MIDDELBURGSCHE COURANT. 148' Jaargang. 1905. Donderdag 21 September. De Troonrede. 223. Doze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering Tan Zon- en Teeetdagen. Prgs per kwartaal, zoowel roor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp.,/2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THBRMOMBTBB BIB VERWACHTING. 20 Sept. 8 a. vm. 50 gr., 12 u. 65 gr., av. 4 n. 65 gr. F. Y«r wao h izwakke N. W. wind, opklarende lucht, iets kouder weer. Advertentiën20 oent per regeL Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- an aHo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.60; elka regel moer 20 cont. Reclames 40 oont per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is aitalaitend gerechtigd het Algentenn Adwrtontfc-Barcan A. DB I.A MAB An., M.S. Voorburgwal >66, Amitvrdam. 5.10 5 53 Middelburg 20 September. DK OPENING DBB STATEN GENEBAAL In de Ridderzaal, vroeger lotergeaal, waar Dinsdag de Staten-Geneiaal door H. M. de Koningin is geopend met het uitspreken van de Troonrede is de troon van de rechterzg- wand verplaatst vóór de groote schouw, zoodat hg nu vlak tegenover de tribune staat. Een groote verbetering, waardoor ook het geheel meer den indruk verkreeg van een bepaalde vergadering. Deze verplaatsing gaf eon geheel ander aanzien aan de pleohtigheid. Alleen deed het vreemd en zonderling aan te cien hoe naast den voorzitter, die op een stoel met een zeer hoogen rug was gezeten, de griffiers der beide Kamers op zeer kleine stoeltjes hun plaats vonden, als het ware in1 kattenbakjes van een karos, en aohter den preiidialen zetel het overig personeel verdekt was opgesteld. Dat was zeer beslist in den Btgl van CloviB I de opstelling van het gevolg van een major- domus, die het bezoek van den vorst afwaoht. Zeer modern was daarentegen het zwaaien met een groote bel door een der kamerbe waarders: sein voor den griffier om voorlezing te doen van een besluit, waarbg baron Sohim- melpenniok tot president voor deze zitting is benoemd. Maar thans het plechtige moment van de opening. Precies ten een ure hoorden wg in de zaal het eerste kanonschot. De Koningin was van het paleis afgereden. Nog enkele minuten en de opper-ceremoniemeester kondigt de komst van H. M. aan. Allen rgzen van hun zetel op. Twee aan twee schrgden nu de kamerheere» binnen en scharen zich aan beide zgden van den troon, by na onmiddellijk gevolgd door H M. en don Prins, begeleid door de leden van de commissie van ontvangst, daartoe even t« voren door den voorzitter aangewezen. Muisstil is het nu in de zaal geworden. Allen hebbes den blik op H.M. gezicht, die nog eeitige tellen waoht met het voorlezen der Troonrede, totdat haar verder gevolg zich op de aangewezen plaats bevindt. Van bniten dringt nog steeds het gedonder van het ge- schub tot in de zaal door. Het eenige geluid dat de stilte in deze groote, wjjde zaal ver breekt. De Koningin vangt nu met het voorlezen der Troonrede aan. Het trof, hoe daarbg haar stem soms merkbaar zakte en zg op het laatst vermoeid scheen van het voorlezen. Wat ook eigenlgk niet te verwonderen is, in aanmerking genomen de lengte die ditmaal de troonrede had. Soms kon men op de tribune haar stem moeilgk hooren. Nauwelgks had zjj de openingsformule uit gesproken of een dor leden hief een >Leve de Koningin" aan, tot driomaal toe door allen herhaald, gevolgd door een »leve de Prins," eveneens driewerf geuit. Daarna verliet de Koningin, naar linke en rechts neigende, de zaal met hotzelfde ceremonieel, waarmede zg haar intrede had gedaan. De St&ten-Generaal waren voor de zittings periode 1905—1906 geopend. Heden middag vergaderde de Tweede kamer onder preiidium van den heer