22 December
Het Tooneel.
Uit Stad en Provincie
Middelburg 21 December
Kameroverzicht
I Te Koudekerke worden pogingen
I aangewend tot het oprichten van een vrjjzin-
I nige kiesvereeniging of vrjjzinnige propaganda-
I club.
I Te G o e s wordt tegenwoordig, naar aan-
I leiding, eerst van het bezoek van den adjunct-
I inspecteur en daarna van den inspecteur van
I den arbeid, door de politie het onderzoek om-
Itrent het erwtenlezen voortgezet.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k a met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pry a, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2,
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten e» Dankbetuigingen van 17 regels/ 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Mroote letters naar de plaats, die zij innemen,
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het JdgemcMi'' Advertontlt-BorMD
A. DB LA KAB A*„ N.X. Voorburgwal 966, Amsterdam.
rUEUMOMETKK EST VERWACHTING.
21 Dee. 8 u. vm, 83 gr., 12 u. 40 gr., av. 4 u. 39 gr. F. Verwacht: zwakke wind,
licht bewolkte lucht, droog weer, geringe afname in temperatuur.
uit den weg te ruimen, waarop dr Kuyper nog
eens protesteerde, het smisverstand" zeer te
recht wraakte en met onheilspellende teekenen
op het gelaat het hier maar by liet.
De heeren zjjn nu weder in hun gewone
manier van doenBorgesius loopt achter dr
Kuyper aan om hem zoo noodig in te lichten
en voor te lichtendr Kuyper gereed om
dadelyk van bescheid te dienen als de voor
lichting te hinderlyk naar zyn zin mocht
worden. Als twee hanen, die elkander als
hinderlijke indringers beschouwen, verliezen zjj
elkander geen oogenblik uit het oog. En dat
duurt nu zoo lang de begrooting van Binnen-
landsche zaken aan de orde is. Slechts mt S.
van Houten ontbreekt nog om dit verheffend
tooneel te volmaken. Maar dan zou de Kamer
ook een week extra voor Binnenlandsche zaken
moeten nemen. Het schiet nu toch al slecht op.
Het regent sklachten" en swenschen".
De heer Borgesins wenscht een Rjjksont-
smettingswet. Dat kost veel geld, zegt dr
Kuyper en zoodra stelt hjj by zyn departement
geen nieuwe ambtenaren aan of van financiën
krjjgt hy een sbriefje" over de kosten.
Die arme dr Kuyper
Wat moet hij wel aan den spaarzamen Harte
antwoorden
Het is alweer om diepe deernis met dr Kuyper
te gevoelen. Trouwens in het licht van deze,
uit een taktisch oogpunt zoo voordeelige situ
atie verschjjnt hy bjjna altyd. Laat hem maar
een kwartier lang praten. Vooral by Binnen
landsche zaken. Dan komt die deerniswek
kende toestand steeds langzamerhand te voor
schijn. Hjj is dan het slachtoffer van een
toestand of van een gewoonlyk in eens nieuw
op het tooneel gebrachten persoon. Wie zou
nu aan Harte denken als Kuyper iets wil
Maar toch is het zoo. Die briefjes van mi
nister Harte Dr Kuyper krijgt er al kippen
vel van als hy er over spreekt. Laat staan
als hy ze ontvangt. Ja, de Kamer kon die
briefjes" van Harte met een lachsalvo ont
vangen, niet zoo de premier. Deze bljjft heel
ernstig kijken. Intusschen er komt voorloo-
pig nog niets van een Rjjksontsmettingsdienst.
Over medische zaken werd nog vlytig voort
gedisputeerd.
De minister wenscht de tuberculoze te be
strijden, evenals de heer Van Kol, en heeft daar
voor f 10.000 uitgetrokken als subsidie aan sa
natoria. Hooger kan hjj niet gaan. Bovendien
het bacteriologisch onderzoek is nog in vollen
gang. Het tuberculoze »kwaad" was nog niet
tot op den wortel toe voldoende nagegaan.
Volgde een populair medische voordracht over
de tuberculoze, Natuurljjk »stalde" de heer
Van Kol ditmaal dr Van Kol ook »uit."
<Lucht- en zonbaden", daarmede wordt de
tuberculoze bestreden, zeide hy, en daarover
behoeft nu heusch niet, zooals dr Kuyper
bezig is te doen, met den CentralenGezondheids
raad gecorrespondeerd te worden. Hy, dr Van
Kol, hield het op de lucht en de zon, en gelyk
veelal het geval is met die liefhebberjj-doc-
toren, stond hjj eenigszins sceptisch tegenover
de uitspraken van de faculteit. Dr. Kuyper
en dr Van Kol stoelen beiden, als wjj ons
niet vergissen, op een «homeopathischen
wortel", hetgeen veel nationalen tjjd kost
maar onderhoudende debatten mede brengt.
vorst van Benawa, die weigerden hun op
wachting by den gouverneur te maken.
