MIDDËLBIRGSCHE COURANT.
Dinsdag
3 October.
Uit Stad ara Psiwïim
Pi". 233.
148* Jaargang.
1905.
Deze courant ver schijnt dagelijks, mot uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo pp., f 2.
Afzonderlijke nummerB kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
30 Sept. 8 a vm. 54 gr., 12 a. 56 gr., av. 4 a. 53 gr. F. —Verwacht: meest matige N W. wind
zwaar bewolkte lucht, eenigszins buiig weer, dezelfde temperatuur.
Advortentiën: 20 oont per regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dood- en
allo andoro familieberichten on Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elko regel meer
20 oent, Beolames 10 oont per regel Grooto letters naar do plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advortentiën en reclames, niet aikomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nyvorhoid en Geldwezen, is aitslaitend gerechtigd het Algemeen AdnrttnUa-Bnrian
A. DU LA HAB As., N.S. Voorburgwal 366, Amatcrdam.
deze courant behoort een Bijvoegsel,
Middelburg 2 October.
is oen
reden-
-Indi-
Maar
bewe-
Lmeri-
nn het
Sprokkelingen.
De Zulphensclie Crt. handhaaft tegenover De
Standaard ten stelligste haar bericht dal
bjj de antirevolutionnaire leden der Provinciale
Staten van Gelderland plan bestaan heeft om
dr Kuyper tot lid der Eerste Kamer te kiezen,
doch dat dit plan afstuitte op den onwil der
Roomsch-Katholieke leden van dat college.
Het Zntphenscbe blad schrjjft zoo positief
mogelijk
«Hoewel wjj in den politieken strjjd al heel
wat sterke stukjes van De Standaard hebben
gezien, hoeft de brutaliteit, waarmee bet blad
dit bericht tegenspreekt, toch nog onze ver
wondering gewekt.
Wat riep een Statenlid uit, die het be
richt in ons blad had gelezen, (maar overigens
niets er mee te maken had) en wien wjj ver
telden, dat De Standaard het van a—z verzon
nen noemde. »Wat? Durft De Standaard dat
verzonnen noemen Uw bericht is niet van
a—z verzonnen, maar van a—z juist, volkomen
juist. Dat te durven ontkennen, is &1 buiten
gewoon brutaal."
Die verontwaardiging was zeer begrjjpeljjk.
Onze mededeeling toch was volkomen waar.
Z|j gewerd ons van iemand, die geheel op de
boogte van den gang van zaken is, en werd
ons bjj navraag niet alleen door hem, maar
ook van andere, niet minder goed ingelichte
en achtenswaardige zjjden bevestigd.
De a.-r. Oraaftchapper vraagt ons hoogst
naief, boe w§ dan toch komen aan zulke bo-
richton aangaande zaken die in de besloten
vergadoringon der politieke Statenclubs worden
besproken.
Maar onze collega moet bet odb niet kwaljjk
nemen, als we daarop antwoorden ja,
ziet u, dat is onze zaak.
Intusschen willen we ter nadere bevestiging
van ons bericht nog wel mededoelen, dat, toen
in de liberale Statenolub van bet plannetje
werd geboord, daar het denkbeeld geopperd
werd, dat, indien de anti-revolntionairen en
Cbr. Historisohen vast bielden aan de oandi-
datuur-Kuyper, de liberale leden allen op
Baron Mackay zouden stemmen.
Dit denkbeeld verviel, toen de RoomBohe
leden niet mei de candidatuur-Kuyper wilden
meegaan.
Verder schrijft onze eerBte berichtgever onB
nog, dat langdurige vergaderingen van de
rechtsche groepen noodig zjjn geweest, alvorens
het punt van geschil was weggenomen, en
overeenstemming was verkregen.
Meer dan één Statenlid van rechts beeft
tegenover hem de waarheid van het door onB
medegedeelde erkend,
De Standaard is dna öt niet op de hoogte
bi houdt ziob van den domme.
Dat do redaotie van het blad het uitlekken
van bet door ons gemelde voorval niet aange
naam vindt, we kunnen er ons in denken.
Maar dat geeft haar niet het recht, te zeg
gen, dat bet niet waar is.
