MIDDELBIJRGSCHE COURANT. N°. 224. 148° Jaargang. 190S. Vrijdag 22 September; De Troonrede. Uii Stad en Premie. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon' en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg alB voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THfiBHONETEB EN VERWACHTING. 21 Sept. 8 n. vm. 60 gr., 12 u. 66 gr., av. 4 o. 61 gr. F. —Verwacht: zwakke tot matige N. wind, afwisselende bewolking en dezelfde temperatuur. Advortontiè'n20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- alle andore familieberichten on Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemon. Tot de plaatsing van advortentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DH LA HAR An., N.S. Voorburgwal 366, Anutevdam. Middelburg 21 September. Sprokkelingen. In Het Volk zjjn dezer dagen opgenomen de brieven, door de heeren Treub en Marchant tot het comité gericht, dat de betooging van jl. Zondag te Ctreoht geleid heeft. Zy zjjn belangrjjk om daarvan kennis te nemen. Die van den heer Treub luidt: >Tot rogue niet geringe verbazing kreeg ik heden een afdruk van eene motie toegezonden, die op de kiesreohtmeeting van Zondag a. in stemming zal worden gebracht. Zulk eene motie had eerst aan het oordeel van de sprekers op de meeting moeten zjjn onderworpen. Nu dat niet is geschied, wensoh ik elke verantwoordelijkheid voor die motie, speciaal voor enkele daarin voorkomende kraohtuitdruk- kingen, af te wjjzen. Ik vind in die motie geen voldoende reden om mg als spreker terug te trekken, maar ik zal zoo vry zgn haar te ignoreeren." En die van den heer Marchant: »Heden middag heb ik via Deventer de motie, welke voor de Utreohtsohe meeting is gereedgemaakt, ontvangen. Ofschoon ik mg om deze motie niet als spreker zal terugtrekken, neem ik toch de vrgheid op te merken, dat zg mg al zeer weinig taktiseh gesteld schjjnt Ik had de betooging gaarne waardig en grootich zien slagen. Door een motie van dezen inhoud, met haar dikke woorden fanfaronnades, zal aan de waardigheid der demonstratie afbreuk worden gedaan. Wil men wat ik onnoodig acht te Dtreoht motietje spelen, dan verdient m. i. een verklaring dat èn het landsbelang «n de recht vaardigheid het algemeen kiesrecht en het vrouwenkiesrecht eischen, de voorkeur. Vooral in dezen tyd, na hetgeen by gemeen- sohappelgk nastreven staat te worden verwe zenlijkt, dient men zich te onthouden van krachttermen en holle frasen. Hoe soberder de manifestatie is, des .te grooter indruk zal zg maken. Het zou mg zeer aangenaam zgn, in het belang der zaak, indien de motie in den door mjj aangegeven zin zon kunnen worden gewg- aigd. Dan zal ik ze gaarne aanbevelen, terwyi zg in den voorgestelden vorm mg onaanneme lijk is". Zooats men weet, bleef de motie ongewgzigd. Het Volk teekende bg die brieven aan >Als de heeren Vrgzinnig-Demooraten waren aangesloten by het kiesreoht-comitó, hadden ze mee kunnen spreken over de motie, maar nu ze buiten de aktie staan, was het beter ge weest als ze, met een korte vermelding dat zy voor de motie niet verantwoordelgk waren, een opwekkend woord hadden gesproken Naar aanleiding daarvan merken wg even op dat over de vaststelling van die motie de Vryzinnig-Demooraten zeker niet behoefden te worden geraadpleegd, waar de Vrijzinnig-Demo- crali/che Bond als zoodanig geen lid is van het comité; maar het ware tooh wel beleefd overeenkomstig het gebruik geweest de iprekers van dien dag tydig met die motie in kennis te