MIDDELRIRGSCHE COURANT.
V rijdag
27 October.
Uit Stad en Provincie
K\ 284.
148" Jaargang.
1903.
Doze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- on TooBtdagon.
Prjjs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
26 Oct. 8 u. vm. 35 gr., 12 a. 37 gr., av. 4 n. 36 gr. P. -Verwaoht: zwakke tot matige Z.W.
wind, betrokken lucht, waarschijnlijk regen, temperatuur hooger.
Advertentiè'n20 cent por rogol. Bij abonnoment veel lager. Goboorto-, dood- en
allo andoro familieberichten on Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elko regel moei
20 oent. Reclames 40 cent por regel. Grooto letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot do plaatsing van advertontiën en roclames, niet afkomstig uit Z e e 1 a n d, betreffende
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend^gcrochtigd het Algemeen Advertoatlc-Ruresn
A. US LI MAR Ai., NJ. Voorburgwal 366, Amitcrdam.
Middelburg 26 October.
Sprokkelingen.
Do Regeering heeft met bokwamen spoed
om een gejjkten term te bezigen hare be
lofte, in de Troonrede gedaan, vervuld.
De Staatcourant van heden braoht ons, zoo
als nog in een deel der oplaag van ons vorig
nommer is gemeld, het volgende Koninklijke
besluit van 23 Ootober no. 56
>Wjj Wilhelmina, enz
Hebben goedgevonden en verstaan
lo. In verband met het voornemen der Re
geering, vooratellen te doen tot wjjtiging der
artikelen ,80, 127 en 143 der Grondwet, ten
einde den gewonen wetgever vrijheid te geven
b{j de regeling van de kiesbevoegdheid, een
Staatscommissie in te stellen tot het onderzeek
der vraag, welke andere wjjzigingon nog in do
Grondwet moeten worden gebracht;
2o. aan deze commissie op te diagen aan
Ons de voorstellen, in wetsontwerpen beli-
ohtamd, in te dienen, die zjj naar aanleiding
daarvan noodig acht;
So. te bepalen, dat de commissie omtrent
alle zaken waaromtrent zjj niet eenparig oor
deelf, by meerderheid zal beslissen, dei echter,
dat het aan de leden vrjjstaat hun gevoelen,
van dat der meerderheid afwjjkond, in een
afzonderlijk advies te geljjk met dat der com
missie aan Ons te doen kennen
4o. te bepalen, dat de commissie haar zit
tingen zal houden te 'a Gravenhage
5o. te benoemen
tot lid en voorzittermr W. H. de Beaufort,
lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal,
te Leusden
tot ledenmr E. Fokker, voorzitter van den
Centralen Raad van Beroep en oud-lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, te Utrecht
Jhr mr W. H. de Savornin Lobman, lid van
den Hoogen Raad der Nederlanden, te V Gra
venhage
mr J. de Louter, hoogleeraar aan de Rijks
universiteit fe Utrecht;
mr J. Oppenheim, hoogleeraar aan de Rijks
universiteit, Leiden;
jhr mr G. L. M. H. Ruya de Beerenbrouck,
Staatsraad in buitengewonen dienst en Com
missaris der Koningin in de provinoie Limburg,
te Maastricht
mr J. J. Willinge, lid van de Eerste Kamer
der Staten-Generaal, te Assen;
en is 6o aan de Commissie als secretaris
toegevoegd mr dr H. J. Romeyn, commies
griffier van de Eerste Kamer der Staten-Gene
raal, te 's-Gravenhage.
Het besluit is gewichtig genoeg om het m
zjjn geheel mee te deelen
Bjj de keuze der leden dier commissie iB aan
de voornaamste partgen recht gedaan en, wat
bekwaamheid en kenniB betreft, mag die keuze
van het zevental zeker zeer gelukkig heeten.
Toch verwondert het ons dat aan do
missie nog niet eenige uitbreiding is gegeven.
Waarom is b. v. niet ook een der bekwame
mannen van de Sooiaal-demooratisohe partjj
aangewezen als lid?
Zou een Troelatra of een Tak in die com
missie niet op hun plaats zjjn geweest?
