MIDDELBURGSCHE COURANT. R". 291. 148° Jaargang. 1908. Zaterdag 9 December. Het Tooneel. Uit Stad en Provincie I)o*e courant verschijnt d a g e 1 ij k amet uitzondering van Zon- en feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco'pp., ƒ2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. TBEBMOMEÏER EN VERWACHTING. 8 Deo. 8 u. vm 55 gr., 12a. 55 gr., »v. 4 u. 51 gr. P. Verwaoht: matige tot krachtige Z.W. tot W. wind, tijdelijk opklarend weör, iets kouder temperatuur. Advertentiën: SO oent per regol. Bjj abonnemont vool lager. Geboorte-, dood- an allo andere familioboriohton on Dankbotuig'mgen van 17 rogols 1.50; elke regel moei 20 oent. Beclamos 40 oentjper regol. Groote letters naar do plaats, dio zg innemen. Tot de plaatsing van advortenLSn on toclamos, niet nlkomatig uit Zeeland, betredende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen AdverlenUe-Bnrean A. DA LA MAR An., M.S. Veerbargwal 906, Auntovdaa. Middelburg 8 December. Kameroverzicht. Zitting van Donderdag. Woensdagavond en beden afin er nog 14 sprekers aan het woord geweest, waaronder matadors als de heeren Lohman, Van Idsinga, Talma en Sohaper. Maar veel wat w|j nog niet wisten, brachten ook zg niet aan het licht. Over en weer vlogen de beschul digingen door de zaal, werden persoonlijke zaken breedvoerig toegelicht, maar de politieke toestand is er niet helderder door geworden. Slechts zoo nu en dan werd even een tipje opgelicht van den sluier, die nog steeds de na-Junigebeurtenissen bedekt. Dit kwam zeer aardig uit bg het debat tus- Bchen de heeren Lobman en Van Idsinga. De heer Lohman vond de oplossing der Kabinetscrisis wel constitutioneel in zooverre het Kabinet-Kuyper aftrad en de heer Borge- aius als >iormateur" optrad. De tont school hem hierin, dat de heer Borgesins ook zitting in het Kabinet had moeten netnen. De heer Van Idsinga daarentegen was van gansoh andere meening: Dr Kuyper had moe ten aanbleven totdnt een Kamervotum hem tot heengaan had gedwongen. Bovendien was de heer Borgesins heelemaal niet de aango- wezen »formateur." En vroeg men waarom dit alles nu zoo geloopeu was, dan weet de hoer Van Idsinga dit aan verkeerde" raad gevingen, iadettjjd aan de Koningin gege ven. »Noem namen", riep de heer Lohman, maar daarvoor wachtte zgn partijgenoot zich wel. Wie had hjj anders moeten noemen dan den heeT Lohman zelf, die ook door de Ko ningin was geconsulteerd geworden Dat die ondorgrondBche stroomingen «oo duideljjk aan de oppervlakte zichtbaar werden, was wel eigenaardig. Intussohen bi er in Juni j.L ook een streven was om de zaak, ook zondeT Kuyper, op den zeilden voet voort te zetten I Het zou natuurlijk niet aangaan en ook niet de moeite Ioonen hier zelfs maar korteljjk te releveeren wat deze 14 sprekers in het midden brachten. Het meoste is den lezers bekend en de per soonlijke aangelegenheden, waarvoor de na tionale tjjd in ruime mate werd benut, hadden, politiek gesproken, weinig belang. 01 de heer Van Karnebeek al protesteerde dat hjj niet door Jan Rap en zgn maat te Dtreoht is gekozenof de heer Pierson zich verdedigde tegen het verwjjt, dat hjj, toen hg minister was, geen rekening had gehouden met de >Eere Gods" en of de heer Van den Bergh zgn margarine-affaire ophemelde tegenover den heer Troeletradit zjju allemaal zaken, die er minder op aankomen. Belangrjjker zal de redevoering zjjn, waarin morgen de minister de 27 sprekers zal beant woorden. HET GEWIJZIGDE ARTIKEL 68 DER DRANKWET. Verleden week is, zooals men weet, door Tweede Kamer in een ommezien en zonder Twee broers hebben in tien jaar