stellen; zoo het althans niet mogelgk was hen by het vaststellen ervan te raadplegen, wat wg beter hadden gevonden. Wg zouden wel eens willen zien welke hou ding een Socialistisch spreker zou hebben aan genomen, als hem een Vrgzinnig-democratische motie zoo maar voor den neus ware gehouden om te verdedigen en in stemming te brengen. In het algemeen achten wg echter het ■temming brengen van moties op dergelgke meetings als er Zondag te Utrecht eene gehouden is, een onbegonnen werk. Veel waarde heohten wg aan het aannemen ervan op die wgze dan ook niet. Er kan op zulke samenkomsten daarover niet van gedachten worden gewisseld. Er wordt eenvoudig door enkelen of door meerderen geapplaudi8aerd of geroepenof er worden handen in de hoogte gestoken en de toer is volbracht. Of allen er naar geluisterd hebben; of allen daaraan de noodige aandacht schonken, valt te betwgfelen. Hoevelen er niet hebben ge- juiohfc of armen hebben gsstokenwordt niet onderzocht. Men ia tevreden met de »vertoo- ning", die heeft plaats gehad. Maar zulk een uitspraak zegt weinig of niets; en men deed daarom beter moties achterwege te laten. De betooging op zich zelve was al welspre kend genoeg. De optocht was treffend en indrukwekkend Al wat men er nu verder by doet, kan slechts strekken om den indruk te verzwakken of tegenstanders wapens in de hand te geven tot gegronde kritiek. Waar zooveel duizenden door hun persoon manifesteeren, wordt alreeds een machtig wooré gesproken, waarvan de beteekenis door niemand kan worden misverstaan. De dikke woorden en de fanfaronnades" eener motie kunnen daar achterwege blgven. In vorige jaren heeft het comité het zelf ook alzoo begrepen. Onze geachte collega der Nieuwe Courant heeft eene, in zgne oogen «verrassende", ont dekking gedaan in onze beschouwing over de troonrede. Wy schreven daarin o. a. »Het slot der troonrede is zeker niet het minst belangrgke. Een grondwetsherziening wordt ons toege legd, niet alleen, hoewel toch hoofdzakelgk, om het kiesrechtvraagstuk te helpen oplossen, maar ook om andere noodige veranderingen tot Btand te brengen. Dat is vooral een bewgs van de voortva rendheid dezer regeering, van baar beeef wat haar plicht is na de verkiezingen, die eene meerderheid verschaften aan de partgen, welke voor zulk eene herziening zoo zeer hebben gegverd." Die bewering omtrent de voortvarendheid der regeering in verband met de toegezegde grondwetsherziening de Nieuwe Courant gooit onze woorden meer uitbreiding dan in onze bedoeling lag en daaruit ook mag gelezen worden neemt onze collega niet zoo hoog op. Dat is, zegt hg, eene meening »die men, met alle röBpect voor de redactie, kan voorbg gaan." Laten wg die meening met enkele woorden >g even mogen toelichten. Juist die toezegging van het kabinet om trent grondwetsherziening in de eerste Troon rede de beste kenschetst zgn karakter, be- wgst dat het direot sturen wil in de vooruit strevende richting, waarin wg het zoo gaarne zich zien bewegen. u daarom noemden wg het ministerie voortvarend. Zwaarder weegt bg onzen collega onze uit spraak omtrent het resultaat der verkiezingen. Hy deelt die natnurlgk niet en hg ver wacht nu van ons dat wg haar zullen terug- nnen. Vooralsnog achten wg ons daartoe niet geroepen. Het is waar: de numerieke meerderheid in de Tweede Earner is niet groot, en onder de linkerzgde bevinden zich ook oud-liberalen. Maar hun aantal bepaalt zich slechts tot enkelen. Van de 52 leden links zgn niet minder