MIDDELRIJRGSCHE COURANT. N°. 302. 148' Jaargang. 1908. Yrijda: 8 22 December. Kameroverzicht FEUILLETON. Middeleeuwsche Miniaturen. Uit Stad en Provincie, Dote courant verschijnt dagelijks, mot uitzondering vnn Zon- en Feestdagen. Prjj» per kwartaal, zoowel voor Middolburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., f 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER EBi VERWACHTING. 21 Deo. 8 u. Tm 48 gr., 12n. 50 gr., av. 4 n. 49 gr. P. Verwsoht: matige tot krachtige Z.W. wind, betrokken lucht, waarschgnlgk regen, dezelfde temperatuur. Advortontiön20 cent por regel. Bij abonnement Teol lager. Goboorte-, dood- ob alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel moei 20 oent. Reclames 40 centf.per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiSn en reclames, niet afkomstig uit Z e o 1 a n d, betreflende Handol, Nijverheid en Geldwezei, is uitsluitend goreohtigd het Alismssn AdTsrlsDtlcRvsas A. DM LA MAR As., MA. Y-.rbnrgw»! 888, Ansstsrstaia. Maandag (Eersten Kerstdag) verschijnt de Middelburgsche courant niet; Dinsdag d. a. v. wèl. Middelburg 21 December. Zitting van Woensdag. De eerste parlementaire expeditie in grooten stfil voor den minister van oorlog, generaal Staal, begon Dinsdagavond tegen half elf, nadat de begrooting voor Landbouw, Handel en Njjvetheid was afgehandeld, onder grooten toeloop van de zgde van het publiek en meer belangstelling in en buiten de Kamer dan aan een zjjner collega's ten deel is gevallen. Eu voor deze belangstelling bestaat alle reden. Reeds bg de «algemeene beschouwingen", toen generaal en Kamer voor het eerst met elkander kennis maakten, was de algemeene indruk een van verbazing. Iedereen was ver wonderd, die den minister toen hoorde spreken, want het waren niet alleen zgn denkbeelden en inzichten, welke hiertoe aanleiding gaven, maar ook de toon, waarop hjj het uitsprak. In de Kamer wordt zooveel achter woorden bedekt, dat het bjj de beoordeeling niet alleen, op de woorden aankomt. Maar in deze kunBt, die bv. generaal Bergansius zoo goed verstond is zjjn opvolger een leek en daarom juist was de verbazing zoo groot dat er iemand &1b nï nister van oorlog was opgetreden, die in de eerste plaats «bezuinigen" zou en reeds bjj de eerste de beste gelegenheid met dat «bezuini gen" den draak stak en wel zóó vierkant en onomwonden, dat er geen twjjfel bestond of zjjn begrip van «bezuinigen" en de opvatting, die de Kamer van «bezuinigen" heeft, druisch- ten ljjnrecht tegen elkander in. Sedert is de Memorie van Antwoord van generaal Staal versohenen en de eerste indruk ran verbazing is door dit stuk niet veel ver minderd. Want wel «hoopt" hjj een volgend jaar te zullen bezuinigen, maar het vertrouwen in deze «hoop" wordt toch op een sterke proef gesteld als het geldt een man nit éen ■tuk, die nog geen zes weken geleden spottend opmerkte, dat het eerste woord dat tegenwoor dig i zuigelingen" geleerd wordt, heet«bezui niging op hoofdstuk Vin." Ware het nu nog een man met parlemen- air «instinct,"- als wjj het zoo eens mogen uitdrukken, die weet te geven en te nemen, dan zou er zelfs na de zwakke Memorie van Antwoord misschien nog een mouw aan te pas sen zjjn. Maar afgescheiden van zjjn denkbeel den op militair gebied, gaf hjj den indruk van esn door en door opreoht en eerljjk man te zjjn, die niet wjj ken zal als hem ronduit dc vraag gesteld wordt:" generaal, wilt ge «be zuinigen" zooals wjj dat verstaan of wilt ge het niel En daarin ligt juist de vrees voor een con flict tussohen Kamer en Generaaleen vrees, die versterkt wordt nu wjj de vjjf sprekers, hebben gehoord, die Dinsdagavond en heden