Van Alphen, die met een paar vriendelgke woorden de heeren begroette en twee commissies benoemde voor het onderzoek der geloofsbrieven. Morgen opmaken van een nominatie voor het voorzitterschap. Zeer waarechgnlgk zal de heer Röell wel de eerste plaats verkrggen. Van onzen Kamer-overzicht schrgver. Vooral thans, nu het nieuwe ministerie voor de eerste maal van haar plannen en ideeëa deed blgken, zal menigeen wel belangstellen in het oordeel der hoofdorganen van de ver schillende partgen over de Dinsdag door do Koningin uitgesproken rede. In 't algemeen luidt het oordeel daarover niet ongunstig. De meeste bladen wgzen in 't bgzonder met ingenomenheid op de voorlaat ste zinsnede, verzekerende dat >bg de uitvoe ring der aangekondigde voornemens zooveel doenlgk rekening gehouden zal worden met de wensohen van alle groepen van Mgn Volk zon der onderscheid van riohting." Wat de oordeelvellingen in 't bgzonder be treft, wg vermelden eerst die der linkerzgde. Het Vaderland merkt op dat de met groote belangstelling gewettigde rede het vertrouwen niet heeft besohaamd, dat het meerendeel der vrgcinnigen stelde in het nieuwe Kabinet, onder welks verantwoordelgkheid zg is uit gesproken. Zg zal tevredenheid wekken in nóg breeder kring. Want de uitdrukkelgke verzekering, dat zooveel doenlgk rekening zal worden ge houden met de wensohen van alle vplksgroepen, zonder onderscheid van richting, wgst op een streven naar waarlgk nationale politiek, dat ook buiten de vrgrinnige groepen waardeering moet en zal vinden. Aan het einde van hare beschouwing schrgffc de redactie van het Haageche blad: Ten slotte de Grondwetsherziening. Getrouw aan zgn oorsprong, belooft het Kabinet een herziening der Grondwet, om den gewonen wetgever vrgheid te geven bg de regeling der kiesbevoegdheid. Maar meer nog wordt beloofd. »Vooraf" zal worden onderzocht, welke andere wgzigingen nog in de Grondwet moeten gebraoht worden. Niet onwaarschgnlgk is dus een Staatscom missie in aantocht om een meer algemeene herziening der Grondwet voor te bereiden. Gewichtig is de taak, die D waoht", besloot G. M. de Koningin. Na zulk een Troonrede waarlgk geen gdel woord 1 De voornemens van de Regeering zgn thans bekend. Geen lid der oppositie zal kunnen ontkennen, dat, met medewerking der Staten-Generaal, uit deze voornemens veel goeds zal kunnen geboren worden, »voor alle groepen van Mgn Volk, zonder onderscheid van richting". GoeddeelB van de oppositie zal het afhangen, welke vruohten zullen kiemen uit het uitge strooide zaad. Gematigd en verzoenend is de rede, zegt Land en VolkZg voldoet geheel aan onze verwachtingen. üet was noodig en geweneoht, dat uit den Koninklgken mond een voroordeeling van de gehate anti-these" werd vernomen, zg het dan ook in zoodanigen vorm, dat niemand er aanstoot aan nemen kan. Deze Regeering dat is ongetwgfeld de diepere zin van deze alinea wenscht niemand te sluiten buiten de zedelgke gemeenschap dei volks, wenscht geen scheidsmuren op te trekken tussohen de burgers van hetzelfde land. Moge de oppositie den dieperen zin van het Koninklgk woord verstaan En ten Blotte sohrgft de redactie van dit blad: Geheel in overeenstemming met watonzer- zgds in den verkiezingstgd in woord en ge schrifte is verdedigd, komt het blanco-artikel achteraan op de lgBt van werkzaamheden. Terecht, want een Grondwetsherziening vor dert veel tgd van voorbereiding en het ware even ongewenscht als onnoodig, dat de wet gevende arbeid, voor zoover die gereed is of in gereedheid kon gebracht worden, dienten gevolge vertraging zou ondervinden. De Regeering wenscht intuasohen, althans de troonrede geeft tot dit vermoeden recht, door een Staatscommissie te doen