ST
BIJVOEGSEL
Maandag 2 Mei.
N\ 103.
147° Jaargang.
1904.
tVolk"
FEUILLETON.
EEN BUURMAN.
Middelburg 30 April.
Bieten contracten.
ing.
trikzeo,
1ST
■Vlake,
V A N JD E
Een voordracht te Souburg.
e r k.
I in een
weinig
het Kunst-
>g geopend
-4 nur.
(itairen be
lt.
op Dins-
fjuNjE", te
a, kunnen
lestuur op-
I
senoodigd,
ipl. Hoef-
n.
KHERS.
fENAGEL,
gevraagd
JERS van
betrekking
125.-
|0.per
p, aan de
zich aan
Ttfor 9
pliikt. voor
adsche fa-
os ten vrjj.
Maandag
]?g, vraagt
>DE, al»
CERDAM
iterd. tgd
9.—
9.-
9.-
9.—
9.-
mgewons
agekon-
rtrekken,
aroeping
de reizi-
3genheid,
18.— uur
bereiken.
\öES.
rilaee:
nm. 3.30
3.30
3.30
3.30
3.30
3.30
3.30
5.45 en
.48* en
jlljjk na
trein,
leren ol
5, 7.40,
0, 9.10,
3TIE.
elburg
MIDDELBIIRGSCHE
ri
{Slot.)
Uit de procedure, die wjj aan 't slot van ons
vorig artikel aanhaalden, is nog een feit ge
bleken, dat onder de bietenverbouwers wel
algemeen bekend, maar minder bekend is bp
het publiek, nl. dat er nog]andere valschheden
gebeuren, die gepleegd worden door den agent
of don subagent, maar met voorkennis van den
fabrikant.
Van de stilzwijgende prjjsverhooging hebben
wjj reeds gesproken.
Thans een enkel woord over de wjjziging van
den aard van het contract.
Een fabrikant heeft eene bepaalde hoeveel
heid bieten noodig om met voordeel te kunnen
werken.
Zoo iets is gemakkelijk te begrppen.
De kosten van bewerking voor eene mindere
hoeveelheid bedragen nagenoeg evenveel als
voor eene voldoende hoeveelheid. Die kosten,
verdeeld over het aantal kilogrammen voort
gebrachte suiker, loopen natuurljjk per kilo
gram hooger, naarmate het aantal daarvan
minder is.
Er moet dus gecontracteerd worden.
De fabrieken van den heer V 1 e k k e con
tracteerden de eene volgens gehalte, de andere
doorgaans volgens het participatie-stelsel.
Daardoor wjj hebben beloofd ook hierop
terug te komen verstaat men een contract
op gehalte en suikerprijs beide.
Er wordt aan den landbouwer bp de levering
een gedeelte uitbetaald van 't geen hp te goed
heeft. Gewoonljjk bedraagt die eerste uitbe
taling, waarop men eveneens een voorschot
heeft gehad, niet te veel.
Bljjkt later bp verkoop van de suiker, dat
er een prjjs bedongen is, die hooger komt
dan bp de voorloopige afrekening was aange
nomen, dan deelt de leverancier in de daardoor
verkregen voordeelen.
.Eene wjjze van betalen ook gevolgd door de
Coöperatieve suikerfabriek te Sas van Gent,
en die zeker boven elke andere de voorkeur
verdient.
De contractant krijgt geld naar evenredigheid
van de waar, door hem geleverd, en van den
prjjs, waarvoor het geleverde product verkocht
wordt.
j»
Wat kan zich nu bij dat stelsel voordoen
't Zelfde als bp andere contracten, nl. dat
de fabrikant niet kan komen tot de verlangde
hoeveelheid bieten.
Ofschoon niet aangesloten bp den Bond van
Buikerfabrikanten volgens tel-quel contrac
ten, is toch zoo'n fabrikant op gehalte alleen,
of volgens het participatie-stelsel, in afspraak
met de anderen, om de prjjzen niet te veel op
te drjjven.
De fabrikanten, al werken zjj overigens
volgens verschillende stelsels, zjjn het ten allen
tjjde eens geweost over het stelsel, dat zjj
tegen elkander niet te scherp moesten concur-
reeren en doorgaans heeft er dan ook een af
spraak plaats over de heele ljjn, waarbjj het
maximum der te besteden prpzen vrjjwel over
eenkomt, wanneer men in aanmerking neemt,
welke voorwaarden in de verschillende con
tracten aan de levering verbonden zjjn. Alleen
Uit het Fransch,
VAN
BENÉ BAZI!».
