep. van
Koloniën wenschen aangesteld te worden als
schrgver (tgdel. ambtenaar), met het vooruit-
zioht om bg voorkomende vaoatures in het
korps vaste ambtenaren te worden opgenomen
met benoeming tot tweeden klerk. Nadere
bgzonderheden bevat de St. Ct. no. 26.
Oost-Iiidiê.
Volgens van den resident van Bali en
Lombok den 29sten Deoember 1905 ontvangen
berioht, waren in Midden-Lombok op den
26aten tevoren de laatste Sepangans vrijgelaten,
zoodat thans de Blaverng op Lombok tot het
verleden behoort.
In de aigeloopen week van 24 tot en met
30 dezer kwamen in Z e e 1 a n d 10 gevallen
van besmettelgke ziekten voor: 8 van rood
vonk, 1 Hoofdplaat, [Krniningen, Schoondgke,
Weatdorpe en Wolphaartsdgk en 3 Oud-Vos
meer 2 van diphtheroid, 1 Clinge en Tholen.
In de opgaaf van 3—9 werden, als te Wol
phaartsdgk geconstateerd, 2 gevallen van pok
ken opgegeven. Dit moesten, blgkens een
rectifioatie, 2 gevallen van roodvonk zgn.
De voor lezingen en voordraohten be
stemde zaal in Ons Huis, Molstraat alhier,
was Woensdagavond geheel bezet.
En geen wonder!
De heer Herman Sngders zou een hoogst
aantrekkelgk onderwerp behandelen, en wel
de Fransche Revolutie.
Op zeer onderhoudende wgze, opgeluisterd
door lichtbeelden, herinnerde hg in groote
trekken aan de voornaamste feiten uit dit
gewichtig deel der wereldhistorie.
De aanwezigen toonden zioh door hartelgke
toejuichingen zeer erkentelgk voor deze leer
zame voordracht.
Ook Woensdagavona wist de heer A.
Benner met een geheel nieuw pr ogramma het,
goed naar het Schuttershof alhier opgekomen
publiek ruimschoots te bevredigen.
Van het programma der bioscope-vertooning
muntten o.a. uit: de kip die gouden eieren
legt en het paleis uit 1001 nacht, terwgl de
nieuwe loopjongen en >aha dio Oscar" typi
sche tafereelen te zien gaven.
Zg, die de uitvoering van het eerste pro
gramma bgwoonden, zullen zich, met het oog
op het tb&ns gebodene, een tweeden gang naar
Benner's bioscoop niet betreuren.
De heer Banner is voornemens om tegen
Zaterdagmiddag tegen verlaagde prgzen een
voorstelling te geven uitsluitend voor school
gaande kinderen, waarbg ook de kip met de
gouden eieren zal worden vertoond.
Voor de betrekking van bode bg hetge-
westelgk bestuur van Zeeland hebben zich
aangemeld 149 personen.
Gedurende de maand Januari zgn door
de keurmeesters van vleesch hier ter stede
afgekeurd voor de consumptietwee paarden,
drie kalven en een ingevoerde geslaobte koe-
Verder een partgtjo ingevoerde worst en ver-
Bohillende levers, nieren, nierbedden en longen
van runderen, varkens, cchapen en een geit.
Naar wg vernemen, wordt de heer A. C.
Koning, stationschef to Middelburg, met
l Maart als zoodanig overgeplaatst naar Lage
Zwaluwe.
Dit berioht is nog opgenomen in de tweede
editie van ons vorig nommer.
In de Woensdagmiddag in de sooieteit
De Vergenoeging alhier gehouden vergadering
van het departement Middelburg der Maat
schappij iol nut van 'I algemeen weiden, zooals
we reeds m ons vorig nummer meldden, de
punten ter beschrgving van de algemeeno ver
gadering behandeld.
Tegen de punten 1 tot en met 6, voorstellen
van het hoofdbestuur, ter verdere uitvoering
en hernieuwing van vroeger genomen besluiten,
dat tot bgeenbrenging van een Nieuwenhuy-
zenfonds, dat tot vaststelling van bepalingen
voor tegemoetkoming voor reiB- en verblgf-
koaten van afgevaardigden en dat betreffende
deelneming in h8t waarborgfonds voor de van
wego de Mij. van Nijverheid in 1907 te houden
internationale tentoonstelling, bestond geen
bezwaar. Punt 7, behelzende een voorstel van
het departement Breda om een subsidie van
f 300 te verleenen aan de Vereeniging voor meer-
uitgebreid lager onderwijs, werd minder wensohe-
lgk geacht.
Omtrent punt 8, eveneens een voorstel van
dat departement bevattend, om nl. 11000 ter
beschikking van het hoofdbestuur te stellen,
ter vcrdeeling onder die vereenigirgen of
stichtingen wier statuten duurzame verzorging
van minderjarigen vooraohrjjven, werd de
wen8cheljjkheid uitgesproken dat het daarin
verlangde subsidie zou beschikbaar worden
gesteld niet alleen wanneer daarvoor aanvra
gen tussohen 1 April en 1 Juli 1906 inkwa
men, maar ook gedarende het geheele jaar.