onderzoeken in hoeverre ook andere wgzigingen, dam op het stuk van het kiesrecht, nog in de Grond wet moeten gebracht worden Wg denken hierbg aan de quaestie der even- tueele ontbinding van de Provinciale Staten, aan evenredige vertegenwoordiging, ook al wordt daarvan niet uitdrukkelgk gerept. Maar wg denken ook en vooral aan de quaestie der troonsopvolging. Het moge gewaagd sehgnen dit onderwerp zelfs maar te beroeren. Toch, welk Nederlan der, die zgn land opreohtelgk liefheeft, heeft in de laatste jaren niet eens ernstig nagedacht over zulke gebeurlgkheden, waarover men liever niet spreekt, omdat ze, naar men hoopt, in een verre, verre toekomst liggen. En wgl, andengds, immers de hoop niet is uitgesloten, dat de rg der Oranje-Vorsten niet uitsterven zal met de Vorstinne, die onze liefde heeft. Gouvernerc'est prévoir. De Regeering, die den moed heeft deze quaestie onder de oogen te zien, juist thanB, nu nog geen verwikkelingen dreigen en het Parlement dat, in eendraohtige samen werking met de Souvereine Vorstin, aan deze quaestie in de toekomst een oplossing waar borgt, in overeenstemming mot wat er gevoeld wordt in de groote massa des volks, zal aan het land een onsohatbaren dienst wgzen. Naar de meening der Nieuwe Crt zal de rede over het geheel een goeden indruk maken in het land. Ook zg verwacht dat een staatscom missie zal worden benoemd om te onderzoeken »welko andere wgzigingen (vóór het blanco artikel) nog in de Grondwet moeten gebracht worden", en zg zou dio commissie willen ken schetsen als een college tot exploitatie van het veld der onbegrensde mogelijkheden. Bgster actueel is de quaestie der grondwets herziening, die tegen het fond van het overige program afsteekt als een pioenroos tegen een graanveld, duB bg den aanvang van dit zitting sjaar zeker niet, merkt zg op, en op dat program neemt zg sleohts een uithoekje in, zoodat alle Kamergioepen ruimschoots den tgd zullen hebben hun houding kalmpjes te overwegen en nader te bepalen. Ten slotte sohrgft hare redactie Er staat veel in de Troonrede dat goede verwachtingen wettigter staat veel in, dat het ministerie stellig niet zal kunnen uitvoeren. Moge deze overlading niet het sohadelgke gevolg meebrengen van gejaagdheid en onvast heid, van moer dan gewone aihankelgkheid van het toeval, van loven en bieden tusschen allerlei machten, van een geprikkelde en onge durige verhouding tussohen regeering en volks vertegenwoordiging, als juist in de tegenwoordi ge omstandigheden vóór alles te schuwen valt. Indien de Troonrede niet voldoende getuigt van een zelfbeperking, welke de hand weer houdt verder te grgpen dan naar het bereikbare niettemin het beleid van het ministerie van dien geest doortrokken zgn. Het program kan dan beschouwd worden als een hooge sta pel van arbeidsmateriaal, waarvan het parle- m nt onder leiding van de bewindslieden rus tig stuk voor stuk afneemt, zorgvuldig be werkt en met toepassing eener beleidvolle arbeidsverdeeling, als werkelgk gereed pro duct aflevert aan de natie. Het Handelsblad geeft niet veel meer dan sene opsomming van den inhoud der toespraak Alleen wgst zgn redactie op de hoogstbe- langrgke bgvoeging bg de verklaring omtrent de Grondwetsherziening en het kiesrecht, dat een onderzoek zal voorafgaan, welke andere wgzigingen nog in de Grondwet moeten gebraoht worden. Een meer algemeene Grondwetsherziening dan enkel om het blanco-artikel in te voeren, ia derhalve in uitzicht en dit is van zeer groote beteekenis, zoo sohrgft het blad. Het is immers niet onmogelgk dat de uitslag van dat onder zoek en de voorstellen die er op zullen volgen, een groote meerderheid bgval zullen vinden De afdoening van dat vraagstuk