dan 42 24 Unie-liberalen, 11 Vryzinnig demo craten en 7 Sociaal democraten -— vóór Grond wetsherziening in het belang van kiesrecht uitbreiding. De groote kracht, de meerderheid der linker zgde schuilt alzoo by deze drie groepen, die allen hebben gestreden voor eene uitbreiding van het kiesrecht, voor het algemeen kiesrecht en, wat de f/nie-liberalen en de Vrgzinnig democraten aangaat, voor het blanco artikel der grondwet. Door het gros, de meorderheid der kiezers, is onzesinzienB weldegeiyk duidelgk uitspraak gedaan ten gunste van uitbreiding van het kiesrecht, ten gunste van het blanco artikel. Op die overtuiging borust onze bewering. Kameroverzicht. Zitting van Woensdag. Voor heden niets dan stemmingen en nog eens stemmingen, by het opmaken van nominatie voor het Kamerpresidium. Als nommer een kwam uit de buB de heer Röell, de afgevaardigde van Utrecht, bljjkbaar de oaadidaat der vrijzinnigen; als nommer twee de heer Borgesius en als nommer drie de heer Kolkman. De rechterzgde zag haar candidaat, baron Van Dedem, dus in de minderheid biy'ven. Hy kreeg by tweede stemming 46 stemmen terwyi jhr Röell 48 stemmen op zich ver- Vóórdien werd door de heeren Kolkman en De Beaufort rapport uitgebracht over het onderzoek naar de geloofsbrieven, die van allen in orde werden bevonden. Ten slotte werden do secties getrokken, die tot voorzitters kozen de heeren Drucker, Ty- deman, De Waal Mklefoit, Borgesius en Bos. Daarmede was het voor heden afgeloopen. Morgen gaat de Kamer in de secties tot het vaststellen van het Adres van Antwoord op de TroonredeVrgdag X s. aanbieden van de be grooting, zoodat hét eerst Dinsdag a. s. meenens" wordt. Volgens de Arnh. Crt. heeft die rede ons van het terrein deT onderstelling, verwachting, hoop en vrees naar het land van belofte ge bracht. Wy" hebben een respectabele Igst van wets ontwerpen hooren aankondigen. Een van de bewindslieden wenscht zioh voor alsnog gesluierd te vertoonende minister van Financiën bepaalt zioh tot het heuglgk bericht aan wie wat hebben te verliezen, dat de uit werking van hetgeen nu voor ons ligt, ja reeds de invoering der wetten van de voorgangers, een beroep op hunne beurzen onafwgsbaar maakt. In de Millioenenrode zal de minister voorstellen, op wie hg het voorzien heeft tot dekking van het voor 1906 geraamde tekort- De ontdekking der middelen, welke duurzaam het meerdere noodige zullen moeten leveren, wordt voorbereid. En er zal heel wat meer noodig zgn. De redactie van het Arnhemsche blad had gehoopt, dat de Minister van Oorlog zyn col lega van Financiën hooger zou hebben gestemd. Hot is een teleurstelling, dat bg de mededee- lingen over de landsdefensis ons niet hot uit zicht is geopend, dat uit reorganisatie van het oorlogsbeheer wel een duitje zou zgn te slaan. In de pers is verluid, dat de Minister van een bezuinings-commisBie niet wilde weten. Hg wist zelf wel, wat er haperde. Wg hopen dan nu ook van die wetensohap te zien blgken. Dat hot behoor niet in ordo is on belangïyko be zuiniging mogeiyk, staat vast. Overigens is het streven van den Minister van Oorlog te prgzonnaar algemeene weer- plicht. Verder wgst die redactie er ook op dat Marine zwggt en dat over Staatsexploitatie van onze spoorwegen niet wordt gerept. Naar aanleiding van dit laatste zullen, zegt zy, ongetwgfeld de voorstellers van de oude motie-Fokker betreffende dit onderwerp, de zaak aanhangig houden door die motie te doen herleven. Evenals voor ons, is ook voor