Ons dunkt van wel.
En bjj zulk een voor het volk in 't alge
meen gewichtig werk is het zoo noodig alle
partjjen een vocaal te geven.
Een allerbelangrijkste verklaring vindt men
onder lo van het besluit.
De R9geering verzekert daar bjj zoo stellig
mogeljjk dat zjj het plan heeft «voor
stellen te doen tot wjjziging der artikelen 80,
127 en 143 der Grondwet, teneinde den gewo
non wetgever vrjjheid te geven bg de regeling
van de kiesbevoegdheid".
Alle twjjfel op dit punt is dus nu opgeheven
De regeering zal in deze zelve de hond aan
het werk slaan, afgescheiden van de nu be
noemde oommissie, wier taak het uitsluitend
is te overwegen welke andere wijzigingen
nog in de Grondwet moeten worden gebracht.
Wjj verheugen ons zeer over deze positieve
verklaring, die etellig bjj velen in den lande
ook een goeden indruk zal maken-
Zjj was trouwens te verwachten na hetgeen
Minister De Meester bjj het debat over het
adreB van antwoord op de troonrede had ge
zegd.
De fjjd om licht te ontsteken over do gast
huiskwestie te Middolburg is nog nio'
daa*-.
Wat do burgemeester, voorzitter van den
raad, Woonsdag in de toen gehouden zitting
meedeelde, was eene herinnering ann hetgeen
wjj reeds wisten.
Alleen weten wjj nu tevens dat het beBfuur
dor godshuizen bereid is de gevraagde nadtffe
inlichtingen te verschaffen en dat de raad in
afwachting ia van het nader antwoord van dat
bestuur.
Dit zien wjj met belangstelling te gernoet.
Er is nu in elk geval in den raad meer
gezegd dan een vorig maal, wat wjj toe
juichen, al kunnen wjj ona er zeer goed in
denken dat men aan hetgeen in de geheime
zittingen over die kweetie ie gesproken en
aan de gevoerde correspondentie voorloopig
nog geen publiciteit geeft.
Waartoe zou dit dienen
Eenvoudig om, zonder roden, allicht onnoo-
dige agitatie te wekken.
Eerst wanneer feiten bekend zjjn en eon
overzicht van de resultaten van het onderzoek
is gegeven, mag het de tjjd heeten om die te
onderwerpen aan het oordeel van het publiek.
Vóór dien mag elke beoordeeling voor
barig heeten.
Een curiositeit ten slotte.
In De Rotterdammer (antirev.) wordt door
oenige inzenders in allen ernst het voor en
tegen van een sChristeljjkeu" wielrjjdersbond
bepleit. Een der tegenstanders van het denk
beeld is eohter zoo verstandig op de consequen
ties van een dergeljjken bond te wjj zen en
vestigt er de aandacht op, dat men dan bjj v.
eenigen tjjd op bordjes in de straten kan
lezen«Christelijke Bondsrjjwielherateller."
Dit doet denken aan de S. D. A. 1' manneD
met hunne fietsclubs en vereenigingen als
Het Roode licht.
Wjj wisten al lang dat er in dergeljjke zaken
schrikbarend wordt overdreven.
Maar zoo iets!
Tusschen het waarljjk ernstige en het be
lachelijke is de grens spoedig overschreden.
Men ziet het ook nu weer.
In verband hiermee wordt erop gewezen dat te
Amsterdam een katholieke vereeniging bestaat,
die zich getooid heeft met den eigenaardigen
naam Kalh. Fietserclub ter eere van de H.
Maagd Maria van Kevelaer, zooals het Zon
dageblad van De Tijd gemeld heeft.
Dit is, dunkt ons, toch w< êr iets andors.
Die club telt zeker alleen als lid hen die
plan hehben een bedevaartstocht te houden
nanr Kevelaar en dit bepaaldelijk te doen per
fiets.
Vroeger deed men dit, bjj wjjze van boete
doening, per voet. Later ging men gemaks
halve per spoor, thans willen fietsers per rjjwiel
ter bedevaart gaan.
