BIJVOEGSEL
Maandag 23 Mei.
FEUILLETON.
N°. 120.
147' Jaargang.
1904.
Een nieuwe meststof.
DE LANDLOOPSTER.
Middelburg 21 Mei.
ONDERWIJS.
BENOEMINGEN, ENZ.
LETTEREN EN KUNST.
LANDBOUW.
VAN DB
MIDDEIJtl lUjSCHE
Wjj hebben al meermalen gesproken van
eene volledige, bemesting en van de wet van
V minimum.
Duidelijkheidshalve willen wjj nog even aan
stippen, dat men daardoor verstaat, dat voor
eene plant alle stoffen, waaruit zjj wordt op
gebouwd, aanwezig moeten zjjn, om eene
volledige plant te bekomen. Heeft men
van al de opbouwende stoffen op één na
genoeg, zelfs overvloed, dan zal het gebrek
aan die eene stof de plant minder goed doen
gedijen.
De meeste stoffen, die eene plant noodig
heeft, bevinden zich in den grond. Stikstof,
phosphorzuur, kali en kalk maken daarop eene
uitzondering. Stikstof en phosphorzuur ont
breken doorgaans in alle gronden, die eenigen
tjjd in bebouwing zjjn kali ontbreekt zelden
in kleigronden, doorgaans in lichtere gronden,
kalk kan te kort komen, zoowel in den klei
grond als in zavel en zandgrond.
Door proefnemingen, zooals wjj vroeger heb
ben beschreven, kan men zeer gemakkelijk
het te kort aan kali en kalk vaststellen, aan
de beide andere stoffen heeft men bijna altijd
te korthet komt hierbjj slechts aan op de
hoeveelheid, die aan de gewone bemesting
moet worden toegevoegd.
Nu is de onmisbare stikstof doorgaans duur,
vooral was dit in 't voorjaar het geval. Chili-
salpeter en zwavelzure-ammoniak waren zeer
prijshoudend en daar zich dat reeds vele malen
heeft voorgedaan en het bovendien zeer waar
schijnlijk is, dat de Chili-salpetervoorraad
binnen eene halve eeuw uitgeput zal zjjn,
heeft men reeds eenigen tjjd uitgezien naar
middelen om op eene minder kostbare wjj ze
in de behoeften te voorzien.
Nu komen er uit Peru wel telkens berichten
van nieuwe guano-beddingen, die men daar
ontdekt heeft, op de eilanden Ballestas, Ma-
cabi, Isla Blanca en Corcovadoaanzienlijke
hoeveelheden met een gemiddeld gehalte van
11 stikstof en 14 phosphorzuur zjjn, vol
gens die berichten, reeds naar Antwerpen ver
voerd om daar de grondstoffen te leveren voor
zoogenaamde verbeterde Peru-guanozelfs
lazen wjj onlangs in een blad, dat van een
klein eiland, dat voor een tiental jaren geheel
werd geruimd, in de laatste twee jaren niet
minder dan 15 millioen kilogram werd afge
laden, maar aan die berichten hechten we al
zeer weinig waarde, omdat al houden zich op
die eilanden een ontzettend aantal vogels op,
wier uitwerpselen die nieuwe guano-lagen
zouden moeten vormen, de oppervlakte van
zoo'n eiland dag aan dag met vogels zoude
moeten bedekt zjjn, opdat in den loop vail
drie eeuwen, dat 's heel wat anders dan in
tien jaar, daar een guanolaag gevormd zoude
worden van een paar centimeters dikte.
Wjj zullen dan ook nooit het gebruik van
verbeterde Peru-guano aanbevelen, deels omdat
zjj te duur is, deels ook, omdat wjj in die
verbeterde guano een kleine hoeveelheid grond
stof veronderstellen, die door toevoeging van
superphosphaat en zwavelzure ammoniak op
het vereischte gehalte moet gebracht worden.
Met eene geringe toevoeging van kali-mag
nesia bjj ammoniak superphosphaat kan men
tegen veel minderen prjjs geljjke resultaten
bekomen.
Vit het Duitsch.
VAN
CLARA VIEBIG.
