W oensdag
2 November.
Uit Stad en Provincie.
N°. 289,
147® Jaargang,
1904,
PARTIJSTRIJ D.
Middelburg 1 November.
BENOEMINGEN, EN 1,
M1DUËLBURGSCHE
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2.
Afzonderljjke nummers kosten 5 cent.
THERNOHCITEB EN VERWACHTING.
1 Nov. 8 u. vm. 48 gr., 12 u. 49 gr., av. 4 a. 48 gr. F. V e r w a c b tzwakke wind,
betrokken lucht, droog weer, weinig verandering in temperatuur.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels *1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel,
Groote letters naar de plaats, die zjj innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen' Advertentie-Bureau
A. DB LA 91AR Au., N.X. Voorburgwal 366, Amsterdam.
De teekenen van den tjjd wjjzen meer en
meer op den strjjd, die ons in 1905 wacht.
Dan zal het spannen, dan zal gestreden
worden met mannenkracht en met mannenmoed.
Aan alle zjjden.
De voorpostengevechten beginnen reeds.
Het zjjn nog slechts schermutselingen maar
daarom zjjn ze toch niet onbelangrijk.
Ook in onze omgeving zien wjj daarvan reeds
het bewjjs.
Er is opnieuw verschenen de Nieuwe Wal-
chersche Courantorgaan van de Vrijzinnige
Kiesvereenigingen op Walcheren.
Een tweetal nommers zagen daarvan het
licht en met ingenomenheid begroeten wjj die
goede kennis als welkome medestrijdster tegen
de overmacht der clericalen, die thans in ons
land regeeren.
En te meer verheugen wjj ons over dit
nieuwe bewjjs van politiek leven, omdat het
getnigt van samenwerking tussehen de Vrjj-
zinnige kiesvereenigingen op Walcheren.
Wjj weten dat de mannen, die dit blad be
sturen en daaraan hunne krachten wjjden, met
lust en met jjver bezield zjjn voor de goede
«^qlr en met talent zich van hunne taak zul
len kwjjten.
Zulk een steun is ons veel waard.
Wat een gewoon dagblad, dat ook aan de
eischen van een nieuwsblad moet voldoen, niet
kan en niet mag, wil het in zjjne dubbele
taak niet te kort komen en van het geduld
z)jner lezers, van allerlei slag, niet te veel
vergen, neemt zulk eene courant voor zich als
bijzondere roeping.
Zg, als trouwe wachteres, kan nagaan de
perfide taktiek, die de tegenpartjj vaak volgt,
waar zjj afdaalt tot hatelijkhedenzjj kan
aantoonen wanneer vele strjjders aan de over-
zjjde aan de waarheid te kort doen en de
goe gemeente zand in de oogen strooien.
Reeds in de nu verschenen nommers doet
dit de Nieuwe Walchersche Courant op te waar-
deeren wjjze.
Zjj legt haar streven, haar standpunt bloot op
duideljjke manier; zjj wjjst hen, onder wie zjj
met ruime hand zal worden verspreid, op de
noodzakelijkheid om goed uit de oogen te zien
en niet al te gelooven wat die voorvechters
van het clericalisme hun als waarheid op-
disschen.
Daardoor te meer kan de Nieuwe Walchersche
Courant zoo nuttig zjjn.
Men schenke haar overal de noodige, de
welverdiende aandacht.
Die partjjstrjjd
Wat hebben de regeeringsorganen het inde
laatste dagen druk daarover.
Droeve klachten heffen zjj aan
»Het is zoo jammer dat ons land in zulk een
strjjd ia verdeelddat de partgen zoo scherp
tegenover elkaar staan dat bg alles de partjj-
strgd zich zoozeer doet gevoelen.
Zelfs bg stemmingen en bg benoemingen
Tartuffe kon niet meer jammeren over de
onzedelgkheid en de slechtheid van het mensch-
dom als eenige onzer tegenstanders over dit
niet te looohenen feit.
De Standaard alleen neemt de kwestie kalmer
op. Zgne redactie merkt op dat het zoo moet
en niet anders kan.
In het buitenland is het niet beter.
