Yrijdag
4 November.
Uit Stad en Provincie.
N°. 2Gi.
147e Jaargangc
1904.
1/
Middelburg 3 November.
LANDBOUW,
Verschillende Berichten.
)e tariefwet en de practijk der
protectie,
ONDERWIJS.
LETTEREN EN KUNST.
I
MIDDELBUKUSCIIE
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
3 Nov. 8 u. vm. 52 gr., 12 u. 55 gr., av. 4 u. 54 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige
W. wind, betrokken lucht, geringe toename in temperatuur.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen' Advertentie-Bureau
A. DB LA MAR An., N.l. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Dit onverwachte einde der kwestie zal
waarschijnlijk ten gevolge hebben dat het
noodwetje wordt ingetrokken.
De Eerste kamer zal toch wel geen bezwaar
maken tegen de toelating der drie gekozenen.
ter
en
O-
1N.
cht
en
en
2:
ige
m.
igd
lM
0
0
me
on-
:en,
ing
im-
eid,
uur
ren
1.15
en
en
na
en
.40
LlO
urg
YISSCHERS-KIEZERS.
De Standaard bracht dezer dagen een kwestie
te berde die veler aandacht verdient; en wel:
de moeilijkheid der visschers-kiezers om zich
van hun taak te kwjjten, wanneer de stemdag
valt op dagen dat ze voor hun beroep op zee
zjjn.
De visschers zelf willen het liefst, dat alle
stemdagen op Zaterdag werden gezet.
Anderen willen de visschers door anderen
gemachtigd zien om hun stem uit te brengen
(b.v. de vrouw voor haar man, en een gemach
tigde voor niet meer dan één kiezer.)
Weer anderen willen voor de visschers een
afzonderlijk stembureel oprichten met dien
verstande, dat ze vóór hun vertrek hun stem
biljet ingevuld en verzegeld konden deponeeren,
em eerst op den dag der stemming in aan
merking te worden gebracht.
>01 er misschien nog andere denkbeelden
opkwamen, durven we niet zeggen, schrjjft
De Standaard, maar van elk der drie bovenver
melde maatregelen gevoelt men terstond, aan
hoeveel bedenking ze onderhevig zouden zijn-
Ons dunkt het in de tweede plaats genoemde
nog het beste van de drie, en misschien het
eenvoudigst te verwezenlijken.
Maar wat hiervan zjj, er is hier een mis
stand, die, zoo eenigszins mogelijk, behoort te
werden weggenomen.
Of er in het buitenland een maatregel in
bedoelden geest bestaat, durven we niet zeg
gen, Maar ook al ware dit niet het geval, be
staat er een deugdeljjk middel, waarom zou
Nederland dan niet voorgaan
Laat niemand zich daarom door het onvrucht
bare van de tot dusver over dit onderwerp ge
voerde discussie laten afschrikken.
Het is een vraagstuk waard dat men er zich
op spitse, en een onderwerp dat actueel zal
bljjven, tot tpd en wple een goede oplossing
gevonden zal zpn."
Dit laatste zjjn wp met De Standaard volko
men eens, en eene regeling ware zeker noo-
dig, mits men die make niet alleen voor de
visschers maar voor zeevarenden in meer uit-
gebreiden zin.
W|j hebben hierbjj o. a. het oog op de
kiezers die behooren tot het loodswezen en
tot de equipage van binnenlandsche en enkele
buitenlandsche stoomvaartlijnen, zooals b.v.,
om ons tot onze eigen omgeving te bepalen,
de Middelburgsche maatschappij van stoomvaart
en de Zeeland, van Vlissingen op Queensboro.
Ons zou het meest geschikt voorkomen wan
neer voor hen eene afzonderlijke gelegenheid
om te stemmen werd gemaakt, desnoods op
verschillende dagen, al naar de plaatselijke
behoefte door burg. en weth. te bepalen.
Of dit praotisch uitvoerbaar is met het oog
op de verschillende tpden, waarop dergelijke
personen varen en dus aiwezig zjjn, is de
groote vraag.
