Zaterdag 31 December. ELP. den Bouwmeester Uit Stad en Provinsie. N°. 309. 147* J aar g tog- 1904, Middelburg 30 December. Zoo zal het worden 3EN0EMINGEN, ENZ, ONDERWIJS. letteren"e"n kunst. LANDBOUW. MIDDELBllKGSCHfi Deze eoarant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., r 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER EN VERPACHTING. 30 Dec. 8 u. vm. 50 gr., 12 u. 49 gr., av. 4 u. 46 gr. F. Verwacht: afnemende W. wind, opklarend weer, geringe afname in temperatuur. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Beolamos 40 cent per regel, ttroote letters naar de plaats, die zij innemen Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen' Advertentie-Barend A. BE LA MAR As., N.I. Voorburgwal 369, Amsterdam. Dinsdag over acht dagen, den lOen Januari, moet in het district Middelburg een stemming plaats hebben voor een lid der Provinciale Staten. Alle kiezers,die letten op de practische belan gen van ons gewest en zij, die steeds met ijver en toewjjdiDg opkwamen voor de vrijzinnige beginselen, zullen zeker wel hun stem uit brengen op den heer Landwjjk was een vredig dorp, waar de be woners zich bjjna allen met tuin- of landbouw bezig hielden. Ongeveer twee vijfden der be volking was katholiek, ongeveer drie vjjtden protestantsch. Ook woonden er enkele Israë lieten, wier aantal vroeger zeker talrijker was geweestdaaraan herinnerden nog de eigen be graafplaats en de kleine sinagoge. In de kom van de gemeente stonden het raadhuis, de hervormde kerk en de school. Een weinig buiten de kom was de katholieke kerk gebouwd. Men leefde er eendrachtig en eensgezind, kon men wel zeggen. Maar niets is bestendig van duur. Op zekeren dag kregen de predikant en een der rjjkste boeren ver schil over het oegeven der kostersplaats, een verschil, dat zoo hoog liep, dat de vermogende landbouwer één zjjner schuren liet inrichten tot kerkgebouw, waar hg met eenige onder geschikten en vrienden Zondags te zamen kwam om elkaar een preek voor te lezen of om van een predikant uit de buurt, die van een eenigszins andere richting was dan de eigen dominéé, een predikatie aan te hooren. Na verloop van tgd scheidde een derde der protestantsche bewoners zich at van »de groote kerk," terwjjl twee derden den grjjzen predi kant getrouw bleven. De rust was uit het dorp verdwenen. Vooral wanneer er een nieuw raads lid moest gekozen worden, sloegen de vlam men van tweedracht naar alle kanten uit. Voor de neringdoenden en de ambachtslieden werd het een moeilijke tgd. In 1887 een paar jaar vóór deze afschei ding had het hoofd der school zgn vjjf-en- twingjarig jubileum gevierd Het was een al gemeen dorpsfeest geweesthet werk had dien dag grootendeels stilgestaan, want het trof juist samen zooals te begrijpen is, niet geheel toevallig het feest van den algemeen be minden .meester" en de inwgding van het nieuwe schoolgebouw. De burgervader aan het hoofd van zgn gemeenteraad, vergezeld van den predikant en den pastoor, had meester in de oude school harteljjk toegesprokende oudste van het overige personeel der school had namens zgn collega's in zgn toespraak op de aangename verhouding gewezen, die tus- sehen allen bestond en op de groote achting, welke men den jubilaris alom toedroeg; de kinderen hadden gezongen en waren getrak teerd en tegen den middag trok men gezamen lijk met muziek voorop naar het nieuwe ■ehoolgebouw, waar den volgenden dag het onderwjjs weer geregeld werd voortgezet. In den loop van den feestdag namen alle bewo ners een kgkje in het nieuwe ruime en nette gebouw. Algemeen vond men het een sieraad voor het dorp In de vjjf lokalen was plaats voor 250 leer lingen, zoodat de 206 leerlingen er gemakke lijk in kondenhet aantal