Woensdag 17 Augustus. Uit Stad en Provincie. N0, 103. i47e Jaargang. 1904. Dè tentoonstelling van oude Koperwerken. thermometer en verwachting. Middelburg 16 Augustus. Hét voorstel-Hoven in de Staten van Overijsel, BENOEMINGEN, ENZ. MIDDELIUIRGSM COURANT Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. 16 Aug. 8 u. vm. 65 gr., 12 u. 71 gr., av. 4 u. 69 gr. F. Verwacht: matige W. wind, veranderlik weer, weinig verandering in temperatuur. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bnrean A. DE I.A MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam. Het Weekblad voor de Burgerlijke Administra tie schrijft, naar aanleiding van het op 3 dezer gebeurde in de Provinciale Staten van Over ijsel, het volgende Uit staatsrechtelijk oogpunt beschouwd van politiek houdt ons blad zich verre is hetgeen op 3 Augustus in de Staten van Overijsel is voorgevallen, dunkt ons, kwaljjk te vérdedigen. Als kiescollege voor de Eerste Kamer zjjn de Provinciale Staten geen verzorgers van autonome belangen maar medewerkers aan de verzorging van een algemeen Rijksbelang en ontbreekt hun dus ook uit den aard der zaak die vrjjheid van beweging, welke aan baar eerste qualiteit eigen is. Dit schjjnen zjj, die het voorstel tot verdaging der vergadering deden, verward te hebben. Met name fungeerden Provinciale Staten op 3 Augustus ter uitvoering van »den last tot liet verkiezen eener nieuwe Eerste Kamer", hun bij het ontbindiugsbesluit, krachtens art. 73 der Grondwet, gegeven. Zich aan dien last in een vergadering, die volgens art. 75 Prov. Wet tot besluiten be voegd was, onttrekken, is nalatigheid in de uitvoering van Grondwet en wet. Art. 67 Prov. Wet, de bevoegdheid gevende tot verdaging der vergadering voor uiterljjk veertien dagen, kan, dit is duideljjk, hier niet worden ingeroepen, omdat geen reden tot verdaging, aan de zaak zelf ontleend, hier aanwezig wasdie bevoegdheid dient, ook bljjkens de Memorie van-Toelichting, alleen ter regelmatige behandeling der zaken die niet aanstonds kunnen worden afgedaan." Daarom zou een besluit tot verdaging, ware het genomen, in dit geval onwettig geweest zpn. Wat daarna is gebeurd met het verlaten der vergadering door 23 Statenleden, is geen daad .van,recht maar van feitelijke politiek, die buiten ons terrein ligt. Hier heeft men nu zoo merkt de Arnh. Crt. op oogenachjjniyk een beoordeeling van het voorgevallene uit hot oogpunt van zuiver formeel rechtde redactie voegt er nog wel nadrukkelijk bp, dat haar blad zich verre lioudt van politiek. Maar zou dit wel volko men waar zjjn Zou zjj werkelijk meenen, dat zjj zóo volstrekt neutraal op politiek ge bied zou wezen, dat haar staatkundige rich ting en denkbeelden zelfs niet van invloed zouden kunnen zjjn op baar wetsinterpre tatie Ons dunkt dat deze uiteenzetting dan duidelijk aantoont dat zjj dwaalt. Hare interpretatie van art. 67 der Prov.Wet zou namelijk haar logisch eer tot een recht vaardiging, dan dat tot een afkeuring van het verdagingsvoorstel hebben moeten doen con- eludeeren. Reeds is 't zeer betwistbaar te- u (kennen, dit »hier eene reden tot verdaging, aan de zaak zelve ontleend, aanwezig was"; Wjj zpn thans genaderd tot de vrijstaande v itrine, die stukken bevat van groote kunst en historischo waardein het midden ervan is het klokje van de Spaansche Zilvervloot «.toongesteld. Het is een prachtig stuk werk van Spaansch maaksel, in den vorm van een tempeltje met een koepelbekrooning, die aan Moorschen invloed doet denken. De vlakke zjjden, met gedreven ornamenten ver sierd, zpn in rood koper uitgevoerd en begrensd door