Zjjn de bezwaren daartegen te groot, dan
komt het door De Standaard aanbevolen idee
om te bepalen dat zulke kiezers volmacht
kunnen geven, ons het best voor, mits er zoo
veel mogeljjk maatregelen worden genomen
om misbruiken te voorkomen.
In elk geval mag deze kwestie wel eens be
sproken en van verschillende kanten bekeken
worden.
UIT DB PROVINCIALE STATÊN IN
OVEB1JSEL.
Naar aanleiding van den zonderlingen uitslag
der verkiezing voor leden van de Eerste kamer
in do Prov. Staten van Overjjsel waardoor
die provincie in de Kamer ie vertegenwoordigd
inplaats van door drie liberalen, door 2 leden der
rechterzijde en door een lid der linkerzijde
heeft de liberale club uit de Staten met den
heer mr P. 1. G. van Diggelen geconfereerd
Hoewel deze ontkende de schuldige te zjjn
werd 'na ampele bespreking het verzoek tot
hem gericht de vergadering te ..verlaten on
voortaan de bijeenkomsten der liberale club
niet meer bjj te wonen.
De Zwolsche Crt. vreest dat na het gebeurde
de kwalificatie «ooiyke Overpselaars", op de
23 leden toegepast na het gebeurde op 3 Aug
thans in een heel andere en veel minder sym-
pathieke betiteling zal worden omgezet.
Arrowroot (p. pd.)
Kaarsen
Bloem v. Meel
Melk (p. bus)
Cacao
Zout (p. ton)
Rijst
Nu door de ingediende tariefwet een be
langrijke schrede wordt gedaan op den weg
tot invoering van het beschermende stelsel, is
het van belang zich vooraf eens rekenschap te
geven, welke uitkomsten de zooveel belovende
protectie in landen, waar zjj toepassing vond,
heeft opgeleverd. Wjj wjjzen op de ervaring,
welke men in twee staten van Australië, nl. het
protectionistische Victoria en het vrjjhandels-
gezinde Nieuw Zuid-Wales, met de beide stelsels
van handelspolitiek heeft opgedaan.
Sinds 1871 werd in Victoria de protectie
voortdurend hooger opgevoerd, totdat in 1896
het tarief werd verlaagd. Nieuw Zuid-Wales
kende van 1871—1892 den vrjjhandel; in 1892
kwamen er enkele zwak beschermende rechten,
die echter in 1895 weer verdwenen, toen het
land een tarief kreeg, lager dan overal elders
ter wereld.
Welke zjjn nu van de protectie in Victoria
en van den vrjjhandel in Nieuw Zuid-Wales
de gevolgen geweest?
Ten opzichte der prijzen van levensmid
delen kan het blijken uit de volgende voor
beelden
te Melbourne te Sydney
(Victoria). (N.Z.Wales).
Inv.- Inv.-
Prjjs. recht. Prjjs. recht.
30 ct. 10 ct. 20 ct. vrjj
375 5 326 vrjj
30 10 15 vrjj
37s 10 25 vrjj
575 15 525 vrjj
54 gld. 12 gld. 36 gld. vrjj
255 74 162 vry
Deze cjjfers bevestigen de stelling der vrp-
handelaren, dat invoerrechten de levensmid
delen duurder maken; zjj weerleggen de meening,
door sommige protectionisten verdedigd, dat
de prjjzen ten gevolge van invoerrechten niet
zullen sty gen.
Ook was het VERBRUIK VAN EERSTE
LEVENSBEHOEFTEN onder het stelsel
van het vrjje ruilverkeer ruimer dan onder dat
der bescherming. Het verbruik per inwoner
bedroeg in 1901
in Victoria in N.Z. Wales
(protectie). (vrphandel)
tarwe
312.8 pond
357.3
pond
rpst
6.9
9.7
havermeel
6.9
7.-
aardappelen
250.2
197.-
suiker
9.3
107.8
kaas
3.2
3.7
boter
12.6
19.6
rundvleesch
122.1
166.5
schapenvleesch
75,7
118.8
Bovenstaande gegevens toonen aan dat door
protectie het verbruik wordt belemmerd zjj
bewjjzen de onjuistheid van de theorie der
protectionisten dat bescherming meer welvaart
zal brengen.