elkaar niet meer gezien. De een, die in zg® jeugd een losbandig leven leidde en door zgn vader, wiens lieveling hg was, gevloekt werd, was tot inkeer gekomen, en priester geworden. De andere, die het meest van zgn vader hield, al voelde deze zich ook niet tot hem aangetrokken, en wiens moe dor een zeer bigotische vrouw was, heeft als dokter eene schoone carrière gemaakt, en is directeur van een partioulier ziekenhuismaar koestert, waarsohgnlgk gevolg van de indruk ken uit zgn jeugd, een haat tegen de geeste lijkheid. Hg ia vrgdenker tevens, wat nu niet samen behoeft te gaan. Toen het scherm opging, was hg, dr Morey, Donderdagavond, in onzen sohouwburg, bg de opvoering van Het Duel, aan zgn schrgftafel gezeten. Een zgner patiënten is hertog De Chaillen, een echatrgk man, maar een die van het leven genoten heeft, een gedegenereerde, een morphi- Zgne vrouw, jong en schoon, is aan hem geketend dooh niet dóór lieldebanden. Hoe kan het anders De dagelgksche aanraking van haar met dr Morey heeft bg beide wederzgdsehe liefde doen ontstaan. Zg belgden die elkaar, maar hertogin begrjjpt dat hare liefde zondig is. Zg debat artikel 65 der nieuwe Drankwot gewg- zigd. Naar aanleiding van de voorgestelde wg ziging schreef De Vaderlander vóór het in de Kamer tot die wgziging kwam, dat die wgzi- ging noodzakelijk was. Het blad was geen vriend van Drankwetton. Dat was voor zgn redactie geen politiek vraagstuk. Zg hield evenmin van de Drankwet-Modderman als van do Drankwet-Kuyper, omdat zulke wetten niot ééa borrel minder gedronken laten. A\b men nagaat, zegt het blad, dat Binds de Drankwet van 1881 hot alcoholgebruik in 1905 per hoofd met ongeveer 10 pet. is gedaald men geeft zich dan eens rekenschap, hoezeer het drankmisbruik in die 25 jaar is verminderd door de krachtige aotie der geheel-onthouders en matigheidsmannen, dan vragen wg in ge- moede, wat er dan overblgft van dit credit voor de Drankwet-Modderman. Daarbg komt, dat men voor de wezenlgk goede bepalingen, die in beide drankwetten werden opgenomen, geene speciale drankwet noodig heeft. Dat het loon bgv. niet mag uit betaald worden in een lokaal waar vergunning i, kan ondergebracht worden in eene arbeids wet, dat er geene verkoopingen mogen gehou den worden in oen dergelgk lokaal, zou onder gebracht kunnen worden in de wet, regelende den openbaren verkoop." Nu Btelde de rogeexing in het thans gewij zigd artikel 65 voor om de bierhuishouders uit den nood te helpen, die volgons dit artikel geen verlof van Burg. en Welh. kunnen krg- gen, hun bedrgf voort to zetten, als ze in de laatste vgf jaren wel eens wegens de eene of andere overtreding der Drankwet zjjn bekeurd. En dat was de meerderheid. De heer Van Leeu wen, burgemeester van Amsterdam, sprak daar over reeds in de Eerste Kamer. Nu zgn wg er volstrekt niet blind voor, zoo gaat De Vaderlander voort, dat juist door deze tappende bierhuishouders het drankmisbruik in de eerste plaats in de hand wordt gewerkt. Hunne inrichtingen zgn maar al te vaak de voorbereidende gymnasia voor de dronkaards- academies. Maar dat neemt niet weg, dat het hoogst onbillgk is, iemand eone straf te laten ljjden, die hg niet wist dat op zgn misdrgt zou ge steld worden. Daarom is hot niet billjjk, dat een bierhuishouder-delinquent door eene wet getrof fen wordt, die niet> bestond toen hjj zjjn delict beging daarom heeft het onze inatemming, dat dit ministerie de wet in dier voege wjjzigt, dat het verlof alleen zal geweigerd worden aan hen, die wegens clandestienen verkoop veroor deeld werden na 15 Oct. 1904, d. i. na inwer