Dinsdag 10 Mei. Uit Stad en Provincie. N°. 110. 147e Jaargang. 1904. Middelburg 9 Mei Zeer lezenswaardig. LETTEREN EN KUNST. MIDDELBIiRGSCHE Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp., 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER EN VERWACHTING. 9 Mei 8 u. vm 43 gr., 12 u. 47 gr., av. 4 u 53 gr. F. —Verwacht: veranderlik weer, geringe toename in temperatuur. matige W. wind, Advertentiên: 20 cent per regel. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiên en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR As., N.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam. Donderdag a. (Hemelvaartsdag) ver schijnt deze courant niet, i. De bekende Groningsche hoogleeraar en philosooph mr H. Krabbe, de man van ern stig nadenken, die, naar men destjjds be weerde, minister Tak van Poortvliet van advies diende bij zijn kieswet-ontwerp, heeft in het Hfei-nommer van De Gids eene be schouwing gewijd aan het kiesrecht. Daarop de aandacht te vestigen van ieder die belang stelt in de ernstige vragen van den dag, die, al is het slechts eenigszins, oog heeft voor en besef van hetgeen de tijdsomstandigheden vorderen, is het hoofd doel van ons opstel. Want zeer lezenswaardig is wat prof. Krabbe schrijft, zeer ernstig en welsprekend, vooral aan het slot, zijn pleidooi voor het algemeen kiesrecht. Aan te toonen dat herziening van de Grondwet op het punt van het kiesrecht een eisch des rechts is, dat vooral moge, naar hij hoopt, uit zijne beschouwing blijken. Hij wijst daarop in zijne inleiding: .Onze volksvertegenwoordiging zal voor de vraag worden gesteld, of de kiesrechtkwestie vrjjwillig dan wel, zooals in 1848, onder dwang tot oplossing zal worden gebracht. Als straks een beslissing wordt gevraagd over het vóór of tegen eener grondwetsherziening die invoe ring van algemeen kiesrecht mogelijk maakt, zal het »vóór" getuigenis afleggen van boog rechtsbewustzijn dat in de volksvertegenwoor diging met baar kiezers leeft, omdat zij, wetende dat met de invoering van algemeen kiesrecht een ver reikende politieke machtsverschuiving kan plaats grjjpen, in de toekomst afstand zal hebben te doen van haar uitsluitende heer schappij, ^ii* inzicht dat het algemeen belang dit offer vordert. Luidt de beslissing in tegen gestelden zin, ook dan zal van die heerschappij afstand worden gedaan, maar het zal geschieden onder dwang. Ophouden kunnen de huidige Staten-Generaal met zjjn kiezers de herziening van het kiesrecht der Grondwet misschien •ttoljjke jarendan volgt de overgave en zal mitsdien andermaal de verderfelijke invloed van dwang datgene tot stand moeten brengen wat, door zwakheid van rechtsbewustzijn, de heerscbende klasse ^onmachtig is vrijwillig te geven. Ik waag noode een voorspellingmaar onwaarschijnlijk i8 't niet, dat de voorspelling, die in Ons Program geschiedde omtrent een grondwetsherziening in anti-revolutionairen geest, voor de thans gevraagde herziening der Grondwet in vervulling gaat en een .schudding van den nationalen geest" noodig zal blijken om haar tot stand te brengen. Want geen enkele machtsverschuiving van eenige betee kenis is voortgekomen uit bet gelouterde inzicht der zitting hebbende overheid, dat zjf met nieuwe maatschappelijke krachten het gezag behoort te deelen. Berekening of poli' tieke noodzakelijkheid zijn altijd de drjjfveeren geweest. Maar kunnen kiezers en gekozenen zich opheffen tot het verrichten van deze politieke daad uit den innerljjken drang eener rechtsovertuiging, dan zou zulk een vrjjwillig verrichte daad voor