In hoeverre de werklieden belang hebben
bg de handelspolitiek biykt uit de volgende
opgave van de GEMIDDELDE DAGLOO
NEN in 1892—1896
te Melbourne
(protectie).
f 4.45
4.50
5.10
te Sydney
(vry handel).
5.35
5.80
5.35
5.10
4.80
5.10
5.40
3.
Timmerlieden.
Metselaars
Steenhouwers
Stucadoors 4.60
Ververs4.—
Smeden 6.—
Ketelmakers 6.30
Wegwerkers 3.—
In het meerendeel der genoemde vakken
bracht de vryhandel hoogere loonen dan de
protectiede cpfers bewpzen dat de Neder-
landsche arbeiders goed zullen doen met niet
te gelooven aan de voorspelling van onze
protectionisten dat verhooging der inkomende
rechten »de" loonen zal doen sty gen
En vooral mogen de verklaringen van pro
tectionisten in Victoria tot voorzichtigheid
manen. Zoo werd door een uit beschermings-
gezinden bestaande regeeringscommissie erkend
»dat de hooge rechten op sommige goederen
een der voornaamste oorzaken van het zweet-
stelsel zpn" en dat het afschaffen van deze
rechten »een krachtig en doeltreffend tegengif
zou biyken."
Eveneens verklaarde de voorzitter van den
protectioniBtischen Trades-Hall Council: »Ik
Vliegend blaadje no 35 van de Vereeni-
ging Het Vrije Ruilverkeer,
ben volbloed protectionist, doch het sppt mp
te moeten zeggen, dat, voor zoover de werk
lieden betreft, de protectie gefaald heeft. De
werklieden sloteffizich aaneen om protectionis
tische candidaton in het parlement te brengen
men had hun verteld, ilat zjj zeker zouden zjjn
van hun loon, als het stelsel van bescherming
zpn intocht zou hebben gedaan, maar het
resultaat is geweest, dat de werkgever be
schermd werd, terwpl de werkman honger leed."
Zal men met deze praktpk van het bescher
mende stelsel voor oogen van de ingediende
tariefwet werkelpk «bevordering van den
nationalen arbeid" mogen verwachten?
DE ONGESTELDHEID VAN
Dr KUÏPEB.
Wg schreven in ons vorig nommer dat by
die ongesteldheid de zenuwen wel een hoofdrol
kunnen spelen, ook als gevolg der inspanning
voor en der onaangenaamheden van 's minis
ters ambt.
Naar wg heden lazen, is dit, volgens den
Haagschen kroniekschrijver der Prov. Gron, Crt,
het geval. Deze schrpft:
Sedert eenigen tpd reeds is de premier, bp
tusschenpoozen, ten prooi aan neurastenische
hoofdppnen. Met leedwezen constateer ik, dat
hp ook weder in de laatste dagen het Minis
terie niet heeft kunnen bezoeken en te huis
nog wel by afwisseling gearbeid heeft, maar
niettemin werkelpk lpdt door de somwplen
hevige pjjnen die deze zenuwaandoeningen
veroorzaken. Reeds lang moet het zenuwgestel
van dr Kuyper hebben geleden onder 't in
spannend werk en onder de vaak ver van aan
gename beslommeringen van zpn ambt.
KORTE MEDEDEELINGEN
VERGADERINGEN.
Te Utrecht is, onder voorzitterschap van den
heer Hesselink van Suchtelen, van Wageningen
de algemeene vergadering gehouden van den
Anti-Suikeraccijnsbond. De voorzitter herdacht
in zpn openingswoord den overleden eere-voor-
zitter, den heer G. Birnie.
In het jaarverslag van den secretaris wordt
een uitvoerig overzicht gegeven van den toe
stand van den suikeraccpns in binnen- en-
buitenland.
In de plaats van den overleden eere-voor-
zitter, den heer Gr. Birnie, ter vervanging van
de heeren H. Gerlings en prof. dr Adolf Mayer,
die naar het buitenland vertrokken, werden
als bestuursleden gekozen de heeren dr A. J
Swaving te Wageningen, dr S. Birnie te Rot
terdam en J. M. Ppnacker Hordjjk in Den Haag.