kingtreding der nieuwe Drankwet." Die wgziging iB dus billjjk. Wat de Kamei besloot, is reohtvaardig. Maar dit feit verhindert niet, dat De Vader lander er aan herinnert, hoe nu die wgziging aan eene categorie van menschen ten goede komt, die het minste goedgunstigheid verdient, n.l. de bierhuishouders, die niet zelden onder kruipers zgn van de vergunninghouders, en veel meer dan zg het drankmisbruik in de hand werken. WETENSCHAP EN POLITIEK. De benoeming van dr D. van Embden tot hoogleeraar aan de gemeente-universiteit te Amsterdam had de redactie van De Stan daard een driestar in de pen gegeven, waarin aan die benoeming een politieke boteekems werd gehecht. Zg schreef onder moor: Het curatorium der Stedeljjke had een aan beveling van twee personen gegeven doch de AmsterdamBche Raad oordeelde die Ranbevole- nen niet wetenschappelijk genoeg en benoemde, na drie stemmingen, een ander. Niet wetenschappelijk genoeg dat moet men toch aannemen. Want aan de openbare universiteit gaat alles wetenschappelijkaan die hoogescholen, niet aan de Vrjje, zgn de wezenlgke, do echte waarborgen voor het wezenljjko en het echte wetenschappelijke. De Noltings en de Loopuits in deu Ameter- damschen Raad oordeelden wellicht de aanbe veling niet zuiver op de wetenschappelijke graat en zullen dus wel gestemd hebben op dr Van Embden, Om politieke redenen, wordt beweerd, omdat prof. Treub zgn partijgenoot, Van Embden gaarne benoemd zag. Dat is natuurlijk laster. Aan de openbare universiteit is politiek contrabande; daar gaat het alleen maar om de wetenschap. de Vrjje daar speelt de politiek een rol en daar hebben bakkers en schoenmakers invloed. Maar bg de openbare universiteiten is van politiek geen sprake en worden de eerzame Noltinga echt wetenschappelijk, als zg, togen de aanbeveling van het curatorium, een vrjj- zinnig-democraat tot hooaleeraar benoemen." L. S., de bekende medewerker van het Hhld., licht nu in dit blad die benoeming van den heer Van Embden toe. Volgens hem is het volkomen onjuist, dat de nieuwe hoogleeraaar zgn benoeming dankt aan het feit, dat hjj vrgzinnig-democraat is. De zaak is dat hier waren drie candidaten óón van. curatoreneen san de taculteit een van den afgetreden hoogleeraar, elk met zgn eigen verdiensten ongetwijfeld. Maar de bg do voordracht gevoegde overwegingen tot aanbe veling der >officieele" candidaten waren niet zóó, dat voor hen die de dissertatie van dr Van Embden kenden en bovendien waarde hechtten aan een uitspraak van prof. Treub al gedaan nog vóór men iets van de politieke riohting van dr v. E. kon weten daardoor deze laatste candidatuur werd nitgewisoht. Te minder om dat die dissertatie wees op een verruimende opvatting van de economie tot sociologie en hier tevens een studie-richting was aangegeven, welke men aan onze Universiteit wel wilde ingeslagen zien. Natuurljjk weet ik niet, of niet bg een of ander lid, die in twjjfel stond voor de keuze het partggeneotachap ten slotte den doorslag mag gegeven hebben, zoomin als ik weet of er bg motieven waren geweest die op de keus van curatoren of van faculteit invloed geoefend hadden. Doch als niet-partjjman wil ik mjjn indruk uitspreken dat de Standaard-gissing er ganschelgk naast blgit De vraag of de Raad d. w. z. een groot en gemengd lichaam als deze vergadering het beate verkiezingscorps vormt in een geval als dit, kan natuurljjk bedisousieerd worden. Maar, het benoemen van een hoogleeraar door colleges van curatoren en óen minister stTjjdt daartegen, zg zoekt al zegt zg ook voor den godsdienst en het gelooi niet veel te gevoelen