MIDDELRURGSUHIÜ COURANT.
V rijdag
12 Januari.
Uit Stad en Provincie.
Indijking van bat Slaak.
N°. 10.
149' Jaargang.
1906.
Doze courant verschijnt d a g o 1 ij k b met oitzondoring van Zon- en Feestdagen.
Frija per kwartaal, zoowel Toor Middelburg a)B voor alle plaatsen in Nederland franco pp., f 2.
Afzonderlijke nummcrB kosten 5 cent.
TBEBDIOMETGR EK VERWACHTING.
IV Jan. 8 o. to 41 gr., 12». 46 gr., av. 4 u. 45 gr. F. Verw&ohf. zwakke tot matige W. tot
Z.W. wind, veranderlijke bewolking, nevelig weer, en dezelfde temperatuur.
Adrortentiën: 20 cent por regol. Ijj abonnomont veel lager. Geboorte-, dood- en
allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.60elke regel me«l
20 cent. Reclames 40 cent por regel. Groote lottere naar de plaats, die xjj innen on.
Tot do plaatsing van advertentiën on reclames, niet afkomstig nit Zeeland, botrefiende
Handel, Njjvfiriieid e% Geldwezen, ia gerechtigd het Algemeen A4tttUat!«>R*f»»o A. Dl
LA MAP An., H.X. Voorburgwal 860, Amsterdam.
Middelburg 11 Januari.
Sprokkelingen.
Een welsprekend tegenbewgs!
lazen wjj heden, dat, in verband met oene
dezer dagen te wachten, voor onze naaste
omgeving hoogst belangrijke benoeming, de
aandacht verdient.
Het Schoolblad schreef n. 1. het volgende
»De Standaard wil, dat Zeeland nu ook be
werkt worde. Zjj vindt het zonderling, dat in
de districten Middelburg en Goes, die beide
een antirevolutionnair afvaardigen naar de
Tweede Kamer, maar enkele Christelijke soholen
zjjn en de bevolking over 't geheel aan de
openbare school blijft geheoht. Dat gaat na
tuurlijk niet langer. >Bg de stembus," zegt
hot blad, »alle man in 't geweer te brengen
om mannen van rechts in do Kamer te brengen
het is uitnemendmaar hooger Btaat het voort
durend Btreven om de menschen te winnen
voor een sohool die zich door haar onderwijs
aansluit aan het gezin."
En die gezinnon moeten N.B. nog gewonnen,
d. i. bewerkt worden om iets voor die aan
sluiting te voelen!!
Terecht teekent dan ook De Kerkelijke Courant
hierb|j aan
»>Als men nu maar niet, wanneer Zeeland
overdekt zal zjjn met een »net (dit beeld doet
aan den »vogelaer met soet gefluyt" denken)
van Christelijke scholen", spreekt van dringende
behoeften en vurige beden van het Zeeuwsche
volk, waaraan voldasn werd 1""
Dit lezende kwam bjj ons de gedaohte op
aan een onlangs gevoerde polemiek, waartoe
Het Centrum aanleiding gaf
Aan dat katholieke blad was nit onze pro
vincie geschreven over de billijkheid om in
het district Middelburg, in plaats van den
heer Blum, weer een antirevolutionnair of liever
nog een katholiek schoolopziener te bonoemen.
Daartegen werd opgekomen op politieke
gronden.
Maar het beste bewjjs tegen de bewering in
Het Centrum is wel wat De Standaard nu op
merkt>in de districten Middelburg en Goes
zjjn maar enkele Christelijke soholen en is de
bevolking aan de openbare Bchool geheoht."
Die enkele bewering zegt meer dan boek-
deelen.
Wjj willen daarom hopen dat de Regeering
ons beware voor verdere proeven met clerioale
schoolopzieners, die de openbare school niet
gezind zjjn.