Wg moeten, volgens haar, niet vergeten dat
hier niet alleen de taktiek in het spel is, die
speculeert op de kiezers, maar ook en veel
meer nog de tegenstelling, de principieele
tegenstelling van beginselen.
»De hoogleeraar Bavinck gaf dezer dagen zgn
voortreffelgke redevoering uit, die tot titel
heeftDe Christelijke levensbeschouwing. Lees nu
en herlees dit kloeke, zeldzaam schoone stuk,
zegt De Standaard, en ge gevoelt, evenals on
langs uit de openbare les van den hoogleeraar
Visscher te Utrecht, hoe allengs in éenzelfde
land twee groepen burgers tegenover elkander
komen te staan, die bgna op elk punt anderB
bestaan, anders gewaar worden en anders
denken.
Het ia deze principieele tegenstelling, die
allengs alle overige vraagstukken tot vraag
stukken van lager rang stempelt, die nooit in
de weegschaal mogen worden geworpen, zoo
ze de uitkomst van den principieelen strjjd in
gevaar brengen.
En hoezeer dit ook te betreuren zjj, en op
een ieder de plicht rust, om deze principieele
worsteling binnen juiste perken te houden, te
ontwijken is die strjjd nu eenmaal niet.
De Fransehman zou zeggen Cest plus fort
que nous
Alles goed en wel, merken wjj op.
Maar die redeneering kan toch niet weerleg
gen het feit en te niet doen de waarheid dat
de strjjd in de laatste jaren een onaangenaam
karakter heeft gekregendat die partjjstrjjd
doorgedrongen is en nog doordringt daar waar
bjj in het geheel niet thuisbehoortwaar hjj
vermeden kon en moest worden.
Neemt juist de stemmingen en de benoe
mingen, niet alleen in hoogen, maar ook in
kleinen kring.
De kerkeljjken hebben al jaren lang gezorgd
en gewerkt om hunne mannen te krjjgen in
colleges en lichamen waarin zjj vroeger niet
zouden hebben willen zetelen.
En de liberalen hebben, in hunne, door ons
niet misprezen, vrjjzinnigheid, meegeholpen,
om aan billjjke wenschen op dat gebied te
voldoen.
Maar het gevolg is geweest, dat hunne
tegenstanders zich meer en meer van de
macht meester maakten, de wereldsche instel
lingen ook voor hun doel gebruikten, op alles
het stempel van christelijkheid, lees kerkelijk
heid, drukkend, om den schjjn te bewaren.
Den strjjd, waarover zjj nu zoo zeer hun
leedwezen betuigen, hebben zjj op den voor
grond gesteld, en overal doen ontbranden.
En allerminst past het hun thans daarover
zoo te klagen.
Zjj en zjj alleen hebben schuld dat de toe
stand zoo aedorven is.
Sinds dr Kuyper en de zjjnen met hunne
doleantie in de kerk, met hunne Calvinistische
politiek in het maatschappelijk leven alles
op haren en snaren hebben gezet, is veel
veranderd, niet ten goede.
De partjjen staan scherper tegenover elkaar
jongelui, die pas in de wereld beginnen rond
te zien, slaan den hoogsten toon aan, op grond
van hunne pretentieuse z. g. christelijkheid",
scherp afstekend bjj den waren christeljjken
ootmoed, de ernstige, christelijke nederigheid.
Laat men aan de overzijde toch hierover
niet klagen.
Maar liever de hand in eigen boezem steken
en, als De Standaard, eerljjk zgn om te er
kennen die treurige toestand is een noodza
kelijk gevolg van de verandering der tjjden,
maar vooral van ons eigen doen en laten.
Rare dingen doen toch anti-revolutionnaire
kopstukken,
IJdele vermaken moet de göe gemeente vlie
den en den Zondag dient zjj te heiligen.
Zoo wordt steeds gepredikt.
Zelfs een deuntje muziek op een meeting
wordt bedenkeljjk geacht.
En nu komen achtereenvolgens allerlei feiten
aan het licht, die bewjjzen dat de hoofdman
nen zeiven zioh aan die voorschriften niet
houden.