over de Oorlogs-begrooting het woord voerden. Vertrouwen in het bi leid van den miniate: had nooh de heer Troelstra noch de heer Mar- ohant, die namens hunne partjjen verklaarden dat zjj den minister niet konden steunen. Op het punt der bezuiniging zeide de heer Mar- ohant, dat hjj in de begrooting niets ontdrkt had, wat op werkeljjke bezuiniging geleek, en verwachtte hjj alleen heil van een bezuinigings- commissie, die zelf .aan het uitrekenen gaat waar bezuinigd moet worden, en niet afhan kelijk ia van een ministerieele opdraohtomop bepaalde punten na te gaan, of daar ook ver mindering van uitgaven zou kunnen plaats hebben. Dezo ronde en duideljjke verklaring vat den heer Marchant, die een uitnemend betoog hield, kunnen wjj slechts toejuichen, waar de neiging bestaat om het nog eens «een jaartje aan te zien" en dan pas bjj de volgende be grooting drfinitief te oordeelen c. q. te ver- oordeelen. Het is volkomen waar, dat deze begrooting van Oorlog niet het werk ia van generaal Staal, die haar bjj zgn optreden zoo goed als klaar en gereed vond. Het is evenzeer to bogrjjpen en ook niet te vergen van een nieuwen titularis, dat hg reeds dadelgk zoo veel gepchrapt kan hebben, dat er aanmerkelgk verschil tusschen de editie Bergansius en de editie Staal zou te bespeuren zgn. Maar dit neemt niet weg, en juist daar komt hrt op aan, dat uit het geheele optreden van dezen Minister ten duidelgkste gebleken is, dat ge neraal Staal en generaal Bergansius beiden in hart en nieren nrlilairisten zgn, die in hoofd zaak in dezelfde riohting willen sturen, zoodat er alleen sprake kan zgn van verandering var etiqaet De drank is dezelfde gebleven, en waar deze toestand onherroepelgk tot een con- fliot moet leiden, verdient het geen aanbeve ling te tmehten deze botsing tusschen Kamer en Minister nit te stellen, vooral waar zulkB in flagranten strgd zou zgn met de eerlgk be leden beginselen der par'g, die tot zgn op treden heeft medegewerkt. De heer Thomson zag nog geen reden om per- simistisoh 'e zjjn ten opzichte van 's ministers bezuinigingsplannen. Wel had hg veel en allerlei aan te merken op het verouderde stel sel, datbg «Oorlog" gehandhar fd wordt, op hel yBteem der «conduite staten", op den geest, die de legerautoriteiten bezielt en waardoor het volk, in het algemeen genomen, het ver trouwen in het leger verloren heeft, maar bg wilde het met dezen Minister nog eens een jaartje aanzien. Terecht merkte de heer Troelatra op, dat er verschil was tusschen de sterk afkeurend: bewoordingen, waarmede de heer Thomson de legertoestanden had besproken, en de slotsom, waartoe hg kwam. Dinsdagavond laat wsren de Liberale Un<emannen in olubvergadering bgeen geweest. Zou dit opvallend verschil hiermede misschien verband houden In elk geval de hoer Thomson was nog niet zonder vertrouwen ten opziohte van het beleid van den Minister. Het spreekt van zelf, dat van vertrouwen jj den heer Troelstra geen sprake was, du vooral de politieke zgde van den toestand bloot legde en met groot leedvermaak op de impasse wees, waarin de «liberale partg' paar zgn meening door het optreden van generaal Staal was gekomen. Hetzelfde deed ook de heer Duymaer van «Wat krggen we nu eigenlgk te zien hebben we al meermalen hooren vragen naar aanleiding van de tentoonstelling van het Breviarium Grimani, door de Vereeniging Voor de Kunet op de bovenzalen van Sl Joris al hier te houden. Men zal te zien krggen een aantal op rekken geëtaleerde gekleurde platen, weer gevend op zeldzaam fraaie wgze de mooiste bladen uit een Middeleeuwsch handschrift. Maar we znllen hier maar gauw op laten volgen, dat men