Opspringend schudde de arme vrouw heftig
het hoofd. Een schuw geflikker glom in hare
oogen,hare dicht aaneengegroeide wenkbrauwen
trokken samen; geheel het gezicht had weder de
vorige,sombere wilde uitdrukking. Zjj greep naar
haar papier, drukte het aan de lippen en ver
stopte het haastig, als een bedreigd heiligdom,
aan hare borst. Met gebogen hoofd wilde zjj
nu heengaan. Hare voeten schuifelden. Lang
zaam, als onder een zwaren, onzichtbaren last,
sleepte zjj zich voort.
Daar riep de barones haar terug>Geef mg
je brief. Ik zal hem den baron laten zien. Die
kan hem lezen."
Aarzelend, twgfelend stond daar de meid
met de handen tegen de borst.
.Geef hier I"
De toon was bevelend.
En wederom knikten de knieën en boog
jrich het hoofd tot aan den zoom van het kleed
der meesteres. En op een toon, die van wee
het hart ineen deed krimpen, stamelden de
lippen.Lezen lezenMg zeggen wat ge
schreven is! Lezen', pani, lezen!"
Aangezien er meer menschen zgn, die aan
den onuitputtelgken voorraad van Peru-guano
geen dadelgk geloof hechten, hebben deze naar
andere middelen omgezien, om op eene goed-
koopere wgze de noodige stikstof te verschaffen
en het is daaraan te danken, dat wg in buiten-
landsche bladen herhaaldelgk mededeelingen
lazen betreffende kalkstikstof, eene eigenaar
dige benaming voor een scheikundig produet,
dat wellicht eenmaal geroepen zal zgn groote
diensten te bewgzen aan den landbouw.
Tot heden kan het nog niet met Chili-sal-
peter in het krgt tredenintusschen verdient
het daarop thans reeds de aandacht te vestigen
en wg doen dit naar aanleiding van een
schrgven van dr Gerlach, directeur van het
Rgkslandbouwproefstation te Posen.
De kalkstikstof wordt verkregen door bgtende
kalk, gemengd met kool, door middel van een
electrischen stroom sterk te verhitten daardoor
bekomt men calciumcarhide, een scheikundige
verbinding, die tegenwoordig veel wordt ge
bruikt voor het vervaardigen van acyteleengas.
Wanneer men nu door gloeiend poedervormig
calciumcarbide een stroom van lucht leidt,
nadat daaraan te voren de zuurstof onttrokken
is, ontstaat door opslorping van twee deelen
stikstof eene andere verbinding, calcium cyaana-
mide, die in zuiveren toestand 25 stikstof
bevat, d i. 2/5 meer dan Chili-salpeter, waarin
15 a 16 stikstof aanwezig is.
De ruwe, aldus verkregen zelfstandigheid,
die nog verontreinigd is met kool, bgtende
kalk en calciumcarbide, heeft het voorkomen
van een zwart poeder, dat wel iets lgkt op
Thomas-phosphaat en bevat 20 stikstof,
nagenoeg evenveel dus als zwavelzureammoniak.
Deze stikstof is gemakkelgk oplosbaar in
water.
Om haar van andere soorten te onder
scheiden, heeft men haar den naam gcgcTon
van kalkstikstof.
Met zuren behandeld, levert de kalkstikstof
dicyaandiamide, eene verbinding die 67 stik
stof bevat.
Wg hebben gebruik moeten maken van
eenige geleerde termen om aan te wgzen, hoe
men aan de kalkstikstof komt. Thans zullen
wg verdere geleerdheid vermgden.
Wordt kalkstof vervolgens opgenomen in
heeten waterdamp, dan bekomt men ammoniak
die, in zwavelzuur geleid, ons den zwavelzuren
ammoniak verschaft.
De bereiding van zwavelzuren ammoniak
uit kalkstikstof kost tgd en geld en daarom
heeft men in het landbouwproefstation te
Posen reeds drie achtereenvolgende jaren
proeven genomen, zoowel in het open veld
als op overdekte terreinen om daaruit de
vruchtbaarmakende waarde van de kalkstik
stof te bepalen.