hulp en steun bg een priester van eene kleine parochie in PargB, in de armoedige wgk Grenelle. Zg Btrgdt den strgd tUBsehen haar liefde en haar plicht. En in zulke oogenblikken is de vrouw vanzelf Jneigd troost te zoeken bg de kerk, hoe vrg- zinnig zg ook moge zgn in hare godsdienstige opvattingen. Die geestelgke is pater Daniel, de broer van dr Morey. Hg kent zgne biechtelinge niethg zag haar niet van aangezicht tot aangezioht in den biechtstoel; wel weet hg hoe ongelukkig gehuwd zg is en kent hg hare liefde voor een ander. Eerst later komt hg tot de ontdekking, wie de man is, dien de hertogin bemint. Hg bracht een bezoek bg zgn broer, dien bg vraagt om zgn steun voor een inrichting, welke hg in zgne parochie wil stichten, in 't van den algemeenen gezondheidstoestand. Dr Morey overlaadt hem met verwgten, lucht tegenover hem op ruwe, harde wgze zgne vrgdenkoiB-ideeön, ep weigeit te voldoen aan het vorzoek van zgn broer om als dokter in die inriohting op te treden. Ook eene intro- duotie bg de hertogin De Chailles wil dr Morty den priester niet verleenen. Wel geeft hg ten slotte een bgdrage voor die stichting. Te midden van het gesprek openbaart dr Morey dat hg eene getrouwde vrouw lief heeft en dit doet den priester een licht opgaan. Het duel, het geestelgk duel, is nu aange- is toch óók in do praktgk niet hot onfeilbaar middel gebleken. Er zullon gevallen zgn rin de keus van éon als aangewezon por soonlgkhoid zich van zelfs opdringt. Wan- twgfel tusschen min of meer gelgkwaardigei bestaat, moet iemand de keus doen op d«- aanbevelingen van anderen, en blgtt, doo- wio ze gebeurt, zoowol de kans dat de mee,t als dat de minst gelukkige geschiedt." BENOEMINGEN, ENz Bg kon. besluit: is do heer M. van Yollenboven benoemd tol gezantschapa-attaolié in algemeenen dienst; J L. H. Polis, bestuurslid van onder scheidene instellingen van liefdadigheid te Maastricht, en G. G. W. van den Bergh, be stauralid van instellingen van liefdadigheid of maatschappelgk nut te 's Gravenhage, benoemd tot ridder in de orde van Oranje Nanau aan den gepens. gen. maj. W. M. Camp, van den grooten staf, de rang van luit.-gen. verleend. TWEEDE KAMER. Naar de betrekking van commies-griffier der Kamer solliciteeron nog de heerenmr. J. H. Labberton, docts. in de staatswetenschappen mr. M. P. H. Wieros, advocaat-procureur en candidaat-notarismr. C. Scheltus, advocaat en procureurmr. A. Schavier, oud-leeraar bg het M. O. te Amsterdam, th&nB advocaat en procureur; mr. J. W. van der Jftgt, allen te •Gravenhage. De minister van marine, de heer Cohen Stuart, verklaart in de Memorie van Antwoord op het atdeelingsverdrag omtrent zgn begro ting, dat hg van plan is zuinig te administree- cn de uitwerking van zgn denkbeelden omtrent de grootte, noodig voor de schepen hier en in Indiö, en de behoefte aan een tal- rgker torpedovloot in Indiö op zich zelf niet tot hooger uitgaven behoeven te leiden. Al wenscht hg grooto schepen, daarom wenscht hg nog niet meer schepen en een torpedovloot kan weer in de plaats komen van andere sohepen. Dat hg nog geen volledig plan kan noemen vindt zgn oorzaak daaraan, dat de taak der vloot hier te lande in zoo nauw verband staat tot de taak der landmacht, dat eerst de plan nen van het departement van oorlog bekend moeten zgn. Yoot de meeving echter, dat geen voldoende samenwerking tusschen Oorlog en Marine in den laatsten tgd zou hebben bestaan, acht de Minister geen grond aanwezigaan de kust verdediging is in de jongste 10 h 15 jaren stelselmatig gearbeid. Yoorloopig vraagt de heer Cohen Stnart slechts