pilasters in geel koper, waardoor een aangename afwisseling ontstaat. De wijzer platen zpn geëmailleerd. Het geheel maakt een voornamen indruk, en het is zoo wonderljjk 'goed bewaard gebleven, dat men zich moeieljjk kan' voorstellen, dat het ongeveer drie eeuwen oud is. Onderaan staat de volgende inscriptie gegraveerdHorologie van den Vice-admiraal Witte Corneliszoon de With, verovert uyt de Spaansche Zilvervloot 1628. Het bleef steeds als een kostbaar aandenken in de familie van den "vlootvoogd bewaard. Uit denzelfden tpd dagteekent het zakkom pas, dat heeft toebehoord aan den grooten pbilosoof Réné Descartes (Cartesius) die geruimen tpd in ons land vertoefde en onder anderen hoogleeraar was te Franeker en te immers juist de onmogelijkheid om, waar toevallig de vergadering op het doode punt stond, leden der Eerste Kamer te kie zen, omdat in dit geval het lot beslissen moest, was toch inderdaad wel een reden, aan de zaak zelve ontleend, terwjjl nü verda ging die roden zou zpn vervallen ingevolge de inmiddels vervulde vacature voor Markelo. Dientengevolge kon de verkiezing »niet aanstonds worden afgedaan ter regelma tige behandeling" der zaak, waarvoor de vergadering was opgeroepen. Niemand zal de wettigheid van een besluit tot verdaging in twjjfel trekken, indien b.v. een onderwerp aan de orde is gesteld, waarvan de voorsteller of de rapporteur door toeval afwezig isdit ge schiedde herhaaldelijk in eene vergadering die toch ook volgens de wet »tot besluiten bevoegd was". En waarom zou nu eene verdaging wel Onwettig zpn, als door een toeval het lid ont breekt, dat door zjjne aanwezigheid mogelpk zal maken dat de vergadering den last uit voeren kan tot het verkiezen van leden der Eerste Kamer?' Wjj voor ons betwisten beslist de juistheid der wetsinterpretatie van het W. v. d. B. A. en achten de wettighe.id van het voorstel- Hoven boven eiken twjjfel verheven. Dat het niet werd aangenomen, betreuren wp echter nietdan toch zou, daar art. 67 der Prov. Wet slechts eene verdaging van ten hoogste 14 dagen toelaat, reeds uiterljjk Woensdag de verdaagde vergadering hebben moeten worden voortgezet, en 't is de vraag of dan reeds de geloofsbrieven van den nieuwen afgevaardigde voor Markelo zouden ingekomen zpn, zoo al de eerste stemming (op heden) eene beslissing geeft. En eene onmiddellpk volgende tweede verdaging om dezelfde reden zou, als over schrijding vafl den maximum-termjjn van 14 dagen, ook o. i. als klaarblpkelpke wetsont duiking onwettig zpn. De redactie van het W. v. d. B. A. make zich toch niet. de illusie, dat zp zoo onaan doenlijk zou zpn voor het politieke leven om zich heen, dat zp altjjd haar oordeel over de staatkundige vragen van den dag zuiver ob jectief zou kunnen houden. Volgens de Zw. Ct. is door den Commissaris der Koningin aan H. M. machtiging gevraagd tot het bijeenroepen der Staten van die Pro vincie tegen Donderdag 25 Augustus, ten einde in die vergadering over te gaan tot de ver kiezing van drie leden van de Eerste kamer. NAAR AANLEIDING TAN EXAMENS. Het slot der «Haagsche Kroniek" in de Niewve Gron. Crt van Zaterdag luidt als volgt De examens zpn nu vrjj wel in 't geheele land achter den rug. Dit geeft me aanleiding tot een opmerking. In de kranten heb ik, dit jaar zooals steedB, allerlei annonces gelezen van instituten, waarvan zooveel leerlingen van de zooveel voor dit en zooveel voor dat exa men zpn geslaagd. Die reclames hebben veel invloed dunkt me; anders zouden de onder nemers er geen schatten gelds voor besteden doch ik wensch tegen het schandelpk bedrog, dat er in gelegen