zich niet moet voorstellen slechts een oud monniken-handschrift te zien met mooie letters. Het Breviarium Grimani geeft veel meer. Het dateert uit de 15e eeuw, uit den tgd toen de kunstlievende rgken enorme schatten ten koste legden aan het versieren van een boek toen zg de beste kunstenaars aan het werk «etten om den letter voor letter geteekenden tekst van'een boek te voorzien van «verluch tingen", van allerlei wereldsohe en kerkelgke tafereelen, er dus een plaatwerk van te maken, een geschilderd plaatwerk. Een tentoonstelling daarvan iB nu daar om zoo interessant, omdat we dnrven het zonder vrees voor tegenspraak beweren van iedero duizend personen geen twee zulk boek op zgn gemak hebben kunnen kgken. O, ja, bgna ieder heelt wel eens in museum in een vitrine twee bladzgden van opengeslagen handschrift met kunstvolle letters en zelfs met kleine platen gezien. Maar hoe wel bgna alle groote bibliotheken dergelgke boeken bezitten, komt slechts hoogst zelden iemand, die er geen studie van maakt, ertoe om zulk een boek nit zgn zorgvuldige ver- blgtplaats te voorsohgn te doen halen. En toch is de beziohtiging zoo bgzonder de moeite waard. Van de eerbiedwekkende kunst, die de Middeleeuwen hebben nagolatbn, ii alleen die in gebouwen en in schildergen gemeengoed geworden van hot nageslacht, Voor het overgroote doel is dat kerkelgko kunst, en hoewel deze in de Middeleeuwen in tal van opziohten met wat men wereldlgbo knnft kan noemen ineenvloeide, vindt men toch van de uitingen van die wereldlgke kunst, n.l. de weergave van het dagelgkache leven, in het bgzonder terug in de platen der hand schriften, de z. g. miniaturen, bg welk woord men echter ook alweer niet moet denken aan louter peuterig kleine schilderstukjes. En juist van dat dagelgksche bedrgf van de Middeleeuwen weten we zoo bitter weinig. Als er eohter iets in staat is om iemand te overtuigen van de dwaasheid van den term «de barbaarBche donkere Middeleeuwen", dan zgn het wel de miniaturen. Wanneer men van een hodendaagschon schil der een teekening of scbilderg ziet, voorstel- Twist, die overigens vol vertrouwen in den Minister stelde maar niet naliet den Generaal tegen de linkerzgde uit te spelen. De heer Van Idringa hekelde in een vlgmend batoog het instituut der «conduite staten." •Onzinnig", «belachelgk", «oanoozol", «onge past", waren de qualificaties, die hg gebruikte. Minister van oorlog is niet voor zgn pleizier uit en zal zich in dez9 dagen wel eens afvragenwat ben ik begonnen Heden avond voortzetting met nog tien inge schreven sprekers. TWEEDE KAMER. Bg den aanvang der Woensdag gehouden avondvergadering, waarin de algemeene be- sohouwingen over de begrooting van Oorlog werden voortgezet waren 4 zegge vier leden tegenwoordig. De heer Ter Laan besprak in zgn rede eerst de materieele eischen, welke z. i. billgk en voor inwilliging vatbaar zgn. Waar men het zoo druk heeft g(liad over de positie der cffioieren, hoeveel valt dan niet over het lot der minderen te zeggen. Kazerne, oantine en hospitaal zgn ellendige inrichtingen, welke van weinig zorg getuigen. Do regeling der pen sioenen noemde spreker een satire. Waarvoor, vroeg bg verder, dienen die onzinnige wach*en in Den Haag voor bgna alle publieke gebou wen, die militaire marrchen, 19 K.M. lang soms en totaal doelloos, die manoeuvres in honden*er. Ook in de lectuur is tbans nog geen verandering gebracht. Bladen als Het Handehblad, De Avondpost, de Middelburg'che Courant enz. worden voor de cantine geweigerd, omdat er wel eens in gesproken wordt over militaire toestanden. Ook het opkomen der Landweer in het komende jaar werd door spreker