is dan ook blgkbaar verdaagd tot het eind van het nu ingetreden vierjarig tgdperk. In dien tgd kunnen de thans nog zoo zeer uiteenloopende meeningen meer tot een de meesten bevredi gende eenheid komen. Dat aal niet weinig worden bevorderd door de verklaring in de voorlaatste alinea der rede. Uit deze woorden spreekt de gezindheid van het nieuwe Ministerie om geen partgregeering, in den Biechten zin van dit begrip, te voeren, maar zooveel mogelgk algemeene samenwer king mogelgk te maken. Het vat zgn hoogst moeilgke taak met grooten ernst op. Aan bekwaamheden ontbreekt het zgn leden niet. Wg hopen van harte, dat het slagen zal in zgn poging om tot heil van het land vrucht baar werkzaam te zgn. Op de redactie der N. Bolt. Crt. maakte de rede ook over het geheel een gnnstigen indruk. Er blgkt uit lust tot werkzaamheid op velerlei gebied; er is in vermeden alles wat den tegenstander zou kannen prikkelen; er wordt, aan het slot, nadruk op gelogd, dat het ministerie niet partgdig wensoht op te treden. Met ingenomenheid vernam die redaotie de voornemens van den minister van binnen- landsche zaken om vooral het vakonderwgs te bevorderen, om de armenwet te herzien, en om eene wgziging der nieuwe Drankwet aan i orde te stellen. Ook andere verzekeringen worden met inge nomenheid begroet. Omtrent de in het uitzicht gestelde grond- wetsherziening schrgft het blad Deze zal dus ook in verband met de be- noeming eener Staatscommissie waaraobgnlgk wel tet het laatste deel der vierjarige periode worden uitgesteld. >Onmisbare voorwaarde voor blgvende verbetering", als hoedanig kies rechthervorming placht aanbevolen te worden, is zg dan blgkbaar niet in de oogen dor re geering, die haar niet vooropzet, maar zal volgen na het tot stand brengen van belangigke wetten als b.v. die op het gebied der socialo wetgeving en der belastingen. Wg bepalen ons tot deze opmerkingen, ons ten aanzien van de grondwetsherziening ons oordeel voor later geheel voorbehoudende en hopende middelerwijl hot ministerie te kunnen steunen in hetgeen het op ander gebied zal voorstellen. De Prov. Overijs. en Zwolsche Crt. merkt op dat, in tegonstelling met het vorig ministerie, het huidige kabinet zioh plaatst op zakeljjk terrein. En zg eindigt hare beschouwing over de rede aldus Bg het vele dat in de Troonrede wordt aan gestipt zg is langer dan sedert jaren het geval was trekt het de aandacht, dat wordt gezwegen ovor de spoorwegen, zoodat zg, dio hoopten reeds nu staatsexploitatie te zien aan kondigen, teleurgesteld zullen zgn. Hetgeen over den financieelen toestand wordt gezegd, tnaaki het trouwens begrgpelgk dat voor 't oogen bh k een zoo ingrgpend punt blgft rusten. Eenige departement van 't welk men ir> de Troonrede zoo goed als niets besp-urt. i- dat van Marine. Er blgft daarover en over andere punt. n zeker heel wat te vragen en te «eggen over 't Adresdebat zal ons hieromtrent w 1 nader licht brengen. De Zutph Crt. vai naar ooraeel samen in de volgende regelen Het programma, door het Ministerie ont vouwd, is een plan van arbeid, dat «al trachten do wensohen der vTgzinnige partgen, waaruit het Kabinet is voortgekomen, tot verwezenig- king te brengen. Maar het aal dit doel pogen bereiken zonder scherpe partgpolitiek te voeren, en het zal beproeven zich nuttig te maken door veel zaken van praotisch nut ter hand te nemen, die vaak in den partgstrgd niet voldoende behartigd worden. Dit is, ook naar het ons voorkomt, in de huidige politieke omstandigheden de eenige juists oplossing. Ten opzichte van den vorm, zegt het Nieuws van den Dag, onderscheidt de Troonrede zich deze maal door haren omvang; ten opziohte van den inhoud, met dien omvang in