het rechtsbewustzijn der ganscbe maatschappij van onberekenbare waarde zjjn." „De beteekenis van het kiesrecht en de probleem van het kiesrecht heeft zij, hier te lande althans, uitgediend." Gronden van staatsbelang alleen moeten Jhans over de opdracht der kiesbevoegdheid beslissen. Het kiesrecht moet op ééne lijn taan met elke andere publieke bevoegdheid. De inhoud der kiesbevoegdheid is duide lijk zij geeft recht om aan de samenstelling van het parlement of aan de volksvertegen woordiging, op de ons allen bekende wijze, mede te werken. Daaruit vloeit voort, dat de beteekenis van het kiesrecht en de omvang, waarin het behoort te worden toe gekend, moet worden afgeleid uit de taak der vertegenwoordiging. Naar den feiteljjken, historisch geworden toestand komt die taak nu hierop neer „dat de zitting hebbende Regeering wetgevert en bestuurt, maar dezen zwaarwichtigen werkkring vervult in den heerschenden toon van de vertegenwoordiging des volks en onder haar voortdurende controle. De macht, die van (de volksvertegenwoordiging) uit gaat, openbaart zich niet in hetgeen zij doet, maar in hetgeen de Regeering verricht, maar die Regeering is dan ook haarRegeering" Wij zullen den hoogleeraar niet volgen in zijn geleerd betoog in dezewie daarin belang stelt leze het in zijn geheel maar ons meer bepalen tot vermelding van het meest practisch deel daarvan, hoe hij nl. het kiesrecht wenscht, opdat in het parlement al de in het volk levende rechts overtuigingen, mits natuurlijk in eenigen omvang gedeeld, haar orgaan bezitten. Uit de grondwet moet, volgons hem, de grondslag„maatschappelijke welstand" ver dwijnen en, de historische lijn volgende, dient de stap, in 1887 ten halve gezet, thans geheel te worden gedaan en voortaan het kiesrecht uitsluitend aan den grondslag geschiktheid te worden gebonden. Welk kiesrecht men ook moge voorstaaneen beperkt, een uitgebreid, of een algemeen kiesrecht, altijd zal de grondslag voor de toekenning daarvan de geschiktheid moeten zjjn. Dat beginsel nu wil de heer Krabbe in de grondwet neerleggen. Hij is tegen het blanco artikel, dat de commissie uit de Liberale XJnie in de Grond wet wenscht „en waarbij eenvoudig gezegd wordt dat de wetgever het kiesrecht zal regelen Het lijdt zijns inziens aan on oprechtheid, omdat men bedoelt het alge meen kiesrechten het lijdt, als men reke ning houdt met deze bedoeling, aan onklaarheid, omdat algemeen kiesrecht een voor velen niet duidelijke leuze is en daarom leuze waarop het onmogelijk is een een herziening Grondwet van het kies- tot stand te ting en exploitatie van volkssanatoria voor borst aders in Nederland. Medeeling werd gedaan dat de kosten van xploitatie van het sanatorium hebben bedra gen 39.387.50. Met het oog op het beschik baar stellen van kostelooze bedden was den afdeelingen gevraagd, welke som zij wilden beschikbaar stellen. Toegezegd werd een geza menlijk bedrag van 8708.31, een bedrag groot genoeg om het aantal kosteloos ver pleegden te vermeerderen, althans niet te verminderen. Het aantal patiënten bedroeg in het afge- loopen jaar 147, nl. 78 mannen en 69 vrouwen. Het aantal subcommissies, 50 bedragende, nderging geen wjjziging. De heer A. Telders te 's Hage werd bij accla matie tot penningmeester gekozen. De heeren dr J. J. Homoet, voorzitter, en dr R. de Josselin de Jong, le secr., werden her kozen, zoomede de heer dr M. W. Pjjnappel. Een voorstel-Z e e 1 a n d, om door wijziging van het huishoudelijk reglement de exploitatie gemakkelijker te maken, werd bjj stemming verworpen. Op