De schamperheid van baar toon, wanneer zjj
het heeft over «verzoening" en «paoificatie",
kunnen we overigens volkomen begrjjpen.
Wie leeft van den krjjg, kent niets hatelijker
dan den vrede.
Intnsschen zou De Standaard beter gedaan
hebbon, niet in deze zaak te roeren"
Ons vermooden ia dus bewaarheid.
En het bljjkt hoe goed het was tegenover
het dementi van De Standaard de noodige
reserve in acht te te nemen.
Wjj weten nu eenmaal uit eigen ervaring
dat de redactie van dit blad tegen eene on
waarheid, halve waarheid, onjuistheid of scheve
voorstelling niet opziet.
Dat zit trouwens tegenwoordig den Calvi-
nistiachon bladen in het bloed; en hunne zg.
ohriBtelgkheid is daarvoor zelfs geen beletsel.
Om dit nog eenB aan te toonen, namen wjj
de tegenspraak der Zutph. Crt in haar geheel op.
Waarom de redactie van De Standaard
op hare achterste be enen is gaan staan over
het bericht van de Zutphensche Crtf
naire leden dor Staten van Gelderland op
ziohzelf.
Er steekt toch geen kwaad in dat zg dr
Kuyper gaarne in de Eerste Knmet zien en
daarvoor hun best doen.
Wjj gelooven dat de boosheid van die redactie
schuilt in het dnideljjk gebleken feit dat de
Roomsch-Katholieke Statenleden van Gelder
land met hen niet moe wilden doen en dat
dezen een bezadigd man als baron Afnokay de
voorkeur gaven.
Daaruit bljjkt alweer de broosheid van hot
g. «monsterverbond".
Vele Katholieken zjjn het drjjven der Cal
vinisten moe.
En dat wordt bedenkelijk voor De Slandaard-
mannen, die zonder der Katholieken knip hun
macht nog meer zullen zien inkrimpen dan in
Juni reeds is geschied.
Dat zgn voor hen te bedenkelgke verschijn
selen dan dat zg die gaarne openljjk zonden
willen erkennen of blootleggen.
door zgn wjj een goed oiud verder genaderd
tot de oploeaing van het probleem, dat door
Malthns aan de orde is gesteld, maar waarvan
hg de oplossing niot heelt gevonden.
Hoe men het wendt ot keert, en hoe de
omstandigheden ook wisselen, altjjd zullen
ouders en staatslieden den wenk van Malthus
moeten behartigendat het gemakkelijker gaat
de bevolking te vermenigvuldigen, dan den
voorraad van voedingsmiddelen van jaar tot
jaar evenveel te vermeerdoren. Men zal op
beide zaken moeten letten. Men zal zioh in
elk geval niet te roekeloos moe ton verme
nigvuldigen; en tevens zal men er naar moeten
streven, de voedselproductie te verhoogon, de
productie van levensbehoeften, in tegenstelling
met de productie en het. gebruik van jjdele
weelde-artikelon."
Het is een interessant boek, dat wjj dezer
dagen ontvingen.
Een belangrijk vraagstuk, dat reeds jaren de
gemoederen in beweging brengt, wordt daarin
besproken, nl. het Nieuw-Malthusianisme.
Een warm pleitbezorger daarvan, die ook in
Middelburg een lans hiervoor brak, dr J.
Rutgers, heeft in 't licht gegoven een werk,
getiteldRasverbetering en bewuste aantalsbeper
king. Kritiek van hel Malthusianisme en van het
Nieuw-Malthusianisme.
Eet werk is rjjk van inhoud.
Na een inleiding, een beschouwing over de
methode van onderzoek en het phyaiologisch
optimum, iB het boek in drie gedeelten verdeeld.
In het eerste wordt behandeld het Privaat-
b o 1 a n gin het tweede het Algemeen
belang en in het derde de Theoreti-
che kant van de zaak.
Dool en strekking van het werk worden in
de inleiding aldus weergegeven
Vóór of togen hot Nieuw-Malthusianisme,
dit is een van de meoBt notueele strjjdviagen
van onzen tjjd. Er zgn al zooveel vliegende
blaadjes, speeches, brochures en pamfletten
deze materie verschenen, er is al zooveel
voortreffelijks door vóór- en tegenstandera te
berde gebracht, dat een gewoon mensch er
niet meer uit wjjs kan wordon, cd men beur
telings geneigd zou zjjn, nu eens met de te
genstanders, dan weer met de voorstanders
mee te gaan.