is, met ernst te waarschuwen. Als de heer A adverteert dat van zpn school 2 leerlingen voor examen 1, 3 voor examen 2, 4 voor examen 3 en 1 voor examen 4 zpn geslaagd, dan klinkt dat heel mooi en uitste- Leiden. Het is een meesterstukje van bewer king, rpk met ornamentengegraveerd en met een sierlpken, geciaeleerden rand omgeven. Aan de binnenzpde is de eenvoudige inscriptie gegriftu Réné Descartes. Bewerking en orne- mentatie wjjzen op Franschen arbeid uit het laatst der XVIe eeuw. Ook dit stukje bleef wonderwel bewaard. Aan de andere zjjde van het klokje vindt men een instrumentje van Duitschen oor sprong, een zoogenaamden kanonnenmeter, een werktuig om den richtingshoek te meten bjj het schieten met kanonnen. Bjj de bezichti ging van dit uiterst fraai bewerkt instrumentje staat men verbaasd over den rjjkdom van mo tieven, waarover de kunstenaar, die het ver vaardigde, beschikte. Voor de kennis der oorlogswapenen uit dien tjjd (XVIe eeuw) zjjn de gegraveerde voorstellingen van groot belang. De beide kleine globes, hangende in koperen randen op getorste kolommetjes, zpn zeldzaam voorkomende stukken; wat men ook kan zeg gen van het instrumentje uit dezelfde vitrine (no 648), zjjnde een zeer kunstig en fraai uit gevoerd zak astrolabium in het origineele lederen etui. De vervaardiger was een Hol lander, zekere Johannes Bontus. Het prachtig gemodelleerde paardje, Itali- aansch werk (no 554), is een kopie op kleine schaal van een der beroemde bronzen van Jean de Bologne in Florence. De standaard voor een goudweegschaaltje, Augsburger arbeid uit het begin der XVIIe kend. De vraag is echter hoeveel leerlingen van zpn school voor elk dier examens opgin gen want als er een van de 7, 2 van de 10, 3 van de 12 slaagden, is 't resultaat zoo pover dat de Instituteur het liever moest verzwpgen. En wanneer éen leerling, onder pressie van den onderwpzer, als reclame-exemplaar, genoopt wordt vier of vjjf verschillende examens achter elkaar af te leggen (en dat is dit jaar hier gebeurd) om hem dan voor ieder examen afzonderljjk als een candidaat van zpn school, die slaagde, te doen paradeeren, dan vind ik dat een soort misleiding der ouders, waar tegen een waarschuwing niet schaden kan. Nu ik over de examens spreek een histori sche aardigheid, uit een der commissies voor onderwjjs-examen tot me overgewaaid. Er was onder de examinatoren in het koffie- uurtje sprake van de ineenschakelings-commis- sie, door dr Kuyper ingesteld, en over de sub- oommissie, voor de onderscheidene takken van onderwjjs. Men keurde enkele keuzen zeer scherp af en beoordeelde sommigen van de leden der sub-commissies niet bijster malsch. Beweerd werd dat onder den invloed van een bevriend Kamerlid, een der sub-ooin mis sies bjjv. een man was benoemd, die in de onderwijswereld bekend' stond als een onder wijzer van zeer geringe verdiensten en hoogst onbevoegd om op eenigerlei wjjze als voor lichter te dienen. Wie is dat? vroeg een der héeren. Gjj kent hem, was 't antwoordwjj hebben hem samen zien werken, vroeger, in zpn besten tpd, daar Ik herinner mp hem niet Zpn naam Och ge moet 'tweten; bqjr stond in onderwijzerskringen als de grootste »'ezel" be kend O, dan is 't die en die En hp was het. DE RIJKSMIDDELEN. Ruim 3 ton bleef de opbrengst der Rijks middelen in de afgeloopen maand Juli bene den die van dezelfde maana in bet vorig jaar; een vermindering, welke hoofdzakelijk moet gezocht worden in de opbrengsten der directe en indirecte belastingen. De directe belastin gen toch brachten ruim een ton, de indirecte bjjna 6 ton minder op. Dit laatste