de Arnh. Crt- het voornaamste punt van het program het laatstede herziening der Grondwet »ten einde den gewonen wetgever vrgheid te ge ',de regeling der kiesbevoegdheid." Dat aan het wetsvoorstel een onderzoek moot voorafgaan, »welke andere wgzigingen nog in de Grondwet moeten gebraoht worden", kan zoo schrgft het geen >kapstok" zgn, zooals De Standaard meende te moeten gelooven. Met een herziening der kieswetgeving hangen veel andere vragen samen, dat het wenschelgk is, dit verband te voren nauwkeurig onder het oog te zien. Iets dergelgks heeft reeds onlangs de Stichtsche Courant bepleit voor de vereenigde partgen der rechterzgde. Over den afloop van deze onderneming maken wg ons volstrekt niet ongerust. Hot meer heftige dan deugdelgk gefundeerde verzet tegen het zoogenaamde blanco-artikel vindt zgne verklaring in de overtuiging der bestrgderB, dat zg ten Blotte verplicht zullen zgn te bui gen. Nu dit er toch van komen moet, deden zg wyzer te zwggen. De Pr ov. Gr on. Crt. neemt ook hetzelfde standpunt in. Zg vindt ovenoena het laatste gedeelte der rede over de grondwetsherziening het belang rijkste en meent, evenals wy, dat een staats commissie in uitzicht wordt gesteld. Zoo'n algemeene grondwetsherziening noemt zy een work van langen adem. Een werk, dat het by uitstek twgfelachtig maakt of in de eerstvolgende vier jaren de herziening haar beslag krggen zal. Door de algemeene herzie ning der grondwet aan die voor het kiesrecht zoo nauw te verbinden, raakt de verwezenlg king der toezegging op het punt van he kiesrecht wel ietwat uit het gezicht. En het is geoorloofd te onderstellen, dat de hoop op deze wgze den tegenstand der oud-liberalen tegen het blanco-artikel te breken tot het leggen van 't zoo nauw verband heeft doen besluiten. Het blad hoopt verder dat het tydperk van .voorbereiding voor de maatregelen der duur de middelen niet al te zame voorziening lang dure. De Nieuwe Arnh. Crt gewaagt met inge nomenheid van de rede, waarvan de algemeene toon ïb die van bezadigdheid en voorzichtig heid, welke evenwel geen afbreuk doen aan openhartigheid by het openbaren van hare vooxnemeuB, welke de natie het reoht bad te vernemen bg het optreden der nieuwe regeering- Bezadigd, waar iedere krenking der gevoo lens van staatkundige tegenstanders zorgvuldig werd vermedendoch ook in dezen zin, dat men zich onthoudt van beloften, welker ver- wezenlgking in de tegenwoordige omstandig heden en in de naaste toekomst ondenkbaar is." In tegenstelling met andere bladen, is dat orgaan niet ingenomen met do toegezegde wg- ziging der drankwet. Dat deze, zegt zgne redactie, in dejtoepassing moeilgkheden oplevert, is bekend doch geene fragmentarische wgzigingen kannen haar ont doen van de vele gebreken welke de wet in de praktgk aankleven. Waarom dan niet liever gewacht tot de regeering den tyd had gevonden om een eigen nationale wetgeving op dit gebied in 't leven te roepen, in plaats van dezen lappendeken uit het buitenland V De redactie ziet verdor met vertrouwen de daden "au deze regeering te gemoot. Opmerkenswaardig is ook het oordeel van de Brusselsohe Petit Bleu. Dit blad maakt uit de Troonrede op, dat het Kabinet vier jaar wil leven, eenige democratische wetten doen aannemen en de Kamerontbinding voorbereiden. Dit noemt het blad een handige politiek, want aan de Kamers, die over de Grondwets herziening zullen hebben te beslissen, bljjtt de taak zich over heel het kiesrecht voor de Staten-Generaal, de