Want dit vraagstuk, schjjnbaar eenvoudig,
is zóó gecompliceerd, het hangt zóó innig
samen met onB fijnste zieleleven, en met
meeat fandamenteele levensvoorwaarden, de
vraag grgpt zóózeer in op elk gebied, dat
partiëele behandeling nooit in staat zal zgn,
is de juiste oplossing te verschaffen.
Daarvoor is noodig een eenigszins volledige
behandeling van de kwestie, wat in een kort
beBtek niet mogeljjk is. Dan eerBt bespeurt
men het volle gewioht van de zaak.
Want het ia niet pas in de laatste jaren,
dat dit vraagstuk aan de orde komt, al begint
het nu eerst recht tot onB bowustzjjn door te
dringen. Maar reeds ten allen tg de, zoolang
celleleven bestond, is do getalsterkte éen
der factoren geweest, in hooge mate beslissend
over te zijn of niet te zijnbeslissend over lief
i leed."
Op het vraagstuk zelf mogen wjj in een
blad als het onze moeiljjk verder ingaan.
Hoe wjj daarover denken, kunnen onze lezers
weten die kennis namen van hetgeen wjj vroe
ger hebben geschreven, om ons standpunt ten
gunste van het Nieuw-Malthusianisme bloot
te leggen,
Het studiewerk van dr Rutgers zagen wjj,
behalve in handen van aanhangers der nieuwe
leer, vooral gaarne in die van tegenstanders.
En wie hunner het ernstig meent, ook met
zgn verzet, zal zeker wel niet nalaten daarvan
kennis
De geleerden op mediBch gebied zgn daar
om de belangrijke kwestie van han standpunt
te bezien en hen, die hun advies vragen, wat
wjj hopen dat steeds zal gesohioden, van voor
lichting te dienendr Rutgers beschouwt
zgn werk het vraagstuk hoofdzakeljjk uit maat
schappelijk oogpunt, al laat hg de hygiiënische
zjj de daarvan alles behalve onbesproken.
En volkomen eenB zgn wjj het met zgn slot
woorden
«Het is nu voor ieder individu mogeljjk ge-
Zooals wjj in ons vorig nommer meldden
zgn er in den winterdionat op de spoorljjn
V1 i s s i n g a n—R oozendaal geen belang
rijke verandoringon gebracht.
Toch is het gewenscht dat men de dienst
regeling, die ook ditmaal weer in ons blad
voorkomt, raadplege.
Dit doe men vooral ook de opgaaf betref
fende de Jjjn Neuzen—Gent, in welken
dienst w el wjjzigingen van belang zgn gebracht
De Yereeniging Voor de Kunst alhier
zal de volgende week, te beginnen met Zondag
.8., haar eerste tentoonstelling van dit Beisoen
houden met een expositie van schilderjjen,
lithographieën en teekemngen van S. Mouljjn.
Vooral wat lithographieën betreft, verdient
deze tentoonstelling de aandacht omdat het>
an wjj, de eerste maal ïs dat de zeer
iitgebreide collectie voor hot publiek komt.
De tentoonstelling wordt gehouden op de
bovenzaal van St Joris.
Ia eene in dit nommer voorkomende
advertentie doet de bekende firma Gebs. Cohen
weer een van die aanbiodingen, waarover men
verstomd Btaat. Voor minder dan een schjjntje
kan men tegen de komende winteravonden
zich een huisbibliotheek aanschaffen, zoo op
het gebied van nitspannïnga- als van weten-
ichappeljjke lectuur Om slechts Óen voorbeeld
noemen van de spotprijzen, die genoteerd
worden, is het voldoende om te wjjzen op
nommer 63: dr Blink Nederlanden zijn bewoners.
Dat werk kostte vroeger 24.75, werd later
verminderd tot 10 en is nu voor de helft
daarvan, dus 5, te bekomen. En zoo is het
met de andere aangeboden boeken naar rato-
Een groot voordeel van dit systeem is dat,
onafhankeljjk van het jaargetjjde, altjjd kan
worden gefabriceerd en dat binnen korten tjjd
een groote massa kan worden geleverd.