Door Gedeputeerde Staten van Zeeland
werden hedenmiddag, 1 uur, in do Abdjj
alhier mtgeloot het volgende aantal oblign-
tieën, ten laste dezer provincie on aflosbaar 1
Februari 1906
7 in de leening (1889) van 490.000, zjjnd-
de no's 188, 258, 283, 297, 416, 466 en 478/1
i R;
6 in do leening (1891) van f 261.000, zjjnde
i no's 2, 37, 87, 95, 222 en 226en
6 in de leening (1898) van f 200.000, zjjnde
de no's 7§, 99, 103, 189, 174 on 197.
In de Woensdagavond, in een der beneden
zalen van de sociëteit De Vergenoeging ge
houden algemeone vergadering der Nijver-
heidsvereeniging alhier werd het vorslag
benevens de Balans en de winst- en vrrliev-
rekening over het boekjaar 1904/5 goedgekeurd.
Na belangrijke afschrijving werd het divi
dend bepaald op 4%, waarvan uitbetaling zal
geschieden vanaf Maandag 30 Ootobor a,s.
Gekozen werden tot leden van hot Bestuur
de heoren J. J. A. Sprengor (aftrodend) en!
P. W. H. de Kan en tot commissarissen de
heeren W. P. de Back, H. P. vftn de Ree
(aftredend) en P. J. Boogaert.
Aan het slot der vergadering herinnerde de
waarnemende voorzitter dat de heer P. A.
Verhuist, die aan de beurt van aftreding ala
commissaris was, zich niet meer herkiesbaar
stelde. Hg bracht hem dank voor al wat hg,
der oprichters der Vereeniging, gedurende
een 35 tal jaren èn als bestuurder èn ala
commissaris in het belang der Vere' niging had
gedaan.
De aanwezigen betuigden door applaus in
stemming met deze woorden van waardeering.
Het bestuar van het Au/ïdepartement
Middelburg ontraadt den 'eden beslist
de aanneming van het, reeds gemeld voorstel
der omumissie van dc spaarbank tot afschei
ding van het departement.
Wjj leven weer in de dagen van mist
en kou. De eerste doet zeer veel kwaad en
belemmert de scheepvaart.
De laatste is wat te vroeg.
Het vriest 's nachts al vrjj sterk.
Over de vesten alhier lag nu al een aardig
vlies.
j kon. besluit
aan mr D. P. D. Fabiup, hoogl. aai
Vrjje Universiteit te Amsterdam, op verzoek,
eervol ontslag verleend als lid der Staatsoom-
issie voor den Middenstand en in zgn plaats
benoemd dr A. Borgman, direoteur der Nederl.
school voor ng verheid en handel te Enschedé
is gedetacb. bg het pers. van den geneesk
dienst van het leger in N.-L, voor vjjf jaren
de officier van gezondheid 2de kl. W. C.
KlaaBsen, van het pers. van den goneesk.
dienst der landmacht;
is benoemd tot riddfr 4de kl. der Militaire
Willemsorde de lste-luit. der ai t. van het legei
in N.-l. H. Cramwinckel.
De waarneming van het consulair agent
schap te Bloemfontein is opgedragen aan de»
heer J. J. C. Kampfraath, aan wien in het
NederlandBch kan worden geschreven.
De heeren W. Th. van Sohaik en P. von
Pritzelwitz van der Horst zgn gesteld ter be-
sohikking van den Gonvern.-Gen. van N.-I.,
om te worden benoemd tot adj.-ing. bg de»
dienst der Staatsspoorwegen daar te lande.
de gemeente tegen eene rente van4%'sjaarF
en met eene jaarljjksche aflossing van minstens
f 50 of zooveel meer als zjj mooht verlanger.
Voor de a. s. Zaterdng aldaar te oponei
christelijke school zgn 88 leerlingen inge
schreven.
Uit VliBsingen.
Rekening houdende met de steeds hooger
wordende eischen, die op muzikaal gebied,
zoowel door de uitvoerders als door de hoor
ders, worden gesteld, heelt de heer Stofkoper
in zgn schouwburg- en conoortzsal op de
groote Markt aldaar een goede verandering
aangebracht.