By een poging tot dwang maakte het gevolg
amok; 43 van hen sneuvelden. Onzerzjjds
werden drie minderen gewond.
De colonne bljjft voorloopig in Dongola.
Men zie Laatste Berichten.
Zitting van Dinsdag.*)
Over den Centralen Gezondheidsraad nota
bene Maandag reeds afgehandeld zyn de
heeren Borgesius en Kuyper elkander weder
eens ouderwets in de haren gevlogen.
De heer Borgesius schjjnt maar niet te kun
nen vergeten dat hjj vroeger schipper van het
schuitje was en dr. Kuyper laat geen gelegen
heid voorbijgaan om dien ex-kapitein te toonen
dat hjj thans als schipper naast God de eenige
commandant is, die iets te bevelen heeft.
Telken jare herhaalt zich om dezen tjjd die
animositeit en leidt dikwyls tot weinig stich
telijke tooneelen.
Gisteren by de CJtrechtsche griffieheeren
waren er al haken en oogen zichtbaar, en zag
dat knusjes zich inrichten van dr. Kuyper op
dezelfde bank van den heer Borgesius er al
verdacht uit. Dat was te lief, te mooi. De
heer Borgesius was zoo zoet in zyn uitdruk
kingen en dr. Kuyper was te zeer in gespannen
aandacht om iemand, die kjjk op die zaken
heeft, niet lichteljjk te doen twyfelen of ky hier
wel met »echt spul" te doen had.
Wat ons betreft, wjj vonden die situatie by
de behandeling van deze begrooting niet zon
der gevaar.
En heden bleek dat wjj gelyk hebben gehad.
De heer Borgesius kwam by V o 1 k s g e-
z o n d h e i d" nog eens «even" terug op een
qualificatie, door dr Kuyper Maandag gebruikt
ten aauzien van de leden van den Centralen
Gezondheids Raad. In antwoord op een desbe
treffende opmerking van den heer Van Kol
had hy toen den afgevaardigde voor Enschede
toegegeven dat in dien Raad »geen hygiënis-
sten van de bovenste plank" zitting hadden.
Z Ex. had alleen het geluk gehad op een
«unicum" de hand te kunnen leggeniemand,
die Dr inde chemie en Dr in de rechten was.
Deze heer was «subiet" door dr Kuyper tot
lid benoemd.
Tegen de qualificatie»geen hygiënisten
van de bovenste plank" was nu het protest
van den heer Borgesius gericht. Echter en
dit was niet erg fraai vond de heer Borgesius
had dr Kuyper wel van de leden van den
Centralen gezondheidsraad gesproken, niet van
de buitengewone leden, waaronder, zooals de
spreker terecht zeide, professoren en andere
geleerden waren
Dr Kuyper trok onmiddelljjk alle lage
registers van het orgel uit Zoo'n protest was
«hoogst ongepast," «onheusch", enz. enz. Zy
bracht de intieme verstandhouding tusschen
minister en ambtenaren in gevaar. Buiten het
parlement zou men zeggen *het is een schan
daal."
Dr Kuyper zeide hetzelfde maar in andere
woorden. Het was om medelijden mede te
krjjgen.
De gewezen minister antwoordde dat het
hem «plezier" had gedaan dr Kuyper in de ge
legenheid te hebben gesteld «een misverstand"
De naam van den in, het vorig overzicht
genoemden dokter, die te Rotterdam een lupus-
inrichting heelt, is Bollaan. Abusief stond
vermeld dr Balaar. Red.
De ingezetenen van Middelburg, die
met Kerstmis uit stad gaan en hunne woningen
onbewoond achterlaten, zullen, naar men ons
verzoekt te melden, goed doen daarvan kennis
te geven aan den commissaris van politie.
Door de politie alhier zyn uit een
bierhuis verwjjderd twee minderjarige meisjes,
afkomstig uit Venlo. Ze zyn naar haar woon
plaats op transport gesteld.
Van de bjj het 2e bataljon 3e regiment
infanterie te Middelburg dit jaar inge
deelde 302 miliciens en herkomstig uit de
provincie Zeeland, waren er slechts 3 die le
zen noch schrjjven kondendeze behooren tot
gemeenten in Walcheren (1) en op Schou
wen (2).
Prof. blad no. 74 bevat een besluit van
Ged. Staten van Zeeland, bepalende het aan
deel der gemeenten in de lichting van de na
tionale militie van 1905, met aanduiding tevens
voor elke gemeente van het aantal van de ter
volledige oefening en van de tot korte oefening
in te ljjven manschappen.