Oost-Iiadië.
De jongste mail, dt. 7 October, brengt het
bericht dat de sergeant Krohne, een van de
gearresteerden in de verraad-zaak, mede uit
het arrest is ontslagen, wpl geen termen be
stonden tot verdere aanhouding. De beide
teekenaars zpn verwezen naar den krpgsraad
te Magelang, beschuldigd van diefstal van
bescheiden.
Biykens de aanteekenin gen op officieele
bescheiden is de gouverneur-generaal al druk
bezig de ambtelpke schrpfwoede eenigszins
binnen de perken terug te dringen. Z. E.
vindt vooral een aantal voorschriften, vervat
in staats- en bpbladen en al dergelpke meer,
veel te omslachtig en belemmerend voor een
goeden gang van zaken.
Het zou voorbarig zpn hierop al aanstonds
verwachtingen te bouwen. Gouverneur-generaal
Rooseboom begon ook, aanstonds na zpn op
treden een strpd tegen de papieren-regeering,
zegt het Bat. Nbld, en hp heeft een erfenis
nagelaten van circulaires zonder tal, en van
verschillende maatregelen welke nog op papier
uitgewerkt moeten worden denk maar eens
aan de mindere welvaart.
Maar nu is er veel kans op een andere uit
komst waar de gouverneur-generaal het klappen
van de zweep kent en weet hoe den vpaud
aan te tasten. En als hp daarmede aanstonds
begint, mag men aannemen, dat hp de kracht
van sleur, routine en antecedent niet gering
schat.
De correspondent van de N. R. Crt te Batavia
seinde Woensdag dat bp de vermeestering van
Terengkoe Noeraden in Pedië de le luit. der
infanterie J. J. Burger is gesneuveld.
Luitenant Burger, een der meest bekende
Atjeh-figuren, was ridder der Militaire Willems
orde en had het eereteeken voor eervolle ver
melding in den strpd.
Naar wp vernemen, vergadert de gemeen
teraad van Middelburg Maandaga.'smor
gens te tien uur en zoo noodig 's middags te
twee uur, ter voortzetting van de behandeling
der gemeente-begrooting voor 1905.
De weezen uit beide gestichten a 1 h i e
hadden Woensdag in het Schuttershof, dank zp
den heer Benner, die hen tot een bezoek aan
de voorstelling had uitgenoodigd, een aange-
namen avond.
En in het Schuttershof èn in de Schouwburg,
bp den heer Lohoff, was Woensdagavond het
bezoek zeer druk.
Verschenen is de dienstregeling van het
postkantoor te Middelburg, aangevangen
October, welke Ipst, in afwpking van de
laatste jareD, thans weer aan het postkantoor
verkrpgbaar is gesteld tegen betaling van 10
cent. Zp wordt overigens niet te koop aan
geboden.
Uit Vlissingen.
Dinsdag zpn aldaar tot tpdelpk telegram
bestellers benoemd de 17-jarige W. van de
Velde, te Vlissingen, en de 16-jarige I. Kar-
reman, te Middelburg.
In een bpvoegsel tot de St. Ct. no. 258
zpn opgenomen de statuten der vereeniging
Het Mosterdzaadbedoelende de stichting en
instandhouding eener Hervormde Christelpke
school te Goes.
Haar grondslag is de Bpbel, dien zp erkent
als Gods Woord, en Jezus Christus God geopen
baard in het vleesch.
De Vereeniging is aangegaan voor een tpd-
vak van 29 jaren en is aangesloten bp de Ver
eeniging voor Christelijk Volksonderwijs.
Aan de volgende militieplichtigen is ont
heffing verleend van den werkelpken dienst
welken zp in dit jaar ingevolge art. 111 der
militiewet 1901 gehouden zpn te volbrengen
D. Coumou, herkomstig uit ZierikzeeL. den
Boer, herkomstig uit Brouwershaven, en J. M.
Kik, herkomstig uit Nieuwerkerk, en allen in
gedeeld bp het 3e regiment infanterie.