Er is jnist op grond van het in de laatste
jaren voorgevallene behoefte aan een flink,
vrjjzinnig man, die de openbare sohool is toe
gedaan, maar die tevens rnim van blik
onp&rtjjdig genoeg ia om ook aan de billjjke
eischen der voorstanders van het bfizonder
onderwjjs te willen voldoen en de wet ook
tegenover dat onderwjjs op eerljjke wjjzo zal
helpen uitvoeren.
tement, dat het Departement van "Waterstaat,
voor zoover bekend, goen onderwerpen in
behandeling heef welke des Ministers aanhou
dende tegenwoordigheid dringend vereisohen,
dat de taak, waarvan de heer Krans zich
gaat kwjjten, doel uitmaakt van een vroeger
aanvaarde opdracht, welke de Nederlandsche
waterbouwkunde tot hooge eer Btrekt, dan
bestaat er reden genoeg om de oritiek, welke
hut bericht aanvankelijk scbjjnt te moeten
uitlokken, terug te houden."
Het moge waar wezen wat de Arnh. Crt. op
merkt dat er nog tal van punten zjjc, waarvan
de Minister zich vóór de behandeling zjj nor
begrooting voor 1907 op de hoogte dient te
stellen; en dat de motie inzake staatsexploita
tie der spoorwegen en die betreffende het per
soneel bjj post- en telegraphie nog op behan
deling wachten. Maar een bekwaam man als
Minister Kraus kan zich spoedig inwerken in
de zakende moties zjjn nu niet zoo urgent
nog niet eenig uitstel te kunnen Ijjden
desnoods kan de Minister VeegenB de
Tweede Kamer daarover te woord staan.
Bovendien Jb er voor de Kamer nog meer dan
voldoende, nuttige arbeid te verriohten, buiten
het departement van Waterstaat om, zoodat de
afwezigheid van den Minister geene schade
behoeft te berokkenen aan de parlementaire
werkzaamheden in dit zittingsjaar.
Toch zonden wjj niet gaarne zien dat een
dergeljjke buitengewone toestand meer voor
kwam.
Trouwens, bjjzondere, zeldzaam voorkomende
omstandigheden geven er thans aanleiding toe.
In die zjjn nu niet zoo iederen dag te waohten.
Bovendien is het een geluk dat er thans,
door do instelling van een nieuw departement,
vroeger ééu met Waterstaat, de oude toestand
slechts voor een korten tjjd wordt bestendigd
en een degel pk, flink man alB mr VeegenB den
Minister Kraus tjjdeljjk kan vervangen.
Het groot verlof, door den Minister Krau:
aangevraagd en hem toegestaan, teneinde te
voldoen aan een opdracht van de Cbiloensohe
Regeering, heeft eenige opmerkingen in de pers
uitgelokt.
Reeds vóór hjj de Minister-portefeuille aan
nam, had hjj de opdracht, ter voltooiing van
zjjn vroeger voor een deel reeds vervolde
taak, aanvaard en zal hjj voldoening daaraan
wel als voorwaarde gesteld hebben,
Wjj herinneren ons nog wel berichten uit
Zeeland omtrent het gaan van anderen naar
Valparaiso.
Dit stond ook allicht in verband met het
vergezellen van den heer Krans op de aanstaande
reis naar die plaats.
Hem vervangen zal niet gemakkelijk gaan.
Dit doet men niet zoo lioht mannen als
prof. Kraus, en vooral niet in doze, waar bp
de plannen ontwierp voor de havenworkon
aldaar en contractueel zich verbond de Chi-
leensche regaering te dienen van advies inzake
de gunning en tenuitvoerlegging dier werken.
Wjj zjjn het daarom in deze nu eons met
de Nieuwe Courant, die Bchreef:
•Neemt men nu in aanmerking, dat het
verlof verleend wordt met Btilitand van trao-
Op de werkplaatsen van de Scott Iron Com
pany wordt een nieuw kanon gefabriceerd, dat
door Hamilton Brown uitgevonden is.VolgenB La
Nature zal dit kanon een groote omwenteling
in de samenstelling der marine en belegering
kanonnen brongen. Het stuk heeft een kaliber
van 16 oM. en ïb in staat een projeotiel op
een afstand van 50 K.M. te werpen. In de
zeeslagen van den Japansch-RuBsiachen oorlog
werd het vuur op 9 K.M. geopend.
En kolonel Engallia, die in Amerika voor
een specialiteit op het gebied van artillerie
geldt, beweert dat een 25 oM. kanon van dit
Byateom op een afstand van 90 K.M. een pro
jectiel zal Blingeren, een 40 oM. kanon zelfs.
