HIDDELBIJKGSCHE COURANT. Dinsdag 31 October. Uit Stad en Provincie. N°. 287. 148° Jaargang. 1905. Doze courant verschijnt d a g e 1 ij k b met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., f 2. Afzonderlijke nummers koston 5 cent. TBEBSIONBIBR EN VERWACHTING. 30 Oot. 8 n. vm 52 gr., 12 n. 54 gr., av. 4 n. 55 gr. P. V e r w a o h tmatige tot krachtige Z. tot W. wind, meest betrokken lucht, regen en dezelfde temperatuur. Advertentiën: 20 cont per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- on alle andere familieboriohton en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50; elke rogol moe» 20 cent, Reolamcs 40 cent por regel. Grooto letters naar de plaats, die zjj innomen. Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig nit Zeeland, botroöonde Handel, Ng verheid en Geldwezen, is uitsluitendggereobtigd het Algemean Advartantla-Bnraaa A. BH LA HAR Al., N.S. Voorburgwal 3*6, Amsterdam. Middelburg 30 October. Sprokkelingen. Eigenaardige feiten deden zich in het dis trict Breda weer voor bg de jongste verkiezing voor een lid der Tweede kamerfeiten waarop wel eene de bijzondere aandacht gevestigd mag worden. De Bredasche Courant geeit daarvan de vol gende lezing In de verschillende plattelandsgemeenten werden strooibiljetten verspreid voor den heer lagen Housz, den liberalen oandidaat, die eohter ook katholiek is. »In Etten stond 50 pas links en 50 pas rechts van het kieslokaal een geestelijke en de derde aan den ingang. Aan den kapelaan* die het stadhuis (kieBlokaal) bewaakte, bood de rondbrenger een logen Houaz-biljet. De weleerwaarde heer keek 't in en riep toen driftigWat, van dien liberaal, dien Bociaal, dien en toen volgde een woord, dat we liever niet afschreven, een soheldwoord waar mede straatjongens en slopjes-menschen zeer kwistig zgn, maar dat men niet zou verwach ten in den mond van een geestelgk herder. Eenige werklieden, die van meening waren dat de rondbrenger voor de candidatnur Van den Brink kwam, vroegen hemKom jg hier in ons goeie, roomsche dorp voor dien sociaal, dan zullen we je eens met je hersens tegen het stadhuis slaan 1 In Leur was het kieslokaal in de sohool gevestigd, die bewaakt werd door den pastoor Blankere. Deze trad op den rondbrenger met de Ingen Houszbiljetten toe en verbood hem oen plaats voor het gebouw in to nemen. De man weigerde en zei dat de pastoor daarover niets te zeggen had. Dat zal ik je laten zien, antwoordde de gees- telgke en ging heen. Een oogenblik later kwam hg t6rug met den veldwachter, die den Ingen HouBz-man naar buiten bracht. Maar deze liet zich toch zóó niet zgn onvervreem- bare rechten ontnemen. Hjj wendde zioh tot een der autoriteiten, kreeg van dezen een schrif telijk bewgs, dat hjj, zoo goed als anderen, voor het schoolgebouw mooht staan en met dit papiertje stapte hjj weer door. De dienBt- jjverige veldwaohter schoot onmiddelljjk met uitgestrekte armen en een rood-wosdend gelaat op hem toe, maar toen de rondbrenger het bewjja toonde, moest de dienaar der gerech tigheid afdeinzen. In Sprundel werd 't nog erger. Twee geeste» ljjke heeren hadden daar, behalve de bewaking van het schoolgebouw, ook de taak van biljetten aanbieden. Zjj hadden papieren, waarop de drie namen der oandidaten, en aan eiken kiezer wezen zjj dan met een potlood, hoe zjj moesten stemmen en welk hokje zwart maken. Toen zioh daar de man vertoonde, die biljetten voor den heer Ingen Housz braoht, echoten de twee priesters op hem af en verboden hem op hoo- gen toon hun terrein. Maar ook deze was zoo gevaarljjk stout