harmonie, door den rgkdom van het werk-program, dat de regeering zioh stelt. En verder Volgens deze rede houdt de Regeering de zaken gaande, treedt zg op met een eigen program en is jegens de reohterzgde zoo ver. zoenend mogelgk. Het ministerie wenscht alzoo zgn beginselen tot uitvoering te brengen, maar tevens wenscht het geen partg-ministerie te zgn. De herziening der Grondwet wordt in de rede het laatst genoemd. Zg zal dus niet behooren hetgeen de regeering het eerst ter hand neemt. Dat is wgs gezien want er sgn drin gender belangen. Het Volk vindt in de troonrede den ouden stgl terug en ook, met wgzjgingnaar de tgds- omstandigheden, den ouden liberalen inhoud. Tak van Poortvliet heeft in 1891 niet zoo heel voel anders verteld. De voorlaatste zinsnede houdt blgkbaar voor de vrgzinnige ministers de rechtvaardiging van hun optreden in. Zg zal uit den klerikalen hoek wel een stormpje uitlokken, want al wordt Kuyper niet van een misdadige woeling besohuldigd, er wordt toch bedekt gezinspeeld op parfg-regeering, en dit is voor een ministerie weinig minder dan mis dadig. Verder maakt Het Volk op enkele zinsneden der rede een aanteekening om ten slotte te sohrgven Het best het laatst: de belofte van grond- wetsherziening brengt het algemeen kiesrecht iets nader bg. Wel wordt er een algemeene grondwetsherziening voorgespiegeld, en kan daardoor de zaak langduriger en ingewikkelder worden, en het Blagen moeilgker, en wel wordt geen alg. kiesrecht, maar sleohts een blanco artikel beloofd; maar de hoofdzaak is op het oogenblik,dat de regeering grondwetsherziening op het stuk van kiesrecht noodzakelgk heeft verklaard. Dat iB een concessie aan de demo- kratie die niet licht meer ongedaan wordt gemaakt. Het is voor het overgroote deel de vracht van den onvermoeiden arbeid der soci- aaldemokratie. - En hooren wg thans de bladen der reohter zgde, die natuurlgk niet zoo gunstig oordeelen, Het Centrum vindt de rede buitengewoon lang en op sommige punten vaag, en sohrglt ten slotte: Met de Grondwets-herziening tot regeling der kiesbevoegdheid zal blgkbaar geen haast worden gemaakt. Zg paradeert geheel aan einde der Troonrede, en verklaard wordt dat onderzoek zal voorafgaan. De ervaring heeft geleerd, wat zulk een onderzoek beteekent. Ook daardoor zal menigeen worden teleur gesteld, te meer omdat van evenredige verte genwoordiging niet gerept wordt. Summa Bummaram is de belangrgkheid der Troonrede, wat de nieuwe punten betreft, niet geevenredigd aan haar lengte en vertoont ook dit staatsstuk de leemten, welke de linker zgde in haar houding als oppositie steeds on- aangevuld liet. Thans eohter had die aanvulling niet achter- wege mogen blgven. Wat intussehen niet wegneemt, dat de reohterzgde in 's lands belang hare medewerking wel niet onthouden zal aan hetgeen dit uit voerig werkprogram voor goeds bevat- De Tijd schrgft in denzolfden geest al volgt Deze Troonrede toont nog eens ten over vloede, dat het land door dr Kuyper en zgn [collegaas aan den dgk te zetten, ten einde de nauwe en verre geestverwanten van den heer Borgesius binnen te halen, een sleohten ruil heelt gedaan. Wat dit ministerie in de volgende periode uuttigs voornemens is te doen, lag ook in het plan der vorige regeering, die daarbg de macht had om het te doen. Het nieuwe, dat beloofd wordt, is ófwel bo- trekkelgk onbeduidend, ófwel voorloopig onuit voerbaar. Als men na deze Troonrede iets zeker kan zoggen, dan is het, dat de directe belastingen reeds aanstonds zullen moeten verhoogd worden en dat van de groote sociale wetten in den eersten tgd niets kan Komen. Een niet geringe stuurmanskunst zal daarbg uoodig zgn om binnen en rondom »de neutrale zóne" zóó