140 K.M., m.a.w.de artilleristen zouden met
zulk een kanon van Calais of Boulogne uit
Londen kunnen bombardeeren.
Vrooljjk en opwekkend zoo'n bericht!
Vooral wanneer men dan weet dat, als de
proeven mot dit kanon gelnkken, het gouver
nement der Vereenigde Staten twaalf van die
stukken zal bestellen voor de kustverdediging.
Natuurlijk volgen dan de andere groote mo
gendheden.
En de kleine zullen het ook op hun manier
weer nadoen.
Zoo gaat het geld alweer te loor aan mili
taire zaken.
En de belastingschuldig sn moeten bloeden.
Elke vooruitgang op het gebied der ver
dediging is een ruïne voor het volk.
En een slag in het aangezicht der besohaving
en van den wereldvrede.
Een lichtzjjde is er misschien.
Men zal zoo lang uitvinden dat de verdedi
gingsmiddelen de volmaaktheid hebben bereikt
i men elkaar niet meer durft aanvallen.
Brak dit oogenblik maat Bpoodig aanvoot
dat de volkeren zich geruïneerd hebben
BENOEMINGEN, Elte
boom, van het pers. van den geneesk. dienst
der landm,, op verzoek, eervol ontslag verleend
uit den mil. dienst en ia hg benoemd tot
res.-off. van gez. 2de kl. bjj de landm.;
is de res. lsto-luit. J. G. Remjjnse, van het
11de reg. infmot eervol ontslag uit den mil
dienst, op verzoek, voor 5 jaren benoemd tot
res.-off. van gez. 21e kl., van het pers van
don geneesk. dienet der landm,
ia aan jbr mr E B, F. F. Wittert van Hoog
land, op verzoek, eervol ontslag verleend nis
adj -comm. bjj het dep. van Waterstaat
an den leeraar der rjjks- hoogoro land-,
tuin- en bosohbouwschool te Wageningen, dr
J. Ritzema Bos, de personoelo titel van hoogl.
verleend.
Voor hst departement van openbare werken
i de kolonie Curaqao kan nit Nederland wor
den uitgezonden een opzichter op een traote-
ment van f 2400 'a jaara, ingaando den dag
van vertrek. Nadere inlichtingen bevat de
Ct no 8.
Oost-Indië,
De correspondent van de N. R. Ct. te Batavia
seinde Woensdag:
Controleur Burgdorffer is wegens doodslag,
gepleegd op den fuselier Ulricb, met aanneming
van verzachtende omstandigheden, veroordeeld
tot twee jaren gevangenisstraf.
De zaak, die 'thier geldt, was dat in Aug.
1904 te Moeara Tebo in Djambi wanordelijk
heden gepleegd werden door eenige beschonken
soldaten, die ten slotte het controleurserf bin-
nen drongen en toen een dreigende houding
aannamen. Controleur Burgdoiffer sohoot toen
met zjjn revolver en wondde den luselier Ul-
rioh doodelgk.
Woensdagavond trad in de kegelbaan van
de Sociëteit De Vergew.cging alhier prof
dr. Bornecque, docent aan de universiteit te
fijjssel, op met een Fransohe oauserie over de
organisatie van Frankrjjk en de Fransohe
zeden. Zooals men weet, werd deze bijeenkomst
belegd door de Berlitz Sohool, Bpeciaal voor
haar leerlingen om ook een ander dan hun
leeraar Fransch te hooren spreken, onge
twijfeld een goed denkbeeld, voo.al wanneer,
zooals hier het geval was, iemand optreedt die
zeer zuiver en oorrect spreekt, on zeer gemak
kelijk te volgen is.
Het was in alle opzichten een Fransohe
oauserie. De Bpreker vertelde eenvoudig-weg
verschillende bijzonderheden, zonder dat hg
diep in de onderwerpen doordrong, maar in
aangenamen vorm, en zgn meedeelingen krui
dend met aardige opmerkingen, die horhaaldo-
lgk het gehoor in een vroolgke stemming
brachton.
Het is echter geen voordracht voor een uit
voerig verslag. Wat hg zei over do algemeene
organisatie van Frankrgk's staatsinrichting en
ook de karakteriseering van de bevolking der
verschillende onderdeelen bevatte weinig
nieuws. Het was de vorm, die het gesprokene
zoo aantrekkelgk maakte.