gehekeld, terwgl hg eindigde met de opmerking dat bg de inwilliging van het verzoek tot afschs fling der derde herhalingsoefening, den minister een welkome gelegenheid w«rdt aangeboden niet alleen het Nederlandsche volk ter wille te jn, maar ook om aanmeikelgk te bezuinigen. De heer Eland betuigde zgn ingenomenheid met het optreden van dezen minister. Als een der wegen, waarop bezuinigd kan worden, noemde spreker de vertegenwoordiging van het militair onderwgs de K. M. A. Ook was hg voor een korteren diensttgd, zg 'tdan ook niet eene van 6 maanden. De heer Brants verdedigde het goed recht der militaire tehuizen en vroeg ministrieele goedkeuring voor deze inrichtingen, terwgl de heer Van der Zwaag in den breede nog eens de zaak-Toering besprak. Nadat de heer Passtoors ook de wenschelgkheid van bezuiniging betoogd had en de afschaffing der derde herhalingsoefening, bepleitte de heer Van Karnebeek zgn reeds in 1901 gëuitte denkbeelden over een volksleger, en zeide dat ize nog steeds onveranderd waren gebleven. De heer Blooker, de zaak-Toering behan delend, wonsohte inlichtingen, of de overplaat sing van dr Zeebuizen naar Assen verband houdt met deze quaeatie. De heer Tydeman bestreed de opvatting, welke de heer Marchant van hot volksleger gegeven bad, en betoogde dat reeds op school liefde voor het leger den kinderen kan worden geleerd. Ook de heer Talma drong op bezuiniging aan en hoopte dat de Minister door een staats commissie zal laten vaststellen, dat do toege stane gelden nuttig worden besteed. Hierbjj sloot de heer Van Vlgmen zich aan, waarna de vergadering uiteenging. de beantwoording van het verslag over het wetsontwerp om aan Hellevoetslnip, Den Heldor, Vlieland en Vlissingen nog tjjde- Ijjk te vergunnen, gemeenteljjke aocgnzen te heffen, zegt de Minister van binnenlandscbe zaken, dat het, juist met het oog op den tegen woordigen stand van het vraagBtuk der ge- meenti financiën, niet gewenecht is, thans aan do betrokken gemeenten de accgnsheffing te ontnemen. Daarmede toch zou worden vooruit- geloopon op de mogeljjkheid, dat de behande ling van dat vraagstuk ook de gelegenheid zal openen, om te komen tot afschaffing van deze accjjuzen. In verband hiermede komt een termjjn van drie jaar wenecheljjk voor en vindt de Minister geen voldoende aenleiding dien tot op één jaar te bekorten. BENOEMINGEN, EN2, Bg kon. besluit iB aan den bnitengew. adelborst bg de kon. marine-res. F. C. Holman, eervol ontslag uit den dienst bg die reserve verleend. De Stct. no 299 bevat een kon. besluit, waarbg wordt bepaald dat het bedrag der ryks- bgdrage, welke aan de gemeentelgke en aan bgzondere normaallessen zal worden verlpend voor elk van de door hen in den loop van 1906 ter opleiding tot onderwgzer aangenomen personen, gedurende ten minste twee, drie en vier jaar resp. f 300, t 400 en f 500 zal zgn en voor hen die door hoofden van scholen zgn opgeleid gedurende tenminste twee, drie en vier jaar resp. f 200, f 250 en f 300. Onder verwgzing naar de in dit nommci voorkomende annonce betreffende de Berlitz school, te Middelburg en te Vliss-ngen govestigd, melden wg dat dr Bornccque, hoogleeraar aan de Universiteit te Rgssol, in het begin var Januari alhier een voordracht in het Franecb zal houden over Alphonse Daudet. Leerlingen van genoemde school hebben daarbg vrgen toegang. Doze voordracht zal nog door meerdere ge volgd worden. De door wglen mej J. P. Lutegn aan bet Kunstmuseum alhier in bruikleen afge stane Rohildergen zgn door haar bg testamont in eigendom aan die vereeniging gelegateerd, benevens een schilderg van den heer W. J. Schütz alhier. In de