Provinciale Staten en de Gemeenteraden uit te spreken. De belofte is gedaan. RbbI de vraag ol do werklieden niet onmiddellgk inlossing der be lofte zullen eischen. De Indïpendance Beige spreekt o. a. de ver wachting nit dat er inzake de kiesrechtrege ling nog wel een overeenkomst te vinden zal zyn, nu de gematigde liberalen door het toe stemmen in grondwetsherziening zich niet onverzettelgk toonen. AltgdmitB de kleine groep socialisten een oprechten steun aan 't nieuwe kabinet geve. KORTE MEDEDKELIfifiKN VERGADERINGEN. Te Spanbroek is eene algemeene vergade ring gehouden van het hoofdbestuur van den Nederlandschen Kol/bond. Van de vier aftredende bestuurders werden herkozen de heeren Eisma, Vincent en Bypost; de plaats van het vierde lid, den heer Lind- hout. uit Goes, die niet voor een herbenoeming aanmerking wenschte te komen, werd inge- men door den heer Luneburg (Woob). Als plaats, waar het volgend jaar de groote wed- strgd zal gehouden worden, komen in aan merking Nieuwe Niedorp, Krommenie en Haar- m. Besloten werd de aangesloten clubs te laten stemmen over eenige veranderingen in wedstrgdreglementen. BENOEMINGEN, EN*. Bg kon. besluit: is aan D. G. Veltkamp Helbach, op verzoek, eervol ontslag verleend als notariB te Rotterdam; is aan jhr mr K. A. Godin de Beanfor, oud minister van Financiën,lid van de Eerste Kamer, te Maarsbergen, mr P. Rink, minister van Binnenlandsohe Zaken, te 's Gravenhage, en mr F. A. C. graaf van Ljjnden van Sandenburg, te Neerlangbroek, op verzoek, onder donkbe taiging, eervol ontslag verleend, onderscheiden lijk als lid en voorzitter, als lid en als secre taris van de Staatscommissie voor een onder zoek naar den flnancieelen toestand der ge meenten en ter voorbereiding van wettelgke maatregelen, waardoor die toestand op duur zame grondslagen kan worden gevestigd is bg de naamlooze vennootschapde Ne- derlandsche Bank herbenoemd tot president- directeur de heer mr N. P. van den Berg; zgn benoemd tot gedelegeerden der Neder- landsche Regeering voor het in 1905 te Bergen (België) te houden Congres international d'eicpan- sion économiqut mondiale de heeren Abram Muller, dit. van de Nederlandsohe Handelmaatsohappy en lid van de Kamer van koophandel en fabrie ken te Amsterdam, en mr J. C. A. Everwyn, lid en secr. van de commissie voor de handels politiek te 's-Gravenhage is benoemd tot dir. van het post- en tele graafkantoor te St Oedonrode A. J. N. T- Aernout, thans in gelgke betrekking te Venray; Dr W. Noordenbos, artB te Groningen, is tot wederopzegging toegelaten als privaat-docent in de faculteit der geneeskunde aan de Rgks- universiteit te Groningen om onderwgs te geven ,in de chirurgische anatomie. De adelborsten lste kl. J. S. C. Olivier, J. T. A. J. Bruinsma, H. O. van Straaten en F. W. Coster worden met 26 dezer geplaatst, de tweeeerstgenoemden aanboord van Hr.Ms.pant- aerechip Piet Hein en do beide laatstgenoemden aan boord vanHr. Ms. monitor Iteinier Cluetzen. De St. Ct. no. 221 bevat een koninkiyk be sluit tot vaststolling van nadere bepalingen nopens de akte van aanstelling van bgzondere onderwyzers, samenstelling en werking der oommissiën van beroep voor deze ondorwyzors. De gewone audiëntie van den minister van buitenlandsche zaken zal Vrgdag a. niet plaat* hebben- Dezelfde St. Ct bevat ook een Kon. besluit van 12 September 1905, tot vaststelling van de regelen omtrent den bouw en de inrichting van schoollokalen, bedoeld in het vgfdo lid onder