Dat de heer Heemskerk, anti-revolutionnair
lid der Tweede Kamer en wethouder van
Amsterdam, meermalen komedie en concerten
bezoekt, weten wg.
Maar nu werd onlangs in De Volksstrijd,
redacteur de heer A. van der Heide, predikant
te Engelum, gemeld dat de heer mr C. Lucasse,
de afgevaardigde voor Middelburg, in Den Haag
het Scala bezocht, waar een variétégezelschap
optreedten dat nog wel met zgn achttienjarige
dochter.
Vóór wg hiervan melding maakten, hebben
wg omtrent de juistheid van die mededeeling
nog eens nader ons vergewist.
En nu wg geen reden meer hebben daaraan
te twjjfelen, zjj ons de opmerking geoorloofd
Wonder dat de heer Lucasse daar doet wat
wjj van hem in eigen kring nooit zagen.
Of geschiedde dit een enkele maal tot stich
ting en leering der jeugd, zooals dit indertgd
geschiedde door een bezoek aan het Eden
theater te Brussel door een orthodox predikant
En wat den Zondag betreft
Dr Kuyper zat dezen zcmer op een Zondag
avond in een café op den Boulevard te Brussel
en mr Sybrandy, de felle strgder voor de anti-
revolutionnaire partjj, woonde op een Zondag
buiten zgne woonplaats een concert bjj.
Wg van ons Btandpunt, zien in dat alles
geen kwaad.
Maar wel wordt dit zoo genoemd door de
Calvinisten.
Zjj maken van zulke feiten hun tegenstan
ders een verwgt en slaan er munt uit bg de
verkiezingen.
En mogen nu hun voormannen zulk kwaad
gerust bedrgven
Want kwaad is bet in de oogen der volge
lingen en van menig voorvechter.
Uit dien hoofde moesten mannen als Heems
kerk c. s. dit alleB vermgden of anders niet
zich aansluiten bg een partjj, of daarvan lid
blgven, die dergelgke feiten als uit den booze
decreteert.
»Heiligt den strjjd" wordt herhaaldelgk van
die zjjde den strjjders voorgehouden.
Ook in deze moet men naar waarheid niet
alleen door woorden, maar ook door daden
getuigen.
De partjjstrjjd wordt onzuiver, oneerljjk,
onedel wanneer men dit niet doet.
EEN VRAAG.
Uit de Memorie van Antwoord van den
minister van binnenlandsche zaken op het
Voorloopig Verslag over het Overjjselsche
wetje schjjnt te bljjken dat de minister den
ministerraad niet gekend heeft in de vraag, of,
overeenkomstig het voorstel van den commis
saris der Koningin, ten 'weeden male, op 25
Augustus, een buitengewone vergadering der
Staten van Overgsel zou worden bjjeengeroepen.
Deze vraag werd door den minister Kuyper,
in het buitenland, zelfstandig ontkennend be
antwoord. Ook blijkt niet, dat de goedkeuring
der Koningin vooraf gevraagd is.
Daarentegen heeft de minister later, 30
Augustus, den ministerraad wel gekend in de
vraag, in welken vorm aan den Commissaris
der Koningin van deze ontkennende beant
woording zou worden kennis gegeven.
De ministerraad is eveneens geraadpleegd over
de vraag, of men, na de ontkennende beant
woording der vraag van den commissaris der
Koningin, administratief een naderen maatregel
zou nemen. Op de beslissing om hiertoe niet
over te gaan is de goedkeuring der Koningin
gevraagd en verkregen.
Op eene vraag van den heer Van Houten, 21
September jl. in de Eerste Kamer gedaan, is
door den minister Kuyper geantwoord, dat de
afwjjzende beschikking op het verzoek van den
commissaris der Koningin tot nadere bjjeen-
roeping der Staten op 25 Augustus niet door
hem individueel genomen is, maar in overleg
met den ministerraad en na verkregen mach
tiging der Koningin.