een vraag omtrent den minder goeden staat, waarin het gebouw van het Sanatorium te Hellendoorn zich zou bevinden, kon het hoofdbestuur mededeelen, dat daarvan niets waar is. Tot plaats van de volgende algemeene ver gadering werd Utrecht aangewezen. omvang, waarin het moet worden toegekend, kan zoo herinnert prof. Krabbe onmiddelljjk worden bepaald hij de aanvaar' ding van de leer der volkssouvereiniteit. Als de souvereiniteit bij het volk berust, is het kiesrecht de vorm, de eenig mogelijke vorm zelfs, behoudens het referendum, waarin die souvereiniteit zich kan doen gelden terwijl, wat den omvang betreft, het algemeen kiesrecht daaruit rechtstreeks voortvloeit, omdat ieder burger, ieder vol volksgenoot, tengevolge van zijn deelge nootschap in de souvereiniteit, als zoodanig recht heeft om aan de Regeering van zijn land deel te nemen. Die leer, opgevat in historischen zin, is echter een overwonnen standpunt. Praktisch is zij nooit veel meer geweest dan een pakkend woord, om te këeren misbruik van vorstengezag. Yoor de oplossing van het concentratie tot rechtartikel der brengen." En al laat het voorstel van grondwets herziening van de heeren Drucker c.s., Vrij zinnig-Democraten, aan oprechtheid en dui delijkheid niets te wenschen over, ook dit kan, dunkt prof. Krabbe, niet tot uitgangs punt worden genomen, niet alleen omdat het mede hier onmogelijk schijnt op zulk een uitgewerkten grondslag tot samenwer king te geraken, maar ook omdat het zijns inziens in de Grondwet iets vastlegt waar voor de Grondwet de plaats niet is, n.l. een stelsel, een systeem van kiesrechtregeling, in stede van in de Grondwet slechts op te nemen een beginsel dat aan den gewonen wetgever tot uitwerking wordt voorbehou den." En dit beginsel nu is en kan geen ander zijn dan het stellen van de „geschiktheid" als eenigen grondslag van het kiesrecht, Over het verdere van prof. Krabbo's be toog in ons volgend nommer. TWEEDE KAMER. Landbouwvertegenwoordiging. Uit het antwoord van den minister 1 Waterstaat op het Kamerverslag over het wets ontwerp op de Landbouwraden bljjkt, dat de minister een principieele wjjziging heeft aan gebracht. De minister heeft nl. besloten alle leden der landbouwraden door rechtstreeksche keuze te doen benoemen. KORTE MEDEDEELINGEN VERGADERINGEN. Te Utrecht is Zondag de algemeene verga dering gehouden van de Vereeniging tot oprich op Wjj hebben thans nadere inlichtingen ontvangen omtrent het lot van den brief be treffende de opening van de Queenboro-pier en als curiosum deelen wij ze hier mee, onder dankzegging aan onzen informant. Zooals we reeds meldden, werd de brief te vjjf uur n. m. op de pier zelf gepost. De bus te Queenboro-pior ressorteert echter onder het postkantoor Sheerness. De buslich ting had plaats te 6.30, zoodat de brief onge veer te 7.30 te Sheerness was. Aangezien het kantoor Sheerness geen zendingen uitwisselt met het zeepostkantoor, moest de brief eerst de reis van anderhalf uur naar Londen maken om vandaar per rechtstreeksche zending naar Middelburg te worden verzonden. De mailtrein verlaat Londen echter reeds te 8.35, en bjjgevolg was de tijd onvoldoende om den brief nog per nachtdienst te verzenden. We noemden deze postzending een curiosum. Maar ze is voor de betrokkenen zeer onaange naam bovendien. We vermoeden dat menige passagier, die bp aankomst aan de pier daar een brief post in de hoop dat deze met de volgende boot overgaat, evenals wjj, bedrogen uitkomt. Op een schrijven van het gemeentebestuur van Oostburg aan Ged. Staten van Zeeland