Wanneer gjj in de maand November op den
straatweg gaat wandelen, ziet gjj hier endaar
den rook opstjjgen van die vuurtjes, welke de
boeren in verschillende provincies .schors
vuren" noemen. Die rook stjjgt meestal op
tusschen het dichte eiken hakhout, dat de
akkers omsluit en dat om dien tjjd gewoonlijk
nog al zjjn groene bladeren heeft. Waar komt
hp eigenljjk vandaan Van welke plekuit
de vallei of van de begroeide vlakte De
knapste menschen kunnen zich daarin ver
gissen. Als een bewjjs daarvan kan dienen
dat verleden Zondag Framjois Bedonet, een
boer met witte haren, meer dan twee mjjlen
in den omtrek van zjjn hofstede in Craonais
bekend als een man bjj wien men altjjd goeden
raad kon halen, den weg volgde, die over den
heuvel naar het dorp voerde. Hp had links
achter zich de gebouwen van zjjn hofstede la
Brandonnage laten liggen, het woonhuis en de
stallen, door een groot plein gescheiden. Hp
ging, volgens zjjn gewoonte, een uurtje door
brengen in de herberg, waar men den wjjn
de coöperatieve fabriek maakt daarop eene
gunstige uitzondering.
Op het contract, dat door haar met de aan
deelhouders gesloten is, valt uit het oogpunt
van billijkheid geene aanmerking te maken.
Wat gebeurt nu wel eens
Dat eene fabriek, die zeide op gehalte te
contracteeren, de benoodigde hoeveelheden
bieten niet bekomen kan.
Zoo'n verschijnsel doet zich gewoonljjk voor,
als het gehalte-contract van 't vorig jaar niet
geleid heeft tot eene voordeelige afrekening.
Wat gebeurt dan
De beklaagde zal het u zeggen.
Hp kon geene voldoende hoeveelheid bieten
contracteeren op gehalte en daarom had de
directeur, wjjlen de heer V 1 e k k e, hem ge
zegd, dat hp op gewicht konde contracteeren
en toch op een gehalte-contract laten teekenen.
Nu zou men kunnen denken, dat beklaagde
zoo iets kan voorwenden, om bjj zjjne valsch
heden uit de moeilijkheid te geraken, maar de
hoofd-agent, die als getuige was gedagvaard,
bevestigde deze verklaring.
Ook door hem werden contracten gesloten
op gewicht en ook daarvoor waren geteekend
contracten op gehalte.
De heer V 1 e k k e had dit volgens zjjne
bewering mondeling gelast.
Men ziet ook hier weder eene soort vrjjwaring.
De fabrikanten maken met elkander eene
afspraak.
Zjj willen tegenover elkander den schpn be
waren, die afspraak getrouw te bljjvenkomt
nu op eene of andere wpze uit, gewoonljjk
door jaloersche agenten, dat een agent op
eene andere wpze contracteert dan de fabriek
hem schriftelijk heeft voorgeschreven, dan
wascht de directeur, ofschoon hem dat alles
niet volstrekt onbekend is, zijn handen in
onschuld.
't Is de agent, die dat op zjjn eigen verant
woording heeft gedaan.
Men mag zelfs de boeken en de briefwis
seling raadplegen, men zal daarin geen enkel
bewjjs vinden van het tegendeel.
De agent is de zondebok.
't Verwondert ons daarom niet, dat de getuige
Goossens volmondig kon verklaren, dat
hem uit de boeken nooit gebleken is, dat er
op gewicht gecontracteerd werd.
Dat uit de mededeelingen van de agenten
hem daarvan nooit iets gebleken zoude zjjn,
pleit, o. i. niet voor zjjne scherpe opmerkings
gave, want uit zpne verklaring voor den rechter
commissaris, die tjjdens de zitting werd voor
gelezen, bleek dat de heer Goossens ge
waarschuwd was voor den hoofd-agent Pilaar,
maar dat hp dezen niet had willen interpel-
leeren, terwijl de heer Pilaar, die al 8 jaar
hoofdagent voor deze fabriek was geweest, zoo
als wjj reeds hebben medegedeeld, verklaarde,
dat de heer V1 e k k e hem vergund had con
tracten te sluiten op gewicht en dat hp die
vergunning ook gegeven had aan den beklaagde.