A van artikel 59 der wet tot regeling van het lager onderwya, waarvan de gewijzigde tekst is bekend gemaakt bg Kon. besluit van 26 Juni 1905. Oost-In dië. De jongste mail, loopende tot 22 Augustus, brengt over de Boni-expeditie niets belangrgka dat niet reeds door de telegraaf bekend was gemaakt. Over de uitlevering der rgkssieraden ver meldt het Bat. Nbld de volgende bg zonderheden: ■De opvoeder der prinsen onderwierp zich en bood aan de rykssieraden uit te leveren, die, zooah toen bleek, verborgen waren bg kampong Panjili nabg Paaempa Hg begaf zich daarheen met den kapitein der Wadjoreezen. Den vol genden dag om zes uur 's ochtends werden de sieraden door den rijksbestierder op plechtige wgze aan den bevelhebber, kolonel Van Loenen, overhandigd. De infanterie was en haie op gesteld en by de overreiking werd door de muziek het volkslied ingezet. Onder de sieraden bevinden zich versoheiden heilige lansen en krissen; eenig haar van Aroe Palakka; een vlag, indertgd door commandant Spselman aan den vorst van Boni geschonken, benevens de rgksvlaggen." Behalve de aroes Matjege en Pontjing, heb ben zich thans alle voorname hoofden onder worpen. Op den 15 Aug. gaf de gouv.-gen. aan den gouverneur van Celebes in overweging, om, in overleg met den bevelhebber der expeditie, geschikt kapitein met de waarneming van het bestuur over Boni te belasten, en dezen persooniyk instructies te geven lo. omtrent de inlandsohe rechtspraak onder leiding van den bestuurder; 2o. omtrent den aanleg in heerendienst van wegen van minstens vyt meter bovenbreedte, zoo min mogelgk door sawahs gaande en loopende van Watampone naar Pampanoewa, naar Palima, naar Balang- nipa en naar het strand te Badjowe, en 3o. omtrent de verder noodige regelingen. Die kapitein bestuurder behoort voorts tg- deiyk de plaats van den vorst in te nemen en te innen al wat tot dusver by den vorst inkwam. Een paardenspel behoudt toch Bleeds zyn aantrekkelgkheid. Dit biykt nu weer in Middelburg met het sport-oircus van den heer P. Wilke. Ook Woensdagavond was het bezet meteen talrgk en dankbaar publiek. Wat is ook tot ontspanning beter geschikt dan zulk een inrichting Men heelt zich niet in te sp&nnenmen geeft zgn oogen den kost aan mooie paarden; men laoht om de grappen der clowns. En die zgn vooral in dat circus alles behalve zoute loos Het tweetal, dat daar optreedt, doet heel wat af, en het blgken ook kanstenaars te zy'n op verschillend gebiedde solo in het fluiten, de toeren aan bet vaste rek, de komieke entrées, ze zgn het hooren, het aanschouwen en het bewonderen waard. Zelfs bg het ver toonen van wat bekend is, weten z|j er eenige nieuwe aardigheden bg te debitoeren; een enkele wel wat te Er werd dan ook hartelgk gelachen. En verder boden de overige bekende nom- mers van het program den aanwezigen, onder wie velen uit Ylissingen, veel genoegen. Er werden nu ook meer dan den eersten avond frissche costuums te zien gegeven. Vrydag »groote gala-noviteiten voorstelling," met geheel nieuw programma, en voor de eerste maal motorvaart in den doodsring en optreden van de directrice. Zaterdag middag groote kinder- en familie voorstelling en 's avonds parterre voorstelling." Er wordt dus wel voor afwisseling gezorgd, Maandagavond speelt het cirous te Goes, waar het oen viertal voorstellingen geeft Daar zal de opkomst zeker ook wel druk zyn, vooral uit de omliggonde gemeenten.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1905 | | pagina 1