Maar toch zal menigeen op onderdeelen nog
verscheidene dingen hebben geleerd, vooral
door hetgeen de heer Bornecque vertelde over
de inrichting van het onderwgs. Men komt
zoo vaak bg het lezen van berichten uit Frank.
gk meedeelingen tegen, waarvan de juiste
beteekenia ontsnapt, doordat men de toestanden
niet voldoende kent. En op onderwgsgebied
worden ons verscheidene dingen duidelgk
maakt.
Het interessantste was ongotwgfeld het
laatste deel, waarin de Bpreker bg zgn
schouwing over de Fransohe zoden den reeds
vaak, maar toch nooit genoeg herhaalden raad
gaf, om de Franschen toch niet te beoordeelon
naar hetgeen men in de Fransohe romans
hen leesten ook niet naar hetgeen men te
Pargs van hen ziet, meeBtal de eenige plek
van FrnnkTgk die d§ buitenlanders kennen.
In de romans krggt men een wuft type dat
een uitzondering is op den algemeenen regol van
werkzaamheid en spaarzaamheiden in Parg-
ziet men den cosmopoliet, die ook eleohts wei
nig op den gewonen Franschmau lgkt.
Met een warm applaus werd door het onge
veer vgftig personen tollend publiek den
spreker dank gebracht.
gaan, maar het is duidelgk dat bg een uitgaat
van soms meer dan f 40 per week alleen aan
melk, de fondsen niet onuitputtolgk zgn
Evenals bg de meeBte vereonigingon ver
minderen jatvrlgba do contribution, torwgl de
aanvragen daarmode in omgekoerde riohting
gaan.
Gedurende zeven maanden in 1905 worden
uitgereikt 10495 eieren ad f 390, 11.030 liter
molk ad f 827.25 en 1.197 porties middageten.
Heden morgen werd op de gebrnikelgko
wgze, de bronzen geep voor trouwen dienst uifc-
goreilrt aan den sergeant-majoor-instructeur
M. Nieuwland, van het 2e bataljon 39 regi
ment infanterie te Middelburg.
Uit Ylissingen.
De provinciale atoomboot Walcheren voor
ziet in den dienst der stoomboot Walsoorden,
van den dienst Walzoordon—Vlake, welk
stoomschip hier in de haven ligt om eenige
reparation te ondergaan.
Te Rilland werd Dinsdagavond in de
kerk der Ned. Herv. gem. eon openbare ver
gadering gehouden van de Vereeniging tot Chris
telijke verzorging van krankzinnigen in Zeeland.
De heer Drost, ptedikant te Wemeldinge, trad
als spreker op Er was weinig gehoor. Bjj
de latere algemeene vergadering in de consis
torie traden 5 leden toe, zoodat er daar nu
37 leden van de vereeniging zjjn. (O. Crt.)
In don nacht van Dinsdag op Woensdag
zgn bjj den landbouwer E. V. teKoewacht
19 kippen en een haan ontvreemdde dader
of daders zgn tot nog toe onbekend.
De Stcrt no. 8 bevat eene opgave van het
aantal besmetteljjke ziekten, voorgekomen in
de afgeloopen week van 3 tot en met 9 dezer-
In Zeeland kwamen 11 gevallen daarvan
voor: 1 van febris typhoïlea, Oad-VoBsemeor,
2 van pokken, Wolphaartsdjjk, l van roodvonk.
van Gent, 7 van diphtberitis, nl. 1 Axsl'
Breskens, Oosterlaod en Schoondjjke en 3
Kattendjjke.
Bjj kon. besluit:
is aan Sydney Harold Jones vergunning ver
leend de geneeskunst uit te oefenen op Neder-
landsohe zeeschepen, met uitzondering van
oorlogsvaartuigen, onder voorwaarde, dat
do wetteljjke bepalingen omtrent de uitoefe
ning der geneeskunst in Nederland stipteljjk
nakome
is de heer jhr mr P. R. Feith opnieuw be
noemd tot voorzitter van den Pensioenraad
voor burgerljjke ambtenaren
is aan den off. van gez. 2de kl. G. Hooge-
In de werkzaamheden der Vereeniging tot
spijswtdeeling alhier kwam in het afgeloopen
jaar niet voel verandering. Alleen moest twee
maanden langer het werk gestaakt worden,
omdat de aanvragen om melk en eieren, vooral
melk, zoo ontzettend vele waren.