zich daar niet aan te storen en vrjjmoedig te antwoorden>Als n voor Bogaardt werkt, mag een ander 't voor Ingen Housz doen!" Een der eerwaarde heeren ging daarop poli- tiehulp halen en koerde met een gewilligen veldwachter terug, die den biljettenbresger verbood daar te big ven. Maar zolfsaan dezen hooggeplaatste gaf de man een zelfde antwoord en betwistte het recht van den veldwaohter om hem daar te verjagen en anderen, die het zelfde deden daar te laten. Statig en waardig ging de veldwachter heon en keerde na eenigen tjjd terug metden (waarnemenden) burgemeester. En toen is daar den 27 October 1905 het middeleenwsoh tafereel vertoond dat een gemeentelijke auto riteit tegen wet en recht in handelde om du heeren geestelijken te believen. De man word verjaagd In Beek was 'tweer zoodanig, dat een fat soenlijke courant zioh sohamen moet do uit drukkingen op te nemen, die de zeereerwaarde heer pastoor bezigde, toen do rondbrenger hem een biljet voor Ingen Honsz gaf. Zóó heeft men de candidatnur Bogaardt ge steund en zóó iB die van den heer Ingen Housz bestreden." De redactie van het Bredasche blad Btaat borg voor deze feiten. Zg heefteen ljjstjemet de namen der personen aan wie het verhaalde is overkomen, en de namen der getuigen, die een en ander gezien of gehoord hebben. De houding der heeren geesteljjken strekt zeker alles behalve tot eer van hun ambten zjj is al weer een bewgs hoe ongewenscht; hoe afkeurenswaardig, hoe bedenkelgk het voor hun stand is wanneer R. K. priesters en dominees zich mengen in den politieken strgd, 'aarbg allicht ook hunne hartstochten, hunne minder goede, om niet te schigven, slechte eigenschappen de overhand op hen verkrggen. Zg zgn en big ven toch ook niet meer of niet minder dan menschen, met hunne mensche- lgke gebroken en zwakheden. Wg kunnen ons voorstellen dat de tegen woordige, goede, practi8che en eenvoudige Paus, die zooveel doet om de burgerlgke msatschappg en de R. K. kerk met elkaar te verzoenen, bg het hooren van dergelgke feiten, bedenkelgk het hoofd zou sohudden en een ernstige ver maning zou toedienen aan hen die zoo slecht de eer van Zgne kerk ophouden. H. toch heeft onlangs de It&liaansche geestelgkheid gelaat dat zg geen kerkelgk huwelgk mogen inzegenen, vóór zg zich over tuigd hebben dat het paar burgerlgk is ge trouwd. Zoo zgn er tal van bewgzen dat Z. H., al strgdt Hg met al zgne macht voor de glorie de uitbreiding van het groote lichaam, waarvan Hg aan het hoofd slaat, de drgvende geestelgkheid langs andere banen wil voeren En zoo stellen wg ons ook voor dat zelfs de hoogere geestelgkheid in ons land, de Bisschop van Breda en de Aartsbisschop van. Utrecht alles behalve ingenomen zullen zgn. met zulk een optreden van dienaren hunner kork als nu in het district Breda plaats had en dat menige collega, buiten Noord-Brabant van die heeren te Etten, Sprundel en Beek hun onder vier oogen wel znllen opmerken dat zg niet op den goeden weg zgn om den eerbied voor hun eervolle waardigheid te ver- hoogen. Nog bedenkelgker voor de maatschappg iB het echter dat de burgerlgke overheid die heeren helpt bg hun ongeoorloofd optreden. Het spreekt van zelf dat de veldwachters niet geroepen zgn om hen terzg te ataan wan neer zg misbruik maken van hun invloed. Die Leur heeft een verstandigen chef, die hem belette andere ongeoorloofde dwaasheden te doende waarnemende burgemeester van Sprundel ging met den gemeente-veldwachter mee en handelde daardoor geheel buiten zgne bevoegdheid. Hierom verdient het in bet district Breda voorgevallene de