Tegen de overige punton bestond geen be
zwaar.
üit Vlissingen.
Prinses Victoria van Sleeswjjk—Holstein
kwam heder(Donderdag)morgen met de nacht
boot aldaar aan en vervolgde de reis per
aansluitenden sneltrein.
Het Duitsche stoomschip Hermine Hessen-
mullerkapitein Vorsatz, van Antwerpen naar
Montevideo beBtemd met eene lading stukgoedj
keerde hedennacht uit zee aldaar terug me*
ingezakten sohroeftunnel en gebroken spant.
Het schip ligt ter reede geankerd en wacht
verdere instructies af.
Den binnenloods A. Blaas is eervol ontslag
uit den loodsdienst verleend en de hulploods
L. J. van der Ploeg is bevorderd tot binnen
loods.
Naar de VI. Ct. verneemt, zal de heer L.
Leeuwenburg binnenkort zgn functie als baas
van de aideeling scheepsbouw der Kon. Ma&tsob.
de Schelde neerleggen en opgevolgd worden door
den tegenwoordigen onderbaas G. van Herk.
De heer Leeuwenburg zal als adviseur aan
de Maatschappij verbonden bljjven.
De St.Ct. no. 2t> bevat de statuten van
het muziekgezelschap Oefening na den arbeid
te R i 11 h e m.
Toen Dinsdagmiddag de heer Mathjjssen,
machinist te Goes, den stoomketel in hef
waterreservoir aan het station Biezelingc
bad sohoongemaakt, keek hg eenige minuten
daarna met behulp van een lampje in den
ketel, waarop een hevige ontplolfing volgde en
bg zulke zware brandwonden opliep, dat hg
onmiddellijk moest vervoerd worden naar Goes,
ten einde zich onder geneeskundige behande
ling te stellen. CrL)
Bjj een landbouwer onder Zaamslag
zgn in de weide achter de hofstede in 46 hoo
rnen, rondom op zekore hoogte diepe insnijdin
gen gemaakt, blgkbaaT met bet doel om den
wasdom er van te verhinderen. Reeds meer
malen had die landbouwer overlast. Algemeen
is men overtuigd dat, wraakzucht in 't spel is
Tot lid van den raad van St. Jan
steen is bg enkele oandidaatstelling gekozen
de heer A. Th. Rottier, oud-seoretaris der
gemeente.
Uit G r o e d e sohrgft men odb
Woensdag was het 25 jaar geleden dat de
heer J. G. Gerritsen het ambt van burgemees
ter dezer gemeente aanvaardde.
Het is voor hem een jaar van zilveren jubi
leums. Yoor weinige maanden kon bjj zulk
een feest vieren als arrondiasementsBohoolop-
ziener, terwgl hg in Januari vorig jaar zgn
25 jarig ambtsfoest als hoofd der gemeente
BreBkens herdonken mooht, welke betrekking
bg heden 1 Febr. ook sedert een kwarteeuw
te Nieuwvliet vervult.
Werd het vorige jaar in zjjne woonplaats te
zjjner eere met recht feestgevierd, en hem ook
als schoolopziener door het Onderwjjzerscorps
openljjk hulde gebracht, niet alzoo inGroede.
Feestelijkheden hadden hier, naar verluidt op
zgn verzoek, niet plaats, wat voor velen een"
teleurstelling was. Ook hier had men den
burgervader bewgzen van hulde willen aan
bieden. Dooh was er al geen algemeen, goen
volksfeest, de minderbedeelden in de gemeente
hebben thuis kunnen foestvieren. De heer
Gerritsen had getracht door het uitreiken van
bons hun een genoeglgken dag te bezorgen.
ONDERWIJS.
Aan de Leidsche Universiteit slaagde voor
het theoretisch apothekers-examen mej. C. G.
M. Geill te Delft.
Zooala nog in een deel der oplang van
ons vorig nommer gemeld werd, iB Woensdag
te 's Hage, waar hg verpleegd werd, plotseling
overleden prof. S. S. Rosenstein uit Leiden.
De overledene, in 1832 te Berlgn geboren,
studeerde eerst te Berlgn, werd later assistent
van prof. Wagner in het gasthuis te Dantzig,
om vervolgens als praktizeerend geneesheer in
Berlgn terug te keeren, waar hg in 1863
privaatdocent werd aan de Universiteit.
In 1865 kwam Rosenstein in ons land door
een benoeming tot hoogleeraar te Groningen.