De heer Goossens had hier beter moeten
onderzoeken.
Dat gewone agenten daarvan nooit iets hadden
medegedeeld aan den heer Goossens kan
intusschen volkomen waar zjjn, want in deze
zaak wordt door fabrikanten niet altjjd op
geljjke wpze gehandeld tegenover alle agenten
de eene streek eischt vaak een ander optreden
drinkt van de rotsen en de vlakten der Loire,
en waar men het nieuws van de week be
spreekt.
Het was nog vroeg op den middag en
Francois Bedonet, die altjjd langzaam liep en
schommelend als een ruiter, had aan zjjn zjjde
een boer van minder beteekenis, zjjn buurman,
die wel dertig jaar jonger was dan hp, Henri
de Hondaille, met de breedste schouders en
het kleinste hoofd uit de heele gemeente, een
forsche kerel, die altjjd lachte en steeds werkte.
Terwjjl ze samen naar het dorp gingen, praat
ten zjj over den regen, die te laat gekomen
was, en de wolken, die er zwaar en opgezwollen
uitzagen, als volle zakken, en van het noord
oosten naar het zuidwesten dreven. Met de
zelfde gewichtige gezichten voorspelden zjj dat
het vee in het voorjaar goedkoop verkocht zou
moeten worden, omdat het voer zoo schaarsch
was.
«Men zal het moeten geven aan de boeren,
die het willen voederen zei Hondaille.
Gelukkig heb ik hooi genoeg in mjjn
schuur een mooien berg," antwoordde Be
donet.
Was het de herinnering aan dertig volle
hooiwagens, die men hier evenmin kon zien,
als de blauwe daken van la Brandonnagezoo
dicht begroeid was de weg, ot was het slechts
de gewoonte van den ouden man om, als hjj
boven op den heuvel was, naar zjjn boerderjj
om te zien, die hem nu weer deed omlaag
dan de anderede eene agent is ook beter te
vertrouwen dan de ander. Want het zal den
lezer duideljjk geworden zjjnover deze zaak
zweeft altjjd een waas van geheimzinnigheid.
De ambtenaar van het openbaar ministerie
vond het vreemd, dat de heer Ylekke zoodanige
opdracht had gegevenhjj vond het eveneens
vreemd, dat de hoofdagent medegewerkt had
tot zulke valsche contracten.
Ieder die een vreemdeling is in de bieten
wereld, moet zulks vreemd vinden wie daar
mede van naderbjj bekend is, iemand die zaken
doet in suikerbieten, vindt daarin niets
vreemds en 't is zeker uit een voorgevoel van
't geen op dit gebied en in den paardenhandel
zoude gebeuren, dat de oude Grieken den heer
Mercurius benoemden tot God van de die
ven en van de kooplui.
Wanneer de bieten gestoken worden in een
nat jaargetijde, blijft daaraan veel sljjk hangen
van sljjk kan geen suiker gemaakt worden
ook geeft het onnoodige kosten bjj het vervoer
Maar wee den agent, die te groote tarra-per-
centen in rekening brengthjj verliest zjjne
klanten. Hp moet zich dus bjj de tarraneming
in de fabriek soms aanzienlijke verliezen ge
troosten, die hjj op eene of andere wpze moet
vergoed krijgen, en zoo gebeurt het wel eens,
dat een of meer gemeten Poolsche bieten door
eene zeer groote hoeveelheid andere bieten ge
raken en dan door den fabrikant voor goede
aanvaard worden.
Maar genoeg over deze zaak.
In den laatsten tpd is er eenige verbetering
gekomen door de agenten niet meer te laten
wegen en tarreeren en hen daardoor eenigzins
onaihankelpk te maken van den landbouwer
maar er moet nog zeer veel gewjjzigd en ver
anderd worden, eer men zonder voorbehoud
kan zeggen, dat de bietenhandel in alle op
zichten een eerljjke handel is.
JUISTE OPMERKINGEN.
Wat de heer Lieftinck Donderdag in de
Tweede kamer bjj de behandeling der drank
wet zeide, verdient nog wel, in 't kort gere
sumeerd, de aandacht.