geld tot voortzetting van het reeds toegestane pantserschïp en eerst wanneer door hem gelden voor nieuwen aaabouw worden gevraagd, acht hg reden aanwezig om zgn geheele stelsel te ontvouwen. Dergelgke aan vragen zullen dan ook door hem worden gedaan: daar hg van meening is, dat ons land verplioht is, zich weerbaar te maken naar de mate van zgn kracht. Yergelgkingen met andere landen gaan om verschillende redenen niet op. Geleidelgke aanbouw en vervanging van het verouderde is met het oog op teohnische eisohon z. i. bet beste, Gezaiuenlgk mot andere mogendheden oen vloot te houwen, stuit op te veel bozwaren af. Sohepen van 5000 ton, zooals wg die hebben mogen tegen kolossen van 18,000 ton niet zgn opgewassen, zg kannen, goed gewapend als ze zgn, belangtgke diensten bewgzen. Handelsstoomers voor oorlogsdoeleinden aan wenden acht de Minister voor ons land on- practisch, o. a. omdat zg de noodige snelheid missen. Ten opzichte van de onderzeesche torpedo- booten woïdt gewaarschuwd voor conclusie o, ontleend aan ervaring in oorlogen tusschen landen, die in andere omstandigheden verkee- ren dan wg. Hier doe men zeil ervaring op. Voor de verlichting van het West. haven hoofd van de koopvaardershaven te V 1 i s s i n- g e n, is een overeenkomst gesloten met den directeur der gasfabriek te Vlissingea, op voor waarden welke inderdaad niet ongunstig kun nen genoemd worden. Oost-lndië. Toen eenige maanden geleden, zegt het Bat. Nbldeen tweetal Chineezen het gouver nement aanboden de noodige mgnwerkers voor Banka te leveren, werd het aanbod fier afgewezen het gouvernement had immers een zgner eigen ambtenaren naar China gezonden bet vraagstuk van den koelie-aanvoer op te lossen. Maar sedert het mislukken der zending Yan de Stadt is men omgekeerd als een blad aan een boom. Et hebben zich weder twee Chinee zen aangemeld, die zich sterk maken een paar duizend landgesoolen te werven voor Banka iu is zoowel aan den resident te Banka als aan onzen consul te Singapore gevraagd welke Tan de twee het gouvernement nemen moet. vangen. En als in het tweede bedrgf de hertogin weer te biecht gaat bg pater Daniel, dan door ziet hg alles, dan komt bg hem op diep, innig meelg met die vrouwdan voelt hg zich aan getrokken tot haar, niet uit onreine bedoelingen maar ter wille van baar ziel die hg lief heeft en wil behouden. Zgn broer, gedreven door jaloezie, is zgn aangebedene gevolgd. Zg had hem gesproken van hare vrge gedachten, maai hg vermoedde dat zg toch nog aan de kerk hechtte Bg treedt onbesuisd de woning van zgn broer binnen en vindt daar de hertogin, geknield voor het Christusbeeld. Weer overlaadt hg haar met verwgten en later zgn broer, dien hg verdenkt van jaloezie. De grofste insinuaties uit hg tegenover hem; j dreigt hem zgn vetledeB te rallen ont sluieren en hem daardoor als priester onmoge- lgk te maken. Pater Daniel is diep en smartelgk getroffen. In het laatste bedrgf vinden wg dat drietal terug bg den bissohop van Pi-Tcbi-King, mon seigneur Boléne, een man, eerwaardig, bemin - lgk, humaan en vooral mensohkundig. Als bg hem komt de hertogin, die in een klooster wil gaan en haar schatten wil afstaan voor de kerk, dan raadt hg haar dit af. Gg zult trouwen, mevronw, zegt hggg moot kinderen krggen. De tien vingertjes van kind zgn de sohoonste rozenkrans. En pastoor Danieldie ook, na de verwgten van zgn broer, met een bezwaard gemoed tot Monseigneur komt, en ook spreekt van in Trappisten klooster zich te begeven, omdat hg zich niet meer waardig acht pastoor te zgn, brengt hg eveneens daarvan terug. Alleen voldoet hg