is echter hoofdzakelijk te danken aan een vermindering van de als altpd uiterst wisselvallige successie rechten met ruim 51/,, ton. Bjj de overige rubrieken valt, op enkele weinig beteekenende uitzonderingen na, op een stjjging te wjjzen, in welk opzicht vooral de ac- cjjnzen (met bpna 2*/4 ton) gunstig uitblonken. De invoerrechten daarentegen liepen 60.000 gulden achteruitwat waarschjjnljjk voor bpna de helft te danken is aan het feit, dat deze maand een Zondag meer telde dan de gelijknamige van verleden jaar. De totaal opbrengst was echter deze maand nog in ieder geval 2'/a ton boven de raming. De voornaamste rubrieken nader beschèii'- wende, merken wp op dat van de directe belastingen de grondbelasting ruim een ton meer opbracht, terwjjl het personeel ruim een ton minder opleverde dan in Juli van het vorig jaar. Ook de belasting op bedrpfs- en andere inkomsten bracht ongeveer 87.000 minder op. Van de accjjnzen toonen die op de suiker een toeneming aan van 350.000daartegenover eeuw (no 649), is rpk bewerkt en geornamen teerd. Het werd zroeger gebruikt in een goudsmidswinkel in Goes. Daarnaast staat een zoogenaamd huweljjks- kistje van Franschen oorsprong met gegra veerde figuren en ornamenten (no 644). Het is eene nauwkeurige bezichtiging overwaard. In dezelfde vitrine bevinden zich nog twee klokjes uit de XVIIe eeuw (nr. 537 en 647) het eene staande, met bloemversiering, het andere liggende, met gegraveerde ornamenten en van een wekker voorzien. Er komt hier geen einde aan mooie zaken van allerlei aard twee charivaris in Louis XV stjjl, waaraan verschillende kleine voorwerpen hangen, waren eertpds lijfsieraden van voorname dames, ter wjjl verschillende bonbonnières en andere kleine doosjes mede tot het gebruik dier tjjden behoorden. De kleine kandelabres (nr. 654) zpn fraai van vorm en. bewerking. Vermelden wjj verder, uit dezelfde toon kast, drie kleine kanonnen, Fransch werk, waaronder een, nr. 566, te Douai in 1717 ge goten, bjjzonder uitmunt, en een keurcollectie van tabakdoozen, in verschillenden vorm en van uiteenloopende bewerking. Op een er van is de zeeslag bjj Doggersbank fraai ge graveerd, op een andere staan de portretten van de gebroeders De Witt, voorts enkele met bjjbelsche voorstellingen en een met een tafereel naar Jan Steen in gedreven arbeid Noode nemen wjj afscheid van deze vitrine en vervolgen onze wandeling. Een etalage kwam op binnen- en buitenlandsch gedistilleerd 45.000 minder in en op geslacht 43.000 meer. Van de indirecte belastingen toonen de zegelrechten een vermindering aan van bpna 28.000. De domeinen daarentegen wjjzen op een ver- vermeerdering van ruim 130.000. Ook de posterpen brachten ruim 25.000 meer op. De rijkstelegraaf echter leverde ruim 7000 minder op. De loodsgelden eindelpk toonen een ver meerdering aan van ruim f 20.000. Waartoe het bezoek van het Duitsche eskader zeker het zjjne zal hebben bpgedragen. De geheele opbrengst van de eerste zeven maanden van 1904 bedraagt f 82.165.000.65 tegen 82.886.380.98 in hetzelfde tjjdvak ver leden jaar, wat een achteruitgang van ruim 6 'ton beteekent. Naar het zich op het oogenblik laat aan zien, zpn dus de cjjfers over 't algemeen, en vooral die van de altpd beteekenisvolle indirecte belastingen, minder gunstig. Dit behoeft echter nog niet tot pessimistische be schouwingen aanleiding te geven, daar het verschil, zooals wp al zeiden, hoofdzakeljjk schuilt in de successierechten en het nog zeer wel mogelpk is, dat de achterstand in de vjjf nog komende maanden zich herstellen zal. (Nieuwe Crt.) DE "VENDUTIE AFBESTELD. Onder dit opschrift schrjjft de Déli Courant het volgende Het is de gewoonte dat veilingen gehouden worden »ten overstaan" van notaris zoo en zoo. Dat heelt makelaar Van Kol vergeten toen hp de Nederlandsche koloniën te koop aanbood. We mogen niet eens verkoopen, dan ten overstaan van notaris Engeland. Deze wijsheid heeft de Straits Echo voor ons opgehaald uit den bundel oude-wetten en tractaten, waarover een goedgeaard Engelsch blad behoort te beschikken. 