aandacht van de burgerlgke autoriteiten, en wel eerstens van den Commis saris der Koningin in Noord-Brabant en dan in den Minister van Binnenlandsche zaken. Het wordt tgd dat in ons Nederland een einde kome aan zulke toestandendat de geestelgken, die dit niet schgnen te begrgper, of dit liefst niet willen, tot het besef wordt n gebracht dat zg niet heer en meester zgn op het burgerlgk terrein en zich, evenals ieder staatsburger, te houden hebben binnen de perken der wel. Het regime, dat de laatste vier jaren in odb staatsbestuur de overhand heeft gehad, oefent op dat punt een demoraliseerenden in vloed uit. Het ia daarom juist zoo dringend noodig dat krachtig worde opgetreden en de burgerlgke overheid tot haar plicht geroepen, wanneer zg als autocraafT optreedt. Dit is, zoowel in kleine, in lage, als in groote, in hooge kringen een dringende eiscb. 's Lands belang brengt dat mee. Laat ons ten slotte wgzen op een groote lichtzgde in deze Bredasche geschiedenis. Wg hebben nu gezien hoe er voor den didaat der geestelgken is gewerkt. Trouwens, zoo is het al jaren geweest. Eu zelfs tegenover geloofsgenooten ontziet uien ongeoorloofde middelen niet. Maartrots dat alles verkreeg de liberale candïdaat, de heer mr W. Ingen Housz, 1219, en dr J. van den Brink, de aociaal-democra- tisohe priester, 827 stemmen. Dat zgn dus samen bgna 2050 kiezers, die zioh verzetten tegen de geestelgkheid, die opkwa men voor de vrgzinnige ideeën. Dat is kenf eekenend. En als men dan nagaat welk een opgewekt politiek leven,welk eene heerlgke beweging zich in dat voorheen zoo stille en gewillige Bredaschf district meer en meer openbaarthoe in Con cordia te Breda een politieke vergadering gehouden waarbg de groote zaal geheel gevuld was met een enthousiast publiek, dat luide zioh uitsprak tegen de ovorheerBchende macht dan is er, dunkt ons, alle reden tot vreugde, tot bemoediging. Dan kannen wg met volle recht zeggen dat de vrge gedachten voorwaarts schrgden. Een hoopvol teeken voor de naaste toekomst Hoo men zgne partggenooten niet moet voorlichten, kunnen wg van don in de ver kiezingsdagen voel besproken heer De Wilde loeren. Dit bekende lid van de Provinoiale Staten van Zuid-Holland en van den Haagschen ge meenteraad heeft in 1902 een boek uitgegeven over de anti-revolutionnaire partg en haar beginselprogram. Het boek schgnt er goed in te gnan. Althans onlangs verscheen een derde druk. Parmantig staat er op den titel: >derde, geheel bjjge- werkto druk" niet slechts bggewerkt, neen. ■geheel bggewerkt." Wg waren zeer benieuwd, op welke manier de heer De Wilde sommige hoofdstakken, waar mede het ministerie-Kuyper bezig is geweest, in verband met don oorspronkolgken tekst zou »bgwerken." Wg begonnen met eens op te slaan het hoofdstuk Vaccinedwang (blz. 282—294). En wat vonden wg Precies hetzelfde als in den eersten druk: de geschiedenis tot en met eene rede voering van dr Kuyper in de Tweede Kamer December 1901. Geen woord over het wets ontwerp tot voorloopige inperking" van den vacoinedwang, door minister Kuyper ingediend geen woord ook over de buitengewoon grondige, maar tevens uiterst langzame behandeling van het ontwerp in de Tweede Kamer onder leiding van den heer Lohman, eene behandeling zóó degelgk en zóó uitvoerig, dat er van afdoening geen sprake was. Zou de heer Do Wilde aan dit ontwerp niet gedacht hebben Wg durven hem znlk een slordigheid haast niet toeschrij ven. Eerder willen wg aannemen, dat hg de uitkomsten van hot vierjarig roemrgk bewind in dit opzicht wat mager vond en er dus liever