Met 15 October worden verplaatst de
jjksklerken 3e klasse bjj 'a-Rjjksbelastingen
W. naverkorn, van de directie Middelburg,
naar de direotie Amsterdam en J. F. Hoogen-
straaten, van de inspectie Roermond, naar de
direotie Middelburg.
Bjj den Zondagmiddag, op het terrein
achter de meelfabriek, alhier gehouden
'Oetbalwedstrjjd tusechen Olympia 1 en Victoria
boide vereenigingen uit Middelburg, won
eerstgenoemde met 6—1 doelpunt.
Bjj de rust was de stand 31.
Gedurende den wedstrgd had een der spelers
het ongeluk zgn rechterbeen te ontwrichten.
Door inmiddels ingeroepen geneeskundige hulp
word dit weder in het lid gebracht.
- Door de politie alhier zjjn aangehou
den, ter zake van landlooperjj, twee personen,
die beiden ter beschikking der justitie zgn
gesteld.
Heden morgen omstreeks negen uur Bloeg
een span paarden met een ledigen wagen,
staande in do Stationsstraat alhier, vermoe-
deljjk doordat zg geschrokken waren van het
iluiten van den spoortrein, op hol.
De bestuurder, de landbouwer S. te Bigge-
kerke, bleet op zgn voertuig tot het einde
van do Teerpakhnizenetraat. Daar raakte het
voertuig los en toen holden de paarden door
tot nabjj Poelendalc, waar zjj tot staan werden
gebracht.
Bestuurder, wagen en paarden kregen geen
letselwel werd in de Teerpakhuizenstraat een
pakhuis besohadigd, waartogen de wagen botste.
zoo op noodlottige wjjze om het leven go-
komen.
Te lJzendjjke werd Zaterdag een
buitengewone vergadering gehouden door inge
landenvan den Pasta yeufenpolder ter benoeming
van een gezworen, welke benoeming bjj peri
odieke aftreding dit voorjaar was verzuimd.
Herkozen werd de heer Th. de Jaegher.
der
Uit VlisBingen.
Zondagavond kwam alhier op de haven de
baggermolen Port Sudan, gesleept door de sleep
boot America, komende van IJmuiden
bestemd naar Alexandria.
Deze schepen werden in de Noordzee door
sleoht weer overvallen, waardoor beide schade
bekwamen, welke alhier zal worden gerepareerd.
De fabriek, terreinen, machineriën enz. der
Electrotinfabriek aldaar worden te koop i
geboden.
Bjj den nationalen wedstrgd is schieten
de Vereeniging Bet Vaandel te Schiedam
is de 2e prjjs in den corpswedatrjjd buks maxi
mum 500 punten behaald door Onder Ons te
Vlissingen, met 431 punten.
I worden zich beter aan de omstandigheden aan
Het bestuur der Nijverheidsvereening alhier
noodigde ons uit tot het brengen van een be
zoek aan hare steenbakker^, om kennis te
maken met de vorming van oementsteen,
waarmee zg eerst kort geleden aangevangen is.
Wjj voldeden daaraan heden middag en men
toonde ons hoe op zeer eenvoudige wjjze in
een minimum van tjjd en door een persoon
die steen vervaardigd werd, die boven de ge
wone gebakken Bteen voor heeft dat zjj in de
gewone kleur goedkooper is en daarbjj tooh
solide, terwjjl het gebruik ervan aanbeveling
verdient tot het verkrjjgen van volkomen droge
mnren.
D# bewerking is heel eenvoudig. In een
open bak, waarin 9 steenen passen, ziet men
op den bodem 18 jjzeren pennen, voor eiken
steen twee. Voor elke drie steenen wordt
een jjzeren plaat met correspondeerende gaten
op den bodem golegd, dus drie platen bjj elke
bewerking.