aan diens verzoek om hem mee to nemen naar China. Op zgn aandrang heeft pastoor Daniel nog een gesprek met de hertogin. Ea dan heeft een verrukkelgk onderhoud plaats, waarbg de pastoor in al de grootheid van zgn ziel voor ons zich openbaart. Hg dringt bg de hertogin aan om zgn broer lief te hebbenhg spreekt in diens belang. Kort daarop komt de tgding dat de hertog De Chailles is overleden. Maar kieachbeids- halve het Bpreekt van zelf kan do her togin zich nog niet verklaren. Wg begegpen echter wel wat zg dr Morey heeft te zeggen. Wat zg wèl dadelgk doet; zg dwingt hem zich met zgn broer, den edelen pastoor, te verzoenen. Y7at is er veel heerlgks in het Btuk Lavedan; veel dat voor oog en oor een wel lust iel De verheerlgking van den priesterstand zal wel het hoofddoel van den sohrgver geweest zgn en hg stelde daarom den vrgdenker Morey niet in een gunstig Iioht. Eenzgdig was hg daarbg, dunkt ons. Men heeft beweerd en zeker niet ten on rechte dat de kerkelgke strgd in de Com- bes-dagen in Frankrgk zgn invloed op Lavedan. by het schrgven van Het Duelheeft doen De volgende week Vrgdag heeft, zooals men weet, de dooi de Vereeniging Uit hei Volk—Voor hel Volk op het touw gezetto kinderzanguitvoering plaata, waaraan plus minna 450 kinderen van alle openbare en de me&Bte bgzondere scholen deelnemen, benevens de leerlingen der Volkazangtchoul. De onderwgzer der laatstgenoemde school, do heer W. K. Kuiler, zal de uitvoering leiden. De zang wordt begeleid door het muziek korps der d-d, schutterg, dat ook drie nommers afronderlgk uitvoert onder directie van den heer Morks. Het programma der zanguitvoering bevat eenige nommers uit ouden en nieuwen tgd, van de laatste noemen wg de Oran/'e-Nassau- Cantate, van de zoo gunstig bekende componiste C», van Rennes. Deze uitvoering vraagt van de Vereeniging grooto geldelgke offers en van den leider veel moeite. De heeren onderwgzera bewezen den laatsten reeds belangrgke diensten door de zangpartgen op de scholen in te studeeren en te assisteeren bg de gehouden repetities. Wg vertrouwen dat het Middelburgsohe publiek de Vereeniging steunen zal door op den avond der uitvoering en op dien der generale repetitie, welke Donderdagavond plast* gelden. Maar rechtvaardiger had hg toch kunnen zgn in het sohetsen van een man als dr Morey. Men kan vrgdenker zgn en tooh eerbiedigen, waardeeren bet geloof van anderen. Men kan aan de kerk niet hechten, maar toch haar grooten, haar goeden invloed erkennen. Men kan voor zich zeiven niet gelooven aan het bovennatuurlgke, maar dan nog behoeft men niet als een razende te keer te gaan, en aan zgn drift bot te vieren, zooals dr Morey deed. Toen hg in de woning van pastoor Daniel tegenover de hertogin zioh bevond, was zoo gegrond hare opmerking»Trots onze hoogge- lietde staan wg als wilde dieren tegenover elkaar". Dat teekent. Had Lavedan door zgne liefde voorde geeste- lgkheid zoozeer behoeite schaduw te werpen op een vrgdenker? Hg had hem ernstig, waardiger kannen voor stellen. Zeker, het lag ook aan de vertolking van die rolde heer De Jong had uitmuntende oogenblikken, maar meestal was hg te opge wonden, zelfs door jaloezie niet te verdedigen; klonk zgn stem te hard, te ruw, vooral tegen over zgn broer. Hoe kan een man, die zioh opwindt als hg, zelfs zoo dat ten Blotte bg ons de vraag op kwam hoe ver moet dat gaan een goed ge neesheer zgn, een directeur voor een zieken- inrichting.? In de teekening van deze fignur c-n in hot weergeven ervan sohuilt een groote fout;.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1905 | | pagina 1