Aangezien bg muziek- en zanguitvoeringen
op het tooneel veel van den klank verloren
besloot hjj op het podium een ver-
plaatsbare muzieknis te doen aanbrengen, die,
èn aan de wanden èn van boven geheel afge
sloten, het geluid dwingt de zaal in te gaan.
De inriohtirg van de schulp is eenvoudig,
maar toch fraai en, naar 't ons wil toe-
schjjnc-n, een groote verbetering, de schil
dering ervan verdient lof.
Het ontwerp voor den koepel word gemaakt
door den heer J. van der Hitst, deoorateur aan
het gebouw Concordia to Breda; de bouw ge
schiedde door de heeren Warren enKrjjger to
Vlisaingen, terwjjl de ontwerper ook voor de
beschildering zorg droeg.
De heer Stotkoper heeft het voornemen het
publiek aanstaanden Woonsdag in de gelegen
heid te stellen van de aangebrachte verbete
ring kennis te nemen.
Hg zal dan een concert doen geven door de
dames Van den Hoeck en Irma Lozin en
heeren Philippeau en Van der Hoeck, ailea
artisten van de voormalige Nederlandsche Opera
te Amsterdam.
Het programma van dat'ooncert belooft veel
er komen op voor soli voor tenor, bariton,
sopraan en alt, benevens duetten en quartette»,
hoofdzakeljjk uit bekende opera's.
De dagboot Willem, Prins van Oranje vertrok
jden middag naar Rotterdam om aldaar in
het dok de schade te repareeron, opgedaan bg
het, tengevolge van den mist, aan den gronil
zitten bg de Nieuwesluis.
Door de Rotterdamsche Lloyd iB aan de Ko
ninkljjke Maatschappij De Schelde de bou»
opgedragen van eene pa'Bagiersboot (type Ophii
en Wilis) die, onder den naam Kawi in de
vaart zal gebraoht wordon voor haren mail
dienst op Nederlandsch-Indië.
A. R. Crt.
Door het comité tot ondersteuning van
de weduwen en weezen van de nagelaten be
trekkingen van do op 11 Sept. 1903 verongo
lukte visschers te Arnemuiden isbesloton
een som van f 1600 in loen to vorstrokken aan
Woensdag werd do gemoentoveldwachtr
Bommeljé to N i s s e begraven, waarheen zjj«
Ijjk uit Utrecht vervoerd was. Aan het gra'
spraken de Burgemeester, die den jjverigenei
nnuwgezetten gemeenteambtenaar herdacht, e-
do Nod Herv. predikant, die de goede eige»
icbnppen van den overledene als mensoh ei
ah christen in herinnering bracht. Er bevon>
zich ook een deputatie van don Ohr. Nat. Werk
manshond, aid. Nisse op het kerkhof.
De loden van den gemeenteraad, met de»
gemoente-ontvanger, droegen den doodo graf
waarts.
Een zestienjarige jongen uit Y e r s e k e
die Dinsdag met de Yqrseksche lotingen naar
Kapelle was gegaan en met enkelen van deze
in teruggekeerd, is niet bg zgn ondors thuis
gekomen. Men heeft den heelen nacht en dag
naar hem gezocht, doch tot heden zonder ge
volg. Men vreest het ergste.
De vader van een loteling te 's- H e e r
Abtskerke, welke gemeente dit jaar gecom
bineerd ie met 's Gravenpolder, heeft verzet
aangeteekend tegen de Maandag gehouden
loting en een nieuwe loting aangevraagd, om
dat 's Heer Abtskerke heeft geloot na 's Graven
polder. De loteling in kweBtie trok no 2, oen
dienstplichtig nummer.
Dat men bjj het vervoer van suikerbieten
tegenwoordig zeer veel moeite onder vindt,weten
onze lezers.
Met een driespan Inkt dit hier en daar zelfs
niet. In Rilland Bath bonden ledige
wagens met vier paa* den zelfs niet in beweging
worden gebracht.