De bak is door twee jjzeren, vertikaal in
dwarsche richting geplaatste, atrooken in drie
geljjke deolen verdeeld; twee andere dergoljjke
losse strookon worden in de lengte in den
bak gesohovon, het geheel in negen geljjke
vakken verdeelende
Dan wordt de bak gevald met een mensel
van rivierzand en cement. Na het mengsel
vast a&ngoslagen en de oppervlakte glad ge
streken te hebben, trekt de vormer de twee
losse ijzeren atrooken weg en drukt met
hefboom den loBsen bodem met de in negen
stukken verdeelde massa naar boven.
De vormen worden daarna uit den bak ge
nomen en in een loods te drogen gezet op
rekken. Na drie dagen zgn zjj reeds droog om
buiten te worden opgetast en tien dagen later
zgn zjj geschikt om gebruikt te worden.
Do machine is draagbaar en éen man kan,
het mengen der spocie er onder begrepen, 1000
steenen, waal vorm, per dag maken.
Ook andere vormen, profielsteen in ver
schillenden vorm b.v., kan men vervaardigen
en door het mengsel te kleuren kan men roode,
gele, blauwgrjjzo steen maken. De kosten
daarvan zjjn ongeveer geljjk aan gebakken
Naar men ons meldt, heeft een der j ocky-
rjjders van het circus-Wilke, te Goes bjj
ijjner sprongen op het in volle vaart zjjnde
paard, zgn been gebroken.
Door wjjlen den heer Corn. Polderman
's Gravenpolder is gelegateerd
het Burgerljjk Armbestuur en de Diaconie der
Herv. Gemeente aldaar elk 200 en aan de
Vereeniging tot Weezenverpleging in Noord
Zuid-Beveland f 100.
Zeker niet om het plan der anti-revolntion- to pasBen, dan vroeger mogeljjk wasen daar- steen. De normale kleur is lichtgrijs,
Zondag is door den inspecteur van poli
tie van Neuzen te Hulst gearresteerd M. d.
wonende te Temsohe (België), die aldaar
met de kermis als orgeldraaister werkzaam
was. Zg werd verdacht gedurende de Neuzen-
sohe kermis van de dienstbode in een bierhuis,
waar zjj werkzaam was, een horloge te hebben
gestolen. Zg heeft de daad bekend.
Te 0s8enisBe is de nieuwe weegbrug
nabjj 't Zeedorp in gebruik gekomen, die veel
meer (tot 6000 K. G. toe) kan dragen dan de
oude. Dit is een groote verbetering daar
tuim 5 milloen K. G. bieten zullen gewogen
worden, nl- 4 millioen voor de Union, die
Teede eenige dagen aan 't laden is, en 1
voor de coöperatieve te Sas van Gent, die pas ie
begonnen.
't Vorig jaar werden er 2.5 millioen ver
scheept.
Ook voor 't voordeel
Sedert het vorig jaar is zoo sohrjjft men ons
het bestuur vac den Lievenspolder bi
aan ruim een honderdtal personen, die er nim
mer idee van hadden dat ze schotplichtig inge-
lande van een polder waren (hunne perceelen
liggen in de kom der gemeente Neuzen) aan
slagbiljetten toe te zenden, wegens polderlasten,
meerendeels van 2 a 3 cent. Men verzekerde ons
dat er ook waren van '/s cent. Wanneer men nu
weet dat de ontvanger-griffier te Hoek woont
on dat die aanslagbiljetten per post worden
toegezonden (het vorig jaar uit Hoek a 5 oent,
nu uit Neuzen a 3 cent), dan kan men wel
nagaan dat met de kosten der biljetten zelve
genoemde polder van die schotplichtigen enorme
voordeelen geniet.
Heden (Maandag) morgen werd uit de
kade te Sluis opgehaald het ljjk van J. G.
die een halt uur van daar bjj zjjne ouders
woonde en nog ongehuwd is. Denkeljjk is hjj
in benevelden toestand in het water geraakt
LANDBOUW.
Heden voormiddag werd op de bovenzaal
sooieteit De Vergenoeging alhier eene
vergadering gehouden van do leden derafdee-
ling «Walcheren" van de Maatschappij lot bevor
dering van landbouw en veeteelt in Zeeland.
Nadat de voorzitter de vrjj talrjjke aanwe
zigen had welkom geheeten, werden de notulen
het verhandelde in de vorige vergadering
goedgekeurd.