üit Ylissingen.
Het stoomschip Prins Hendrik, van de Maat
schappij Zeeland, dat eenige maanden aan de
De Schelde heeft gelegen tot het innemen van
nieuwe ketels en verdere reparaties, zal Zon
dag weder in den gewonen dienst worden
I opgenomen.
Heden worden de nieuwe ketels geprobeerd.
I Met de reparatie van het Engelsche stoom-
I schip Sea Serpent, dat Dinsdagmiddag met een
I lekken ketel op de haven kwam, zal men heden
I middag klaar komen; waarna het schip de reis
Inaar Londen zal voortzetten.
Mogen die slagen
De gezinnen, die dit werk doen, zyn door
I de politie gewaarschuwd tegen overtreding
I der arbeidswet. Er is hun aangezegd dat kin-
I deren beneden den leeftyd van 12 jaren in 't
I geheel geen erwten meer mogen lezen en
I oudere kinderen tot 16 jaren niet later dan
I tot 7 uren des avonds. Het ligt voor de hand
I dat dit ontevredenheid heeft gewekt, daar de
I mensehen zich in hun inkomsten benadeeld
I zien. Sommigen sluiten hun deuren en anderen
I gaan nu een verdieping hooger het bewuste
Iwerk verrichten.
Alsof de politie zich daardoor zal laten af-
I schrikken om te doen wat haar plicht is.
Bjj kon. besluit is toestemming verleend
I aan J. Barendregt Azburgemeester der ge-
I meente Heinkenszand, om tot 1 Nov. 1906 te
iGoes te bljjven wonen.
De correspondent te Batavia van de N. R
Ct. seinde Dinsdag
Alle vorsten in Dongola sloten contracten,
behalve twee onder de suzereiniteit van den
TWEEDE KAMER.
In de Dinsdagavond gehouden zitting zyn
de begrooting van justitie, het ontwerp tot in-
Dat was alles «klein goed". In den namid
dag echter kwam de drankwet op de proppen
en daarmede de spraakverwarring, welke het
fuszaak en bjj gebeurtenissen op ander gebied
alles draait om eigenbelang en partybelang.
En toch durven wjj haast niet gelooven dat
het is zooals Brieux ons dat heeft geteekend
toch meenen wjj dat hy in zjjn tooneelstuk het
er veel te dik op heeft gelegd.
De historie is dezeMouzon, rechter, wil
raadsheer worden, wat het ook koste. Hy
wordt belast met de instructie van een moord,
waarvan de dader, tot ergernis van de rechter
lijke macht te Mauléon, maar niet gevonden kan
worden, wat een ander, tot nu toe belast met
het onderzoek, aanleiding had gegeven het
dossier terug te zenden
Mouzon laat een bekend smokkelaar in arrest
nemen. Hy doet bjj de instructie hem en
zjjne vrouw dingen zeggen, waarvan die een
voudige menschen de strekking niet begrypen
hy behandelt een getuige d decharge onbe-
schotf, alleen om diens getuigenis te verzwakken.
En Mouzon wroet verder in het verleden der
vrouw, en openbaart dingen die haar man
niet wist, om zoodoende haar te dwingen een
voor haar echtgenoot bezwarende getuigenis
af te leggen.
En dat verleden wordt bjj de publieke be
handeling der zaak blootgelegd, zoodat de man
verneemt wat hem onbekend wasdat zjjne
vrouw tien jaar geleden eene misstap beging.
Ten slotte wordt nu de man vrijgesproken,
dank zy een welsprekend pleidooi van zyn
Maar met dat alles is De Roode Toga in menig
opzicht, afgescheiden van de teekening der
toestanden, een verdienstelijk in elkaar gezet
stuk, dat tot nadenken stemten getuigt vooral
het tweede bedrjjf hoewel te lang en te
vermoeiend van het groote talent en de
groote opmerkingsgave van Brieux.
Het stuk biedt ruimschoots gelegenheid tot
mooi spel.
Dit gaf dan ook vooral mevrouw Mann—
Bouwmeester te aanschouwen in de tooneelen
met den heer Jan C. de Vos.
En toch troffen ons veel meer de aandoen
lijke oogenblikken, die zy met haar man door-
brachttoen zy zich moeder toonde.
I Chrispjjn was als de verdachte Etchepare ook
zoo uitstekend, zoo eenvoudig, zoo in en in
natuurljjk. Wjj begrypen niet dat hem in
andere recensies niet meer lof is gebracht. Hg
gaf een juist beeld van hem, die opkomt voor
zyn onschuldvan den diep verslagen man,
die in wanhoop, doch zonder valsoh effect,
uitroeptja vrjj gesproken maar toch ver
nietigd
Waarom kwam Chrispjjn toch niet terug na
het tweede en het laatste bedrjjt Hjj had
ook evenveel recht op de hulde van het pu
bliek als de beide anderen.