Als bewjjs hoe hoog noodig het is, dat
ook personen, bg het landbouwbedtjji werk-,
zaam, worden opgenomen in de ongevallenwet,
meldt men ons uit Oud-Voasemeer, dat
een persoon aldaar bg het geleiden van een
paard naar den hoefstal, een vinger werd at
gerukt, doordat het paard terugsprong, terwjjl
hg het bg den teugel leidde.
In de Woensdagavond door don raad van
choondjjke gehouden zitting waren alle
leden aanwezig.
Alvorens tot de begrooting over 1906 ovpr
gaan, werd met algemeene stemmen aan-
momen eene gratificatie van 110 te verleentn
aan D. van Male, toen volontair aan school A
voor bewezen diensten tjjdens ziekte der onder
wijzeres.
Op een adres van den veldwachter C. P.
KotvÏ8 om verhooging zjjner jaarwedde werd
gunstig beschikt. Qjj krjjgt f 25 meer.
Besloten werd om aan school B te Sasput
een regenbak te plaatsen.
Nu met 1 Januari a. s. do tegenwoordige
bestelster van telegrammen bedankt, werd be
slof en om voor rekening der gemeente een
besteller te benoemen, op eene jaarwedde van
60. Tegenwoordig is de bezoldiging variabel.
De hoofdelijke omslag werd met f 100 ver
hoogd en gebracht op f 3800.
De begrooting over 1906 werd vastgesteld
op een bedrag van f 12057.J4 met een post
van onvoorzien van f 347.73'.
De heer J. A. Neeteson, burgemeester
in IJ z e n d jj k e, heeft mode ontslag geno
men als lid van het bestuur der Maat-
:happij tot bevordering van Ooft- en Tuinbouw ir
't voormalig 4de district in Zeeland.
Met den tjjdeljjken bodeloop van Bier
vliet naar Breskens gedurende de win
termaanden, aanvangende 1 Nov., is belast de
hulpbode P. Yerdegen.
Om half éen vertrekt hjj uit Biervliet naar
Breskens, om na aankomst der avondboot terug
te kecren.
Aan het hulpkantoor der poBterjjen is thans
aangekondigd, dat met aanvang van genoem
den datum de ingezetenen hun postbestelling
kunnen afhalen na aankomst van den bode.
Men echijjit ons
Bg de directie van de tramlgn Schoon-
dg k o- Belgische grens is in overweging ge
noemde Ijjn te verbinden mot do havenplaats
Hoofdplaat.
Maandag jl. brachten eenige heeren, waar
onder de direoteur, de heer Wilmart, een be
zoek aan genoemde haven, na aan de tueeohen
gelegen buurt Driewegen oenige opmetinger
te hebben verricht.
Al zgn wjj overtuigd dat mettertijd Hoofd
plaat met een der tramljjnen zal verbondez
worden, toch zal er nog wel een grooto ruimt
liggen tusschen het plan en de exploitatit
eener Ijjn.
Als de heer Lippens, do grootste grondbe
zitter onder Hoofdplaat, die verbinding werke
lijk verlangt, kan echter aan de tot standko-
ming moeiljjk meer getwjjfeld worden.
In Zeeland kwaraon godurendo do nf/o-
loopen week van 18 tot 24 dezer 13 gevallen van
besmettelijke ziekte voor 3 van fobris lypboi-
dea, Middelburg; 8 van roodvonk 1 Ellewouls-
djjk, 4 Oostburg en 3 Wolphaartadgk 2 van
diphtheritis1 te Oostburg en 1 to Sas van Gont
Hovende huizen teSclievemogen
Audi cl alteram partem.
Alles schommelt en beeft tegenwoordig.
Ital beeft, de oandidaat voor de opgeroerde
examens beeft, huizen te Scheveningen boven,
het percentage op de vermogens- nu bedrjjft-
belasting vertoont pok al zeer ernstige zenuw
trekkingen. Ja, wat staat er nu eigenlijk stil
Da verdiensten in zaken door do verlammende
concurrentie ja, dat zon buuneu
De Scheveningscho huizon -doen aan die
wereldkwaal mede en men heelt uit onder
scheidene ingezonden stukken in Hollandscho
bladen kunnen lezen hoe dat bevon en schom
melen zich uit.