Hoe is deze verklaring te rjjmen met de
mededeeling in de Memorie van Antwoord,
dat de minister Kuyper op 15 Augustus, den
zelfden dag, waarop hjj het schrjjven van den
commissaris der Koningin ontving, uit het
buitenland zgn antwoord verzond, strekkende
om niet op het voorstel van den commissaris
in te gaan (N. Roti. Crt.)
Bjj kon. besluit:
is benoemd tot directeur van de Rijkswerk
inrichting Veenhuizen no. 3. W. Gjjse Weenink,
thans tjjdeljjk als zoodanig in dienst;
zgn benoemd tot predikant bjj de Protestant-
sche Gemeente in N.-I. P. S. Pots, predikant
bjj de Ned. Herv. Gemeente te Diepenveen,
en S. A. de Vries, predikant bg de Ned. Herv.
Gemeente te Zevenhuizen (Groningen);
is de O.-I. ambtenaar met verlof J. Duran,
laatsteljjk burgerlgk ambtenaar, tjjdeljjk be
last met de waarneming der betrekking van
eerste-steendrukker bg het Lithographisch
Etablissement van den Topographischen dienst
in N.-I., op verzoek, wegens physieke onge
schiktheid, eervol uit 's lands dienst ontslagen,
met toekenning van pensioen.
In de St. Ct. brengt de minister van binnen
landsche zaken ter algemeene kennis dat de
septie-tankinrichting, die te Tilburg van Rjjks-
wege voor proefnemingen met biologische
zuivering van afvalwater in exploitatie is ge
bracht, voor autoriteiten en particulieren te
bezichtigen is.
Aanvragen hiertoe moeten worden gedaan
aan den Centralen gezondheidsraad te Utrecht
De audiëntie van den minister van marine
cal Vrjjdag 4 November niet plaats hebben.
De luit t./z. 1ste kl. C. A. Dominicus wordt
met 3 November a. s. eervol ontheven van het
bevel over Hr. Ms. kanonneerboot Hadda en
op non-activiteit gesteld, en de luit. t./z. 2de
kl. C. L. Schepp wordt alsdan geplaatst aan
boord van Hr. Ms. wachtschip te Willemsoord.
Blgkens een telegram van den Gouverneur-
Generaal van N.-I.. van 31 October 1904,
wordt de Gouvernementskoffieoogst op Java
voor dit jaar thans geraamd op 65.000 pikols.
Door den minister van koloniën zgn A. Tom,
F. B. H. Asselbergs, J. F. van Weelderen en
A. A. de Jager ter beschikking gesteld van den
Gouverneur-Generaal van N.-I., om te worden
benoemd tot adjunct-ingenieur bg den dienst
der Staatsspoorwegen in Nederlandsch-Indië.
Bg kon. besluit is aan den lichtwachter
bg de verlichting op de Wester-Schelde te
Walsoorden C. Bogaert toegekend de
bronzen eere-medaille der orde van Oranje-
Nassau.
Verder zgn, het is reeds gemeld in de tweede
editie van ons vorig nommer, benoemd tot lid
van het bestuur der waterkeeringvan den
calamiteuzen Annapolder L. Maas te C o r t-
gene; van den calamiteuzen Willem-Annapóï-
der J. Weststrate te Biezelinge; van het
calamiteuse waterschap Tienhonderd en Zwarte I.
de Hullu te C adz and; tot dgkgraaf van den
Van HaaHenpolder A. A. van Nieuwenhuyzen,
te O u d-V ossemeer; tot plaatsvervangend
dgkgraaf van den Hollarepoldor M. J. Ampt,
te O u d-V ossemeer; en tot heemraad van
het waterschap Schouwen T. Gast te Dui
ven d g k e,
In de St. Ct. van heden no, 256 is opge
nomen het reeds medegedeelde kon. besluit,
waarbij in de gemeente Goes voor de toepas
sing der wet op de schuttergen de dd. schut-
terjj met de rustende zal zgn geljjk gesteld-
In het Archief, vroegere en latere mede-
deelingen voornamelgk in betrekking tot Zee
land, uitgegeven door het Zeeuwsch Genootschap
r Wetenschappen 1904, is opgenomen eene
uitvoerige studie van den heer P. K. Dom
misse, getiteldOnderzoek naar de eerste omwalling
en omgeving der stad Middelburg.