Van 1 Juni tot 1 November werden goen
Natuurkundig Gezelschap te Middelburg.
Het v e rm ogen van het microscoop.
Maandagavond trad voor dit gezelschap op1
prof. dr M. de Haas van Delft.
Zjjne voordracht kwam in 't kort hierop noor:
Natuurkundige instrumenten dienen ons tot
cene kunstmatige uitbreiding onzer zintuigen.
Terwgl men toch, op het gevoel afgaande,
slechts bg benadering het gewioht van oen
voorwerp of de warmte van de omgeving vrjj
onnauwkeurig kan schatten, is men daaren
tegen in Btaat met phyaiache instrumenten tot
op een honderdste milligram te wegen on kan
men met een bolometer dc temperatuur bo-
palen tot op een milüoenBte van oen graad
Celsius.
Zoo wint dan ook het microscoop hot verre
in ons oog.
Mot het oog kunnen we op een afstand van
een d.M. nog 2 punten onderscheiden, die op
>/40ste millimeter afstand van elkaar zgn ver-
wgderd; met het microscoop kan men eohter
veel verder gaanmaar ook hier stelt de natnur
een grens en wel
lo. omdat vergrooting aanleiding geeft tot
vermindering van lichtsterkte
2o. omdat de randstralen der lenzen afwjj-
king geven wegens bolvormigheid
3o. omdat we met samengesteld licht afwg-
king wegens kleurschifting verkrggen
4o. vanwege de buiging van het lioht.
Spreker ging achtereenvolgens deze punten
na -, gaf aan op welke wgze door Abbe on
Scott verschillende glassoorten werden samen
gesteld, die geene afwgking wegens bolvormig
heid, noch van kleurschifting meer vertoonden.
Evenzoo als watergolven zioh buigen om
een of ander voorwerp, in het water geplaatst,
zoo doen dit eveneens de kleine golven in den
other, die op ons netvlies den indruk geven
Tan licht.
"Wanneer men het licht door eon nauwe
openining of spleet laat vallen op een sohorm,
dan ziet men hierop een speotrum en wel
te helderder en scherper, naarmate de spleten
kleiner en meer m aantal zgn.
Ioplaats van het licht door een tralie te
laten vallen, kan men hot ook tegen oen ge-
polgat oppervlak met vele strepen laten terug
kaatsen; in beide gevallen ziet men dan het
licht als oen Bpectrum uitgebreid.
Niet alleen spleten, maar ook de nauwe
openingen tusschen een uitgestrooid poeder
of kleine deeltjes, in een vloeistof fijn verdeeld,
werken als zoodanig.
Gebruik makend van bovenstaande hulp
middelen, kwamen Abbe en Helmholtz tot het
En hiermede is dan eigenlgk microscopisch
de grens bereikt.
Took hoeft men in latere jaren deze grqpi
nog belangrgk uitgebreid.
Wanneer men oen weinig alcoholische hars-
oplos.afng voegt bg water, dan kan men daarin
geene harsdeeltjes onderkennen. Laat men er
eohter een scherp licht op vallen, dan kan
men aan den lichtbundel zien, dat er tooh nog
kleine deeltjes in aanwezig zgn. Deze deeltjes
kan men ook nog waarnemen in het micros
coop wel niet den vorm daarvan, maar
men kleine lichtvlekjes. Op deze wgze heoft
men de grens kannen uitbreiden tot op een
millioenste van een millimeter.
Prof. De Haas deed zich, evenals vroeger,
weder als aangenaam spreker en groot experi
mentator kennen.
POSTERIJEN E*TELEGRAPHIE.
Gedurende het afgeloopen jaar worden door
het telephoonkantoorte St Annaland 2435
berichten behandeld; ontvangen werden 1322
en verzonden 1113 stuks.
Aan de Rijkspostspaarbank aldaar werd met
37 boekjes ingebracht f 75.248 75 en terugbe
taald f 63,391.04'.
LOOP DER BEVOLKING.