18 Juni 1824 werd tusschen Groot-Britannië en Nederland een tractaat geloten, waarbjj partjjen overeenkomen, »dat geen staten of nederzettingen, in het bezit bjj een der partpen binnen een bepaalden rayon (welken?), ooit zullen verkocht of op andere wjjze vervreemd worden, zonder eerst te zpn aangeboden aan de andere partp, of zonder dat'voor de vervreemding toestemming is verkregen". Deze bepaling betreft het eiland Sumatra en de andere eilanden, die bjj het tractaat aan Nederland werden teruggegeven. Laten we dus onze veiling maar afzeggen, want notaris Engeland geeft toch geen consent Jammer voor onze schatkist, die zoo 'n niet te versmaden voordeeltje mistjammer voor Duitschland want Duitschland is 't dat geen bod doen kan en zelfs geen rook zonder vuur, meneerengeen kolenstation; van ons mag koopen »binnen een bepaalden; rayon"jammer voor Australië ook, dat nu geen argumenten meer heeft om een leger en öen vloot te vragen. Het moet dan maar zoo. De vendutie wordt aibesteld. Bij kon. besluit is benoemd tot ingenieur-verificateur van het kadaster, A. I. van Baarle, thans landmeter van het kadaster uit een oude apotheek bevat eenige kleine vjjzels, waaronder die uit het Zeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen (no. 593) de mooiste is. Aan den wand vinden wjj een aantal deur kloppers en knoppen, waaronder zeer interes sante; die uit het raadhuis te Veere, (no. 236) een geschenk van den Koning-Stadhouder Willem III, draagt diens initialen een navol ging daarvan (no. 237) versiert de deur van het hof Grppskerke. Interessant uit een decoratief oogpunt zpn nos 240, in een vorm van een hond met dolfijnenkop, en no. 242, voorstellende een dolfijn. Een weinig verder hangt een monumentaal stuk, zjjnde de klopper met toebehooren, afkomstig van de aloude adeljjke huizinge, genaamd Crack-State, thans gerechtsgebouw te Heerenveen. De afdeeling Perzische, Arabische, Chinee- sche en Japansche zaken, die wp nu ontmoe ten, is aangelegd om de verschillen te doen zien in de vormen en in de wjjze van bewer king van het koper met die welke in Europa in gebruik waren. Onder de groote Perzische vazen treffen wjj er aan van mooie vormen en ljjnende bewerking is overal a jour en met gegraveerde ornamentenmen moet het ge duld bewonderen, waarmede enkele dier voor werpen zpn bewerkt; o. a. den grooten schotel, (no. 659) met zjjn ontelbare letterteekens, die sierljjk dooreen slingeren. In dit gedeelte is verder belangrjjk het Perzische kistje (no. 663) de siridoos (no. 677) met fraai gedreven orne menten en dieren en de Chineesehe tempel- is aan prof. dr A. Mayer, met ingang van 1 October a. s., op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als directeur van het Rjjkslandbouw- proefstation te Wageningen, onder dankbe tuiging, en is. met ingang van dien datum, benoemd tot directeur van genoemd Rijksland bouwproefstation, dr A. J. S waving, thans directeur van het Rpkslandbouwproefstation te Goes. Dit is reeds gemeld in ons vorig nommer. De minister van marine en van koloniën verleenen deze week geene audiëntie. KORTE MEDEDEELINGEN VERGADERINGEN. Te