De uitslag van deze proefnemingen is, dat de
uitslag bg vruchten op het vrge veld minder
gunstig was dan bg 't gebruik in overdekte
plaatsen en dat de kalkstikstof gunstiger werkt
bg laat dan bg vroegtgdig gebruik. Verder
heeft men waargenomen, dat de kalkstikstof,
groote hoeveelheden aangewend, op vele
gronden eene nadeelige nawerking heeft;
vooral is dat het geval bg veengronden.
De proeven worden nog steeds voortgezet
en het is nagenoeg zeker, dat men binnen
weinige jaren met alle gewenschte zekerheid
het oordeelkundig gebruik, zoowel als de ver-
gelgkende waarde van die nieuwe meststof
zal kennen.
Waarom wg daarop thans de aandacht ves
tigden
Om twee redenen.
Eerstens, om te laten zien, hoe de weten
schap onvermoeid voortschrgdt om te kunnen
voorzien in een tekort, dat ons eerlang te
wachten staat.
Tweedens, om de landbouwers te waarschu
wen, wanneet men hun deze goedkoopere
stikstof aanbiedt, daarvan nog geen ander ge
bruik te maken dan voor proefnemingen.
Ook de bekende dr Wagner is van dat oor
deel. Z. i. moet men met het gebruik van
kalkstikstof wachten, tot de noodige proeven
genomen zgn, om dit voortbrengsel der heden-
daagsche ngverheid naar zgne werkelgke
waarde te kunnen beoordeelen.
Niet te haastig dus.
VRAGENBÜ6.
Vraag: Is uw landbouwmedewerker ook
een middel bekend ter verdrgving van zg-
klandertjes, kleine zwarte diertjes, die zich in
massa's op behangsels (papieren) van kamers
kunnen bevinden?
Antwoord: Het middel om die diertjes
te dooden is bekend, maar het is ons onbe
kend of door de toepassing daarvan de meubels
der kamer, enz. ook zouden Igden. Het draagt
den naam van nicoticide. Men giet het in een
koperen bakje boven een spirituslamphet
verdampt, vult het geheele vertrek, dat men
goed gesloten houdt, en na een paar uur zgn
alle insecten dood. Men gebruikt het veel in
serres. Aan planten doet de rook geen kwaad.
Met een fleschje van 90 cent kan men 70 M8
berooken.
DE SCHOOL.
De Nieuwe Prov. Gron. Ct, een anti-revolu-
tionnair blad, heeft aan Be Standaard de vraag
gesteld waarom de regeering in deze vierjarige
periode niet komt met eene regeling van het
lager onderwgs. De Standaard antwoordde dat
de voorbereiding dier regeling veel tgd kost.
Maar de N. P. Gron. houdt voet bg stuk. Zg
wil herziening in deze vierjarige periode, en
zegt»Naar onze meening is de school nu
dikwgls genoeg de inzet geweest bg de poli
tieke verkiezingenin het belang van die school
zouden we niet gaarne de herhaling daarvan
zien in 1905."
Deze verzuchting is begrgpelgk, maar wg
vreezen toch, zegt Het Volk, dat de klager
geen succes zal hebben. Bg de parlementaire
mislukkigen van dit ministerie, waarvan vooral
het nu komende vierde jaar een rjjken oogst
belooft, is het onbevredigd verlangen der
mannen van de School met den Bgbel altgd
een appeltje voor den verkiezingsdorst. Als
de anti-revolutionnaire kleine man terecht zal
Toen mevrouw von Dalchouw met de smerige
papieren bg haren man kwam, was deze daar
over allesbehalve gesticht.
»Ik heb je verzocht, Constance, je niet
met dat volk in te laten. Je zult nog eens
zeer onaangename ervaringen opdoen
Dagen lang lag het briefje ongelezen op de
schrgftafel van den graaf. Maar eindelgk toch
ontbood hg Kazia Giemzianka bg zioh.
Zg kwam op bloote voeten en verspreidde
een doordringenden reuk van zuren kalverdraf
en koemest. Op den drempel bleef zg staan
en staarde met groote, wezenlooze oogen al
maar rechtuit. De graaf zat aan de schrgftafel.