leerlingen kon nog wel eens toenemen en dan zat men niet da delijk verlegen. Waren alle Landwjjkers trotach op hun school, het meest waren dit natuurljjk de bejaarde meester en zgn mede-arbeiders Hoe heerlijk rustig konden zjj nu werkenelk had thans zgn eigen lokaalde twee onder wijzeressen en één der onderwijzers hadden één klasse, terwgl de tweede onderwgzer twee afdeelingen had en het hoofd zelf behalve het zesde leerjaar ook nog een kleine groep leer lingen, die een jaartje langer bleven, voor zgn rekening kreeg. Daar de twee laagste klassen een uurtje vroeger naar huis gingen, konden de onderwijzeressen in de overige klassen aan de meisjes handwerkles geven of in de hooge afdeelingen hulp verleenen. De gemeenteraad had wel eens zuinige buien maar voor de school, zijn school, vielem de leden niet dood op een gulden. Men wist tooh, dat de meester het hooi niet over den balk zou gooien, en dan de kinderen leerden tegenwoordig zoo prettig, veel prettiger dan zjj zelf hadden geleerd bovendien alle kinderen hadden er immers profijt vanDe kinderen gingen graag naar school. Meer dan eens kon men een vader of moeder hooren zeggen»je kunt ze met geen stok thuis houden!" En hoe broederlijk zaten katholieke, pro testantsche en israëlitische kinderen naast en door elkander. Er was jaarljjks een school feest, zoo het heette om het getrouw school bezoek te bevorderen. Was dit middel misschien jaren geleden noodig geweest om het school verzuim te bestrjjden, het middel had de kwaal overleefd en het was nu slechts een gelegenheid om de jeugd een prettigen dag te bezorgen. Met een gerust geweten gaven de gemeente raadsleden telken jare aan de feestcommissie een ruime subsidie uit de gemeentekas, alle kinderen genoten er toch van De grooteren maakten een reisje, de kleineren vermaakten zich in de gemeente. Ja zelfs de oud-scholieren deelden nog in de preter was immers 's-avonds een napretje voor de opgeschoten jeugd 4r Toen het verschil tusschen den predikant en den vermogenden landbouwer zoo hoog liep als hiervoor is meegedeeld, had de oude mees ter tegen collega's uit de buurt het denkbeeld steeds bestreden, dat ook te Landwjjk naast de openbare nog wel eens een bgzondere school zou komen, zooals in zoo vele andere plaatsen reeds was geschied Was zgn vrouw niet een geboren Landwjjkschewas hg niet algemeen bemindwaren niet alle ouders zjjner tegen woordige leerlingen, voor zoover die hun jeugd te Landwjjk hadden doorgebracht, door hem onderwezen, ja was de stichter der nieuwe kerkeljjke gemeente niet zgn oudleerling, die bjj meer dan één gelegenheid zgn ouden leer meester en diens onderwjjs had geprezen Nadat de schuur na eenige verbouwing vier jaar lang als kerk had dienst gedaan, werd besloten een meer passend bedenhuis te stichten en nu men toch aan het verbouwen ging, kon het ook wel zoo worden ingericht dat het tevens voor andere doeleinden kon worden gebezigd, b. v. zei een der diakenen »voor christelijke school, men had door de wet van 1889 •immers recht op subsidie gekregen Ja dat men daar niet eerder aan gedacht had Als men een school had, had men ook een meester, d. i tevens een voorzanger voor de gemeente. Tot dusver had men dit maar zoo wat geschikt- Een derde sprak al van een Zondagsschool en een jongelingsvereeniging en ook daar zou de nieuwe meester zgn hulp kunnen verleenen. Naar een geschikten meester zou men niet lang behoeven te zoeken. De aanstaande schoon zoon van boer Teunis, een der steunpilaren der nieuwe gemeente, liep reeds lang met de zoo moeiljjk verkregen hoofdacte in den zak en zou wat big zgn, al kon men hem geen hoog salaris bieden, eindeljjk een .boven meesters-plaats" te bekomen. Hg kon dan het huwelijksbootje