Tot aanvulling van het bericht in ons
vorig nommer over de algemeene vergadering
der leden van de vereeniging Kindervoeding
alhier diene dat tot nieuwe bestuursleden
werden benoemd mevrouw S. Bakker—Vellinga
en mevrouw C. C. Fruin—Niemejjer.
Tot lid van het dagelgksch bestuur werd
benoemd freule S. van Doorn.
Uit Vlissingen.
Vlissinfs Mannenkoor zal in het aanstaand
seizoen minstens een tweetal concerten geven.
Voor het eerste, bepaald op 23 Nov., heeft
het koor in studie het concert-drama Albrecnt
Beijling van H. F. R. Brandts Bugs, waarvan
de solo-partgen zullen worden gezongen door
mej. J. M. Mik, sopraan, Rotterdam, en de
heeren Fr. Andreoli, tenor, 's Gravenhage, R.
P. van Becum, bariton, Rotterdam, en W. de
Hoog, bas, te Oosterhout, een en ander onder
klavierbegeleiding ran den heer J. H. van Eek,
te Rotterdam.
Bovendien zullen op dit concert door ieder
der genoemde solisten, alsmede door den ac-
compagnateur, nog een of meer solonommers
worden ten gehoore gebracht.
De dagboot Engeland vertrok heden morgen
vroeg naar Rotterdam om aldaar van een
nieuwen lagedruk cylinder voorzien te worden.
Een en ander schjjnt in verband te staan
met drukke werkzaamheden op de Mg. De
Schelde.
Maandag slaagde aldaar de heer A. Swart,
loodskweekeling 2e klasse, als zeeloods'voor de
zeegaten van de Ooster- en Wester-Schelde.
In die gemeente is overleden de heer J.
Hulsebos, sedert 6 October 1889 predikant
bjj de Gereformeerde kerk aldaar. Hg was 60
;aar. In 1872 werd hjj candidaat.
Onder voorzitterschap van den heer dr
W. G. Coenen, arts, werd Maandagavond door
de afdeeling Goes van het Groene Kruis in de
Prins van Oranje aldaar de gewone najaarsver
gadering gehouden. Mededeeling werd gedaan
dat het ledenaantal op 275 bleefvan de ver-
plegingsartikelen der Vereeniging werd veel
gebruik gemaaktzelfs was het noodig nog 3
windkussens aan te schaffen, De begrooting
voor 1905 werd vastgesteld op J 832.246, waar-
bjj een goed slot van f 462.24® en een post
voor onvoorziene uitgaven van J 372.94'.
Er zal dezen winter door dr Coenen een
cursus in ziekenverpleging worden gegeven,
indien minstens tien liefhebbers zich aanmel
den vóór 15 Nov. a. s.
De concept-statuten werden vastgesteldde
koninkljjke goedkeuring zal daarop worden
gevraagd.
Op de vraag of de afdeeling aangesloten is
aan het Hoofdbestuur van den Bond, deelde
de voorzitter mede dat de afdeeling daar eerst
toe kan overgaan, wanneer^ 13 afdeelingen op
Zeeland bestaan, die dan eerst een provinci
ale vereeniging vormen. Thans staat de afdee
ling onder toezicht van burgemeesters en van
den geneeskundigen kring op Zuidbeveland.
Met ingang van heden zjjn in Zeeland
benoemd tot kommies 3e klasse bjj 's rjjks
belastingenJ. Roebeling, Nieuwe Tonge, B.
Klop, Hellevoetsluis, H. van den Berge, Brui-
nisse en P. J. van Leeuwe, Aardenburg.
Als standplaatsen zgn hun tjjdeljjk aange
wezen resp. Oostburg, Zuiddorpe, Sluis on
Hansweert.
Uit Zierikzee.
In de Maandag gehouden raadszitting is het
adres in zake de toekenning van 400 pensioen
per jaar aan den gewezen gemeente-ontvanger
ingediend en behandeld.