De gravin bg de warme kachel, haar kindje
troetelend.
Kazia Giemzianka, hier zgn twee brieven
voor je", sprak de graaf. »De eene is van den
vgftienden November. Acht dagen daarna ben
je weggeloopen. De andere is van den vgf
tienden Januari. Dat is ook al lang geleden.
Luister nu, wat ze je schrgven
En hg las
Lieve Kazia
Om te beginnen spreken wg je toe met den
naam van Christus. Geloofd zg Jezus Christus
en zgne moeder Maria!
Voorts melden wg je, lieve Kazia, dat de
heer Bremmler ons bericht heeft waar je bent,
Wg verheugen ons er over, dat je gezond
bent en het je goed gaat.
Dat je kleine zoon Gregor zoo'n aardig
ventje is, dat weet je zelf wel.
Daarom verzoek ik je, namens Gregor, je
gaan klagen dat hg in bgna alle opzichten
bedot is, dan schuift men de vraag der lagere
school voorop om hem weer in het oude strjjd-
humeur te brengen. De schooljuaesffe is voor
Kuyper van grooter belang dan de sdho6\regeling.
Bg kon. besluit:
is de heer H. R. Vorst, arts, benoemd tot
officier van gezondheid 2e kl. bg de zeemacht
zgn op non-activiteit gesteld de eerste-luit.
J. T. H. van Barneveld, van het 6ereg. inf. en
de kapitein L. W. C. G. van der Garden, van
het 4e reg. inf.
is de O. I. ambtenaar met verlof, H. G. Stal,
laatstelgk tgdelgk waarnemend architect le kl.
bg den waterstaat en 's lands burgerlgke
openbare werken in N.-I., op zgn verzoek,
wegens physieke ongeschiktheid, eervol uit
's lands dienst ontslagen, met toekenning van
pensioen.
De volgende week verleenen de ministers
van waterstaat en van justitie geen audiënties
In de St. Ct no 118 brengt de minister van
binnenlandsche zaken ter kennis van belang
hebbenden, dat eerlang gelegenheid zal worden
gegeven tot het afleggen der examens terver-
krgging van een getuigschrift als vroedvrouw.
Zg zullen worden afgenomen vóór 1 Augustus
e. k. te Rotterdam en tusschen 1 Augustus en
31 December e. k. te Groningen.
Te Rotterdam zullen de examens in de eerste
helft van Juni aanvangen.
Voor nadere inlichtingen ver wgzen wg naar
de genoemde St. Ct.
Over de uitvoering van gewgde muziek
in de Luthersche kerk te 's Gravenhage, Don
derdagavond, schrgft de muzikale recensent
van Het Vaderland o. a. het volgende
Marry van aer Mam naa ik nier, geboord
sedert zg hier de schoolbanken verliet, wel
had ik veel van haar gehoord, van haar her
haald succes in Duitschland. Dat laat zich
ook wel verklaren, gegeven het schoone, ja 't
imposante materiaal waarover zg beschikt. In
gelgkheid van klank kan de stem nog winnen
en ook in de voordracht was meermalen iets
ongelgks, een gebrek aan subjectiviteit zal ik
maar zeggen, dat vooral bg gewgde muziek ge
voeld wordt, een soms te dik opleggen van de
kleur, waaruit een zekere behaagzucht sprak.
Men mag dat de jonge zangeres niet te zwaar
aanrekenen eerst na heel wat strgd worden hei
evenwicht en de verloochening verkregen, dié
noodig zgn om tegelgk het werk en den ver
tolker in het beste licht te stellen. In de aria uit
Handels Israël nog niet geheel zichzelf, recht
vaardigde Harry van der Harst in de koralen
van Bach en in de duetten van Steffani ei
Bach den roep, haar vóorgegaan, ten volle
Deze landgenoote kan er zeker van zgn, dat de
Hagenaars haar niet zullen vergeten.