Hjj bracht zegt de overzichtschrpver in
de Arnh. Crt. een note gaie in de saaiheid
der Drankwetdebatten.
De rede was guitig, kort en zjj sneed hout
drie voortreffelijke eigenschappen waarvan
men bjj menige oratie er te vergeefs éen zoekt.
De Drankwet van 1881 aldus de heer
Lieftinck is een proef geweest, waarbp het
thans nog een open quaestie is, of zjj ook
maar eenig nuttig effect heeft gesorteerd. Dat
door de wet het gebruik is afgenomen, is aller
minst bewezen. Statistieken zjjn weinig be
trouwbaar en indien zp iets bewjjzen, dan
toonen zjj aan dat het drankverbruik met de
toeneming of vermindering der welvaart stijgt
en daalt. Wanneer voorts sinds 1881 het drank-
verbruik i» afgenomen, dan is daarvan de voor
name oorzaak de moreele actie, die op de
volkszeden heeft ingewerkt. Vroeger werd
de soldaat uitgelachen die geen borrel dronk
kjjken in de vallei, waar de ronde kruinen
der eiken als het ware een rond bosch vorm
den Toen zag hjj dien rook.
«Daar is een schors vuur dat lang brandt'
zei hp, «het is gisteren al aangestoken en nu
brandt het nog."
Zjjn buurman vond de zaak niet belangrpk
genoeg, om er zjjn hoofd voor om te draaien
en liep door, naast den ouden man, wiens ge
zelschap een soort van eer was. Maar tien
passen verder keek deze weeriom en bleef dit,
maal staan. Die rook kwam hem te donker
en te dicht voor, voor een schorsvuurtje. Die
lichte, losse dingen branden in eens op en
geven een dunnen, doorschpnenden rook.
«Weet gjj iets van een schorsvuur in
onze buurt vroeg Bedonet, een weinig ver
baasd om hetgeen hjj zag.
Bjj den eersten blik begreep Henri Houdaille
wat er gaande was.
«Het is niet wat gjj denkt, baas Bedonet."
«Wat is het dan?"
«Er is brand bjj u."
Op eens zag de oude boer zjjne drie klein
kinderen en zjjn schoondochter voor zich, die
op dit oogenblik lagen te slapen op de boer
derij, de gesloten stallen vol met vee, terwjjl
zjjn schoonzoon afwezig was, omdat hjj nog
een paar weken moest dienen.
Henri Hondaille zag al dat gevaar niet zoo
terstond. Maar hjj behoorde tot die menschen,
die alles wat er toevallig te doen is, even
In de huisgezinnen dronk men als er visite was
een bittertje of een persicotje. Thans is het
kwast en nog eens kwast, of afternoon-tea.
Maar wat heeft met die kentering in de volks
zeden ons maximum-stelsel der Drankwet uit
te staan met zjjn nasleep van clandestienen
drankverkoop, waardoor overtreding op over
treding werd gestapeld en het moreel peil der
natie neergedrukt
Daarom zoo concludeerde de heer Lief
tinck moeten de ruwe en onrecht/aardige
kanten van de wet afgeslepen. Wilde men de
proef met het stelsel van 1881 voortzetten
het was hem goed of liever het liet hem koud,
gelet op de problematieke waarde van dat sy
steem voor de drankbestrpding. Maar dan as
jeblieft geen nieuwe onrechtvaardigheden aaD
het oude toegevoegdgeen onnoodige plage-
rjjen, geen rare, vexatoire bepalingen.
Dat de Minister geen wpziging zou accep
teeren, gelijk de heer Rink uit de Memo
rie van Antwoord had afgeleid nam de
heer Lieftinck nog niet zoo grif aan. Deze
Minister, die wel eens meer een andere jas
aantrok, zou ook ditmaal wel voor rede vat
baar zjjn
benoemTngen, enz.