Njjmegen is Maandag de algemeene vergadering gehouden der Broederschap van, candidaal-notarissen. De voorzitter, de heer P. C. van der Waeyen Pieterszen, riep den leden het welkom toe en deelde mede dat het ledental toeneemthet is van 1084 tot 1119 gestegen, en de finantiën vooruitgaan. Door den heer mr C. de Ranitz, candidaat- notaris te Winsum, werd de bespreking inge leid van de in art. 30 der woningwet genoemde vereenigingen. Als plaats voor de volgende algemeene ver gadering werd Middelburg aangewezen. Tot lid van het hoofdbestuur is herkozen, de voorzitter der vergaderingtot algemeen secretaris de heer H. A. F. van de Ventot voorzitter de heer Van der Waeyen Pieterszen. Naar wp vernemen, is H. M. de Koningin- Moeder bjj hare komst hier ter stede op Vrjjdag a. door een onzer ingezetenen de be schikking aangeboden over zpn equipage. Het voornemen bestaat dat H. M. na aan komst met den trein van ongeveer twaalf uur een rptoer zal maken van het station over de Koningsbrug langs de kaaien, de Houtkaai, de Londensche- en de Bierkaai, de Rouaansehe- en de Rotterdamsche kaai, de Noordzjjde van den Dam, de Korte Delft, St. Pieterstraat, de Balans en door de Balanspoort naar het Paleis van den Commissaris der Koningin. Daar wordt H. M. en gevolg, benevens enkelen genoodigden, een lunch aangeboden. Na afloop van de lunch rjjdt H. M. door de Balanspoort, Wagenaarstraat, Noordstraat, Markt en Vlasmarkt naar de Kopertentoon stelling, waar zp ongeveer te half twee zal aankomen. Terwjjl tjjdens dat bezoek in het Kunst museum het publiek niet wordt toegelaten, zal de toegang tot den tuin van het Schuttershof voor het algemeen opengesteld worden op nader te bepalen voorwaarden. Wanneer de expositie is beziohtigd, wordt door H. M. een rptoer gemaakt door de Kromme- weele, Seisstraat langs den Singel tusschen de Seis- en Noordpoort. Set ligt in het voornemen van H. M. ook een bezoek te brengen aan het gasthuis. Dit zal te ongeveer drie uur plaats hebben. Vervolgens rjjdt de Koningin-Moeder door de Noordstraat en Wagenaarstraat over de Balans weer naar de Abdjj, waar een bezoek zal ge bracht worden aan de Statenzaal en de restaura tiewerken, benevens aan de Koorkerk met de schellen (no. 684). De beide bjj bels in de platte vitrine zjjn rpk met koper gemonteerd, de eene, no. 620, heeft op elk plat een middenstuk en vier hoeken. De middenstukken stellen voor Christus en Mozes, de hoekstukken de vier evangelistenze zpn gegoten en geciseleerd en munten uit door goede compositie. Het koperwerk op den anderen bijbel is in renaissance ljjnornament uitgezaagd en van goede vormen. Een vrjj staande vitrine in de onmiddellijke nabjjheid bevat uitsluitend kinderspeelgoed in kopermen treft er allerliefste stukjes aan, enkele zjjn zelfs ware meesterstukjeszie de beide vpzeltjes, die de geelgieters Van den Gheyn en Wegeuwart voor hunne dochtertjes vervaardigden. In het midden der zaal zpn op een ver hevenheid de groote vjjzels en de sierkanonnen tentoongesteld. Onder de vjjzels noemen wp bovenaan de groote met gothisehe ornementen versierd, van het jaar 1551. Het is een prachtig stuk gietwerk van Fransehe herkomst tot voor twee jaren stond hp in een apotheek alhier en werd daarna eigendom van jhr mr Victor de Stuers te 's Gravenhage. De vjjzel van den heer Baert te Vlissingen is prachtig versierd met drie randen renais sance ornamenten hjj is voor Middelburg be langrijk, omdat hp aldaar is gegoten bp den bekenden klokkengieter Johannes Burgerhuys in het jaar 1661.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1904 | | pagina 1