I Naast die drie trof ons vooral mevrouw
|Chr. Poolman, als de moeder van Etchepare, die
verdediger en de eerljjkheid van den advokaat-
generaal die zjjn requisitoir afbreekt, en, door
rechtvaardigheid gedreven, zjjn plicht als
eerljjk man stelt boven zjjn eerzucht Maar,
zooals wjj reeds zeiden, het geluk van vrouw
en man is verwoest.
Voeg daarbjj de ellende, die ontstaan is door
afwezigheid van den man tjjdens zjjne voor-
loopige hechtenis en men ziet voor oogen
welk een toestand uit zulk een manier van
recht-doen geboren kan worden.
Brieux heeft in zyn Roode Toga twee cate
gorieën van onwaardige rechters aan de kaak
gesteldhen die de politiek dienen en poli
tieke personen naar de oogen zienen hen die,
om promotie te maken, zooveel mogelyk ver-
oordeelende vonnissen trachten geveld te
krjjgen door de jury.
Hy heeft hen gegeeseld op scherpe, satirieke
manier.
Tevens heeft hjj gewezen op de gevaren der
instructie, geleid door een rechter, die een
verdachte wil veroordeeld hebbenterwjjl hjj
ook doet gevoelen de vreeseljjke, dikwyls
onherstelbare schade, door onschuldig «ver
dachten" geleden, zonder dat zy hiervoor eenige
vergoeding genieten, en 't ergerlyke dat een
rechter een misdrjjf, lang geleden gepleegd
en geboet, in 't publiek nog weer eens in her
innering brengen kan.
Brieux deed dat alles in schrille kleuren.
De tendenz van zyn stuk is bjj hem hoofd- I
zaak.
De Académie Francaise heeft zyn werk be-1
kroond.
Heeft zy - daardoor te kennen gegeven dat
het groote verdiensten heeft Of daarop den
stempel willen drukken van betrouwbaarheid
dat werkeljjk ook op rechterljjk gebied in
Frankryk de corruptie zoo groot is als Brieux
dit heeft geteekend 'i
Dan arm Frankryk
Wjj staan tegenover De Roode Toga in
dezelfde positie als tegenover Taptoe.
Beoordeelen of het waar is wat Brieux ons
wil aantoonen, of daarvoor goede gronden be
staan, kunnen wjj niet. Wjj vermoeden dat hjj
overdrjjft, sterk overdrjj ft zelfs. Maarot hjj daarbjj
de grenzen tusschen tantaisie en werkelykheid,
die een schrjjver voor het tooneel vrjjheid
heeft zelf te trekken, te veel overschrijdt, dur
ven wjj niet te zeggen.
Het stuk deed ons meer pjjn dan het genot
ons verschafte het ergerde ons meer dan het
bekoorde.
En danzulke stukken moesten eigenlijk
niet over gebracht worden naar vreemden bo
dem. Alleen in Frankrijk behoort de Roode
Toga thuis, evenals Taptoe in Duitschland. Daar
kan men de waarheid en de strekking ervan
nagaan en ten volle begrypen. Elders komen
ze niet tot hun recht.
De voorstelling van De Roode Toga, Dinsdag
avond m onzen schouwburg, maakte op ons
demelfden indruk als een benauwende droom
Zoo'n wreede, harde, beklemmende schilde
ring aanschouwden wjj in langen niet.
Wjj hebben, na eene wat breed opgezette,
maar toch interessante inleiding, waarin een
en ander werd meegedeeld dat wjj moesten
weten om het volgende goed te begrjjpen,
gezien hoe een rechter van instructie de mo
derne pjjnbank toepaste op een onschuldigen
man en zjjne vrouw, een gelukkig echtpaar;
wjj hebben gehoord en ook gezien hoe dat
gezin tot ellende werd gebracht, ook omdat
bjj dat proces gewroet werd in het verleden
der vrouw en moeder, die dat verleden had
goed gemaakt door voor haar man en kinderen
alles te zyn wjj hebben ten slotte een moord
zien plegen door die ongelukkige vrouw, om
dat zjj door dit alles, door de verwoesting van
haar geluk, tot wanhoop was gebracht.
En dat alles was het werk van eenrechter,
aangetast door de microbe der bevordering.
Zou het- waar zjjn dat in Frankrjjk slechts
tien eerlyke rechters te vinden zyn
Zou het waar zyn dat ook bjj de promotie
dezer heeren de politiek eon hoofdrol vervult
Onmogeljjk is dat zeker niet in een land,
waar wjj hebben het gezien in de Drey-