Tegeljjk is hierbjj de bypoteso gevoegd, dat
da Eleotrischo Centrale hier do boeman zou
zjjn, die de Scheveningers zeeziek w> 1de maken.
Tegen deze hypotese nu is een geheel andere
gesteld door den mijningenieur R I). Verbeek,
die mg door zgn logiscben gedachten-gang frap
peerde.
Waar hot hier evenwel een kwestie geldt
van zeer algemeen belang, is het zeker niet
overbodig het publiek op korte en zakelijke
wjjze met deze hypothese in kennis te stollen.
Hg gaat n.l. van hot volgende beginsel uit
Ala de Electr. Centrale de oorzaak ie van
al dat geschomme', dan zouden die schomme
lingen zich regelmatig voordoen met ge'gk
groote nitwjjkingGD, omdat dynamo's toch bjjna
geregelde stampingen geven, tenzjj men b. v.
er of minder borstels in gebruik neem*.
En nu leert de praktjjk dat die schommelingen
gedurende dag en nacht zeer onregelmatig zgn.
Voorts voegt V. er aan toeWaarom heeft
men dan in Amsterdam of andore veengrond-
streken in de nabjjheid der Centrale geen last
van dergeljjke bewegingen
Gaat men nu na de formidabele nit-
eatrektheid, waar huizon beven, waar
daken zgn gestut, waar scheuren in den gevel
zgn ontstaan, dat in do meest verspreide pan
den gaskronen slingeren, dan wordt het toch
wat eigenaardig ie meenen, dat dit alles een
direot gevolg zjjn zou van een paar workende
motoren.
Het wordt eohter meer dan tjjd eens uit te
zien naar een meer steekhoudende, minder
labiele hypotese.
Verbeek grondvest nu zjjne meening op een
sohrjjven van 31 Oot. 1903 in het/lfy. Handelt'
waarin stond»dat in de duinstreek te
Scheveningen, waardoor de waterleiding loopt,
zorgvuldige peilmetingen waren verricht, die
hadden aangetoond dat in de laatste 21/, jaren
het peil van het duinwater 2Meter ge-
ezen was niettegenstaande in dien tjjd 19
millioen M* water aan het duin onttrokken
waren.
Dit echrjjven had hem tot overdenking ge
braoht van de vraag, waardoor dit peil zoo
hoog gerezen zou zgn.
De normale regenval kon dit geenszins ver
oorzaakt hebben.
Wat toch was met de prise d'eau gebeurd?
Toen de oude draineerkanalen waren uitge
droogd, heeft men getracht door diepe boringen
het water naar boven te brongen uit de dieper
gelegene artesische logen. Dit is volkomen
gelukt en nu wordt het uitgedroogde terrein om
de oude horizontale draineerbuizen opnieuw
voorzien door water uit een dieper niveaa. En
daaman is te danken>do verhoogde stand
van het grondwater."
Nu komt de hypotese van den heer Verbeek
hierop neer dat alleen de onnatuurlijk
hooge stand van hot grondwater
d e directe oorzaak kan zjjnvande
oh alsaardbevingenvoordoende
verschjjnaelen.
En waarom
Scheveningen is op zand gebouwd.
Droog, nooh gewoon vochtig zand kunnen
bewegingen voortplanten, maar hior is zoo'n
overmatig natte toestand geboren, waarin de
fundamenten der huizen rusten, dat kleine
bewegingen wel mogelijk geworden zgn.
nu is de verondorstollicg niet gewaagd
meer dat de beweging der Electr. Centrale de
indireote oorzaak ie, omdat dio bewegingen
zioh nu kunnen voortplanten door do overmatig
vochtige zandlagen.
Ook zal volgens hem de beweging van eb
en vloed zich zeer gemakkeljjk meedcelon aan
het met de zee in verbinding Btaande verhoogde
grondwater-
Als gevolg dus der diepboiingcn is meer
water in de prize d'ean gevloeid dan er weg
gepompt werd, en het resultaat moest natuur-
Ijjk zgn dat de waterfafol voortdurend rees,
eerst in de nabjjheid, toen op Bteeds grootoren
afstand.