Woensdagavond in het Militair Tehuis alhier door de ufdeeling Middelburg van den Volksbond, Vereeniging tegen drankmis bruik, gehouden ledenvergadering werd doo: den voorzitter medegedeeld dat in Januari a, de heer Kieboom, hoofd eener school t< Dordre< hl, eere lezing zal houden ovor «Hei alcoholvraagstuk in de school", waartoe all< onderwgzers in deze g meente zullen wordei lend personen uit vroeger eonwen, dan staat men daar onwillekeurig voor met 't gevoel dat een onzer groote schilders in woorden braoht door te zeggen«Ik kan me niet voorstellen dat een schilder geschiedenis kan teekenen en tooh waar blgven". Maar als men Btaat tegenover een tafereel, gemaakt door schilders van vroeger eeuwen, en de toestanden weergevend met de nsïeve realiteit van die dagen, dan bekjjkt men zoo iets met geheel andere oogen. Er gaat een ongewone bekoring van uit, omdat men er letterlijk door wordt teruggeplaatst in het leven van een eeuwen en eeuwen van ons ai gelegon maatschappij. We zullen niet de geheele geschiedenis van de versierde handschriften op halen. We zouden dan bg do papyrus-rollen van Egypte moeten beginnen, en misschien nog vroeger. We zullen ook van den bloeit jjd van die kunst, de Middeleeuwen, slechts het laatste deel der langdurige ontwikkelingsperiode kort aanstippen. Want het begon béél eenvoudighand- sohriften met eentonige, doorloopend geljjke letters, zonder hoofdletters, zelfs zonder kom ma's en punten. Langzamerhand kwamen er toen hoofdletters in, die mooier en mooier wer den, totdat ze ten slotte ware kunstgewrochten vormden, die een halve pagina en meer besloe gen, die soms hoele taforoelen bevatten, en die met ongelooflijke fantasie werden uitgevoerd. De invloed van de Byzantjjnsche kunst bracht er de kleurenpracht in, maar eerst toen dt eigen" West Europeesche kunst, de Gothiek, le opperheerschappij hier kreeg, toen steger ook de boeken tot een pracht en rjjkdom zoo- re nooit daarvoor en daarna hebben be zeten. De, trouwens reeds lang tusschen den tekst geplaatste,teekeningen werden rjjker en grooter, zelfs zóó groot dat ze vaak buiten den tekst kwamen en afzonderljjke bladen vormden En het waren ook niet meer uitsluitend de monniken die het werk deden. Het werd toes opgedragen aan de z.g. peintres imagiers, dt wereldlgke schilders die ook de sohildersoholes van de Vlaamsche en Fransche primitiever vormden, de Van Eyks, Memlinc, en dt heele schildersbent, wier sohildergon men drie jaar geleden te Brugge heeft kunnen bewon deren, voor zoover Vlaamsche meesters betrof Dat was in de dagen van bgvoorbeeld de Bourgondisohe vorsten, die een hofhouding hadden zóó weelderig dat wg er ons nn geen voorstelling van kunnen makendie de grootste kunstenaars van dien tgd in hun particulieren dienst hadden, en aan hen ook het verpieren van boeken opdroegen. Dat deden de Bour gondiërs en dat deden ook andere rjjke vorsten uit de 14e en 15e eeuw. Schatten gelds werden besteed voor het maken van een boek. De grondstellen, het perkament en de kleurstoffen, die mei deele nit het Oosten moest laten overkomen kosten reeds handen vol geld. En daarbg kwam dan hetsckrgven en schilderen, waaraan vaak nitgenoodigd, en waarbg debat zal zgn toege laten. Voorts werd mededeeling gedaan dat het bestuur het initiatief bad genomen tot het houden eener huisvlgttentoonstelling. De commissie, die zich meer bgzonder met het organieeeren dezer tentoonstelling had belast, mocht zich tot heden in succes verheugen. Zooals wg meldden, hadden reeds 180 personen zich bereid verklaard in te zenden. Er werd nog uitdrnkkelgk op gewezen, dat, al hebben geene zittingen der commissio