betreffende de kosten der eedsaflegging van de ambtenaren van den burgerlijken stand, werd afschrift ontvangen van een brief van den minister van Binnenlandsche zaken, waaruit bleek dat naar zjjn oordeel die kosten voor bezoldigde ambtenaren door dezen zeiven moe ten worden gedragen. Die voor de onbezoldigde ambtenaren zullen kunnen gebracht worden ten laste der gemeente en dan gerangschikt worden onder de uitgaven, bedoeld in art. 205 la g der gemeentewet. Dit tot naricht van andere belangstellenden. Duideljjker dan het korte telegram, ons Zaterdag uit Den Haag gezonden, geelt een bericht in de Hollandsche bladen de bedoeling weer der regeering omtrent de verandering in de opleiding van matrozen. In beginsel moet besloten zjjn de opleiding, die thans over verschillende marinestations is verdeeld, te vereenigen in één hand en wèl aan boord van het wachtschip te Hellevoet- sluis, waarheen alsdan ook de aankomende matrozen van het wachtschip te Amsterdam zouden worden overgeplaatst met opheffing van de opleiding in laatstgemelde plaats. Daar er echter met het oog op de behoefte aan wo ningen voor officieren enz., bjj de opleiding gedetacheerd, bezwaren tegen Hellevoetsluis als voor het doel aangewezen zjjn gerezen, heelt de minister van marine aan een com missie van zeeofficieren opgedragen een on derzoek in te stellen naar de geschiktheid van andere plaatsen voor het stationneeren van het opleidingsschip, en daaronder behooren. naar men meldt, Dordrecht en Vlissingen De opleiding te Leiden en het opleidings- vaartuig aldaar bljjven evenwel gehandhaafd Lang kan dat zoo niet durenen ware het niet, dat de twee bekende familiefondsen hier ter stede, met de directie der Loterij voor Vrouwelijke Hanawerkende vereeniging jaar in, jaar uit, zoo krachtig steunden, zjj zon met de 1450 aan jaarljjksche contributiën en met de niet minder dankbaar aanvaarde giften van onbekenden, niet in staat zjjn, ook maar eenigszins te voldoen aan wat van haar ge vraagd wordt. Bestaat er alzoo grond," zegt het bestuur, om aan te dringen op krachtiger en vooral meer algemeene medewerking, geljjk wjj reeds, doch helaas met weinig succes gedaan hebben en geljjk wij hier bjj vernieuwing doen, onzerzjjds hebben wjj, zooals aan U bekend gemeend te moeten overgaan tot het nemen van bezuinigingsmaatregelen, door voortaan geene hulp meer te verleenen voor verster kende middelen, wanneer die door verandering van geneesheer gratis te bekomen zjjn bjj de Vereeniging voor spjjsuitdaeling door de zorg voor weduwen, niet geheel buiten staat iets verdienen, hetzij wegens het hebben van kinderen, die de moederzorg niet ontberen kunnen, hetzjj wegens andere bjjkomende omstandigheden, aan anderen over te laten eindeljjk, door ons niet meer in te laten met aanvragen, ten doel hebbende de geheele oi gedeelteljjke bekostiging van de behandeling wegens ruggegraatsverkromming e. d. door heilgymnastiek, massage, als anderszins." Gedurende het afgeloopen jaar werden voor het eerst bjj de Vereeniging ingeschreven 50 gezinnen of personen, tegen 34 in 1902. Of schoon tamelijk uiteenloopend bljjkt dat cjjfer toch eene norm aan te geven, waar te begin nen met 1881 en tot heden, dus in circa 24 jaar, 1207 namen werden ingeschreven. Het getal aanvragen bedroeg 713, tegen 590 1902zjj werden gedaan namens 144 aan vragers, tegen 123 in 1902, van welke 144 er éénmaal in behandeling kwamen, 115 van twee- tot vjjfmaal en 155 van zes- tot elfmaal, terwjjl 32 hunner maandeljjks in behandeling kwamen en het geheele jaar door gesteund