Bjj kon. besluit:
is de eerste luit. H. G. Thieme, van het 7e
reg. inf., op non-activiteit gesteld
zjjn bevorderd tot opzichter van den Rjjks-
waterstaat le kl. J. A. Bouterse, thans 2ekl.
tot opzichter 2e kl. J. Beukelman, thans 3e
kl.tot opzichter 3e kl. J. Th. M. Smelt, thans
4e kl.
is benoemd tot lid van den Mjjnraad de
heer C. J. van Schelle, oud-ingenieur van het
mpnwezen in N.-I., te 's Gravenhage
is tpdelpk benoemd tot adjunct-ingenieur bjj
de rpksopsporing van delfstoffen P. Tesch,
mjjningenieur te 's Gravenhage
zjjn benoemd tot ambtenaar 2de kl. bjj den
algemeenen dienst van den rjjkswaterstaat P.
Vierkant, te Gouda, en J. W. Hermanie, te
Gramsbergen
is benoemd tot dir&teur van het post- en
telegraafkantoor te Doesburgh S. Reynders,
thans in geljjke betrekking te Appingedam.
is aan den commies der telegraphie 1ste kl.
A. F. de Jong, als zoodanig, op verzoek, eer
vol ontslag verleend.
Woensdag a. verleent de minister van justitie
geen audiëntie.
D J A M B I.
Bjj het Dep. van Koloniën is ontvangen het
volgende van 29 April jl. gedagteekende tele
gram, van den Gouverneur-Generaal van N.-I.,
betreffende de krjjgsverriehtingen in Djambi:
Schuilplaats van Sultan Taha aan de boven-
Bantanghari is overvallen, Taha sneuvelde.
Zijn identiteit is vastgesteld.
Dit bericht is nog opgenomen in een deel
der oplaag van ons vorig nommer.
Vanwege de Vrjjzinnige Kiesvereeniging
Eendracht maakt Macht te Oost- en West-Sou
burg was tegen Vrpdagavond eene voor ieder
toegankelijke vergadering belegd, waarin, bp
haar verzoek, de heer Herman Snpders, voor
zitter der Vrijzinnig Democratische Kiesvereeniging
te Middelburg, als spreker zou optreden.
gaarne opvatten als zjjn gewoon, vooruit be
dacht werk.
De beide mannen stormden den heuvel af,
de jongste voorop, de andere zoo gauw als hjj
kon volgende, beide bleek en stilzwijgend.
Zoodra het eikenhout la Brandonnage niet meer
aan hun oog onttrok, zagen zp dat de hooi- en
stroobergen in brand stonden. De rook was zoo
dik geworden dat zjj den dwarsweg, dien ze in
geslagen hadden, vulde, de daken overdekte, den
tuin, de heggen en alles verborg, en hun den
adem benam. Maar de vlammen, die Jiit die
rookmassa opstegen, toonden aan waar de
vuurhaan was. Hjj bedreigde het woonhuis,
dat onder den wind lag, ofschoon veertig
meter verderop, en reeds kroop een rol van
rook uit den hooiberg, een witte rol, die van
binnen verlicht was en de rest van den rook
nevel deed schjjnen, langs den grond naar de
deur en de ramen en de binten van het dak.
»Boerin, Jean, Jeanne en Louis! wordt
wakker!" gilde Hondaille en vloog het huis in.
Er kwam geen antwoord. Niets dan geknet
ter, gesis, geloei, geplof; de brand verspreidde
zich zegevierend en bracht den schrik in
de onzichtbare stallen, aan de andere zjjde
van het plein, en gedurende vjjf minuten was
het een oorverdoovend gebrul, een gehinnik,
een getrap en gestamp en gestoot van pooten
en koppen en horens tegen het hout der be
schotten.
De rookwolk steeg omhoog en breidde zich
In de openbare school, voor die bpeenkomst
afgestaan, waren velen aanwezig die door den
voorzitter van Eendracht maakt Machtden
heer C. van Weele, welkom werden geheeten,
waarna hjj, den spreker van den avond bjj zjjn
gehoor inleidend, mededeelde dat het onder
werp Van diens voordracht zou zjjnde poli
tieke toestand van dit oogenblik.
Hjj gaf verder den aanwezigen kennis dat na
afloop der voordracht gelegenheid zou worden
geboden tot debat of voor het vragen van
inlichtingen.
Hierop verkreeg de heer Snpders het woord.
Deze begon met te zeggen dat hjj met ge
noegen aan de uitnoodiging van de kiesver
eeniging heeft gevolg gegeven, eerstens omdat
het hem voorkomt dat in onze omgeving het
politieke leven wel wat behoefte heeft aan
opwekking en in de tweede plaats omdat het
houden van voordrachten veel kan bjj dragen
om dat politieke leven vruchtbaarder te maken.