instappen. Zgn aanstaande vrouw zou wel te vinden zgn voor het leiden van een christelgke naaikrans. De christelgke school kwam er en 38 leer lingen verlieten achtereenvolgens de dorps school, 't Kostte den ouden meester tranen, wanneer de ouders het vertrek hunner kinderen hem kwamen aankondigen en onder de ouders waren er ook, die bedroefd kwamen of ver trokken. maar .meester wjj moeten wel, anders vrees ik voor mjjn brood" of »mgn man wil het, die is niet bg u op school geweest." Dat de genegenheid voor den vroegeren leer meester niet verminderd was, bleek hem dui- deljjk op zjjn eerst volgenden verjaardag; men bracht hem even als weleer wat ooft of wat zuivel, al naar het bedrjjf opleverde. Voor het nieuwe schooltje met zgn 38 leer lingen kon men het voldoende stellen met één onderwgzer en waarvoor zou men meer Qnderwjjzers nemen, de kinderen behoef den toch geen professors te worden. De oorzaak was eigenljjk, dat het stichten en onderhouden van een eigen school, wat de kosten betrof, toch nog niet meeviel. Wat een zware taak voor den onderwgzer der nieuwe school38 leerlingen verdeeld in minstens 6 afdeelingendie alle haar lees-, reken- en schrjjfbeurten moesten hebben om van de andere vakken maar niet te spreken. Door grooten jjver en wat schikken en plooien leek het wat, maar ieder die begrgpen wou, moest wel toegeven, dat het ondeiwgs toch niet zoo degelgk en prettig kon zgn als op de vroegere algemeene school. Ook de openbare school leed onder deze verandering, want twee leden van den ge meenteraad waren, nu zjj tot de nieuwe ge meente behoorden, voorstanders van het bjjzon- 'lor onderwgs geworden en meenden daarom ook te moeten ijveren voor bezuiniging op de uitgaven voor het openbaar onderwgs. Daarbjj kwam, het was de laatste jaren niet voordee- lig gegaan met den tuin- en landbouw en bovendien had een vrjj groote brand in de gemeente bewezen, dat de oude brandspuit noodig door een nieuwe vervangen diende te worden, zoodat ook andere leden van den ge meenteraad tot bezuiniging gezind waren. Het getal leerlingen op de openbare school was gedaald tot 168 en zoo liet de wet toe, dat een onderwgzer of een onderwijzeres kon worden gemist. Nu trof bet, dat spoedig na de opening der bgzondere school een der onderwgzer» van de openbare school naar elders vertrok en daarmee bestond er dus te gereeder aanleiding om geen nieuwen onderwgzer te benoemen. Dat gaf een heele omwenteling in de gemeente school. Een der lokalen zou voortaan leeg staan en alleen de onderwijzeres der laagste klasse had voortaan één afdeeling. Ook op de leermiddelen begon men te beknibbelen op de bgzondere school deed men het ook wel met minder Men bedoelde: moesi men het wel met minder doen, omdat er geen geld was voor meer. Wat men zelf niet kon krjj- gen, gunde men ook een ander niet. f w* Het is overbekendleeringen wekken, voor beelden trekken. Indien dat kleine groepje afgescheidenen in staat was een eigen school te hebben, waarom zouden de talrjjker katho lieken die dan niet kunnen bezitten Twee jaren na de eerste aderlating der openbare school, kwam het bjj de katholieken van praten tot doeneen katholieke school werd gesticht met 82 leerlingen, zoodat er voor de openbare slechts 86 overbleven. Wat was de grjjze meester droef te moedeZoowel de openbare als de katholieke school konden het stellen met twee onderwijskrachten, waarvan er één drie klassen, de ander vier had. Geruïneerd was de goede oude. dorpsschool, het onderwgs voor alle scholieren was minder goed gewor den, vooral tot schade van de middelmatigen, die nu niet ereis een extra beurt konden krjjgen, zooals vroeger! Aan het gebouw der gemeenteschool was het best te zien, dat het niet