Anna Kappel was, zegt dezelfde schrgver,
Donderdagavond op haar best in allesIn
Bach en Steffani en niet het minst in de
Preghiera van Stradella waarvan de aanhef
Piëta Signore (bg de reprise heel fijn ingezet)
mg niet licht uit de herinnering zal gaan.
zoon, dat je mg niet vergeet, en wanneer je
zelf wat hebt, mg eenige groschen stuurt, om
te koopen wat hg noodig heeft. Want je weet
dat het hier schraal is.
Voorts bericht ik je, als je broeder Kasimir
Giemzianka, dat wg allen gezond zgn, ook
Gregor, je zoon. Het gaat ons zooals gewoon-
lgk, en hier is niets nieuws bg ons.
Waar wg nu het papier niet gespaard heb
ben, zoo groeten wg je duizendmaal én mil-
lioenmaal, ik, Kasimir Giemzienki, mgne vrouw,
en Walek, en Soschka. En ook Gregor groet
je, als de lieve zoon van zgne moeder. Ook
Marischka laat je groeten, de keukenmeid van
den heer graaf.
Wanneer je geld stuurt, adresseer het dan
aan haar. Dan krggen wg het zekerder.
Voorts vragen wg je, lieve Kazia, hoe het
je gaat Blgf gezond Tot weerziens God
behoede jeAmen.
Je broeder
Kasimir Giemzianki."
De graaf wierp het epistel op de tafel.
»WelHeb je 't gehoord? Dat heeft je
broer zeker den schoolmeester laten schrgven?"
Kazia knikte.
»Je hebt dus een kind thuis
Wederom knikte Kazia, terwgl een teeder
glimlachje haar gezicht opklaarde. De gravin
keek haar verwonderd aan. Waren dit nog
dezelfde strakke, magere trekken, die zich nu
zoo zacht, zoo moederlgk rondden?
Uit Kazia's oogen welden tranen en rolden
over hare wangen, rechts en links van den
>,\Jf <s* w-uftUW> üC.l
Aan de universiteit te Utrecht ia bevor
derd tot semi-arts de heer J. J. van der Harst,
van Middelburg.
Dit bericht is nog opgenomen in een deel
der oplaag van eens vorig nomfnér.
Aan dezelfde universiteit is tót Afta bevor
derd de heer G. J. C. Hartman.
De raad van Veendam besloot, mét 10
tegen 3 stemmen, een géhüwde onderwijzeres,
mej. G. Bieze—Ullmann, tegen 1 Juli eervol
ontslag als zoodanig te géven, ómdat men eéh
onderwgzeres-moeder niet wenschelgk acht ih
de school. De kosten van waarneming tot I
Juli wegens zwangerschap komen tèh laste
der ontslagene.
Het hoofdbestuur van den Bórid van Ne-
derlandsche onderwijzers zal een adhaësie-adrea
'zenden op 't adres van de vereenigmg Volks-
ónderioys aan de Eerste kamér, waarin verzoekt
wordt de Hoogerofiderwgswet niet aan te
nemen.
In de Prins van Oranje te Goes wordt
a. Donderdag, des middags te 12 uren, eene
vergadering gehouden van de commissie., werk
zaam in het belang van den coöperatieven
aankoop van kunstmeststoffèn en krachtvoéder-
middelen in het ressort van het Rgkélaiid-
bouwproefstation Goes.
Op dié vergadering zullen de kringéü defini
tief worden vastgesteld eh benoemd, zal hét
reglement definitief worden samengesteld en
zullen de formulieren worden aangevuld en
gewjjzigd.
Verder zullen de algemeene en bjjzondere
voorwaarden, geldende bg aanbestedingen, wór
den aangevuld.
Volgens het concept-reglement zal het uit
voerend bestuur bestaan uit vijf personen
waaronder de voorzitter, de secretaris-penning
meester en de directeur van het rgkslandbouw
proefstation te Goes.
Op het 56e Nederlandsch landhuishoud-
kundig congres, op 28 Juni tot 1'Juli te As'sén
te houden, zal door den heer dr A. J. Swavih'g,
directeur van het rgkslandbouwproefstatióh'te
Goes, het volgende vraagpunt worden ingeléid.