De bevolking van Wemeldinge bedroeg
op 31 Dcc. 1904 2043 pcraonon, 1040 m. on
1003 vr. In den loop van hot vorig jaar
werden geboren 28 m. cn 38 vr., en vestigden
zioh 55 m. en 52 vr. zoodat de bovolking ver
meerderde met 173 personen. Daarentegen
stierven 7 m. en 15 vr. en vertrokken 37 m.
on 40 vr., totaaal 99 personen Ds bevolking
vermeerderde dus met 74 personen on badroeg
op 1 dezer 2117 personen, 1079 m. on 1038 vr.
De bevolking van Kruiningen bedroeg
op 31 Dec. 1904 3531 personen, 1810 m. en
1721 v. In den loop van het vorig jaar wer
den geboren 54 m. en 53 vr. en vestigde»
zich 101 m. en 111 vr., zoodat de bevolking
vermeerderde met 319 personen. Daarentegen
stierven 22 m. en 14 v. en vertrokken 151 m.
en 145 vr., totaal 333 personen, waardoor zg
dua verminderde met 18 m. en vermeerderde
met 4 vr. en de bevolking op 1 dezer be
droeg 1792 m. en 1725 vrtotaal 3517 per
sonen.
uitdeelingen gehouden, dooh zoodra was niet besluit, dat men met het microscoop nog een
de wintercampagne begonnen of de aanvragenafstand van 0.0J02 millimeter kan onder-
stroomden weer. scheiden. Maakt men gebruik van ethergol-
Zoolang de kas het toelaat, zal de Vereeni- ven buiten het zichtbare violet, dan kan men
ging op dezelfde wgze als tot dusver voort- deze grens nog uitbreiden tot 0.0001 millimeter.
LANDBOUW.
In de laatste helft der vorigo maand wer
den langB de grenskantoron van Zeouwsch»
Vlaanderen naar België gezonde» 170 melk
en kallkoeien, en wel langs C1 i n g o 100, langs
as van Gent 36 en langs Veldzicht (gom*
IJzendjjke) 34 stuks. Langs Hulst wer
den geen melkkoeien vervoerd.
In het afgeloopen jaar werden uit ons land
naar België gezonden 48.875 runderen. Do ge-
heele invoer in België bedroeg 56.392 stuks
togen 66.221 in 1904 en 73.244 in 1903, De
invoer is dus sterk afnemend.
de Rjjks- hoogere land-, tuin- en
boachbonwschool te Wageningen is verbonden
instituut voor phytopathologie, met de
leiding waarvan is belast prof. dr J. Ritzema
Bos aldaar.
Nadere bjjzonderheden bevat de St Ct no 8.
(Slot.)
Na de in ons vorig nommer opgenomen
rodevoeringen der heeren Reyne, Frnytier en
Van Foreest, kwam de heer De Meester,
Minister van Finanoiëo, aan het woord.
Mijnheer de Vootsitter, zeide hjj, dit ge-
heelo plan is voorbereid op d zelfde wgze als
door mjjn geachte ambtsvoorgangers moor dan
eons in practjjk is gebracht, en, zoobIb de heer
Fruytier reeds gezegd heeft, door een man die
in deze zeker bg uitstek als deskundige kan
besohouwd worden, en die inderdaad het ver
trouwen ton volle waard is, dat hg niet alleen
als ambtenaar van den Staat maar ook van
vele partioulieren geniet, die hem herhaalde-
ljjk in zaken als deze komen raadplegen,
die hem, met vergunning altjjd van den
Minister van Financiën, wel de leiding van
dergelijke werken hebben opgedragen. Dit
over den opzet en de wgze waarop dit plan
bg de Kamer ia gebraoht.
Nu zgn er opmerkingen gemaakt over de
vermoedelijke opbrengst van die gronden. Voor
een groot deel kan ik mg te dien aanzien
refereeren aan hetgeen de heer Fruytier heeft
opgemerkt, maar ik kan toch nog enkele bij
zonderheden, welke die geachte afgevaardigde
niet heeft genoemd, aan de Kamer mededeelen.
De Koningin-Emmapolder een geïroloerde
polder ïb in 1898 voor gemiddeld f 1522
per heotare verkocht. Later zjjn verschillende
kavels met winst aan derden overgedaan en
bjj dien verkoop, welke spoedig op don eersten
is gevolgd, is reeds een prjjs van ruim f 1800
per hectare besteed.