meer het troetelkind van den gemeenteraad was. Het was nu immers niet meer de school, onze schoolEn me^ de leermiddelen werd het al heel treurig gesteld. Menig vrjjzinnig lid, dat den gemeenteraad verliet, werd vervangen door een behoudsman' Die openbare school kostte toch nog zooveel geldde oude meester moest zjjn hooge tractement van 1000 wel houden en de beide andere hoofden warén tevreden met 750. »En dan dat gebouw der openbare school, je kon het toch niet geheel laten vervallen Vroeger was iedereen tevreden met de be handeling der kinderen door de onderwijzers. Et mocht eens een kleinigheid zgn, maar och, dat plooide zich wel. Voortaan stond iedereen dadelgk op zjju achterste beenen, en dreigde met zgn kind van de schoof hetzjj dan een bgzondere of de openbare, te nemen en werke- ljjk gebeurde dit meer malen, niet zelden eenige maanden later door een nieuwe ver huizing gevolgd, een verhuizing noch in het belang van den leerling, noch in dat der klasse, waarin de overlooper te recht kwamen, ook niet tot verheffing van de onderwijzers, wier doen en laten, sedert er drie schooltjes waren, op een wjjze werden besproken waar voor men zich vroeger zou hebben geschaamd. Een algemeen schoolfeest werd niet meer gehoudeneerst had men de kinderen der christelgke school thuis gelaten. Daarop wa ren aanmerkingen gemaakt; het ging toch voor een goed deel van gemeentegeld. Later wer den allen uitgenoodigd, maar de leerlingen der katholieke school kregen geen verlof. Dan maar in het geheel niet meer. Met den vrede was het gedaande verdraagzaamheid was verdwenenTelde men de uitgaven voor de drie Bchooltjes bjjeen, dan was de som vrjj wat grooter dan vroeger voor de dorpsschool alleen en toch waren de leer- en hulpmiddelen gebrekkiger, de salarissen eer lager dan hooger en het onderwgs voor allen beslist minder goed. Zoo werd het in menige gemeente na de wetswijziging in 1889, zoo wordt het in nog veel meer gemeenten als de voorgestelde wets wgziging van heden tot stand komt. Want waar men 25 leerlingen bjjeen weet te schar relen, zal met staatsgeld, het belastinggeld van allen, niet alleen het onderhoud, maar ook de stichting eener bijzondere school gemakkeljjk worden gemaakt. Vooral op het platteland zal men deze toestanden krjjgen 1 De onderwijs uitgaven zullen daar toenemen en toch zal het on derwijs er minder goed worden, bovendien worden de verdraagzaamheid en de- eensgezindheid er minder opC. Deze schets, zoo leerzaam en nuttig in deze dagen, wordt bjj duizenden, nu reeds werden er 25000 in omloop gebracht verspreid door de atdeeling Amsterdam van de Vereeniging Volksonderwijs. Wjj meenen aan het daarmee beoogde, goede doel mee te werken door haar in haar geheel over te nemen en te brengen onder de oogen van onzen lezerskring. Wellicht vindt dit elders navolging. Hun, die aan de verspreiding der brochure zelve willen meewerken, zjj meegedeeld dat bg den heer A. Akkeringa te Amsterdam verkrggbaar is tegen 10 exemplaren 15 ets 25 ex. 35 cents50 ex. 60 ets100 ex. 1 500 ex.-/ 3.50 en 1000 ex. 6.25. EERSTE KAMER. In de Donderdag gehouden zitting ontwik kelde de heer VanNierop nog bedenkingen tegen den voorgestelden vorm van hulpverleening aau Indië, en betoogde hg dat aan het sluiten eener koloniale leening dient vooraf te gaan een reëele scheiding tussbhen|Nederlandsche en Ne- derl.