Blpkens een in de St. Ct. opgenomen staat
van besmettelpke ziekten, voorgekomen in de
week van 26 October tot en met 1 November,
kwamen in Zeeland voor 4 gevallen van
roodvonk en wel 2 te Kruiningen en 2 te Nisse
en 2 van dipheritis en wel te Graauw.
Woensdagnamiddag is, wp hebben het
nog in de tweede editie van ons vorig nom
mer gemeld, te Goes de tuinbouwcursus,
opgericht van wege de afdeeling »Goes" van
de Nederlandsche Maatschappij van Tuinbouw en
Plantkunde, geopend met ongeveer twintig leer
lingen.
Volgens het verslag in de Zeeuwsche Ct.
waren daarbp tegenwoordig; behalve bestuurs
leden dier afdeeling, het dagelpksch bestuur
der gemeente Goes, de rpks-tuinbouwleeraar
en de directeur van de rpks-landbouwwinter-
school.
De heer H. A. Hanken, voorzitter der af
deeling, hield een toespraak, waarin hp het
nut en de beteekenis van het tuinbouwonder-
wps schetste en daarna zpn dank betuigde
aan den heer Camman, rpks-tuinbouwleeraar,
voor diens bemoeiingen inzake de totstandko
ming van dezen cursus
De burgemeester der gemeente betuigde zpn
groote ingenomenheid met de oprichting van
dezen cursus en uitte de hoop, dat de lessen
rpke vruchten voor den tuinbouw in deze
streken zullen dragen
Als onderwpzers aan dezen cursus treden op
de heeren L. B. van der Slikke, van Oudelande
en W. P. Markusse, van 's-Heer-Arendskerke.
Op de 29 November te Rotterdam te
houden vergadering van het Nederlandsch Paar
denstamboek zal o. a. nog behandeld worden
een voorstel van de afdeeling «Zeeland",
luidende
Het is wenscheiyk dat de duur van het
cornage-onderzoek voor de koudbloedige heng
sten worde teruggebracht van 4 op 3 minuten
en dat het cornage-onderzoek voor alle heng
sten slechts drie achtereenvolgende jaren plaats
hebbe.
Bp de gehouden examens in plant- en
tuinbouwkunde, vanwege de Pomologische
vereeniging te Eist slaagde o. m. de heer C.
Wagemaker van Middelburg,
Bp het Woensdag gehouden examen voor
de vrpe- en orde-oefeningen slaagden, zooals
reeds in de tweede editie van ons vorig nom
mer gemeld werd, de heeren C. Sulkers, A.
W. F. Sprink, J. G. Hamakers, Ph. J. Greeven
A. Minderhoud en J. W. Kouwe, allen te Mid
d e 1 b r g.
Bp beschikking van den minister van
waterstaat enz. is benoemd tot plantkundige
speciaal belast met de microscopie der voeder
middelen aan het Rpksproefatation voor zaad-
controle te Wageningen, dr J. C. Schoute
thans tpdelpk als zoodanig werkzaaam
Door den minister van koloniën zpn
L. F. Soesman, H. H. Nieuwenhuis, H. van
Breen, G. J. Mepers, N. J. de Groot, J. M
Gasille, W. van Poutea en H, Donkel, ter
beschikking gesteld van den Gouverneur-Gene
raal van N.-L, ten einde te worden benoemd
tot adspirant-ingenieur bp den waterstaat en
s lands burgerlpke openbare werken daar te
lande.
In [de St. Ct. no. 258 maakt de minister
van koloniën bekend, dat in de tweede helft
van de maand December a. s. gelegenheid zal
worden gegeven tot aflegging van het groot
ambtenaarsexamen voor den Indischen dienst,
bedoeld bp het kon. besl. van 26 April 1902
no. 17.
Yoor nadere inlichtingen ver wp zen wp naar
de genoemde St. Ct.
TAPTOE.
Op de voorstelling, Dinsdag a. in den
schouwburg te Middelburg te geven, is
het zeker overbodig uitvoerig te wpzen.
Wanneer Louis Bouwmeester optreedt ineen
zpner beste, nieuwe rollen, dan kan men hier
verzekerd zpn van groote belangstelling.