niet kg Btilstond. Ook wat de Staatsloterg betreft, verneemt de arglooze lezer niets van hetgeen het mi nisterie-Kuyper te dier zake heeft gedaan of nagelaten. Nog altgd staat er (blz. 265)»On- begrgpelgk moet het wel voor ieder eenvoudig Christen zgn, dat niet alle Christelgke partgen zich tegen de bestendiging van de Staatsloterg verzetten." Dat de minister Harte van Tecklen- burg voorstelde, de loterg zeer zachtjesaan een klein weinigje te besnoeien en ze dan na twin tig jaren op to heffen, en dat dit wetsontwerp door Regeering en meerderheid met een zelfs voor Nederland opmerkelgke langzaamheid werd behandeld, wekte zeker bg den heer De Wilde al te weemoedigo herinneringen op om zich daarin weer te verdiepen. Krek zoo met het eedevraagstuk. Op blz. 129 wordt geleeraarder zgn weinig vraag stukken, waarbg het diepgaand verschil tua- schen een liberaal en een antirevolutionair zóó duidelgk wordt, als bg het vraagstuk van 3." Had de heer De Wilde aan zgn lezers medegedeeld, wat er in de jongste vier jaren over den eed is voorgevallen, het hem moeilgk zgn gevallen, den heer De Savor- nin Lohman in te deelen. Het recept is vondig: dan maar niet bggewerkt! Slordigheid of verlegenheid? vraagt de Vrijzinnig-Democraat. KIBKEBSSTATXSTIEK. Uit de bgdragen tot do Btatistiek van Neder land blgkt dat, volgenB de kiezerslgsten van 1905, in ons land waren 750.550 kiezers voor do Tweedo Kamor, 746.393 kiezers voor de Prov. Staten en 656 257 kiezers voor de Ge meenteraden, terwgl 36.762 kiezers hun kies- reoht over 1905 verloren, doordat zg het schuldigdo ter zake van aanslag, omschreven bg art. 10 der kieswet, niet op den 1 en Maart hadden voldaan. Het aantal mannen van 25 jaar en onder is volgens de versohillende volkstellingen gemid deld 47 pet der gehoele mannelgke bevolkicg. In verband met dit verhoudingscgfer blgkt, dat 58.48, 58.16 en 51.14 pet der mannen vau 25 jaar en ouder kiezers waren, onderscheidenlijk voor de Tweede Kamer, de Prov. Staten en de Gemeenteraden. KORTE MEDEOEELINGBS VERGADERINGEN. Op de jaarvergadering van de vereeniging Centraal Bureau voor Sociale Adviezen wgdde de voorzitter, dr C. A. Verrgn Stuart uit Den Haag eenige warme woorden van hulde aan de nagedachtenis van wglen mr A. Kerdgk, die zooveel voor de Vereeniging deed en haar ziel w&9. In verband met den ietwat zorgelgken toe stand der financiën was een circulaire ver spreid, waarin de geschiedenis on hot doel der Vereeniging uiteengezet worden. Men wilde rachten van gemeentebesturen subsidie te verkrggen. Ook de bogrooting voor 1905/1906 sluit met een tekort van f 1215, daar de uit gaven op f 11.365, de inkomBton op f 10.150 geraamd zgn. Mr Verrgn Stuart werd ala bestuurslid her kozen en in plaats van mr Kerdgk word als bestuurslid prof. mr M. W. F. Treub aange wezen, die als directeur aftrad. In zgn plaats word de heer D. Hudig Jr. gekozen. Nu de eerste-luitenant bg hot Indische leger Chriatoflel te VliBsingon vertooft, zullen onze lezers aldaar zeker wel belang stellen in eenige bgzonderheden uit zgn leven. Wg vestigen daarom hunne aandacht op de aan hem gewgde beschouwing, voorkomende aan de binnenzgde van dit nommor. Ons werd door den chef-secretaris i van Het Leger des Heils een boekje toegezon den, dat allerlei gegevens en inlichtingen ver strekt, die den belangstellenden weer eens een kgk geeft op den arbeid, door het Leger hier te lande verricht. Wg hebben nog in dit voorjaar, toen door een dor officieren te dezer stede over dien arbeid gesproken werd, reeds, uitvoerig daarvan verslag