»De Openbare controle van kunstmeststoffen
en krachtvoedermiddèlen heeft veel van hate
practische beteekenis verloren, terwgl de be
zwaren, welke ditjstelsel aankleven, scherper
op den voorgrond Zgn getreden.
Het moge daarom wénschelgk worden ge
acht dat in de plaats daarvan algemeene voor
waarden, geldende bg den aankoop van boven
gemelde artikelen, worden vastgesteld door
vertegenwoordigers van coöperatieve land-
bouwvereenigingen en van den reëelen handel,
onder voorlichting der rgkslandbouwproef-
stations."
Een dergerljjk systeem wordt reeds sedert 1900
in het ressort van het rgkslandbouwproefstation
Goes vrg algemeen en met succes toegepast.
De inleider stelt de volgende conclusies:
1. De openbare controle voor kunstmest
stoffen en voor krachtvoedermiddelen beant
woordt thans niet meer aan het beoogde doel
dit stelsel kan derhalve worden verlaten.
glimlachenden mond. Zg hield hare armen
alsof zg een kind wiegde, en drukte ze toen
schijnbaar vast aan hare borst. Haar gansche
wezen scheen te ontdooien zich op te lossen
als de jjsschol in het voorjaar te smelten
in tranen.
»Hoor je verder", sprak de graaf. »Hier
is de tweede brief."
En hg las
»Ik, Kasimir Giemzianki, en mjjne vrouw,
schrgven je deze regels en spreken je allereerst
aan met den naam Gods. Geloofd zg Jezus
Christus en zgne moeder Maria
En nu schrgven wg je en vragen je of je
gezond bent- Wg zgn allen gezond, ook
Gregor, je zoon. Alleen verwondert het ons,
dat je nog heelemaal niet naar hem gevraagd
hebt, terwgl andere meisjes, die eerst in
November weggetrokken zgn, aan hare kin
deren al tien gulden hebben gestuurd.
En jjj hebt mg je bengel achtergelaten
heelemaal naakt. En het valt je niet in, daar
naar te vragen.
Ik bezit niets. En ik denk ook van hier
weg te trekken. Wat moet ik dan met je
naakten bengel beginnen Al zou ik ook vier
maanden lang dagelijks twintig kopeken heb
ben verdiend, dan zou dat toch nog niet ge
noeg zgn om je bengel in de kleeren te steken.
En nu stuur je mg oogenblikkelgk wat voor
den jongen, of je kunt hem zelf nemen. Ik
houd hem enkel dan, wanneer je mg maande
lijks drie gulden voor hem stuurt. Ik mag wel
zeggen, dat hg meer dan drie guldenmaande
verbruikt, want behalve dat hg kleeren aan zgn
lgf moet hébben, móet hg ook nog gezouten,
gesmeerd en bewasschen worden. Anders vreten
hem de wormen. En hg is nog geen twee jaar
oud. Je kunt dus begrgpen wat zoo'n kind kost.
Ik ben heelemaal niet van plan, andermans
kinderen voor niets te voederen. Andere meisjes
betalen wel tien gulden voor hare kinderen,
en klagen niet. Ik maak 't met jou nog heel
schappelijk.
Als je dus voor den bengel niet binnen acht
dagen geld stuurt, dan gaat hg den weg op
om te bedelen. Ik wil hem niet langer op
mjjn dak hebben. Ik goói hem mpn deur uit
dat zweer ik je.
LAten de vossen hem opvreten!
Knoop dus in je oor, wat ik je geschreven
heb
Je broeder
Kasimir Giemzianki."
>Mgn God!" riep de gravin, en zg keek
ontsteld haren man aan»hoe verschrikkelijk
Als die slechte kerel nu misschien al zgne
bedreiging heeft uitgevoerd en het arme wurm
aan den weg heeft gezet!"
Zg boog zich haastig over bet kanten kapje
van de wieg en strekte als beschermend hare
armen daarover uit.
De graaf haalde de schouders op.
»Nu nu, het zal wel zoo erg niet zgn.
»Kazia Giemzianki", zoo wendde hg zich tot
de meid »heb je gehoord,wat ik gelezen heb
»Ik heb 't gehoord."
>Je hebt 't wel nu nog niet te vorderen