Hg aanvaardde zgn ambt met een rede over
Die Beziehungen zwischen Wissenschaft und
Praxis in der Medicin en bleef daar 7 jaar
workzaam. Naar Leiden vertrok hg in 1872,
waar het onderwerp van zgn intree-rede
wasHet tegenwoordig karakter der geneeskunde
waarin bg de microbenleer met betrekking
tot de besmettelgke ziekten behandelde. Het
verder deel van zgn werkzaam leven bleef hg
te Leidon gevestigd voor een beroep naar
Amsterdam in 1882 bedankte hg en ver
wierf zioh daar een wereldnaam. In 1902
eindelgk noodzaakte de 70 jarige leeftgd hem
zgn ambt neer te leggen. Toen bleek in
ruime mate, hoezeer bg zgn ambtgenooten,
leerlingen en oud-leerlingen zgn verdiensten
werden op prga gesteld.
In de laatste ziekte van wglen Koning
Willem III werd proL Rosenstein in consult
geroepen.
De overledene was ridder in de orde van
den Nederlandschen Leeuw en ridder 3e kl. der
orde van den Gouden Leeuw van Nassau.
Aan den heer A. L. Gerritsen, directeur
der chriBteljjke normaalschool op den Klokken-
berg te Ngmegen, is eervol ontslag uit die
betrekking verleend, wgl een ernstige oog
ziekte hem noodzaakte zgn taak, die hg sedert
1873 vervulde, neer te leggen.
Woensdag waren eenige oud-leerlingen op
don Klokkenberg bgeen om namens ruim 200
onderwgzers hem hulde te brengen.
Tot direoteur der sohool ia benoemd de heer
P. Oosterlee, die vole jaren onderwgzer aan de
inrichting was.
LETTEREN "EN KUNST.
Ter aanvulling van een vorig berioht
diene dat de heer en mevrouw TernooyApel-
Haspels van half Mei tot September hun
tournee door Zuid-Afrika zullen maken om er
een reeks van voordrachtenavonden te houden
en kleine stukjes te spelen te Pretoria, Johan
nesburg, Heidelberg en een paar andere daar
voor in aanmerking komende plaatsen.
In Ootober zullen zg weer terug zgn bg de
Nedstiandsche Tooneelvereenigirg.
Het 1 Februarinommer van Belang en
Recht bevat: Het wetsontwerp tot regeling der
arbeidsovereenkomst, mr C. J. M. WildeArbeids
wetgeving-kroniek, d. V.Vrouwen in bestuurs
functies, H. v. d. M.Boekbespreking, Onder-
wgnkroniek, Verscheidenheden enz.
KERKNIEUWS.
Van de 129 Doopsgezinde gemeenten in
Nederland waren er op het laatst van Sep
tember jl. 11 vacant. Van de elf buitenlandsche
gemeenten waren er twee vacant. Daarvoor
waren 4 proponenten.
Verschillende Berichten.
Door iemand was aan den minister van
justitie per telegraaf verzooht om aan zgn
zoon, die in het rgksopvoedingsgesticht te
Avereest is opgenomen, verlof te verleenen tot
het bgwonen der begrafenis van zgne moeder.
De minister heeft door tusschenkomst van
den burgemeester der betrokken gemeente den
vader doen weten, dat dit verzoek niet kon
worden ingewilligd, niet alleen omdat het
buiten de bedoeling ligt van de bg kon. be
sluit van 30 Maart 1903 gotroffen regeling,
maar ook omdat het voor den verpleegde
krenkend moet zgn de begrafenis onder poli-
tiegeleide te moeten bgwonen, wat vooral ten
aanzien van jeugdige onveroordeelde personen
zorgvuldig behoort te worden vermeden.
De ontslagen Amsterdamsche onderwgzer
Edelman is benoemd tot administrateur van
de coöperatie De Eendracht te Utrecht.
De eerste conferentie der Belgische Kamer
van koophandel te Amsterdam zal 15 Febr.
plaats hebben.
Als spreker zullen optreden de hoeren Eugène
Bate, ontwerp Entente hollando-belge uit het
oogpunt der buitenlandsche politiek, Léon
Hennebicq en Olivier, directeuren der Revue
économigue internationale en mr Van Assendelft
de Koning, idem uit economisch oogpunt,
prof. Josephus Jitta, de toenadering der beide
landen op het gebied van het burgerlgk reoht
en het handelsrecht.
Ook te Vaals is door de justitie een inval
gedaan in het speelhuis. Een roulette is in
beslag genomen en naar Maastricht gebracht.
Brutaal. Op klaarlichten dag is in
de Haarlemmerstraat te Amsterdam een geld-
ophaler door vier kerels aangerand, die hem op
den grond wierpen on trachtten hem te be-
rooven. Gelukkig daagde spoedig hulp op,
zoodat de aanranders er van door gingen.
Te Tiel is gevankelgk binnengebracht
een jong mensch van 24 jaar, die te Culemborg
verschillende opliohtergen heeft gepleegd.
Te Heiselingen, bg Meppel, is een hoogst-
zeldzame vogel gevangen, nl. een roodhalsgans.
Het dier is opgezonden naar Artis te Amster
dam, Sedert meniohengeheugenis kwam het