gedaan en meenen, om niet in herhaling te vallen, te kunnen vol-, staan met de opmerking dat dit boekje, met, zgn heldere reproduotïes van de versohillende philantropisohe inrichtingen in ons land, door het Leger gestioht, en waarop het met reoht trotseh mag zgn, een zeer duidelgk beeld geeit zoowel van haar dool als van het streven daarnaar; een doel en een streven waarvoor men, dunkt ons, niets dan eerbied en sympathie koesteren kan. Dat dit werk niet volmaakt is, spreekt van van zelf; daarvoor is en blgtt het menschelgk werk. 3 heer A. W. Tapper te Middelburg is, bg ministeriëele beschikking benoemd tot tweeden klerk bg het dep.-van marine. De kinematograaf-voorstellingen, de af- geloopen week door den heer Lohoff in den Schouwburg alhier gegeven, werden bezocht door 2272 volwassen personen en 1370 kinde- Door de politie alhier is Zondag pro cesverbaal opgemaakt tegen J. J. S. en J. K„ terzake van miBhandeliug van een knaap, P. genaamd. Uit Ylissi n gen schrgit men ons Ter geruststelling van hen, die met bezorgd heid het smalle dgkje, waarop de nieuw,e tramlgn de voormalige vest oversteekt, hebbqn gadegeslagen en reeds zioh aan gissingen waagden, welk eene tuimeling de tram bg een eventueel déraillement wel zou maken en welige ongelukken daarbg konden plaats hebben, kan worden medegedeeld, dat men thans bezig is dit dgkje aanmerkelgk te verbroeden, waardooi °t gevaar voor ongelukken bg oen mogelgk ongeval zeker heel wat verminderd zal zgp. Van de voormalige vest gesproken, wie dje nog eens in hare vroegere gedaante wil zien, kan dit thans doen. Sedert zg drooggemaakt heugt 't ons niet, dat er, dank zg den enormen regenval van den laatsten tgd en de werking van den zandzuiger, zooveel water heeft gestaan. Zondagmorgen kwam aldaar op de haven het Duitsche stoomschip Hermine HessenmUller, da*, zooals gemeld, de vorige week bg Nieuwe- sluis aan den grond gezeten heeft. Het stoom schip is door een duiker onderzooht en, nadat het onbeschadigd was bevonden, hedsn middag weer naar zee vertrokken. aspirant commiezen der postergen telegraphie J. C. Smid en A. M. Parmet worden met 1 November a. s verplaatst van het tele- graafkantoer te Rotterdam naar het postkan toot te VliBBingen om opgeleid te wot- den voor den postdienst. Zondag middag had aldaar een voetbal- wedstrgd plaats tusBchen E. M. M. 1 uit Vlis8ingen en Olympia II uit Middelburg. Eerst genoemde vereeniging won met 12—1 doel punten. Bg de mat was de Btand 7-1. Zaterdagmiddag werd het sienwe gemeen tehuis te Serooskerke (W.), dat ruim en gemakkelgk is ingericht, door den burgemees ter, de wethouders en de gemeenteraadsleden ingewgdwaarbg ook waren uitgenoodigd de opzichter, de timmerlieden, de schilder en enkele gemeente-ambtenaren. Door den burgemeester werd uiteengezet dat deze verandering moest plaats hebben voor- namelgk wegens uitbreiding dar gemeente en werkzaamheden. Tevens maakte hg de opmer king dat men daarom sinds het jaar 1798 vier maal van gemeentehuis moest veranderen. Don opzichter en de werklioden dankte hg voor de nette afwerkingmot den wonsch dat hg nog enkele jaren als burgemecstor hot ge meentehuis zal mogen betreden. Ook de wethouder en gomeenteiaadsledon betuigden hunne tevredenheid uiet deze zoo noodige verandering en ook hierover dat de burgemeester weer in hun midden was, daar deze wegens ongesteldheid enkele weken de vergaderingen niet had kunnen bgwoncn. Na afloop der gewone eemeenteTaadaverga dering werd het verdore van den middag in een gezellig samenzgn doorgebracht. Men sohrgft ons uit