werden. In 1903 werd ontvangen Uit het 48e jaarverslag van de Vereeniging tot bet bezoeken der armen teMiddelbu w bljjkt dat die vereeniging in twee jaren tijds haar kapitaal zag verminderen met 2500 plus het legaat van wjjlen den heer De Raad dat bjj gebrek aan kasgeld destjjds niet belegd werd. W. Lambert, Zierikzee. gymnastiekleeraar H. B. S. te In de Vrjjdag jl. te Wissekerke gehouden raadsvergadering werd tot lid der commissie tot wering van schoolverzuim te Geersdjjk benoemd de heer N. Filius, in plaats van A. Hep stek, die bedankt had. Daarna stelden burg. en weth. voor, den gemeenteveldwachter Bakker te Camperland die tegen 1 Juli a.s. eervol ontslag had ge vraagd, doch zjjii functie van havenmeester kon blijven waarnemen, een pensioen te ver leenen van 250 'sjaars. Een opmerking van een drietal leden, dat het hun wenscheljjk voorkwam, den titularis ook van zijn haven meesterschap te ontheffen en zjjn pensioen met J 100 te verhoogen, werd gepareerd met eene verwjjzing naar de gemeente-financiën en de tegenopmerking, dat men later altjjd dien weg nog uit kon, als 't noodig mocht bljjken. Op een subsidie-aanvrage van J. Schrier, ondernemer van een bodeloop tusschen Cam perland en Wissekerke, werd afwjjzend beschikt. Aan 't bestuur der Chr. school te Wissekerke werd, in verband met een voorgenomen ver bouwing der school, 8 centiaren gemeentegrond afgestaan voor 1. De voorzitter bracht een plan ter sprake omtrent den aanleg van een klinkerpad te Kamperland; de kosten te bestrijden uit »on- derhoudstraten." Daartegenover werd beweerd, dat daardoor de rjjweg niet van water ontlast zou worden, integendeel, en door een ander lid dat het hem beter geleek een geldleening te sluiten voor een radicale verbetering. Een besluit werd niet genomen. Bjj de omvraag wees een der leden op de wenscheljjkheid eener bepaling, houdende ver bod anders dan bjj noodzakelijkheid de straat wegen met zware vrachten te berjjden. Een ander lid achtte het aanschaffen van een bag gerbak noodzakeljjk met het oog op de ver- slibbing der haven te Camperland. In beide aangelegenheden werd onderzoek toegezegd. en 5817.23, met een goed saldo over te brengen in nieuwe rekening ad 205.066. Onder de ontvangsten komen voor giften van I onbekenden 350, van corporatiën 1400 en van de directie derLoterjj van vrouwelijke hand- werken 270.17 en contributiën 1448.50. D. Mackenzie, de chef van het book makerskantoor alhier, die Vrjjdagavond naar Engeland werd overgebracht om uitge leverd te worden, was Zaterdagochtend reeds op vrjje voeten, tegen borgstelling. Zjjn zaak dient den 3 Juni. Dinsdag 17 Mei, des avonds te acht uren, wordt door de Vrijzinnig-Democratische kiesver- eeniging alhier eene vergadering gehouden tot het stellen van candidaten voor de Provin ciale Staten. Volgens de partjjorganen besloot de afdeeling Middelburg der 5. D. A. P. na uitvoerige bespreking, geen zelfstandige candidaten voor do Provinciale Staten te stel len, maar die der Vrijzinnig Democratische kies- vereeniging te steunen. Heden namiddag werd op de gebruikelijke wijze en voor het front van den troep, door den majoor M. J. van Hille de bronzen medalje voor trouwen dienst uitgereikt aan den sergeant majoor-tilulair L. A. Simons, en de sergeanten P. de Kat en J. Verhage, allen van het 2e bataljon 3e regiment infanterie alhier. In de Zaterdag te Hontenisse uitgegeven I gehouden raadsvergadering werd tot ontvanger der haven- en kaaigelden te Walsoorden be noemd de heer E. Koujjzer te Kuitaart. BOEKBESPREKING. Bjj kon. besluit