Vervolgens werd mededeeling gedaan van de
ingekomen stukken.
Daaronder behoorde in de eerste plaats oen
achrjjven van het bestnnr der afdeeling Zoe-
n d der V. P. N., luidende in hoofdzaak als
volgt
De door n plaats gehad hebbende aanstel
ling van een marktzetter voor de boter- on
eiërenmarkt te Middelbnrg heeft reeds lang
onze aandacht getrokken, daar ook hier op de
markt te Goes toestanden bestaan, die o. i.
verbetering eisohen. Wjj hebben ons daartoe
contact gesteld met het bostaar der afd.
Heinkenszand, en teneinde dit nu zoo goed
mogeljjk in te lichten, ontvingen wjj gaarne
van u zoo volledig «iogel|jk inlichtingen, hoo-
danig deze zaak door u is geregeld, in 't bij
zonder omtrent werkkring, verpliohtingen,
bevoegdheid, salaris enz van den marktzetter."
Mededeeling werd gedaan dat aan het ver
zoek door den seoretaris is voldaan.
Verder waren nog ontvangen eenige gedruk-
stukken, die voor kennisgeving worden
aangenomen.
Eveneens werden voor notificatie aangeno
men brieven van don minister van waterstaat,
waarbjj kennis wordt gegoven dat verzoeken
schadevergoeding voor tnberonleus vee zgn
ingewilligd.
Van het hoofdbestuur was ingekomen oene
mededeeling betreffende cursussen in hoefbe-
ilag, met verzoek te berichten waar de afdee
ling een zoodanigon cursus wenscht.
Vanwege het afdeolingsbestuur werd mede
deeling gedaan dut de kosten per leerling f 5
zouden bedragen en verzooht om, indien zioh
een voldoend aantal (8) leerlingen aanmelden,
machtiging tot die uitgaaf te verleenen.
Dit werd goedgevonden.
Nog werd van de bestuurstafel medegedeeld
dat bjj voldoende deelname ook een cursus
voor volwassenen zal worden gehouden in vee-
voedering.
O
DE KORENBEURS TOCHTVRIJ.
Door het bestuur zgn stappen gedaan om
tgdens den winter de Korenbeurs alhier tooht-
vrjj gemaakt te krggen. De mogelijkheid
daarvoor beBtaat, maar volgens voorloopig
genomen inliohtingen zouden de kosten komen
ten laBte der afdeeling. Dat bedrag zou echter
hare finanoieele krachten te boven gaan.
Men zal echter nogmaals by het gemeente
bestuur beproeven tegemoetkoming te kijjgen
aan den in de afdeeling uitgesproken wensoh.
Voor 't oogenblik iB daar echter nog niet aan
denken.
Uit de gevoerde discussie bleek verder dat
de kosten voor het tochtvrg maken van de
Korenbeurs een f 900 zouden zgn.
Er werd ook op gewezen dat de beurs ge-
meente-eigendom is en het van de afdeeling
niet te vergen is die gioote kosten te dragen,
te minder waar èn landbouwers èn handelaars
van de verbetering zouden profiteeren.
Besloten werd de zaak gaande te houden.
LOKAAL-CURSUSSEN.
Voor het houdén van oursussen kan hot
bestuur de beschikking krggen over een aan
de Israëlitische gemeente behoorend lokaal in
HeerenBtr&at tegen betaling eener huursom
van f 60 per jaar.
Een der leden vroeg of die som niet wat
lager kon worden, waarop door het bestuur
werd geantwoord dat het genoemde bedrag
niet verlaagd kon worden en ook niet te veel
is te achten.
Het bestuur vroeg machtiging om, bjj een
voldoend aantal oursusBen, het lokaal te huren.
Een der leden merkte op dat de tuinbouw-
afdeeling gratis van de gemeente een lokaal
krjjgt voor haar cursus en alleen de kosten
van licht en verwarming voor hare rekening
heeft.
De secretaris deelde mede dat de gemeente
geen lokalen meer beschikbaar heeft.
Een lid toonde aan dat, waar de gemeente
veel voordeel heeft van de landbouwers, het
allicht overweging zou verdienen daarop te
wjjzen bjj de aanvraag om tochtvrg maken van