Oostkapolle: Toen den heer dr J. H. Zilver Rape eervol ontslag was verleend als gomoente-goneeshoor alhier, werd een commissie gevormd, die zich ten doel stelde hem bg zgn vertrek naar Bennekom een aandenken aan te bieden Van alle zgden ontving die commissie medo- werking. Zaterdag had de aanbieding van dat geschenk plaats. Door een paar leden der commissie werd de heer Zilver Rupe mot zgne dochter de gemeentekamer geleid. De heer jhr W. Z. van Teglingon, voorzitter der commissie, bracht den heer Rupe in hartelgke bewoor dingen dank voor alles wat hg in do 14 jaren van zgn verblgf alhier voor de gemeente had gedaan om Igdendon te helpen en sptak den wensch uit, dat het hem moge gegeven zgD nog vele jaren te genieten van zgn welver diende rust. TevonB kon spreker de ver zekering geven, dat de beste wenechen der ingezetenen hem en zgne doohter zullen volgon naar hun nieuwe woonplaats. Daarop had de aanbieding plaats van een notenhouten buffet en acht dito stoelen voor eetkamer, een photographic van den gemeen teraad in lgst en twee van de dokterswoning. Wil dit aanvaarden1" zoo eindigde do hoer Van Teylingen zgne toespraak, »als oon bewgs van de groote sympathie en hoogachting, die de bewoners van Oostkapelle en enkelen, die hier de zomermaanden plegen door te brengen, toedragen." De heer Zilver Rupe, ziohtbaar getroffen door deze bewgzen van achting en toegenegen heid, sprak in gevoelvolle woorden zgn dank uit voor de hartelgke woorden, die do voor zitter der commissie tot hem en zgn dochter had gerioht, herdacht met genoegen de jaren van zgn verblgf in de gemeente en dankte allen, die hem dezen onvergetelgken dag hadden bereid. De commissie tot restauratie der Groote kerk te Goes heeft, bg nadere overweging, besloten, terugkomende op een vroeger besluit, vooralsnog niet tot ontbinding over te gaan. In de jongst gehouden vergadering van den gemeenteraad van Hoedekenskerke werd, op voorstel van den voorzitter, heloten niot in te gaan op het aanbod van het waterschap Hoedekenskerke, om de wegen, thans bg de ge meente in onderhoud, aan het waterecbap over te dragen, waarmede dan de subsidie ad f267, jaarlgkB aan de gemeente voor dat doel toe gestaan, zou vervallen, zonder verbintenis even wel hoe het waterschap zich van den onder houdsplicht zou kwgten. Dit besluit werd met 5 tegen 2 stemmen, die van de heeren W. C Groenewego en J. v. d. Linde, genomen. Op voorstel van den heer A. Walraven word de bezoldiging van de opperbrandmcesterB van 5 op f 10 gebracht, terwgl die van de onder brandmeesters op f 2.50 bleef bepaald. Met ingang van 1 November a. s. wordt de diensttgd op werkdagen van het rgkstelo- graafkantoor te Kortgene geregeld als volgt: van 8 tot li1/, uur voor-, alsmedo van 1 tot 2'/s en van 3>/a tot 6>/3 uur nam. De hulptelegraaf kan toren teColgnBplaat en Kats zullen met ingang van denzelfdon datum opengesteld zgn van 8 tot 11'/, uur voor-, alsmede van 1 tot 2l', en van 41 a tot 6l/a nur namiddags (Greenwichtgd). De diensttijden op Zon- en feestdagen van de drie genoemde kantoren blgven onveranderd. Toen Zaterdag namiddag de tram, ko mende van Brouwershaven, Noordgouwo binnenreed, liep er eene koe op de trambaan. Het dier week den verkeerden kant uit, liep met drift den dgk op tegen eene alheining van prikkeldraad, maar viel daardoor terug op de trambaan, werd door de locomotief gegro- pen en nog een tiental moters meogOBloept, eer deze kon stoppen. Men heelt het booBt oamiddellgk afgemaakt.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1905 | | pagina 1