-Indische financiën. De heer Van der Does de Willebois kwam ook ditmaal op voor de vrjjheid van de katholieke missie in de Miuahassa. Heden wordt de behandeling der Indische begrooting voortgezet. KORTE MEDEDEELINGEN VERGADERINGEN. Te 's Gravenbage is Donderdag de 11e alge meene vergadering gehouden van de vereeni ging Vrouwenkiesrecht. Uit het jaarverslag bleek dat de vereeniging voortdurend bloeit, het ledental toenam met 280 en thans ruim 1500 bedraagt. Met leedwezen werd geconstateerd dat de Vereeniging gebrek heeft aan geld en aan spreeksters, juist zóó dringend noodig met het oog op de aanstaande verkiezingen in 1905 Intusschen werd warme hulde gebracht aan mevrouw Wjjnaendts Francken—Dyserinck, mevr. Tilma-Schaaff en mevr. Haver, die in verschillende steden van ons land de propa ganda met succes ter hand namen. Aan het einde van het verslag werd een beroep gedaan op de meerdere belangstelling der leden in het werken en streven der Vereeniging. De volgende jaarvergadering zal te Gronin gen worden gehouden. De Bond van Nederlandsche Onderwijzers zal in 1905 te Zwolle vergaderen. Bjj kon. besluit is benoemd tot rechter in de arr.-rechtbank te Rotterdam mr M. Polak, advocaat en rent meester der stadsbezittingen te Groningen zgn benoemdtot lid en voorzitter van de Centrale commissie voor de statistiek mr A. Kerdjjk, oud-lid van de Tweede Kamer, te Laren (Noord-Holland)tot leden van de Centrale commissie voor de statistiek R. van Zinderen Bakker, wethouder der gemeente Opsterland, te Kortezwaagmr N. P. van den Berg, presi dent van de Nederlandsche Bank, te Amsterdam M J, van Bosse, oud-directeur van het dep. van burg. openb werken in N.-I., te 's Gravenhage L. Broekema, directeur van 's Rjjks- hoogere land-, tuin- en boschbouwschool te Wagenin- gen J. Hankes Drielsma, raad-adviseur bg het dep. van financiën en ontvanger der invoerr. enz. te Rotterdammr A. F. baron van Lynden, administrateur bg het dep. van Binnen! zaken te 's Gravenhagedr W. H. Nolens, lid van de Tweede Kamer, te Rolducdr A. J. van Pesch, hoogleeraar aan de gemeentelijke uni versiteit te Amsterdam A. Plate, voorzitter van de Kamer van koophandel en fabrieken te Rotterdammr W. A. Reiger, hoogleeraar aan de rjjks-universiteit te Groningen dr H. G. Ringeling, directeur van den gemeentelijken gezondheidsdienst te Amsterdammr N. J. E. de Voogt, hoofdcommies, chef der gemeenljjke bureau's van bevolking en van den burgerlij ken stand te Rotterdam is benoemd tot lid van de commissie van toezicht en beheer over 's Rjjks kweekschool voor vroedvrouwen te Amsterdam, D. Schut, bouwkundige, buitengewoon lid van den Cen- tralen Gezondheidsraad, te Amsterdam is aan den gepen, officier van ad. 1ste kl., A. J. Loojjen, op verzoek eervol ontslag ver leend uit zjjne betrekking van kassier van het weduwen- en weezenfonds der militaire offi cieren bg de zeemacht en tot gezegde betrek king benoemd de gep. officier van adm. 1ste kl. I. F. van Gelsdorp zgn de kap t. z -tit. C. J. de Jong Pzn., en de luit.-kol. intend van het korps mariniers A.C Beydals, eervol ontheven van de betrekking van lid der directie van het weduwen- en weezenfonds der militaire officieren bg de zee macht, en zgn die betrekkingen opgedragen aan den kap.-luit. t. z. W. T. do Booy, insp. van den marine-torpedodienst, en den kap luit. t. z W. C. J. Smit De St Ct. no 306 bevat het besluit van den 24en December 1904 Stblno 264) houdende wjjziging van het Algemeen Reglement op den loodsdiznst en het Bijzonder Reglement op den loodsdienst in liet I Ve en Ve district (Goedereode, Maai en Brouwershaven), vastgesteld bg kon besluit van den 22en Jan. 1902 (Stbl. no 5) en sedert gewjjzigd bg kon. besluit van den 31en Jan. 1903 (Stbl. no 42) en van den 8en Febr 1904 (Stbl. no 40). Ter standplaats Brouwershaven zullen zjjn S binnenloodsen, tevens toegelaten tot het loodsen naar zee. Oost-lndië. De tot 29 November loopende mail brengt het bericht dat de gouverneur-generaal van plan is de buitenbezittingen in de eerste plaats Sumatra'? westkust die tot nu toe niet bjjdroegen in de