te manoeuvreeren, dat het soheepje niet links of rechts op een uitstekende ot verborgen klip stoot. Onzerzgds zal niets gedaan worden om het nieuwe Kabinet de in zich reeds schier hope- looze taak nóg te verzwaren integendeel zoo lang steun kan verleend worden, zal die van onzen kant niet ontbreken. Of die stoun langen tgd het leven der Regeering zal vermogen te rekken De vrg- zinnig-democraten en de sooialisten, die met dit visoh-nooh-vleesoh-Kabinet moeilgk inge nomen kunnen zgn, zullen misschien reeds spoedig het antwoord geven op deze vraag. s De Residentiebode merkt op dat de Troonrede van 1901 in heerlgke taal was gesteld, vol maakt overeenkomende met het majestueuze der pleohtigheid, terwgl de woorden, waarin de rede van Dinsdag vervat is, vrgwel alle- daagaoh, om niet te zeggen leelgk Hollandsoh sgn. Overigens doet het de redactie van dit blad weldadig aan dat ook deze Regeering Gods segen over den arbeid der Staten-Generaal ten nutte van het NederlandBohe Volk heeft in geroepen en betuigt ook zg hare ingenomen heid met de bewuste voorlaatste paragraaf. Na eene herinnering aan de benoemingen der oud-Ministers Bergansius en Idenburg tot lid van den Raad van State en tot Gouverneur van Suriname het blad sohrgft van Curasao, wat natuurlgk een vergissing is besluit dit aldus Moge de Regeering op dien weg, met inaoht- neming der onpartgdigheid, voortgaan. Dan gelooven wg, dat bg de bestaande gezindheid vruohtbaar werken mogelgk is zoolang art. 80 blanco door de democraten van verscheiden pluimage aan den commissie-kapstok gelaten wordt. Dan zien wg voorloopig slechts éon ge vaar voor de Regeering, en dat zou gelegen zgn in de üaancieole paragraaf, waaromtrent zg hare plannen wel heeit aangekondigd, maar niet heeft kenbaar gemaakt. Blgken die niet onaannsmelgk on met name niet te zeer druk kend voor don landbouw, dan zien wg niet in, waarom het MinisteriePer-order-Borgesius niet op menig punt ook van de Rechterzijde steun zou kunnen erlangen. De redaotie van De Standaard vlecht in hare beschonwing veel over vorige troonreden. Volgens haar maakt ten opziohte van de sooiale wetgeving de Dinsdag uitgesprokene geen sohitterend figuur. Ze pronkt met de veeren van het vorige Kabineten uit niets blgkt dat de sooiale wetten ziekte-verze kering en ouderdoma-pensionneering prin cipieel verschillen zullen van die, welke in de vorige periode werden aanhangig gemaakt. Alleen met deze onderscheidingde ouderdomB- pensioneering moet wachten tot de dubbeltjes er zgn. Dat kan dus nog een poOBje duren. En voorts wordt niets gezegd van de zoo broodnoodige nieuwe Arbeidswet. Evenwel, de kiesrechtbetoogers van Zondag kannen tevreden zgn.. Het toegezegde onderzoek naar de wgzi gingen, in de Grondwet aan te brengen, noemt orgaan van dr Kuyper »'n heerlgke kapstok." Naar de voornemens der ministers van justitie, koloniën en oorlog ziet zgne redactie met belangstelling uit, evenals naar de toege zegde plannen tot afschaffing der tienden, tot herziening der armenwet en van de drankwet. De voorlaatste paragraat der rede geeft De Standaard aanleiding tot de opmerking dat vorige Ministerie toonde ook naar zulk een verzoenende samenwerking te streven. Zoo sohrgft men historie 1 fc Het orgaan van jhr mr A. F. de Savornin Lobman De Nederlander is veel sympathieker in zgn oordeel. »Er loopt, zegt het blad, een draad van ver zoeningsgezindheid door, welke er op acbgnt ie wgzen, dat de ministers, zich losmakende »an de onreinheid der verkiezingen, zooveel doenlgk de continuïteit met het vorig Kabinet willen bevorderen." Alleen tegen de zinsnede over de grondwet»

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1905 | | pagina 1