De spreker gaf voorts te kennen dat hjj
kwam, zooals hp was. Hjj behoort tot de
vrpzinnig-democratische partjj, en ofschoon
hjj niet uitvoerig de beginselen dier partjj zou
uiteenzetten, stelde hjj op den voorgrond dat
hjj dit politiek standpunt inneemt.
Hjj wees erop dat spoedig naderen de ver
kiezingen voor de Provinciale Staten, die helaas
geheel en al een politieke verkiezing zjjn gewor
den. Het college, geroepen om de huishoudeljjke
belangen der provincie te behartigen en de
rjjksregeering behulpzaam te zjjn om de rjjks
wetten en besluiten uit te voeren, dit college
is te kwader ure opgedragen de keuze van
leden der Eerste Kamer.
In het voorstel van de vrpzinnig-democraten
betreffende grondwetsherziening is neergelegd
het denkbeeld de Provinciale Staten niet langer
te doen fungeeren als kiescollege voor de
Eerste kamer, maar die Kamer te doen be
noemen rechtstreeks door de kiezers voor de
Tweede Kamer.
Zoo zou men komen tot volksvertegenwoor
diging in den waren zin des woords.
Na uiteengezet te hebben dat de keus van
Eerste Kamerleden dit jaar aan de Statenver
kiezing een bjjzondere beteekenis geeft, stelde
de spreker het groote gewicht in 't licht van
de verkiezingen van leden der Tweede Kamer
in het volgend jaar.
Het is nu het derde jaar dat de anti-revo-
lutionnaire en katholieke regeeringsmeerder-
heid aan het bewind is en in het volgend jaar
zal de vraag moeten beantwoord worden of
het wenscheljjk is die regeeringsmeerderheid te
bestendingen.
Voor tot de beantwoordiging van die vraag
over te gaan, liet de heer Snjjders het licht
vallen op de bjjzondere beteekenis van de
aanstaande verkiezing voor de Eerste kamer.
Deze kamer zal haar oordeel moeten uitspreken
over een hoogst belangrpk wetsontwerp, n.l.
dat betrekkeljjk het Hooger Onderwjjs. De
mogeljjkheid bestaat dat de Eerste kamer dat
door de Tweede Kamer aangenomen ontwerp
verwerpt en dan kan de vraag rjjzen bjj de
regeering of zjj tot ontbinding der Eerste
kamer zal overgaan. In dat geval zouden
de Provinciale staten staan voor een nieuwe
verkiezing van leden der Eerste kamer.
Worden de Provinciale Staten in vrjjzinni-
gen geest samengesteld, dan zal ook de Eerste
kamer vrjjzinnig zjjn; is dat niet het geval, dan
uit over de boerderjj, boven een vlammenzuil,
driemaal zoo hoog als de gebouwen. De dertig
voer hooi en de twintig voer stroo vormden
slechts één groote vuurzee, nog verbreed door
de vonken, die het woonhuis bedreigden, en
de stal en de boomen, die reeds schroeiden en
kraakten.
Een wanhopige stem riep Marie Marie
Van het verste dak, het dichtst bjj den brand,
antwoornde een andere stem«Breng gauw
een laken, maak het nat, gauw, haast u, de
zolder begint te branden
»De kinderen Waar zjjn de kinderen
«Gered Marie ook Zjj staan in den tuin
te huilen. Breng het laken
Dit was Henri Hondaille, die in de goot
geklommen was en met een emmer water en
een deken het vuur bestreed, dat een hoek
vanhet dak had aangetast. Hjj had de
moeder en de kinderen gewekt en in vei
ligheid gebracht. Nu begon hjj te wor
stelen tegen het vuur, heel alleen, want
de oude Francois Bedonet liep versuft het
plein over, het huis in, vond geen lakens en
geen emmers om water te putten, en de han
den wringende, zuchtende, steunende, scheen
hjj tot niets in staat dan om met verglaasde
oogen te staren op zpne twee bergen hooi en
stroo, die door het vuur verteerd werden. Toen
Henri Hondaille het dak beveiligd had tegen
de vallende vonken, haalde hjj de meubels uit
het huis; en toen hem daarbjj eenige voor-