meer plaats om inlichtingen te geven, de gelegenheid tot in zenden geenszins gesloten ie, terwgl ook de leden der commissie persoonlgk zeker bereid zullen zgn alsnog, asn wie ze vraagt, in lichtingen te verstrekken. De afdeeling maakt thans propaganda met de geïllustreerde Volkrbordcourant, waarvan slechts één exemplaar, uitsluitend voor de propaganda, wordt uitgegeven. Aanvankelgk was dere poging niet zonuer succes; reeds twintig nieuwe leden waren toegetreden. Nadat nog was medegedeeld dat eene bibliotheek van geschriften over drankbestrg- ding was opgericht, die door den heer Mak wordt beheerd, bg wien ook de werken ter leen te verkrggen zgo, werd verslag uitgebracht over do laatste algemeene vergadering van den Volksbond on werd de begrooting voor 1906 vastgesteld. Door den voogdgraad te Middelburg is, per circulaire, den burgermeesters verzocht voorlichting to willen vcrleonen bg het benoe men van agenten. Do taak dier agenten znl zgn het ter konnis van den Voogdgraad brengen van feiten oi omstandigheden, die kraoh'ens de wet van 6 Febr. 1901, (Stbl. no. 62,) een ingrgpen zgner- zgds wettigen; en voorts is bet hun taak zoo nauwkeurig, volledig en spoedig mogelgk in lichtingen te verschaften, die door den Voog- (1 graad zullen verzocht worden. Deze agenten worden niet bezoldigd; zg zullen slechts vergoeding voor reis- en ver blijfkosten genieten, wanneer zg zioh voor de uitoefening hunner werkzaamheden op last of met machtiging van den Voogdgraad van hunne woonplaatsen verwgdoren. De Voogd graad verzoekt den burgemeester» een eenigszins toegelichte aanbeveling voor gemolde betrekking en meent dat in de eerste plaats hoofden van si holen in aanmerking komen. Wanneer men van meening is dat in de gemeente, wegens haar uitgestrektheid of cm andere redenen, meer dan één agent noodza- kelgk is, wordt oveneens verzocht dit te ver melden. Woensdag gaf het fanfarecorps van Sou burg zgn gewone jaarlgksche uitvoering in het lokaal van den heer A. de Visser. Voor een veile zaal werden een aohttal mu zieknummers ten gehoore gebracht en een blgspel, comische s-Ane en voordracht ten beste gegeven. Het een zoowel als het ander viel zeer in den smaak van het publiek. De uilvoering werd met een bal besloten en mag in alle opziohten goed geslaagd beeten. Te Dom burg is govormd de zangclub Nehalennia. Eenige dames en heeren wen- eenige personen jaren en jaren werk hadden Er gaat een verhaal dat een klooster ia nog vroegere eeuwen éen enkel boek ruilde voor zuivel-boerderg. Maar in de 15e eeuw was dat wel te verstaan met groo'e lrxe werken nog veel sterker het geval. Een der groote beschermers van de minia tuurkunst in Franlngk, de hertog van Berry, die een heel atelier had van, ten deele uit de Nederlanden overgekomen, teekenaars, liet bg zgn dood een aantal boeken na, waarvan ver- soheidene hem f 80.000 per stuk gekost moeten hebben (een Fransoh pond gerekend op 20 gulden van ons geld). En zgn verzameling werd nog overtroffen door die van koning Ka- rel V van Frankrgk (14e eeuw) die 910 boeken had bgeen gebracht in den toren van het Louvre. DaaTOuder waren echter ook een zeer groot aantal die niet zulk pen waarde hadden. De veertiende en de vgftiende eenw vormen wel het glorie tgdperk van de miniatuurkunst. Daarna leefde zg nog wol een tgd voort, maar met minder pracht. En toen kreeg zg door de uitvinding van de boekdrukkunst een slag, die haar in eens doodde. Ze verdween. Maar de kunstproducten bleven, en uit dien hoogsten bloeitgd, uit de 15e eeuw, dateert het Breviarium Grimani. (Slot volgt.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1905 | | pagina 1