is aan den heer P. Smith, consulair ambtenaar van Venezuela en andere r jjken te Vlissingen, vergunning verleend tot het aannemen der onderscheiding van ojhcier '<Z Academie van Frankrjjk. Heden morgen omstreeks half acht ont dekten eenige landbouwersknechts op de hof stede Zandvoortbewoner J. Louwerse, onder Grjjpskerke en ongeveer een half uur van onze stad, brand in de bjj het woonhuis ge legen schuur. De vlammen werden door den wind aange-1 nog nooit een ontmoet hebben. Nina Donker, Een boek voor Bak- vissehen door Cornélie Noordwal. Bjj A. W. Bruna Zn., Utrecht. Wat klinkt dat woord »Bakvisschen" grof in zjjn Hollandsch pakje, als men daarbjj denkt aan de aankomende jonge dametjes »tusscheD mal en dwaas", die ermee bedoeld worden. Maar het gebrek in onze taal aan een eigen woord voor die .meisjes van de H. B. S.", die volgens Speenhoff als schapen naar de les gaan, is nog geen bewjjs dat we ze in ons land^niet hebben. Ze zjjn er, en Cornélie Noordwall kent ze door en door. Met haar vroegere boeken is ze al populair geworden in dien kring van leze ressen, die in haar voorbarig smachten naar groote-menschen-lectuur heel moeiljjk zijn te voldoen. Er zjjn maar weinig geslaagde schrijf sters in dat genre, en de populariteit van Cornélie Noordwall is wel een van de beste bewjjzen voor haar kennis van de gemoeds stemmingen van de jonge dames. Tegenover iemand die van zulk een goed inzicht in die delicate zaken bljjk gaf, durft men slechts aarzelend aankomen met bezwaren> die de lezing van Nina Donker deed opperen. Een meisjesboek eischt nu eenmaal een andere constructie dan een groote-menschenboek. Er zjjn echter dingen in, die ook in een meisjes boek gebreken bljjven. Zoodra bjjvoorbeeld de schrjjfster het over andere personen dan meisjes heeft, legt ze er de kleuren verbazend dik op. Oom Freek en tante Georgme zjjn zeldzame toonbeelden van goedheid en verstandigheid. En die William is een jongmensch, zoo edel van inborst en zoo zelfbeheerschend in zjjn optreden tegenover een lief meisje, als we er wakkerd, zoodat de schuur spoedig in laaie stond. Zij brandde totaal af, terwjjl twee varkens, twee kalvers, twee geiten, een partjj kippen, drie voer hooi, een wagen en verdere landbouwgereedschappen door het vuur ver loren gingen De schuur en de inhoud zjjn niet verzekerd. De brandweer van Grjjpskerke verleende hulp. De oorzaak van den brand is onbekend. Twee beruchte jongelieden, S. en De B., zjjn onder Koudekerke gevat wegens het stelen van eieren. Zjj zjjn naar het huis van be waring alhier overgebracht. —Door het groot aantal te verwachten tur ners voor de propaganda-uitvoering te O o s t- en W e s t-S o u b u r g, op 23 Mei te geven, is als leider bjj gevoegd de heer F. J. Maar de teekening van de meisjes is prach tig Reeds dadeljjk in het eerste hoofdstuk, De vier elegantjes -j- éen brutale éen beschroomde is magnifiek waargenomen, en is tevens boeiend en geestig geschreven. Want dat zjjn twee van de hoofdkenmerken van het geheele boek. Het boeit van blad- zjjde éen tot bladzjjde 400, en het is aller- vrooljjkst geschreven. Nina Donkers is het verhaal van een meisje dat op huitenlandsche kostscholen allerlei nuffige kuren heeft aangeleerd, en dat die af leert in het vagevuur van een groote familie van Hollandsche natuurkinderen. Tal van prettige tooneeltjes heeft de schrjjfster door dat verhaal weten te vlechten, en al komt er op het laatst een dramatisch tintje in, dat doet geen kwaad

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1904 | | pagina 1