kosten van bestuur, daarin nu te doen deelen, Een patrouille onder luitenant Gaarlandt viel in Boven Tadoe in een hinderlaag, door 100 man gelegd. Twee marechaussees en twee dwangarbeiders zgn gesneuveld acht minderen en twee dwangarbeiders werden gewond een karabjjn ging verloren. De vjjand liet 26 dooden achter. Keudjroean Ali Goentji met 30 volgelingen en Toekoe Seumeureung (een bendehoofd uit Wojla Menlaboh) kwamen in onderwerping. Door de kiesvereeniging Walcheren zgn tot candidaten voor commissarissen van den polder Walcheren gesteld de heeren L. Krjjger te Biggekerke en Johs Cornelissen te Serooskerke, Zondag 8 Januari vangt de kanaaldienst tusschen Veere Middelburg en Vlis- s i n g e n, waarvan wg vroeger melding maak ten, aan. Hg geschiedt per motorboot Willie'mina in aansluiting op het overzetveer van Veere op Kamperland. Te Middelburg vaart de boot af van de Los- kadete Vlissingen van de Dokkade en de buitenhaven bjj de schutsluis. Ondernemer is de heer P. P Visser te Veere. In ons volgend noinmer wordt de volledige dienstregeling met prjjzen enz. opgenomen. In afwgking van den gewonen Zondags dienst zal op Nieuwjaarsdag, a s. Zondag dus, het telegraafkantoor te Middelburg open zgnvan half acht tot halt negen 's morgens, van twaalf tot twee uur 's namiddags, en van half zeven tot half acht uur 's avonds. Uit Vlissingen. Van 1 Januari af zal ook het machine-per soneel, alsmede administrateurs der stoomsche pen van de Zeeland de uniform der Maatschappij dragen, wat tot nu toe niet het geval was. Hedenmorgen kneusde zich een zekere V. zoodanig door een val van een der mailbooten dat hg naar het gasthuis overgebracht moest worden. Het Duitsche rjjkspoststoomschip Kronprinz, kapitein Stahl, vertrok Donderdagmiddag van Las Palmas (Canarische eilanden) naar Vlis singen, ter ontscheping van passagiers en mail. Zooals nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer werd gemeld, is op ver zoek eervol ontslagen als djjkgraaf van den Anna Marza-polder P. Engeland te Rilland- Bath. Te Hengstdjjk mag men zich in een zeer getrouw schoolbezoek verheugen. Door de commissie tot wering van schoolverzuim werd dit jaar geen enkel geval van ongeoorloofd verzuim geconstateerd. Door den landbouwer Jos.v. Leemput aldaar werd dezer dagen een varken geslacht dat het bjjna ongelooflijk bruto gewicht had van 398 K.G.netto haalde het 356 K.G De weegbrug Landbouwbelang aan de Schelde onder Boschkapelle keert dit jaar aan hare aandeelhouders 10 uit en kan daaren boven nog een goede som aan herstellingen besteden. Bg het examen voor toelating tot de kweekschool voor machinisten is o. a. geslaagd A. J. de Graaff van O u d-V ossemeer. De heer J. Dorlejjn, onderwgzer aan de Gereformeerde school te GiesenOudkerk, is als zoodanig benoemd aan die school te Apel doorn. Het jongste nummer van het geïllus treerde weekblad De Prins, uitgave van den heer N. J. Boon te Amsterdam, bevat een kgkje op de vorige week alhier door de vereeniging Voor de kunst gehouden tentoon stelling van boekbanden en ex libris. Pierre Loti is slechts licht ziek geweest. Het bericht van een ernstige ongesteldheid was overdreven. Hg is bezig met het schrjjven van een tooneelstuk voor Sarah Bernhart Door het Haarlemsch Tooneel zal in de eerste week van Januari worden opgevoerd Desastros, drama in verzen van den heer Vorrink, onderwgzer te Amsterdam, leerling der Rijks kweekschool te Middelburg. Louis Bouwmees ter zal de titelrol vervullen. Te Antwerpen is Woensdag in eene ver; gadering de prjjs der bieten voor bet volgend» jaar vastgesteld op f 11 per duizend Kg. Voor vjjf vervroegde leveringen wordt ach-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1904 | | pagina 1