Nadat de heer L. Koopman er op gewezen
had, dat 't woord »vrjj", waarop in Nederland
zoo vaak is geroemd, niet op Zierikzeesche
toestanden van toepassing is, omdat zeer velen
dit protest niet durfden teekenen uit vrees voor
benadeeling in hun zaken, werd het adres voor
kennisgeving aangenomen.
Een verzoek van den nieuw benoemden ont
vanger om 50 per jaar voor vergoeding, daar
hjj zgn kantoor thuis houdt, werd met alge
meene stemmen afgewezen.
Met de begrooting kwam men niet klaar.
In de Maandagavond door de afdeeling van
de Maatschappij van Nijverheid gehouden ver
gadering deelde de voorzitter, de heer Vermegs,
mede dat sedert de laatste bgeenkomst het
ledental weer met 9 was vermeerderd, zoodat
het thans 78 bedroeg, tegen 36 bjj 't begin
van 't vorige seizoen. Na afdoening van enkele
htrishoudeljjke zaken bracht hg, 'als afgevaar
digde ter algemeene vergadering, verslag uit.
Hierna hield de heer dr Van der Hoeven
eene lezing over »de draadlooze telegrafie",
eene benaming, die volgens spreker luiden
moest »vonkentelegrafle".
De meening van velen dat de draadlooze
telegrafie tot de uitvindingen der laatste jaren
behoorde, noemde hg mede onjuist. Reeds in
1840 nam Lindsag in Engeland proeven, die
echter slechts slaagden tot op 3 KM. In
1860—1870 werd naar een andere methode, de
inductiemethode, gewerkt, terwjjl omstreeks
1865 de Engelschman Maxwell de leer der
electrische trillingen bedacht, die echter eerst
in 1888 door Hertz, een Duitsch physicus, ont
wikkeld en bewezen werd. Door die proeven
werd aangetoond dat tussehen licht en electri-
citeit slechts een verschil bestaat van mindere
of meerdere golflengte der trillingen.
Door verscheidene proeven, waarbjj spreker
ook gebruik maakte van den coherer van
Lodge, werd de vergadering duidelgk gemaakt
hoe de trillingen werden opgevangen. Spreker
deed uitkomen dat Marconi, in 1874 bjj
Bologne geboren, niet de eigenlgke uitvinder
der telegrafie zonder draad is. Hjj had echter
de verdienste om alles te combineeren en te
volmaken wat verscheidene geleerden vóór
hem reeds gevonden of bedacht hadden.
Het practische resultaat tot op heden kan
samengevat worden in 't volgende
't Is thans mogelgk tot op 100—300 K. M.
betrouwbaar te telegrafeeren naar Marconi-
systeem. Men heeft derhalve tot op dien af
stand contact tussehen een schip en het vaste
land, of tussehen een luchtballon en de aarde.
In streken, bv. in Afrika, waar 't kan voor
komen dat bjj aanleg van telegrafische ver
bindingen, deze worden vernield, is toch con
tact mogelgk door Marconi-systeem, jjterwjjl
dit voor militaire doeleinden van zeifin'toog
springt.
Voor deze onderhoudende en merkwaardige
bjjdrage oogstte dr Van der Hoeven den dank
der vergadering.
Een Hollandsch jachtgezelschap schoot
in twee dagen met 6 geweren 847 stuks wild
in de duinen van westeljjk Schouwen.
Te Kloosterzande gaf de vorige
week Donderdaggen Zaterdagavonden de Oranje-
oereeniging, ten bate van de armen der gemeente
Hontenisse, eene groote weldadigheidsvoorstel
ling in de ruime bovenzaal bjj den heer Th.
Weermaes, die telkenmale geheel met belang
stellenden gevuld was. Het zeer varieerend
program, waarop quatre-mains voor piano,
nummers voor mandoline en piano, komische
voordrachten, bljjspelen en de bekende operette
De Prins van Sind voorkwamen, werd tot
buitengewone tevredenheid der aanwezigen
uitgevoerd, zoodat de vereeniging, waarvan
mej. A. Koopmans van Boekeren presidente
en freule S. Collot d'Escury secretaresse ia
met voldoening op deze uitvoeringen mag
terugzien.