Wp bepalen ons dus tot eene enkele aan
haling.
Toen Taptoe te Rotterdam was gespeeld,
schreef het Rott. Nbld, waaraan de bekende
heer Henri Dekking de tooneelkritieken schrpft,
o. a.
«Wie er heen waren gegaan, Zaterdagavond,
om een betoog te zien tegen het militairisme,
zpn bedrogen uitgekomen. Het militairisme
wordt allerminst gehekeld in Zapfensireicli.
Maar wel zet 't het ontleedmes in een uitwas,
meedoogenloos, en ferm, zonder zich te be
kommeren om de vreeselpke ppnen, die de
patiënt en allen die hem 't naast staan, daar
door lpden. Geen wonder dat een liefhebbend
vader, zpn zoon, al is hp dan ook kroonprins,
het gezicht eener dergelpke operatie wenscht
te besparen. En als het jonge menseh tóch
den lust niet kan bedwingen er naar te gaan
kpken, hem een geduchte schrobbeering geeft.
Wir Offizieren sind die Bliite der Nation, laat
Simplicissimus den minister Von Einem zeggen,
en een man als Beyerlein en al die anderen,
mitsgaders de heele bent van teekenende en
schrpvende journalisten, hebben daaraan niet
te tornen. Maar nu doen die heeren dat toch,
en zp doen het zoo, dat iedereen in Duitsch-
land opschrikt, gevoelend dat daar gezegd
wordt, openlpk, hetgeen gedacht werd al
zooveel jaren.
En Beyerlein is in dat zeggen al bpzonder
gelukkig geweest. Omdat hp zpn drama vrp
heeft weten te houden van overdrpving en
van alle overbodig bpwerk. Omdat hp waar
heid geeft, en niets dan de waarheid in zpn
personen, in zpn sergeant Helbig, in zpn
wachtmeester Volkhardtin zpn luitenant Fori
Lauffen. Raak geteekend staan deze figuren
voor ons."
Over het spel deelt de schrpver o. a.
meeErfmann en zpne vrouw als Klar-
chen Volkhardt, de eenige vrouwenrol in het stuk,
gaven prachtig spel, evenals Louis de Vries als
sergeant Helbig.
Louis Bouwmeester was de oude wachtmeester
Volkhardt, vergrpsd in den dienst, een gewor
den met de militaire begrippen van ontzag en
discipline. Zpn spel voor den krpgsraad was
een prachtige creatiede aren zwollen op zpn
voorhoofd, de oogen puilden uit de kassen,
het gelaat werd bloedrood, het was waarlpk
niet Bouwmeester die daar stond, maar de
in zpn dochter beleedigde vader, dekrpgsman
die het respect verliest voor zpn meerdere.
Wp ontvingen het eerste nommer van
De Kamer van Koophandel, orgaan van de Ne
derlandsche kamers van koophandel en fa
brieken, waarvan als redacteur optreedt de
heer mr J. D. Verbroek, secretaris der Kamer
te 's Gravenhage. Onder de vaste medewer
kers zien wp ook genoemd den heer mr dr F.
S. Witteveen, secretaris der Vlissingsche
Kamer.
Het doel is de verslagen van het voor
naamste, wat in de verschillende Kamers voor
valt, en de adressen en missiven, die door haar
tot verschillende autoriteiten worden gericht,
bpeen te brengen in een vorm, die het be
waren geinakkelpk maakt en de mogelpk-
heid schept, later na te slaan wat vroeger be
treffende een of ander onderwerp door verschil
lende Kamers is gedaan. Bovendien zullen
hoofdartikelen worden gegeven over belang-
rpke onderwerpen, den werkkring en de werk
zaamheden der Kamera betreffende.
Voorloopig zal het blad, dat zeer zeker zpn
nut kan hebben, eens in de maand verschpnen.
De gecombineerde hoofdbesturen van den
Ned. Glasblazersbond te Delft en van den Chris-
telijken Glasblazersbond hebben, in opdracht van
de glasblazersvereenigingen, zich gewend tot
de Vereeniging van Nederl. Glasfabrikanten om
te trachten tot een goede oplossing der sta
king te geraken.